Жарық сәулелердің қосарланып сынуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ:

Кіріспе

2
1.
Табиғи жарық пен поляризацияланған жарық

4
1.1.
Жазықтың поляризациялануын турмалин тәжірбиесі арқылы анықтау

5
1.2.
Жарықтың шағылу және сыну кезінде поляризациялануы

6
1.3.
Жарық сәулелердің қосарланып сынуы

6
1.4.
Николь призмасы. Поляроид

7
2.
Жарықтың эллипстік және дөңгелектік поляризациясы

9
2.1.
Дөңгелек полярланған жарық алу

10
2.2.
Дөңгелек поляризацияны қолдану

10
2.3.
Дөңгелек поляризацияның ерекшеліктері

10
2.4.
Малюс заңы

11
3.
Қарапайым поляризация құрылғылары

12
3.1.
Поляризациялық-оптикалық зерттеуге арналған аспаптар

14
3.2.
Әдістерді қолдану

16

Қорытынды

17

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

18

Кіріспе
Жарық толқындары көлденең, яғни оларда электр және магнит өрістерінің кернеу векторларының тербелісі жарық толқынының таралу сызығына перпендикуляр бағытта жүреді. Бізді ең алдымен электр өрісінің күші векторының тербелісі қызықтырады. Сондықтан жарық сәулесінің қозғалысын толық сипаттау үшін жарықтың таралу бағытын және Е векторының тербеліс бағытын көрсету керек - оны жарық векторы деп атайды. Жарық векторының тербелістері реттелген болса, жарық полярланған деп аталады. Төменде Жарық векторының тербелістерінің реттілік сипаты қарастырылады. Табиғи жарық әртүрлі жарық толқындарының қоспасын білдіреді және әдетте поляризацияланбайды. Жарық векторларының тербелісі хаотикалық болғандықтан, сондықтан табиғи жарықта тербелістердің реті жоқ болады.
Жарықтың поляризациясы-жарық толқындарының көлденең анизотропиясын сипаттайтын оптикалық сәулеленудің физикалық сипаттамасы, яғни жарық сәулесіне перпендикуляр жазықтықтағы әртүрлі бағыттардың эквиваленттілігі. Жарық сәулесінің көлденең анизотропиясының алғашқы белгілерін Голль алды. ғалым Х. Гюйгенс 1690 жылы Исландиялық шпат кристалдарымен тәжірибе кезінде. "Жарықтың поляризациясы" ұғымы ағылшын оптикасына енгізді. Ғалым И. Ньютон 1704-1706 жж. Жарықтың поляризациясын түсіну үшін оның жарық интерференциясы әсерінен көрінуі және поляризацияның өзара перпендикуляр жазықтықтары бар екі жарық сәулесі тікелей араласпайтындығы маңызды болды. Жарықтың поляризациясы ағылшын жарықтың электромагниттік теориясында табиғи түсініктеме тапты. Физик Дж. К.Максвелл (1865-1973 жж.) жарықтың поляризациясын қолдану аясы өте кең екенін еңбектерінде атап көрсетті.
Көбінесе осы құбылыс әртүрлі оптикалық эффектілерді жасау үшін қолданылады, сонымен қатар 3D кинотеатрында (IMAX технологиясы) поляризация оң және сол көзге арналынған суреттерді бөлу үшін қолданылады. Дөңгелек поляризация ғарыштық байланыс желілерінің антенналарында қолданылады, өйткені сигналды қабылдау үшін таратушы және қабылдайтын антенналардың поляризация жазықтығының орналасуы маңызды емес. Яғни, ғарыш аппараттарының айналуы онымен байланысу мүмкіндігіне әсер етпейді. Жер үсті желілерінде сызықтық поляризация антенналары қолданылады - сіз әрқашан алдын-ала таңдай аласыз-антенналардың поляризация жазықтығын көлденең немесе тігінен орналастыра аласыз. Дөңгелек поляризация антеннасын сызықтық поляризация антеннасына қарағанда орындау қиынырақ. Жалпы, дөңгелек поляризация-бұл теориялық нәрсе. Іс жүзінде олар эллиптикалық поляризация антенналары туралы айтады - сол немесе оң айналу бағытымен. Жарықтың дөңгелек поляризациясы 3D кинотеатрында, RealD 3D технологиясында да қолданылады. Бұл технология IMAX-ке ұқсас, айырмашылығы-сызықтық емес дөңгелек поляризация стерео эффектіні сақтауға және бастың кішкене бүйір беткейлерінде кескіннің қосарлануын болдырмауға мүмкіндік береді. Сондай - ақ, жарықтың поляризациясы автомобильдерде қолданылады: фаралар әйнегі полярланған, мысалы, көлденең жазықтықта, ал алдыңғы әйнек тік, содан кейін қарсы машина жүргізушіні фаралардан тікелей жарықпен соқыр ете алмайды, өйткені ол автомобильдің әйнегін өзі сөндіреді. Камераларға арналған сүзгілер поляризациясыз жасай алмайды. Сондай-ақ, стереокинода қолдану. Ол арнайы камералармен оң және сол көздер үшін бөлек алынады. Көру үшін арнайы көзілдірік қажет. Оң және сол жақ көз жақтауды екі камера объективі түсіргендей көреді. Бұл кадрдың көлеміне әсер етеді. Егер сіз экранға арнайы көзілдіріксіз қарасаңыз, онда кескін бұлыңғыр және өткір болмайды. Полярланған кескінді алу үшін камера линзаларына арнайы сүзгілер қойылады. Көзілдіріктер бірдей, әр көзге сәйкес сюжетті көруге мүмкіндік беретін бірдей сүзгілер.

