Эспарцет жарыққа мұқтаж
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Факультет Институт: Ұстаз
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пәні: Қолданбалы биология және топырақтану негіздері
Тақырыбы: Мал азықтық Эспарцет- биологиялық ерекшелігі, өсіру агротехникасы, халықшаруашылығындағы манызы
Студент: Уринбасарова Ақсұлу тобы: ХБ 19-1 _______________
Ф.А.Ж. [қолы]
Жетекшісі: профессор Тілеубайұлы Жақсылық. _______________
қызметі [Ф.А.Ж.] [қолы]
Қорғауға жіберілді: _____ _______________ 20 ____ ж. ______________________
қолы
Жұмыс қорғалды: _____ _______________ 20 ____ ж. бағалаумен ___________________
жазбамен
Комиссия төрағасы (төрайымы) : _________________________ ________________
Ф.А.Ж. [қолы]
Комиссия мүшелері: _________________________ ________________
Ф.А.Ж. [қолы]
_________________________ ________________
Ф.А.Ж. [қолы]
Тараз 2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра: Химия-биология___
ТАПСЫРМА
ХБ 19-1 тобының студенті. Уринбасарова Ақсұлу курстық жұмысына
Ф.А.Ж.
пәні: Қолданбалы биология және топырақтану негіздері
Тақырыбы: Мал азықтық Эспарцет- биологиялық ерекшелігі, өсіру агротехникасы, халықшаруашылығындағы манызы
Тапсырма бойынша арнайы нұсқаулар: Оқулықтар, журналдар
___________________________________ ________________________
3. Есептік - түсіндірме жазбаның (жұмыстың) негізгі бөлімдері
Орындау кестесі
көлемі, %
орындау мерзімі
Кіріспе
10%
30қазан-1қараша
1.Мал азықтық Эспарцет сипаты
1.1Өнімділік
1.2 Ботаникалық сипаттама
10%
2қараша- 4қараша
1.3 Түрлері
10%
5 қараша- 7қараша
2. Биологиялық ерекшеліктері
2.1 Температураға қойылатын талаптар
2.2 Ылғалға қойылатын талаптар
2.3 Жарыққа қойылатын талаптар
2.4 Топыраққа қойылатын талаптар
10%
8қараша-10қараша
3. Өсіру техникаасы
3.1 Егу
15%
11қараша- 14қараша
II. Тәжірибелік бөлім
2.1. Көмірсутектерді алу және олардың қасиеттері
15%
14қараша- 15қараша
3.2 Шөп өсіру технологиясы
10%
15 қараша
3.3 Өсіру технологиясының ерекшеліктері және тұқым үшін эспарцет жинау ерекшеліктері.
10%
16 қараша
4. Шаруашылық маңызы
5%
16 қараша
Қорытынды
5%
17 қараша
4. Графикалық материалдың тізбесі (сызбалардың масштабын көрсете отырып)
Слайд Мал азықтық Эспарцет- биологиялық ерекшелігі, өсіру агротехникасы, халықшаруашылығындағы манызы
5. Жұмысты рәсімдеу
100%
6. Қорғау
100%
Тапсырма кафедра мәжілісінде бекітілді ________ 20 ____ ж. Хаттама № ____
Жетекшісі: профессор ________________ Тілеубайұлы Жақсылық.
қызметі қолы Ф.А.Ж.
Тапсырма орындауға қабылданды ________ 20 ____ ж.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.Мал азықтық Эспарцет сипаты ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1Өнімділік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Ботаникалық сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2. Биологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.1 Температураға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.2 Ылғалға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
2.3 Жарыққа қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.4 Топыраққа қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3. Өсіру техникаасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
3.1 Егу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
3.2 Шөп өсіру технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
3.3 Өсіру технологиясының ерекшеліктері және тұқым үшін эспарцет жинау ерекшеліктері. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
4. Шаруашылық маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 1
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе
Өсімдік тектес биологиялық белсенді заттарды қолдану қазір медицина мен фармацияға қатысты. Әлемдік фармацевтика өнеркәсібінде әрбір үшінші препарат дәрілік өсімдік шикізатынан өндіріледі. Табиғи заттарға негізделген дәрі-дәрмектер мен косметика іс жүзінде жанама әсерлерді көрсетпейді. Олардың шамалы уыттылығы және елеулі жанама әсерлерінсіз ұзақ уақыт қолдану мүмкіндігі балалар мен қарт адамдарға, әсіресе аурудың созылмалы түрлеріне өсімдік препараттарын қолдануға мүмкіндік береді. Демек, дәрілік өсімдіктер негізінде препараттарды әзірлеу-фармацевтика ғылымының перспективалы бағыты.
Медицинада қолданылатын көптеген дәрілік өсімдіктердің бірі-құм эспарцеті (Onobrychis arenaria).
Құм эспарцеті ежелден бері белгілі. Ол ауыл шаруашылығында жемшөп пен бал зауыты ретінде және дәрілік өсімдік ретінде пайдаланылды. Алайда, ол қазір де қолданылады, бірақ оның химиялық құрамы жақсы түсінілмеген. Сонымен қатар, бұл зауытты зерттеудің үлкен перспективасы бар.
Бұл жұмыс жоғарыда аталған өсімдіктің морфологиялық, химиялық және мәдени қасиеттерін зерттеуге бағытталған. Сондай-ақ оны ғылыми және дәстүрлі медицинада қолдануға негіз болған фармакологиялық ерекшеліктер.
Зерттеулердің мақсаты. Эспарцет биологиялық ерекшеліктері және өнімінің қалыптасу заңдылықтарын анықтап, өсіру тәсілдерін зерттеу осы жұмыстың негізгі мақсаты болды.
Зерттеулердің міндеттері:
:: Эспарцеттің мал азықтық түрі тұқымының морфологиясы мен өнгіштігін анықтау;
:: қуаңшылық аймақтың түрлі экологиялық жағдайында эспарцет түрлерінің шаруашылық-биологиялық қасиеттерін айқындау;
:: тіршілік жылына қарай эспарцет түрінің өсіп-дамуын зерттеу;
:: мал азықтық эспарцетін өсірудің негізгі агротехникалық тәсілдерін зерттеп дайындау;
:: эспарцет түрлерін пайдаланудың экономикалық тиімділігін бағалау.
1.Мал азықтық Эспарцет сипаты
Эспарцет-Көпжылдық бұршақ шөптеріне жататын Жемшөп дақылдары.
Шаруашылық маңызы
Эспарцет шөптері тағамдық қасиеттері бойынша жоңышқа шөпіне ұқсас. Жасыл массаны ірі қара малға берген кезде, ол шық немесе жаңбырлы ауа-райында жаю кезінде тимпанитке әкелмейді.
100 кг эспарцет шөпі 54 жемшөп бірлігіне сәйкес келеді және құрамында 12,6 кг сіңірілетін ақуыз, 100 кг Жаңа шөп -- 24,8 жемшөп бірлігі және 3,9 кг сіңірілетін ақуыз (жемшөп институты) бар.
Эспарцет агротехникалық маңызы бар, ауыспалы егісте жақсы предшественник ретінде. Эспарцетпен айналысатын күздік бидайдың өнімділігі 9 жыл ішінде орташа есеппен 2,7 тоннага астық болды, бұл қара жұптан 0,2 тонна га (Харьков СХИ) екінші орын алды. Ол жақсы бу шығаратын дақыл ретінде қызмет етеді, алқаптарды ерте босатады, сонымен қатар көлбеу жерлер мен құмды топырақты шалғындандырады.
Сондай-ақ, басқа бұршақты өсімдіктер сияқты, эспарцет азотты бекіту қабілетіне байланысты топырақты азотпен байытады, оны 100-200 кгга және 5-6 тга өсімдік қалдықтарына дейін жинайды.
Медонос.
Мәдениет тарихы
Эспарцет X ғасырда Закавказьеде (V ғасырдағы басқа мәліметтер бойынша), Францияның оңтүстігінде XV ғасырдың соңында, Ресейде -- XIX ғасырдың басында өсіріле бастады.
1.1 Өнімділік
Шөптің өнімділігі 2,5-тен 6 тга-ға дейін өзгеруі мүмкін.