1.Табиғи жарық пен поляризацияланған жарық
Жарық толқындары электромагниттік толқындардың бір түрі болып сипатталады. Жарық толқындар өрісін электр векторы мен магнит векторы арқылы сипаттап көрсетуге болады. Электромагниттік толқындардың негізгі қасиеті-электр және магнит өрістерінің кернеу векторларының тербелістерінің көлденең қимасы болып саналады. Осы векторлар өзара және толқын таралатын бағытқа перпендикуляр болатынын білеміз.Жарық толқын өріс векторлары үздіксіз өзгеріп, ылғи тербелісте болады.Атап айтқан векторлар, кейде жарық векторлары деп аталады.Жарық толқындары заттың атомдары мен молекуларында жүріп жатқан кей процесстер нәтижесінде пайда болады. Жарық көзі құрамында өте көп атомдар бар. Дәл осы атомдардың шығаратын жарық толқындары электр вектор бағыттары әр жаққа өзгеріп отырады. Жарық толқын электр өріс векторы түрлі жаққа бағыталған.Яғни әртүрлі жазықтықта тербеледі. Демек,электр өріс векторы кеңістікте осылайша барлық бағытта таралатын жарық табиғи жарық деп аталады. Табиғи жарық толқындарының барлық бағытта интенсивтігі бірдей болады.
Поляризация латын сөзінен шыққан "полус" -- осьтің соңы, полюс. Поляризация - бұл толқынның таралу бағытына перпендикуляр жазықтықтағы тербелмелі вектордың әрекетін сипаттайтын көлденең толқындардың сипаттамасы.

1-сурет

Табиғи жарық-поляризацияланбаған:

Вектордың тербелістерінің басым бағыты бар жарық жартылай полярланған жарық деп аталады:

Сызықтық поляризация:Бұл жағдайда электромагниттік толқын толық полярланған деп аталады.
Жарық векторының тербеліс бағыттары тез (~ 10-8с) болатын және кездейсоқ бір-бірін алмастыратын және барлық бағыттарда бірдей ықтималдығы бар жарық табиғи немесе поляризацияланбаған деп аталады. Полярланған жарық деп аталады, онда жарық векторының тербелістерінің бағыттары қандай да бір жолмен реттеледі. Толық поляризацияланған жарық, жарық толқын векторы тек белгіленген бір бағытта тербеледі. Электр векторының тербеліс бағытымен сол тербелістер таралатын бағыт арқылы өтетін жазықтық поляризацияланаған жарықтың тербеліс жазықтығы, оған перпендикуляр жазықтық - поляризацияланған жазық деп аталады. Егерде жазық вектор тербелістері бір ғана жазықтықта болып жатса,онда бұл жарық жазық поляризацияланған жарық деп аталады.

1.1.Жазықтың поляризациялануын турмалин тәжірбиесі арқылы анықтау
Жарықтың поляризациялану құбылысын тәжірбие жасап байқауға болады.Жарық турмалин пластинкадан өткенде тез байқалады. Турмалин кристалдан оныі осьіне қарай параллель етіп жарып алынған мөлдір жұқа пластинканы алып, оған қарай табиғи ақ жарықты түсіріп көрейік.Сонда ғана ол қоңыршыл жасыл түсті болып байқалады.Егерде біз оны түскен сәуле бағытымен дәл келетін осьтен айналдырсақ, онда өтетін жарықтың интенсивтігі өзгермейді.Енді тағы дәл осындай бір турмалин пластинканы алайық.Оны алғашқы турмалин пластинканың қасына осьтерін параллель етіп орналастырайық.Сонда бұл тәжірбиеде жарық екеуінен де өтеді. Алайда, оның интенсивтігі алдыңғыдан гөрі біршама бәсеңдейді, себебі жарықты бір пластинкадан гөрі екі пластинка біршама көп жұтады.Егерде турмалин пластикалардың біреуін,2пластинканы сәулемен дәл келетін осьтен айналдырсақ, өткен жарық интенсивтігі кеми бастайды.Олардың осьтері бір біріне перпендикуляр болса, жарық 2 пластинкадан өтпейді.Бұған қарағанда 1 турмалин пластинка тек бір белгілі бағытта, мысалы осьтері бағытында болатын жарық тербелістерін ғана өткізеді, 2 турмалин пластинка ондай тербелістерді бөгейді.Сонымен, турмалин пластинкадан әр түрлі бағытта болып жатқан жарық тербелістері тек белгіленген бір бағытта ,мысалы атап айтқанда оське параллель бағытта болатын тербелістер ғана өте алады.Тәжірбиені қорытындыласам, турмалиннен өткен жарық толқынының электр векторы белгіленген бір жазықтықта тербеледі, демек табиғи жарық турмалиннен өткенде ғана поляризацияланады.Бұл тәжірбие арқылы біз жарық тербелістерінің көлденең тербелістер екенін дәлелдей аламыз.Біз тәжірбиеде атап көрсеткен 1-турмалин поляризатор, 2-турмалин анализатор деп аталады.
Поляризатор және анализатор-бұл поляризациялық микроскоптардың құрылымдық элементтері, олар минералдарды, кристалдарды, талшықтарды және басқа анизотропты заттарды, яғни жарық толқындары әр түрлі бағытта біркелкі таралмайтын заттарды зерттеу үшін қолданылады. Поляризатор мен анализатордың мақсатын жақсы түсіну үшін теорияға жүгінеміз.
Кез - келген жарық-бұл тербелмелі қозғалысқа тән электромагниттік толқын. Ол физиканың қатаң заңдарына сәйкес таралады және оны хаотикалық түрде жасайды. Бірақ бір күні ғалымдар кейбір ортадан (заттардан) өтіп, жарық басқаша әрекет ете бастайтынын анықтады. Оның қасиеттері өзгеріссіз қалады, бірақ тербелістердің бағыты әр түрлі және реттелген болады. Осылайша поляризация құбылысы ашылды.
Поляризатор-бұл табиғи (хаотикалық) жарықтан полярланған (реттелген) құрылғы. Анализатор-жарықтың полярланғанын немесе жоқтығын анықтауға және оның қарқындылығын реттеуге мүмкіндік беретін құрылғы. Анализатор мен поляризатор, олардың бір-бірінен айырмашылығы тек микроскоптағы дизайн мен орнату орнында болады, оларды поляроидтер деп те атайды. Олар бірге "Поляризатор - Анализатор" жұбын құрайды.