Дала мен орманды-дала зоналарының көптеген аймақтарында эспарцет жоғары шөп береді. Суы аз суару жағдайында эспарцет пішенінің өнімділігі жоңышқадан 20-25% - ға жоғары. Мәселен, Алтай АШҒЗИ-да эспарцет пішенінің шығымдылығы 11 жыл ішінде орта есеппен 5,3 тга құрады, Қостанай сорт учаскесінде эспарцетті қамтитын шөп қоспасының шығымдылығы 5,6 тга болды.
Белгород облысында шөп түсімі 5,4-5,7 тга құрады.
Топырақты қорғайтын ауыспалы егісте Закавказье эспарцеті мен безостой отының шөп қоспасы 3 жыл ішінде 60 тоннага жасыл масса берді. Безостым отымен араласқан Эспарцет дала аймағының жемшөп айналымында жоғары өнімділікті көрсетеді.
Сонымен қатар, тұқымның жоғары өнімділігі 0,7-0,9 тга дейін.
1.2 Ботаникалық сипаттама
Тамыр жүйесі өзекті, топыраққа 1 м тереңдікке енеді, борпылдақ-2-2,5 м дейін (максимум -- 4-5 м дейін), тамырлардың негізгі бөлігі 20 см тереңдікке дейін шоғырланған.еритін кальцийлі және фосфор қосылыстарын қолдану мүмкіндігі бар, сондықтан фосфор тыңайтқыштарын қолдану шөп немесе тұқым өнімділігін арттырмайды.
Жапырақ күрделі, ашылмаған, 6-18 жұп парақшалар мен бір апикальды, ұзын жапырақшада төменгі жапырақ бар.
Сабағы әдетте бұтақталмайды. Әр түйіннен екі стипендиясы бар жапырақ пайда болады. Өсімдіктердің биіктігі 80-ден 100 см-ге дейін.
Соцветия-ұзындығы 3-20 см күрек тәрізді щетка.
Гүлдері үлкен, қызғылт, кейде ақ немесе қызыл, қара жолақтары бар. Тозаңдану жәндіктердің көмегімен қиылысады.
Жемісі-дөңгелек пішінді, түкті, ұзындығы 6-9 мм, жапырақтары тығыз байланысты, сондықтан эспарцет бұршақпен себіледі, әдетте тұқымдар (бобикалар) деп аталады.
1.3 Түрлері
Эспарцет 150-ден астам түрді қамтиды. Мәдениетте кең таралған: виколист, құм және Закавказье.
Esparcet viciifolia Scop (Onobrychis viciifolia Scop) немесе қарапайым немесе егу -- жас өсімдік. Табиғи жағдайда биіктігі 30-60 см, мәдениетте 70-150 см.интернодтардың саны 5-7. Жапырақ эллиптикалық, кейде лансолат, қара-жасыл түсті. Қылшық овоидті. Гүл қызыл реңкпен қызғылт түсті. Бұршақтар үлкен, салмағы 1000 дана 17-22 г.Ресейдің дала және орманды-дала аймақтарында, атап айтқанда Орталық қара жер аймағында өсіріледі.
Құм эспарцеті (Onobrychis arenaria D. C.) немесе жабайы, орташа жылдық өсімдік. Табиғи фитоценоздардағы биіктігі 30-50 см, мәдениетте 50-100 см, кейде 125 см.тамыр жүйесі күшті, топыраққа 1,7 м -- ге дейін енеді, эспарцеттің басқа түрлеріне қарағанда күшті еритін қоректік заттарды сіңіреді. Бұта тік. Интернодтардың саны 6-8. Сабағы өрескел. Жапырағы лансолат, жасыл түсті, жоғарғы жапырақтары сары -- жасыл. Төменгі жапырақтары ұзын жапырақшаларда, жоғарғы жағы қысқа. Тышқан құйрығы, тар, ұшты. Гүлдері күлгін-қызғылт, с жолақпен қараңғы аумақтары. Бұршақтар кішкентай, тегіс, сәл жылтыр, сұр-сары-жасыл, салмағы 1000 дана 11-15 г.аязға төзімді. Жем-шөп және егістік ауыспалы егістерде әдетте шөп шабуға және отавада мал жаюға қолданылады. Ол Еділ аймағында, Солтүстік Кавказда және Батыс Сібірде өсіріледі.
Эспарцет Закавказье (Onobrychis antasiatica Khin), немесе Кавказ немесе Алдыңғы Азия. Жас қашу мен жапырақтары жас, сұр-жасыл. Сабағы қуыс, нәзік. Қылқалам ұзын, цилиндрлік, с притупленной шыңы. Бұршақтар қысқа, сирек жалаңаш. Салмағы 1000 дана-15-20 Г. қатты тұқым 10-20%. Ол басқа түрлерден, сондай-ақ жоңышқадан кірістілік жағынан асып түседі. Ол жылына 2 шөп шабады, тұқымдар егу жылы піседі. Эспарцет тұқымынан гөрі өнімді, ол тез өсіп, екі кесек береді, сондықтан оны биаксиалды деп те атайды. Солтүстік Кавказда және Орталық қара жер аймағында таралған.
Жоңышқадан айырмашылығы, эспарцеттің барлық түрлері зиянкестер мен аурулардан аз зардап шегеді, 600-800 кгга тұрақты тұқым береді.
2. Биологиялық ерекшеліктері
2.1 Температураға қойылатын талаптар
Эспарцет тұқымдары 1-2 °C температурада өніп бастайды, оңтайлы өну температурасы 18-25 °C.
Esparzet қыстың жоғары төзімділігімен сипатталады,әсіресе құмды түрлер, -42...-48 °C дейінгі температурада аз қарлы қыста қыстайтын жағдайлар байқалды. Көктемгі аяздарда жоңышқадан айырмашылығы, олар -12 °C температурада да өлмейді.
2.2 Ылғалға қойылатын талаптар
Эспарцет типтік ксерофиттерге жатады. Күшті тамыр жүйесі өсімдіктерге топырақ бетінен 1 м тереңдікте орналасқан көкжиек суын пайдалануға мүмкіндік береді. А. в. Советов суық та, құрғақшылық та, егер ол тамырланған болса, эспарцеттің өсуін тоқтатпайды деді.
Суды тұтыну 300-400 бірлікті құрайды, бұл жоңышқа немесе жоңышқа қарағанда әлдеқайда аз.
Топырақтан ылғалдың максималды мөлшері гүлдену кезеңінде -- гүлденудің басында болады. 5 тra астам эспарцет пішенінен өнім алу үшін топырақтың метрлік қабатындағы өсімдіктерге қолжетімді су қоры 2000 тга кем болмауы тиіс.
2.3 Жарыққа қойылатын талаптар
Эспарцет жарыққа мұқтаж. Шөптің шығымдылығы көлеңкелеу деңгейіне және оның ұзақтығына байланысты, оны жабық дақылдарды таңдағанда ескеру қажет. Закавказье эспарцеті көлеңкеге төзімді деп санайды.
Сумы ауылшаруашылық тәжірибе станциясының тәжірибелерінде әртүрлі жабық дақылдарға эспарцет себу кезінде келесі өнімділік алынды:
жаздық бидайды себу кезінде эспарцет пішенінің шығымдылығы 2,8 т га, барлық биомассаның шығымдылығы 3,1 тга құрады;
жаздық арпаға себу кезінде -- 2,3 тга шөп және 4,3 тга барлық биомасса жамылғылық дақылдар;
жаздық сұлы астына себу кезінде-2,2 тга шөп және 4,4 т га барлық жабық дақыл биомассасы.
2.4 Топыраққа қойылатын талаптар
Эспарцет борпылдақ, карбонатты, сазды және құмды топырақты жақсы көреді, әктаспен тығыз жуылған жерлерде жақсы өседі. Оңтайлы кальцийлі черноземалар. Ол су тасқынына төзбейді, сондықтан жайылмалы және суармалы жерлер өсіруге жарамайды.
Ерекшеленеді төмен солевыносливостью. Сонымен, 0,05-0,10% хлоридті-сульфатты тұздану тұқымның өну энергиясын 2-3 есе азайтады, өрістің өнуі мен өнімділігін төмендетеді. Жоғары тұзды, қышқыл және шамадан тыс ылғалданған топырақ бұл дақылға жарамайды.
Үшін құмды эспарцет маңызы бар, сондай-ақ подпочва, ол болуы тиіс шприцтер, воздухопроницаемой терең топырақты сулардың терең толтырылуы. Esparcet vikolistny орташа ылғалды сазды және құмды сазды топырақтарда, сондай-ақ жуылған беткейлерде жақсы өседі, сортаң, шымтезек, ауыр сазды топырақтарға және жер асты суларының пайда болуына жол бермейді.
Өсімдіктердің тамақтануы
1 т эспарцет пішенінен топырақтан 6-7 кгга P2O5, 18-20 кгга К2О, 11-12 кгга кальций, 1,5-1,7 кгга магний алынады.
Күшті тамыр жүйесі мен оның еритін қосылыстардың фосфорын сіңіру қабілетінің арқасында тыңайтқыштың әсері тамыр жүйесі қалыптасқанға дейін ғана көрінеді. Сонымен қатар, эспарцет кейінгі дақылдың фосфор тыңайтқыштарын қолдануын едәуір арттырады.
Вегетация
Эспарцеттің көктемгі (ерте) және қысқы (кеш) даму түрлері бар, ал құмды және Закавказье үшін көбінесе көктемде, ал егу үшін -- қыста.
Котлетондар пайда болғаннан кейін бірінші монокотилонды нақты жапырақ пайда болады, содан кейін екінші және үшінші үш жапырақ бар. Әрбір келесі парақтағы жұп парақшалар саны артады. Қуысының жоғары секрециясын төмендетеді төменгі жапырақтары салынады, бүйір бүйрек орналасқан жоғары, тіркелу орны семядолей, соның салдарынан аймақ түптену білдіреді өзіндік бастиек немесе коронку. Көшеттер пайда болғаннан кейін 10-14 күн өткен соң, оның біртіндеп топыраққа түсуі байқалады. Бұл процесс әсіресе құм эспарцетінде қарқынды жүреді. Сонымен, көшеттер пайда болғаннан кейін 3 айдан кейін виколистік эспарцеттің басы 1,9 см тереңдікте болды, ал құмды эспарцетте -- 2,2 см.өмірдің келесі 2 және 3 жылдарында бастың топыраққа батырылуы жалғасады, бірақ аз жылдамдықпен.
Вегетацияның бірінші айында тамыр жүйесінің қалыптасуы мен тереңдеуі ең қарқынды жүреді, көшеттер пайда болғаннан кейінгі 20-шы күні тамыр жүйесінің ұзындығы өсімдіктердің биіктігінен 3-4 есе асады.
Қысқы формалар жапырақтардың қираған розеткасын құрайды, көктем-сығылған және көтерілген. Қалыңдатылған егу кезінде жапырақтардың саны 15-20 дана, ал сирек -- 36-50. Жоғарғы жапырақтардағы парақшалар саны 19-ға жетуі мүмкін.
Эспарцеттің барлық түрлерінің өсу кезеңі жоңышқаға қарағанда жүреді. Қайта өсуден бастап гүлденудің басталуына дейінгі кезең 60-65 күнді, тұқымның пісуіне дейін -- 110-120 күнді құрайды. Күзде эспарцет орташа тәуліктік температура 5 °C-тан төмен болған кезде белсенді өсуді тоқтатады.
Гүлдену жоңышқадан 7-14 күн бұрын пайда болады.
Вегетациялық кезеңнің аяғында, ерте көктемде тұқымсыз себу кезінде, көктемгі эспарцет түрі әдетте сабақтың фазасына -- гүлденудің басталуына жетеді, кейде өсімдіктер тұқым түзе алады. Қысқы типтегі өсімдіктер жапырақтарды шығару фазасында өсімдіктерді аяқтайды.
Өмірдің бірінші жылында басқа мәдениеттің астында эспарцет баяу өседі, күзде тек базальды жапырақтардың розеткасын құруға уақыт бар. Ол өмірдің екінші жылында толық дамуға жетеді. Құрғақ масса мен тұқымның жоғары өнімділігі екінші және үшінші жылдары, төртінші және бесінші жылдары -- дақылдар жұқарып, түсіп кетеді, бірақ қолайлы жағдайларда шөптерде 6-8 жылға дейін сақталуы мүмкін.
Құм эспарцеті тұрақты мал жаюға шыдамайды, шабылғаннан кейін отавада қалыпты жайылымға жол беріледі. Оның шөлділігі нашар, өйткені шабылғаннан кейін өсу баяу жүреді, тек базальды жапырақтардың розеткалары пайда болады. Жабайы еспарцет және Закавказье эспарцетінің кейбір түрлері жайылымға жақсы төзеді, сондықтан оларды жайылымдық шөп қоспаларына қосуға болады, бірақ егу жылы жайылымға жол берілмейді. Алғашқы алғашқы гравировкамен ол тағы 1-2 отава бере алады. Жайылымда оны әртүрлі жануарлар қанағаттанарлық жейді, күзде -- жоңышқаға қарағанда аз ықыласпен.
Ауыспалы егіс
Эспарцетті егістік, жемшөп, топырақ қорғайтын ауыспалы егістерде өсіруге болады. Предшественниктер әртүрлі мәдениеттер бола алады.
Егістік ауыспалы егістерде күздік бидай мен жасыл жемге арналған жүгері жақсы предшественниктер болып саналады, жемшөпте -- дақылдар, жемдік тамыр дақылдары және басқа да дақылдар.
Беткейлерді қатайту кезінде эспарцет дәнді (блюграсс) және бұршақ шөптері бар шөп қоспаларына егіледі.
Бос емес жұпта бір жылдық қолданған кезде, эспарцет әдетте таза түрінде себіледі.
Тыңайтқыш
Егу кезінде түйіршіктелген суперфосфатпен қатар тыңайтқыш қолданылады, ол 50 кгга қолданған кезде шөп өнімділігін 0,5-0,6 тга (VNIISH) арттыруға көмектеседі.
Молдова жағдайында жер жыртуға 200 кгга суперфосфат енгізу шөп өнімділігін 0,4 тга арттырды.
Эспарцет үшін қалған тыңайтқыштар, әдетте, өте нашар топырақты қоспағанда, қолданылмайды.
Топырақты өңдеу
Алдыңғы жерді жинағаннан кейін, пиллинг 5-7 см -- ге жүзеге асырылады. өрістерді тамырлы арамшөптермен бітеп тастаған кезде, 10-12 см тереңдікке дейін лимон қабығымен тазартқан дұрыс. тамырлы арамшөптердің көп таралуымен, бірінші және содан кейін 2-3 аптадан кейін қайта егу жасалады. терең жер жырту 20-25 см тереңдікке дейін.
Құрғақ және жартылай құрғақ жағдайда тегістелген Сүндет қолданылады, яғни күзгі жер жыртудан кейін егістік ылғал шығынын азайту үшін егу алдындағы көктемгі өңдеуді егу мен егуге дейін азаяды.
Эспарцет егістік қабатын 25-27 см-ге дейін тереңдетуге жақсы жауап береді.
3. Өсіру техникаасы
3.1 Егу
Егу күні тұқымдар бактериялық препараттармен өңделеді, мысалы, нитрагин, ол шөп өнімділігін 0,5-0,6 тга арттырады, тұқымдарды бактериялық препараттармен және молибден микротыңайтқыштармен бірге әр гектарына 200 г аммоний молибденінің нормасына өңдеу одан да тиімді. ҒЗИ мәліметтеріне сәйкес, Молибден микротыңайтқыштармен және нитрагинмен өңдеу эспарцет пішенінің түсімін 0,9 тга арттырды.
Аскохитоздан, тұқымның көгеруінен, антракнозадан, фузариумнан, АҚ және сұр шіріктен тұқымдарды егу алдында 2-15 күн бұрын ТМТД препараттары қолданылады.
Егу алдында тұқымдар қоспалардан, ең алдымен гемоптиздің тұқымдарынан тазартылады, бұл өнімділікті азайтады.