1.2.Жарықтың шағылу және сыну кезінде поляризациялануы
Тәжірбие жүзінде, жарық екі орта шекарасында шағылу және сыну кезінде азды көпті біршама поляризацияланады.Ендеше, жарықтың мөлдір екі диэлектрик ортада шекарасында поляризациялануын қарастырайық.Табиғи жарық шоғы параллель жазық шыны пластинка бетінен шағылуындағы поляризациялануын қарастырайық.Мысалы, ММ қоңыр шыны пластинканың О нүктесіне і бұрыш жасап түскен SO сәуле одан шағылып жолындағы Т1 турмалин пластинкадан өтетін болсын.Егерде осы пластинканы OS1 сәулеге дәлме дәл келетін осьтен айналдырсақ, шарғылған жарық интенсивтігі өзгергенін байқаймыз.Егерде түсу бұрышы 56 болса, турмалин пластинканы толық бір айналым жасағанда шағылған жарық интенсивтігі екі рет нөлге теңеледі,яғни жарық екі рет сөнеді деген сөз.Себебі, шыныдан шағылған жарық поляризацияланады. Онда шыны пластинка поляризатор, турмалин пластинка анализатор болады. Осындай тәжірбие нәтижесінде,шағылған жарық түзу жазықтығында поляризацияланады, яғни оның электр векторы түзу жазықтығына перпендикуляр жазықтықта тербеледі.Түсу бұрышы толық поляризациялану бұрышы немесе Брюстер бұрышы деп аталады.Әрбір мөлдір диэлектрик ортаның өзіне тән толық поляризациялану бұрышы болады. Брюстердің 1815ж теориясы бойынша жарықтың толық поляризациялану бұрышының тангенсі жарық шағылатын орта жарық сыну көрсеткішіне тең;tg i=n
Мұндағы n-салыстырмалы сыну көрсеткіші. Бұл қорытынды Брюстер заңы деп аталады.Осы заңды тек диэлектрик бетінен шағылғандарға қолдануға болады. Мысалы шыны, кварц, су. Жоғарыда көрсеткен тәжірбиеде пайданылған қоңыр пластинаға тсірілген жарық аздап сынады да, оның екінші жағына өтеді. Ал жаңағы сынған жарық азды көпті поляризацияланады. Жалпы жарық екі мөлдір ортаның шекарасында әрі сынады және шағылады. Сонда ғана шағылған сәуле де, сынған сәуле де поляризацияланады.Егер жарықтың түсу бұрышы Брюстер бұрышына тең болса, сонда шағылған сәуле толық поляризацияланады. Сонда жоғарыда көрсетілгендей, шағылған жарық түсу жазықтығында, сынған жарық түсу жазықтығына перпендикуляр жазықтықта поляризацияланады.

1.3.Жарық сәулелерінің қосарланып сынуы
Поляризацияланған жарық алудың тағы бір тәжірбие арқылы, яғни сәуленің қосарланып сыну құбылысына негізделеді. Сәуленің қосарланып сынуын зерттеу үшін исландия шпаты ыңғайлы. Исландия шпатының кристалын балғамен ұрғанды ол ромбоэдр формасына ие болады.Нәрсені исландия шпаты арқылы қарасақ, оның кескіні бізге қосарланып көрінеді.Мысал ретінде, исландия шпатын майда жазылған әріптердің үстіне қоятын болсақ, бізге бір әріп екеу болып қосарлана көрінеді. Мұның себебі, исландия шпатына енген жарық сәулесі сынады да, екіге жіктеледі. Сыртқа қосарлана екі сәуле шығады. Тәжірбиеде көрсетілген бұл құбылыс сәуленің қосарланып сынуы деп аталады. Жарық осылай біршама кристалдан, мысалы кварцтан, турмалиннан жалпы алғанда анизотроп заттардан өткенде ғана қосарланып сынады. Бірақ турмалин кристал сыртына бір ғана сәуле шығады, себебі екінші сәуле турмалинның ішіне толық жұтылып кетеді. Исландия шпаты турмалин, кварц, апатит, циркон сияқты кристалдарда сәуле қосарланып сынбайтын осындай бағыт біреу ғана болады. Сондықтан бұндай кристалдар бір осьті кристалдар деп аталады. Ал гипс, слюда, топаз сияқты кристалдрада жарық сәулесі екі бағытта қосарланып сынбайды, демек бұлар екі осьті кристалдар деп аталады..Кристалға түскен сәуле мен сәуле түскен нүктеден өтетін оптикалық ось арқылы өтетін жазықтық кристалдың ұлы қимасы немесеқлы жазықтығы деп аталады.Жарық сәулесінің қосарланып сыну теориясын алғаш Гюйгенс ұсыынып, одан кейін оны Френель біршама дамытты тәжірбиелер жүзінде.Бұл теория бойынша, кристалға, мысалы исландия шпатына жарық толқыны енгенде сол крисалдың ішіне екі түрлі толқын таралады, біріншісі барлық жаққа бірдей жылдамдықпен таралатын кәдімгі сәулелер толқыны, екіншісі таралу жылдамдығы тұрақты болмайтын, кристалдың осьіне қатысты алынған бағытына байланыстыөзгеріп отыратын өзгеше сәулелер толқыны.