Эспарцет әдетте көктемгі дақылдардың астына себіледі. Егіс ерте, дала жұмыстары басталғаннан бастап алғашқы 2-3 күнде жүзеге асырылады. Эспарцет тұқымдары басқа көпжылдық шөптерге қарағанда едәуір үлкен болғандықтан, оны дәнді тұқымдармен немесе аралық жолмен дәнді сепкіштермен егуге болады. Кезінде подсеве астында күздік дақылдарды егу жүргізеді дискілі сеялками көлденең қатарлардың жабу мәдениет.
Кеш себу кезінде тары дала аймағында жабық дақыл бола алады. Жамылғысы жоқ жазғы егістерде эспарцет 20 шілдеден 10 тамызға дейін егіледі. Жаңадан жиналған тұқымдар жазғы егуге жарамды, өйткені оларды жинағаннан кейін пісу ауа-жылу жылыту кезінде 8-10 күнді құрайды.
Орманды дала, тау бөктері облыстарында және суармалы жерлерде таза түрде тұқым себудің жалпы ұсынылатын нормасы 90-100 кгга құрайды, далада -- 70-80 кгга. дала аймағы жағдайында құмды эспарцет үшін -- 50-60 кгга, орманды далада -- 70-80 кгга. дала аймағында виколистный эспарцет үшін -- 60-75 кгга, орманды далада -- 90 кгга. шөп қоспаларында -- 35-40 кгга.
Ауыр топырақтарда егу тереңдігі -- 3-4 см, жеңіл-4-6 см.
Дақылдарға күтім жасау
Егін жинау кезінде егістіктерден сабан дереу алынып, биіктігі 15-20 см сабан қалдырып, жас эспарцет көшеттерін күннің күйіп қалуынан қорғау үшін, қыста қар жинау үшін.
Келесі жылдың көктемінде сабанды алып тастау және топырақтың жоғарғы қабатын босату үшін екі ізмен тырмалау жүзеге асырылады. Шөп шабылғаннан кейін өріс ауыр тырмалармен қырылады.
Құрғақ жерлерде және көлбеу жерлерде, эспарцет өмірінің екінші немесе үшінші жылындағы дақылдарда топырақта ылғалдың қосымша жиналуы үшін күзгі саңылауларды жүргізу ұсынылады. Саңылауды саңылаулармен жабдықталған ПРВН-2,5 а қопсытқыштарымен жүзеге асырады.
Жыл сайынғы дәнді және екібұрышты арамшөптерге қарсы Трефлан, Трифлюрекс егуге дейінгі гербицидтер қолданылады.
Ауру
Эспарцеттің тән ауруларына мыналар жатады:
ұндық шық, таңдандыратын жапырақтар, сабақтар және бұршақтар. Аурудың күшті дамуымен тұқым өнімділігі 50-70% - ға төмендейді%;
тат, гангреноздық жапырақтар, сабақтар, цветоносы және бұршақтар. Өсімдіктің ерте даму кезеңінде қауіпті, көбінесе ескі жастағы дақылдарға таралады, шөп пен тұқым өнімділігін төмендетеді;
фузариум, өсімдіктерде қатты зақымданумен тек қоңыр сабақтар қалады. Кейбір түрлері фузариума қабілетті поражать тамыры келтіріп, оның загниванию. Саңырауқұлақтың күшті дамуымен өсімдіктердің жаппай өлімі орын алады.
Аурулармен күресу үшін зардап шеккен шөптерді ерте шабу, егіннен кейінгі өсімдік қалдықтарын жою жүзеге асырылады, тұқым мақсаттары үшін аз жұқтырған дақылдардан алынған тұқымдар қолданылады, ауыспалы егіс, жаңа дақылдар ескі жастардан алыстатылады, төзімді сорттар енгізіледі.
Зиянкестер
Эспарцетовая зерновка зақымдайды боб және тұқым. Отродившиеся құрттар прогрызают қабырғасының боба мен выедают мазмұнды ұрығын. Тұқымның зақымдануы 30-50% жетуі мүмкін.
Эспарцет эвритомасы жұмыртқаны тұқым целлюлозасына салады. Жұмыртқадан шыққан личинкалар тұқымның құрамын жейді.
Зиянкестермен күресу үшін тұқымдар тазаланады, өйткені зақымдалған тұқымдар сау тұқымдарға қарағанда жеңіл, оларды астық тазалайтын машиналарда бөліп алу оңай. Қабылданбаған зақымдалған тұқымдар өртеледі.
Химиялық бақылау құралдары-Карбофос, Карбофот, Фуфанон, Кемифос, Бунчук. Бүрку вегетация кезеңінде жүзеге асырылады.
Эспарцеттің тұқымдық дақылдарына эспарцет гүлінің масасы, эспарцет гүлі, эспарцет трипсі әсер етеді. Рұқсат етілген химиялық заттар осы зиянкестерге қарсы қолданылады. Түйнекті арамшөптердің зиянды әсерін азайту үшін тұқым себу алдында Молибден микроэлементтерімен және бактериялық препараттармен өңделеді, егу ерте мерзімде жүзеге асырылады, Жаңа дақылдар ескілерден алыстатылады.
Астық жинау науқаны
Эспарцетті Шөпке шабу гүлдену кезеңінде басталады-жаппай гүлдену кезеңінде аяқталатын гүлденудің басталуы. Тазалаудың кешігуі ақуыздың 15-20% төмендеуіне әкеледі, шөп өрескел және жануарлар нашар жейді. Сонымен қатар, толық гүлдену кезеңінде шөп шабу отаваны бермейді.
Кесу биіктігі топырақ бетінен 6 см. Соңғы кесу 8-10 см биіктікте, қыста күтім жасамас бұрын өсімдіктер пластикалық заттарды жеткілікті мөлшерде жинақтау, қарды жақсарту және көктемде жақсы өсу үшін жүзеге асырылады. Әйтпесе, шөп жинау технологиясы басқа бұршақ шөптерін жинауға ұқсас.
Тұқым өсіру
Ылғал аймақ жағдайында эспарцет ұрықтары бірінші шабуды қолданудың екінші жылының әдеттегі дақылдарында бөлінеді. Құрғақ жерлерде және тұқымның жетіспеушілігінде ұрықтар жазда таза жұпқа себіледі, әдетте мұндай дақылдар ерте көктемгі подпровкаларға қарағанда өнімді болады. Төменгі Еділ аймағында, Солтүстік Кавказда және Украинаның оңтүстігінде тұқымдарды 15-20 тамыз аралығында Таза жұпқа, Украинаның орман жолағының солтүстік бөлігінде -- 5 тамыздан кешіктірмей, орманды дала аймағында және Орта Еділ аймағында -- 1 тамыздан кешіктірмей себу ұсынылады. Егу әдісі-қарапайым және кең қатарлы (перспективалы сорттарды тезірек көбейту үшін), жол аралығы 45-70 см.егу жылдамдығы әдеттегі егіске қарағанда 2-3 есе азаяды.
Кәдімгі қарапайым дақылдарда тұқымдық дақылдарды күту жемдік дақылдармен бірдей, кең қатарлы дақылдарда 2-3 қатар аралық емдеу жүргізіледі. Жақсы тозаңдандыру үшін омарталар ұрыққа шығарылады, соның арқасында тұқым өнімділігі 100-200 кгга артады.
Піскен жемістер оңай бұзылады. Толығымен қалыптасқан, бірақ жасыл жемістер орамдарда жақсы піседі. Алайда, ылғалды ауа-райында тұқымдар оңай өніп шығуы мүмкін. Бөлек жинау немесе тікелей комбайндау ауа райы жағдайына, техникалық мүмкіндіктеріне және егістіктердің қоқыстануына байланысты таңдалады.
Тұқым жинау көбінесе бөлек жүргізіледі. Бұршақтардың 40-50% қызарған кезде бастаңыз. Біріншіден, өсімдіктер шабылады, массаны орамаларға салады, содан кейін бұршақтар кептіріледі.