1.4. Николь призмасы. Поляроид
Жоғарыда баяндалған құбылыстарды пайдаланып табиғи жарықты жазықша поляризацияланған жарыққа айналдырғанда түрліше поляризациялық құралдар қолданылады. Енді солардың кейбіреуіне тоқталып өтетін болсақ:
1.Николь призмасы жарықтың поляризациясына арналған оптикалық құрылғы. Оны 1828 жылы британдық физик Уильям Николай (1768-1851) ойлап тапты. Николас призмасы диагональ бойынша бөлінген исландиялық шпаттың тікбұрышты кристалынан және "канадалық бальзамнан" тұрады. Осы арқылы өтетін жарық екі сәулеге бөлінеді: шағылысқан және де берілетін сәуле. Екі сәуле де әр түрлі жазықтықта полярланған болады, яғни әртүрлі бағытқа ие. Құрылғылар поляризациялық микроскоптарда, сондай-ақ географиялық тау жыныстарының жұқа бөліктерін микроскопияда зерттеу үшін қолданылады. Жарық исландия кристалына түскен қосарланып сынғанда пайда болатын кәдімгі сәуле мен өзгеше сәуленің әрқайсысы толық поляризацияланған сәулелер болатындықтан исландия шпатының кристалынан әрі поляризатор, әрі анализатор ретінде пайдалануға болады. Осы мақсатта исландия шпаты кристалынан әр түрлі поляризациялық призмалар жасалады. Осындай призмалардың бір түрі Николь призмасы деп аталады.Николь призмасының артықшылығы, жарық оның ішінде бақылауға кедергі ететін өзгерістерге ұшырамайды, мысалғы түсі өзгермейді дегендей. Бірақ екі призма жабыстырылған канада бальзамынан үльтракүлгін сәулелер өте алмайды.Сондықтан да Николь призмасын тек толық поляризацияланған көрініетін жарық алу үшін ғана пайдалануға болады. Бұл осы призманың кемшілігі болып табылады. Сонымен,никольға табиғи жарықты түсіретін болсақ,одан электр векторы никольдың ұлы қимасы жазықтығында тербелетін поляризацияланған жарық толқыны өтеді. Никольдың көмегімен поляризацияланған жарық электр векторының тербелу бағытын анықтауға да болады. Бірінші жағдайда николь поляризатор, екінші жағдайда ол анализатор болады.Егер тізбектеп қойылған екі никольдың ұлы қималары озара перпендикуляр болатын болса, онда олардан жарық өте алмайды. Егер олардың ұлы қималаларын параллель етіп қоятын болсақ, онда анализатордан өткен жарықтың инстенсивтігі максимал болып өзгереді. Никольдың ұлы қималары арасындағы бұрыш сүйір болатын болса,онда анализатордан өткен жарық интенсивігі сол бұрыш косинус квадратына пропорционал болады.I=I0cos2a. Мұндағы I0-екі никольдың қималары параллель болған жағдайда олардан өтетін жарық интенсивтігі. Бұл өрнек Малюс заңы деп аталады. Бұл заңды кез келген поляризато мен анализатордан өтетін жарықтың интенсивтігін анықтау үшін олдансақ болады. Екі шыны айнадан шағылған поляризацияланған жарық интенсивтігі де Осы аталған Малюс заңына бағытталады.
2.Поляроид. Поляризацияланбаған жарықты сызықтық поляризацияға айналдыратын поляроидтер, мөлдір пленкалар (полимерлі, монокристалды және т.б.) поляризацияның тек бір бағыты бойынша жарық береді. Бұл қасиет 1932-те американдық ғалым Э.Ланд ойлап тапқан Поляроидтарды айнымалы тығыздықтағы көзілдіріктерде, автомобиль фараларында, жарқылдарды жою үшін фотода және т. б. жарықтың қарқындылығын төмендету үшін кеңінен қолданылады.Жоғарыда турмалин кристалдан жарық түскен кезде пайда болған кәдімгі сәуле мен өзгеше сәуленің екеуі бірдей турмалиннен өте алмайтындығы туралы, тек одан өзгеше сәуле өте алатындығы туралы баяндалады. Иодты хинин сульфаты ұсақ кристалдардан да дәл осындай қасиеті бар. Бұл затқа түскен жарық қосарланып сынып кәдімгі сәуле мен өзгеше сәуле пайда болады да, кәдімгі сәуле толық жұтылады.Бұл тәжірбие жасанды поляризаторлар жасау үшін қолданылады.Иодты хинин сульфаты ұсақ кристалдарды жұқа целлуоид пленкаға арнаулы әдіспен енгізіледі. Сонда бұл пленка поляризатор немесе анализатор рөлін атқаратын болады. Мұндай поляризациялық пленкалар поляроид деп аталады. Поляроидтарды пайдаланып тәжірбиелер жүргізуге болады. Бірақ дихроизм құбылысы аздап зиян келтіріледі. Сондықтан поляроидтар жарықты мұқият поляризациялау керек емес жағдайларда қолданылады. Поляроидтар арзан, әрі қолайлы болғандықтан техникада қазір көп қолданыла бастады, мысалы поляроидтар қарсы келе жатқан автомобильдер фарларының жарығының көзге зиянда әсерін кеміту үшін пайдаланады. Поляроид-оптикалық сызықтық поляризаторлардың бір түрі, ылғалдан және механикалық зақымданудан қорғау үшін екі мөлдір пленка арасында желімделген жұқа поляризациялық пленка. Нәтижесінде, пленкадан (поляроид) поляризацияланбаған (табиғи) жарық арқылы өтіп, жазықтық поляризацияға айналады. Поляроид әртүрлі мақсаттарда кеңінен қолданылады, мысалы, қарсы машиналардың фараларынан автомобиль жүргізушілеріне жарықтың әсерін жою үшін.Жақсы поляроид-турмалин кристалдары (турмалин кристалының қалыңдығы шамамен 1 мм болса, онда қарапайым сәуле толығымен сіңеді), сонымен қатар герапатит (қалыңдығы 0,1 мм болса да, сәулелердің бірі толығымен сіңеді).