Тікелей комбайндау бұршақтардың 70-75% - ын бұрғылаудан кешіктірмей басталады, 2-3 күнде жинауды аяқтайды. Жинағаннан кейін шұңқырлар бірден желдеткіштер арқылы өтеді, тұқымдар кептіріледі. Ыстық жазы бар дала және құрғақ дала аймақтарында егілген тұқымдар 8-10 см қабатпен себіліп, мезгіл-мезгіл араластырылады. Осыдан кейін, эспарцет тұқымдары ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Факультет Институт: Ұстаз
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пәні: Қолданбалы биология және топырақтану негіздері
Тақырыбы: Мал азықтық Эспарцет- биологиялық ерекшелігі, өсіру агротехникасы, халықшаруашылығындағы манызы
Студент: Уринбасарова Ақсұлу тобы: ХБ 19-1 _______________
Ф.А.Ж. [қолы]
Жетекшісі: профессор Тілеубайұлы Жақсылық. _______________
қызметі [Ф.А.Ж.] [қолы]
Қорғауға жіберілді: _____ _______________ 20 ____ ж. ______________________
қолы
Жұмыс қорғалды: _____ _______________ 20 ____ ж. бағалаумен ___________________
жазбамен
Комиссия төрағасы (төрайымы) : _________________________ ________________
Ф.А.Ж. [қолы]
Комиссия мүшелері: _________________________ ________________
Ф.А.Ж. [қолы]
_________________________ ________________
Ф.А.Ж. [қолы]
Тараз 2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра: Химия-биология___
ТАПСЫРМА
ХБ 19-1 тобының студенті. Уринбасарова Ақсұлу курстық жұмысына
Ф.А.Ж.
пәні: Қолданбалы биология және топырақтану негіздері
Тақырыбы: Мал азықтық Эспарцет- биологиялық ерекшелігі, өсіру агротехникасы, халықшаруашылығындағы манызы
Тапсырма бойынша арнайы нұсқаулар: Оқулықтар, журналдар
___________________________________ ________________________
3. Есептік - түсіндірме жазбаның (жұмыстың) негізгі бөлімдері
Орындау кестесі
көлемі, %
орындау мерзімі
Кіріспе
10%
30қазан-1қараша
1.Мал азықтық Эспарцет сипаты
1.1Өнімділік
1.2 Ботаникалық сипаттама
10%
2қараша- 4қараша
1.3 Түрлері
10%
5 қараша- 7қараша
2. Биологиялық ерекшеліктері
2.1 Температураға қойылатын талаптар
2.2 Ылғалға қойылатын талаптар
2.3 Жарыққа қойылатын талаптар
2.4 Топыраққа қойылатын талаптар
10%
8қараша-10қараша
3. Өсіру техникаасы
3.1 Егу
15%
11қараша- 14қараша
II. Тәжірибелік бөлім
2.1. Көмірсутектерді алу және олардың қасиеттері
15%
14қараша- 15қараша
3.2 Шөп өсіру технологиясы
10%
15 қараша
3.3 Өсіру технологиясының ерекшеліктері және тұқым үшін эспарцет жинау ерекшеліктері.
10%
16 қараша
4. Шаруашылық маңызы
5%
16 қараша
Қорытынды
5%
17 қараша
4. Графикалық материалдың тізбесі (сызбалардың масштабын көрсете отырып)
Слайд Мал азықтық Эспарцет- биологиялық ерекшелігі, өсіру агротехникасы, халықшаруашылығындағы манызы
5. Жұмысты рәсімдеу
100%
6. Қорғау
100%
Тапсырма кафедра мәжілісінде бекітілді ________ 20 ____ ж. Хаттама № ____
Жетекшісі: профессор ________________ Тілеубайұлы Жақсылық.
қызметі қолы Ф.А.Ж.
Тапсырма орындауға қабылданды ________ 20 ____ ж.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.Мал азықтық Эспарцет сипаты ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1Өнімділік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Ботаникалық сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2. Биологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.1 Температураға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.2 Ылғалға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
2.3 Жарыққа қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.4 Топыраққа қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3. Өсіру техникаасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
3.1 Егу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
3.2 Шөп өсіру технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
3.3 Өсіру технологиясының ерекшеліктері және тұқым үшін эспарцет жинау ерекшеліктері. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
4. Шаруашылық маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 1
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе
Өсімдік тектес биологиялық белсенді заттарды қолдану қазір медицина мен фармацияға қатысты. Әлемдік фармацевтика өнеркәсібінде әрбір үшінші препарат дәрілік өсімдік шикізатынан өндіріледі. Табиғи заттарға негізделген дәрі-дәрмектер мен косметика іс жүзінде жанама әсерлерді көрсетпейді. Олардың шамалы уыттылығы және елеулі жанама әсерлерінсіз ұзақ уақыт қолдану мүмкіндігі балалар мен қарт адамдарға, әсіресе аурудың созылмалы түрлеріне өсімдік препараттарын қолдануға мүмкіндік береді. Демек, дәрілік өсімдіктер негізінде препараттарды әзірлеу-фармацевтика ғылымының перспективалы бағыты.
Медицинада қолданылатын көптеген дәрілік өсімдіктердің бірі-құм эспарцеті (Onobrychis arenaria).
Құм эспарцеті ежелден бері белгілі. Ол ауыл шаруашылығында жемшөп пен бал зауыты ретінде және дәрілік өсімдік ретінде пайдаланылды. Алайда, ол қазір де қолданылады, бірақ оның химиялық құрамы жақсы түсінілмеген. Сонымен қатар, бұл зауытты зерттеудің үлкен перспективасы бар.
Бұл жұмыс жоғарыда аталған өсімдіктің морфологиялық, химиялық және мәдени қасиеттерін зерттеуге бағытталған. Сондай-ақ оны ғылыми және дәстүрлі медицинада қолдануға негіз болған фармакологиялық ерекшеліктер.
Зерттеулердің мақсаты. Эспарцет биологиялық ерекшеліктері және өнімінің қалыптасу заңдылықтарын анықтап, өсіру тәсілдерін зерттеу осы жұмыстың негізгі мақсаты болды.
Зерттеулердің міндеттері:
:: Эспарцеттің мал азықтық түрі тұқымының морфологиясы мен өнгіштігін анықтау;
:: қуаңшылық аймақтың түрлі экологиялық жағдайында эспарцет түрлерінің шаруашылық-биологиялық қасиеттерін айқындау;
:: тіршілік жылына қарай эспарцет түрінің өсіп-дамуын зерттеу;
:: мал азықтық эспарцетін өсірудің негізгі агротехникалық тәсілдерін зерттеп дайындау;
:: эспарцет түрлерін пайдаланудың экономикалық тиімділігін бағалау.
1.Мал азықтық Эспарцет сипаты
Эспарцет-Көпжылдық бұршақ шөптеріне жататын Жемшөп дақылдары.
Шаруашылық маңызы
Эспарцет шөптері тағамдық қасиеттері бойынша жоңышқа шөпіне ұқсас. Жасыл массаны ірі қара малға берген кезде, ол шық немесе жаңбырлы ауа-райында жаю кезінде тимпанитке әкелмейді.
100 кг эспарцет шөпі 54 жемшөп бірлігіне сәйкес келеді және құрамында 12,6 кг сіңірілетін ақуыз, 100 кг Жаңа шөп -- 24,8 жемшөп бірлігі және 3,9 кг сіңірілетін ақуыз (жемшөп институты) бар.
Эспарцет агротехникалық маңызы бар, ауыспалы егісте жақсы предшественник ретінде. Эспарцетпен айналысатын күздік бидайдың өнімділігі 9 жыл ішінде орташа есеппен 2,7 тоннага астық болды, бұл қара жұптан 0,2 тонна га (Харьков СХИ) екінші орын алды. Ол жақсы бу шығаратын дақыл ретінде қызмет етеді, алқаптарды ерте босатады, сонымен қатар көлбеу жерлер мен құмды топырақты шалғындандырады.
Сондай-ақ, басқа бұршақты өсімдіктер сияқты, эспарцет азотты бекіту қабілетіне байланысты топырақты азотпен байытады, оны 100-200 кгга және 5-6 тга өсімдік қалдықтарына дейін жинайды.
Медонос.
Мәдениет тарихы
Эспарцет X ғасырда Закавказьеде (V ғасырдағы басқа мәліметтер бойынша), Францияның оңтүстігінде XV ғасырдың соңында, Ресейде -- XIX ғасырдың басында өсіріле бастады.
1.1 Өнімділік
Шөптің өнімділігі 2,5-тен 6 тга-ға дейін өзгеруі мүмкін.
Дала мен орманды-дала зоналарының көптеген аймақтарында эспарцет жоғары шөп береді. Суы аз суару жағдайында эспарцет пішенінің өнімділігі жоңышқадан 20-25% - ға жоғары. Мәселен, Алтай АШҒЗИ-да эспарцет пішенінің шығымдылығы 11 жыл ішінде орта есеппен 5,3 тга құрады, Қостанай сорт учаскесінде эспарцетті қамтитын шөп қоспасының шығымдылығы 5,6 тга болды.
Белгород облысында шөп түсімі 5,4-5,7 тга құрады.
Топырақты қорғайтын ауыспалы егісте Закавказье эспарцеті мен безостой отының шөп қоспасы 3 жыл ішінде 60 тоннага жасыл масса берді. Безостым отымен араласқан Эспарцет дала аймағының жемшөп айналымында жоғары өнімділікті көрсетеді.
Сонымен қатар, тұқымның жоғары өнімділігі 0,7-0,9 тга дейін.
1.2 Ботаникалық сипаттама
Тамыр жүйесі өзекті, топыраққа 1 м тереңдікке енеді, борпылдақ-2-2,5 м дейін (максимум -- 4-5 м дейін), тамырлардың негізгі бөлігі 20 см тереңдікке дейін шоғырланған.еритін кальцийлі және фосфор қосылыстарын қолдану мүмкіндігі бар, сондықтан фосфор тыңайтқыштарын қолдану шөп немесе тұқым өнімділігін арттырмайды.
Жапырақ күрделі, ашылмаған, 6-18 жұп парақшалар мен бір апикальды, ұзын жапырақшада төменгі жапырақ бар.
Сабағы әдетте бұтақталмайды. Әр түйіннен екі стипендиясы бар жапырақ пайда болады. Өсімдіктердің биіктігі 80-ден 100 см-ге дейін.
Соцветия-ұзындығы 3-20 см күрек тәрізді щетка.
Гүлдері үлкен, қызғылт, кейде ақ немесе қызыл, қара жолақтары бар. Тозаңдану жәндіктердің көмегімен қиылысады.
Жемісі-дөңгелек пішінді, түкті, ұзындығы 6-9 мм, жапырақтары тығыз байланысты, сондықтан эспарцет бұршақпен себіледі, әдетте тұқымдар (бобикалар) деп аталады.
1.3 Түрлері
Эспарцет 150-ден астам түрді қамтиды. Мәдениетте кең таралған: виколист, құм және Закавказье.
Esparcet viciifolia Scop (Onobrychis viciifolia Scop) немесе қарапайым немесе егу -- жас өсімдік. Табиғи жағдайда биіктігі 30-60 см, мәдениетте 70-150 см.интернодтардың саны 5-7. Жапырақ эллиптикалық, кейде лансолат, қара-жасыл түсті. Қылшық овоидті. Гүл қызыл реңкпен қызғылт түсті. Бұршақтар үлкен, салмағы 1000 дана 17-22 г.Ресейдің дала және орманды-дала аймақтарында, атап айтқанда Орталық қара жер аймағында өсіріледі.
Құм эспарцеті (Onobrychis arenaria D. C.) немесе жабайы, орташа жылдық өсімдік. Табиғи фитоценоздардағы биіктігі 30-50 см, мәдениетте 50-100 см, кейде 125 см.тамыр жүйесі күшті, топыраққа 1,7 м -- ге дейін енеді, эспарцеттің басқа түрлеріне қарағанда күшті еритін қоректік заттарды сіңіреді. Бұта тік. Интернодтардың саны 6-8. Сабағы өрескел. Жапырағы лансолат, жасыл түсті, жоғарғы жапырақтары сары -- жасыл. Төменгі жапырақтары ұзын жапырақшаларда, жоғарғы жағы қысқа. Тышқан құйрығы, тар, ұшты. Гүлдері күлгін-қызғылт, с жолақпен қараңғы аумақтары. Бұршақтар кішкентай, тегіс, сәл жылтыр, сұр-сары-жасыл, салмағы 1000 дана 11-15 г.аязға төзімді. Жем-шөп және егістік ауыспалы егістерде әдетте шөп шабуға және отавада мал жаюға қолданылады. Ол Еділ аймағында, Солтүстік Кавказда және Батыс Сібірде өсіріледі.
Эспарцет Закавказье (Onobrychis antasiatica Khin), немесе Кавказ немесе Алдыңғы Азия. Жас қашу мен жапырақтары жас, сұр-жасыл. Сабағы қуыс, нәзік. Қылқалам ұзын, цилиндрлік, с притупленной шыңы. Бұршақтар қысқа, сирек жалаңаш. Салмағы 1000 дана-15-20 Г. қатты тұқым 10-20%. Ол басқа түрлерден, сондай-ақ жоңышқадан кірістілік жағынан асып түседі. Ол жылына 2 шөп шабады, тұқымдар егу жылы піседі. Эспарцет тұқымынан гөрі өнімді, ол тез өсіп, екі кесек береді, сондықтан оны биаксиалды деп те атайды. Солтүстік Кавказда және Орталық қара жер аймағында таралған.
Жоңышқадан айырмашылығы, эспарцеттің барлық түрлері зиянкестер мен аурулардан аз зардап шегеді, 600-800 кгга тұрақты тұқым береді.
2. Биологиялық ерекшеліктері
2.1 Температураға қойылатын талаптар
Эспарцет тұқымдары 1-2 °C температурада өніп бастайды, оңтайлы өну температурасы 18-25 °C.
Esparzet қыстың жоғары төзімділігімен сипатталады,әсіресе құмды түрлер, -42...-48 °C дейінгі температурада аз қарлы қыста қыстайтын жағдайлар байқалды. Көктемгі аяздарда жоңышқадан айырмашылығы, олар -12 °C температурада да өлмейді.
2.2 Ылғалға қойылатын талаптар
Эспарцет типтік ксерофиттерге жатады. Күшті тамыр жүйесі өсімдіктерге топырақ бетінен 1 м тереңдікте орналасқан көкжиек суын пайдалануға мүмкіндік береді. А. в. Советов суық та, құрғақшылық та, егер ол тамырланған болса, эспарцеттің өсуін тоқтатпайды деді.
Суды тұтыну 300-400 бірлікті құрайды, бұл жоңышқа немесе жоңышқа қарағанда әлдеқайда аз.
Топырақтан ылғалдың максималды мөлшері гүлдену кезеңінде -- гүлденудің басында болады. 5 тra астам эспарцет пішенінен өнім алу үшін топырақтың метрлік қабатындағы өсімдіктерге қолжетімді су қоры 2000 тга кем болмауы тиіс.
2.3 Жарыққа қойылатын талаптар
Эспарцет жарыққа мұқтаж. Шөптің шығымдылығы көлеңкелеу деңгейіне және оның ұзақтығына байланысты, оны жабық дақылдарды таңдағанда ескеру қажет. Закавказье эспарцеті көлеңкеге төзімді деп санайды.
Сумы ауылшаруашылық тәжірибе станциясының тәжірибелерінде әртүрлі жабық дақылдарға эспарцет себу кезінде келесі өнімділік алынды:
жаздық бидайды себу кезінде эспарцет пішенінің шығымдылығы 2,8 т га, барлық биомассаның шығымдылығы 3,1 тга құрады;
жаздық арпаға себу кезінде -- 2,3 тга шөп және 4,3 тга барлық биомасса жамылғылық дақылдар;
жаздық сұлы астына себу кезінде-2,2 тга шөп және 4,4 т га барлық жабық дақыл биомассасы.
2.4 Топыраққа қойылатын талаптар
Эспарцет борпылдақ, карбонатты, сазды және құмды топырақты жақсы көреді, әктаспен тығыз жуылған жерлерде жақсы өседі. Оңтайлы кальцийлі черноземалар. Ол су тасқынына төзбейді, сондықтан жайылмалы және суармалы жерлер өсіруге жарамайды.
Ерекшеленеді төмен солевыносливостью. Сонымен, 0,05-0,10% хлоридті-сульфатты тұздану тұқымның өну энергиясын 2-3 есе азайтады, өрістің өнуі мен өнімділігін төмендетеді. Жоғары тұзды, қышқыл және шамадан тыс ылғалданған топырақ бұл дақылға жарамайды.