2. Жарықтың эллипстік және дөңгелектік поляризациясы
Жарық қосарлана сыну кезінде пайда болатын сәулелер өзінара перпендикуляр жазықтарда поляризацияланған, олардың тербелістері бір біріне перпендикуляр болады. Егерде тәжірбиелерге қарасақ осындай өзінара перпендикуляр жарық тербелістерін қосылған кезде жарық сәулелерінің қасиеттері өзгере бастайды. Мысал келтіретін болсақ, табиғи жарық никольдан өте бастағанда пайда болатын жазықша поляризацияланған жарық бір осьті жұқа кристалл пластинкаға тік бағытта түсіріп көрейік. Егерде сол пластинка жұқа болса, оның оптикалық осьіне параллель емес бағытта таралса, сонда ғана түскен монохромат жарық қосарлана сына бастайды. Ал пайда болған кәдімгі сәуле мен өзгеше сәуле кристалл пластинасының ішінде бір түзу бойында таралады. Алайда олардың жылдамдықтары екі түрлі, яғни бір бірінен өзгеше болады. Және тербеліс бағыттары перпендикуляр болады, ал олардың біреуі оптикалық ось бағыты бойынша, екіншісі керсінше оптикалық оське перпендикуляр бағытта тербеледі. Бұл екі сәуленің кристалл ішінде жылдамдықтары екі түрлі болған себепті олардың сыну көрсеткіштері де бірдей емес, яғни бір біріне тең болмайды. Сондықтан кәдімгі өзгеше өзгеше сәулелердің кристалдағы оптикалық жол ұзындықтары екі түрлі болады. Ол мынаған тең: ∆=(n0-ne)d
Мұндағы d- кристалл пластинкасының қалындығы.Демек бұл сәулелер кристаллдан шығатын фазалар айырымы мынаған тең болады;
φ=2PIτ(n0-ne)d
Мұндағы τ- жарық толқынының вакуумдағы ұзындығы. Кристалдан шыққан соң кәдімгі және өзгеше сәулелерге толқындар бірдей жылдамдықпен таралады да, сондықтан оларды бір күрделі толқынның құраушылары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.