Үшін құмды эспарцет маңызы бар, сондай-ақ подпочва, ол болуы тиіс шприцтер, воздухопроницаемой терең топырақты сулардың терең толтырылуы. Esparcet vikolistny орташа ылғалды сазды және құмды сазды топырақтарда, сондай-ақ жуылған беткейлерде жақсы өседі, сортаң, шымтезек, ауыр сазды топырақтарға және жер асты суларының пайда болуына жол бермейді.
Өсімдіктердің тамақтануы
1 т эспарцет пішенінен топырақтан 6-7 кгга P2O5, 18-20 кгга К2О, 11-12 кгга кальций, 1,5-1,7 кгга магний алынады.
Күшті тамыр жүйесі мен оның еритін қосылыстардың фосфорын сіңіру қабілетінің арқасында тыңайтқыштың әсері тамыр жүйесі қалыптасқанға дейін ғана көрінеді. Сонымен қатар, эспарцет кейінгі дақылдың фосфор тыңайтқыштарын қолдануын едәуір арттырады.
Вегетация
Эспарцеттің көктемгі (ерте) және қысқы (кеш) даму түрлері бар, ал құмды және Закавказье үшін көбінесе көктемде, ал егу үшін -- қыста.
Котлетондар пайда болғаннан кейін бірінші монокотилонды нақты жапырақ пайда болады, содан кейін екінші және үшінші үш жапырақ бар. Әрбір келесі парақтағы жұп парақшалар саны артады. Қуысының жоғары секрециясын төмендетеді төменгі жапырақтары салынады, бүйір бүйрек орналасқан жоғары, тіркелу орны семядолей, соның салдарынан аймақ түптену білдіреді өзіндік бастиек немесе коронку. Көшеттер пайда болғаннан кейін 10-14 күн өткен соң, оның біртіндеп топыраққа түсуі байқалады. Бұл процесс әсіресе құм эспарцетінде қарқынды жүреді. Сонымен, көшеттер пайда болғаннан кейін 3 айдан кейін виколистік эспарцеттің басы 1,9 см тереңдікте болды, ал құмды эспарцетте -- 2,2 см.өмірдің келесі 2 және 3 жылдарында бастың топыраққа батырылуы жалғасады, бірақ аз жылдамдықпен.
Вегетацияның бірінші айында тамыр жүйесінің қалыптасуы мен тереңдеуі ең қарқынды жүреді, көшеттер пайда болғаннан кейінгі 20-шы күні тамыр жүйесінің ұзындығы өсімдіктердің биіктігінен 3-4 есе асады.
Қысқы формалар жапырақтардың қираған розеткасын құрайды, көктем-сығылған және көтерілген. Қалыңдатылған егу кезінде жапырақтардың саны 15-20 дана, ал сирек -- 36-50. Жоғарғы жапырақтардағы парақшалар саны 19-ға жетуі мүмкін.
Эспарцеттің барлық түрлерінің өсу кезеңі жоңышқаға қарағанда жүреді. Қайта өсуден бастап гүлденудің басталуына дейінгі кезең 60-65 күнді, тұқымның пісуіне дейін -- 110-120 күнді құрайды. Күзде эспарцет орташа тәуліктік температура 5 °C-тан төмен болған кезде белсенді өсуді тоқтатады.
Гүлдену жоңышқадан 7-14 күн бұрын пайда болады.
Вегетациялық кезеңнің аяғында, ерте көктемде тұқымсыз себу кезінде, көктемгі эспарцет түрі әдетте сабақтың фазасына -- гүлденудің басталуына жетеді, кейде өсімдіктер тұқым түзе алады. Қысқы типтегі өсімдіктер жапырақтарды шығару фазасында өсімдіктерді аяқтайды.
Өмірдің бірінші жылында басқа мәдениеттің астында эспарцет баяу өседі, күзде тек базальды жапырақтардың розеткасын құруға уақыт бар. Ол өмірдің екінші жылында толық дамуға жетеді. Құрғақ масса мен тұқымның жоғары өнімділігі екінші және үшінші жылдары, төртінші және бесінші жылдары -- дақылдар жұқарып, түсіп кетеді, бірақ қолайлы жағдайларда шөптерде 6-8 жылға дейін сақталуы мүмкін.
Құм эспарцеті тұрақты мал жаюға шыдамайды, шабылғаннан кейін отавада қалыпты жайылымға жол беріледі. Оның шөлділігі нашар, өйткені шабылғаннан кейін өсу баяу жүреді, тек базальды жапырақтардың розеткалары пайда болады. Жабайы еспарцет және Закавказье эспарцетінің кейбір түрлері жайылымға жақсы төзеді, сондықтан оларды жайылымдық шөп қоспаларына қосуға болады, бірақ егу жылы жайылымға жол берілмейді. Алғашқы алғашқы гравировкамен ол тағы 1-2 отава бере алады. Жайылымда оны әртүрлі жануарлар қанағаттанарлық жейді, күзде -- жоңышқаға қарағанда аз ықыласпен.
Ауыспалы егіс
Эспарцетті егістік, жемшөп, топырақ қорғайтын ауыспалы егістерде өсіруге болады. Предшественниктер әртүрлі мәдениеттер бола алады.
Егістік ауыспалы егістерде күздік бидай мен жасыл жемге арналған жүгері жақсы предшественниктер болып саналады, жемшөпте -- дақылдар, жемдік тамыр дақылдары және басқа да дақылдар.
Беткейлерді қатайту кезінде эспарцет дәнді (блюграсс) және бұршақ шөптері бар шөп қоспаларына егіледі.
Бос емес жұпта бір жылдық қолданған кезде, эспарцет әдетте таза түрінде себіледі.
Тыңайтқыш
Егу кезінде түйіршіктелген суперфосфатпен қатар тыңайтқыш қолданылады, ол 50 кгга қолданған кезде шөп өнімділігін 0,5-0,6 тга (VNIISH) арттыруға көмектеседі.
Молдова жағдайында жер жыртуға 200 кгга суперфосфат енгізу шөп өнімділігін 0,4 тга арттырды.
Эспарцет үшін қалған тыңайтқыштар, әдетте, өте нашар топырақты қоспағанда, қолданылмайды.
Топырақты өңдеу
Алдыңғы жерді жинағаннан кейін, пиллинг 5-7 см -- ге жүзеге асырылады. өрістерді тамырлы арамшөптермен бітеп тастаған кезде, 10-12 см тереңдікке дейін лимон қабығымен тазартқан дұрыс. тамырлы арамшөптердің көп таралуымен, бірінші және содан кейін 2-3 аптадан кейін қайта егу жасалады. терең жер жырту 20-25 см тереңдікке дейін.
Құрғақ және жартылай құрғақ жағдайда тегістелген Сүндет қолданылады, яғни күзгі жер жыртудан кейін егістік ылғал шығынын азайту үшін егу алдындағы көктемгі өңдеуді егу мен егуге дейін азаяды.
Эспарцет егістік қабатын 25-27 см-ге дейін тереңдетуге жақсы жауап береді.
3. Өсіру техникаасы
3.1 Егу
Егу күні тұқымдар бактериялық препараттармен өңделеді, мысалы, нитрагин, ол шөп өнімділігін 0,5-0,6 тга арттырады, тұқымдарды бактериялық препараттармен және молибден микротыңайтқыштармен бірге әр гектарына 200 г аммоний молибденінің нормасына өңдеу одан да тиімді. ҒЗИ мәліметтеріне сәйкес, Молибден микротыңайтқыштармен және нитрагинмен өңдеу эспарцет пішенінің түсімін 0,9 тга арттырды.
Аскохитоздан, тұқымның көгеруінен, антракнозадан, фузариумнан, АҚ және сұр шіріктен тұқымдарды егу алдында 2-15 күн бұрын ТМТД препараттары қолданылады.
Егу алдында тұқымдар қоспалардан, ең алдымен гемоптиздің тұқымдарынан тазартылады, бұл өнімділікті азайтады.
Эспарцет әдетте көктемгі дақылдардың астына себіледі. Егіс ерте, дала жұмыстары басталғаннан бастап алғашқы 2-3 күнде жүзеге асырылады. Эспарцет тұқымдары басқа көпжылдық шөптерге қарағанда едәуір үлкен болғандықтан, оны дәнді тұқымдармен немесе аралық жолмен дәнді сепкіштермен егуге болады. Кезінде подсеве астында күздік дақылдарды егу жүргізеді дискілі сеялками көлденең қатарлардың жабу мәдениет.
Кеш себу кезінде тары дала аймағында жабық дақыл бола алады. Жамылғысы жоқ жазғы егістерде эспарцет 20 шілдеден 10 тамызға дейін егіледі. Жаңадан жиналған тұқымдар жазғы егуге жарамды, өйткені оларды жинағаннан кейін пісу ауа-жылу жылыту кезінде 8-10 күнді құрайды.
Орманды дала, тау бөктері облыстарында және суармалы жерлерде таза түрде тұқым себудің жалпы ұсынылатын нормасы 90-100 кгга құрайды, далада -- 70-80 кгга. дала аймағы жағдайында құмды эспарцет үшін -- 50-60 кгга, орманды далада -- 70-80 кгга. дала аймағында виколистный эспарцет үшін -- 60-75 кгга, орманды далада -- 90 кгга. шөп қоспаларында -- 35-40 кгга.
Ауыр топырақтарда егу тереңдігі -- 3-4 см, жеңіл-4-6 см.
Дақылдарға күтім жасау
Егін жинау кезінде егістіктерден сабан дереу алынып, биіктігі 15-20 см сабан қалдырып, жас эспарцет көшеттерін күннің күйіп қалуынан қорғау үшін, қыста қар жинау үшін.
Келесі жылдың көктемінде сабанды алып тастау және топырақтың жоғарғы қабатын босату үшін екі ізмен тырмалау жүзеге асырылады. Шөп шабылғаннан кейін өріс ауыр тырмалармен қырылады.
Құрғақ жерлерде және көлбеу жерлерде, эспарцет өмірінің екінші немесе үшінші жылындағы дақылдарда топырақта ылғалдың қосымша жиналуы үшін күзгі саңылауларды жүргізу ұсынылады. Саңылауды саңылаулармен жабдықталған ПРВН-2,5 а қопсытқыштарымен жүзеге асырады.
Жыл сайынғы дәнді және екібұрышты арамшөптерге қарсы Трефлан, Трифлюрекс егуге дейінгі гербицидтер қолданылады.
Ауру
Эспарцеттің тән ауруларына мыналар жатады:
ұндық шық, таңдандыратын жапырақтар, сабақтар және бұршақтар. Аурудың күшті дамуымен тұқым өнімділігі 50-70% - ға төмендейді%;
тат, гангреноздық жапырақтар, сабақтар, цветоносы және бұршақтар. Өсімдіктің ерте даму кезеңінде қауіпті, көбінесе ескі жастағы дақылдарға таралады, шөп пен тұқым өнімділігін төмендетеді;
фузариум, өсімдіктерде қатты зақымданумен тек қоңыр сабақтар қалады. Кейбір түрлері фузариума қабілетті поражать тамыры келтіріп, оның загниванию. Саңырауқұлақтың күшті дамуымен өсімдіктердің жаппай өлімі орын алады.
Аурулармен күресу үшін зардап шеккен шөптерді ерте шабу, егіннен кейінгі өсімдік қалдықтарын жою жүзеге асырылады, тұқым мақсаттары үшін аз жұқтырған дақылдардан алынған тұқымдар қолданылады, ауыспалы егіс, жаңа дақылдар ескі жастардан алыстатылады, төзімді сорттар енгізіледі.
Зиянкестер
Эспарцетовая зерновка зақымдайды боб және тұқым. Отродившиеся құрттар прогрызают қабырғасының боба мен выедают мазмұнды ұрығын. Тұқымның зақымдануы 30-50% жетуі мүмкін.
Эспарцет эвритомасы жұмыртқаны тұқым целлюлозасына салады. Жұмыртқадан шыққан личинкалар тұқымның құрамын жейді.
Зиянкестермен күресу үшін тұқымдар тазаланады, өйткені зақымдалған тұқымдар сау тұқымдарға қарағанда жеңіл, оларды астық тазалайтын машиналарда бөліп алу оңай. Қабылданбаған зақымдалған тұқымдар өртеледі.
Химиялық бақылау құралдары-Карбофос, Карбофот, Фуфанон, Кемифос, Бунчук. Бүрку вегетация кезеңінде жүзеге асырылады.
Эспарцеттің тұқымдық дақылдарына эспарцет гүлінің масасы, эспарцет гүлі, эспарцет трипсі әсер етеді. Рұқсат етілген химиялық заттар осы зиянкестерге қарсы қолданылады. Түйнекті арамшөптердің зиянды әсерін азайту үшін тұқым себу алдында Молибден микроэлементтерімен және бактериялық препараттармен өңделеді, егу ерте мерзімде жүзеге асырылады, Жаңа дақылдар ескілерден алыстатылады.
Астық жинау науқаны
Эспарцетті Шөпке шабу гүлдену кезеңінде басталады-жаппай гүлдену кезеңінде аяқталатын гүлденудің басталуы. Тазалаудың кешігуі ақуыздың 15-20% төмендеуіне әкеледі, шөп өрескел және жануарлар нашар жейді. Сонымен қатар, толық гүлдену кезеңінде шөп шабу отаваны бермейді.
Кесу биіктігі топырақ бетінен 6 см. Соңғы кесу 8-10 см биіктікте, қыста күтім жасамас бұрын өсімдіктер пластикалық заттарды жеткілікті мөлшерде жинақтау, қарды жақсарту және көктемде жақсы өсу үшін жүзеге асырылады. Әйтпесе, шөп жинау технологиясы басқа бұршақ шөптерін жинауға ұқсас.
Тұқым өсіру
Ылғал аймақ жағдайында эспарцет ұрықтары бірінші шабуды қолданудың екінші жылының әдеттегі дақылдарында бөлінеді. Құрғақ жерлерде және тұқымның жетіспеушілігінде ұрықтар жазда таза жұпқа себіледі, әдетте мұндай дақылдар ерте көктемгі подпровкаларға қарағанда өнімді болады. Төменгі Еділ аймағында, Солтүстік Кавказда және Украинаның оңтүстігінде тұқымдарды 15-20 тамыз аралығында Таза жұпқа, Украинаның орман жолағының солтүстік бөлігінде -- 5 тамыздан кешіктірмей, орманды дала аймағында және Орта Еділ аймағында -- 1 тамыздан кешіктірмей себу ұсынылады. Егу әдісі-қарапайым және кең қатарлы (перспективалы сорттарды тезірек көбейту үшін), жол аралығы 45-70 см.егу жылдамдығы әдеттегі егіске қарағанда 2-3 есе азаяды.
Кәдімгі қарапайым дақылдарда тұқымдық дақылдарды күту жемдік дақылдармен бірдей, кең қатарлы дақылдарда 2-3 қатар аралық емдеу жүргізіледі. Жақсы тозаңдандыру үшін омарталар ұрыққа шығарылады, соның арқасында тұқым өнімділігі 100-200 кгга артады.
Піскен жемістер оңай бұзылады. Толығымен қалыптасқан, бірақ жасыл жемістер орамдарда жақсы піседі. Алайда, ылғалды ауа-райында тұқымдар оңай өніп шығуы мүмкін. Бөлек жинау немесе тікелей комбайндау ауа райы жағдайына, техникалық мүмкіндіктеріне және егістіктердің қоқыстануына байланысты таңдалады.
Тұқым жинау көбінесе бөлек жүргізіледі. Бұршақтардың 40-50% қызарған кезде бастаңыз. Біріншіден, өсімдіктер шабылады, массаны орамаларға салады, содан кейін бұршақтар кептіріледі.
Тікелей комбайндау бұршақтардың 70-75% - ын бұрғылаудан кешіктірмей басталады, 2-3 күнде жинауды аяқтайды. Жинағаннан кейін шұңқырлар бірден желдеткіштер арқылы өтеді, тұқымдар кептіріледі. Ыстық жазы бар дала және құрғақ дала аймақтарында егілген тұқымдар 8-10 см қабатпен себіліп, мезгіл-мезгіл араластырылады. Осыдан кейін, эспарцет тұқымдары ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz