Инклюзивті сыныпта пәндік - білім беру ортаны модельдеу ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1. Инклюзивті сыныпта пәндік - білім беру ортаны модельдеу ерекшеліктері.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Мұндай білім беру ортасын ұйымдастырудың негізгі мақсаты, В. А. Ясвин бойынша, «әрбір оқушының өзінің дамуы үшін қолайлы жағдайда болатын, барлық білім беру ортасының қолайлы әсерін сезінетін жағдайдағы оқыту үдерісін құру, модельдеу» болып саналады.

Білім беру ортасының кеңістіктік-заттық компонентін модельдеу және ұйымдастыруға, Я. А. Коменскийдің «Ұлы дидактика» еңбегінде зейін аударылған болатын. Онда оқу мекемесінің кеңістіктік-заттық ортасы ең алдымен, бала үшін тартымдылық тұрғысында қарастырылды: «Мектептің өзі сырттай және іштей керемет әсер қалдыратындай, жағымды орын болуы керек. Оның іші ашық, таза, суреттермен безендірілуі керек: ұлы адамдардың портреті, георафиялық карталар, тарихи оқиғалардың ескерткіштері, бірқатар эмблемалар. Ал сыртқы жағында серуендеуге және ойындарға арналған алаң болуы керек (мұндайдан балаларды оқшаулауға болмайды), сонымен бірге, оқушыларды анда-санда кіргізетін, оларға ағаштардың, гүлдер мен шөптердің кереметін қызықтауға мүмкіндік беретін саябақ болуы керек. Егер жұмыс осылай жасалатын болса, онда балалар мектепке керемет нәрсені көруге, тыңдауға барғысы келетіндей күйде болады».

Мария Монтессори тұлғалық дамудың тіректі факторы ретінде, білім берудің кеңістіктік-заттық ортасын модельдеуге ерекше назар аударды. Оның құрастырған дамытушы білім беру үдерісінің моделінде, тәрбиешіге балалардың кеңістіктік-заттық білім беру ортасын - Монтессори бойынша, «дайындық ортасын» ұйымдастыру арқылы жанама басқару жүктелген. Мектепке дейінгі және кіші мектеп жасына арналған Монтессори құрастырған білім беру ортасы, баланы өзіндік дамуының мүмкіндіктерін оның даралығына сәйкес келетін өзіндік іс-әрекетке ынталандырды. Балалардың өзін-өзі оқыту үдерісі дидактикалық материалдың құрылымының өзгешелігімен ерекшеленді: текше-астарлар, алуан түрлі ұяшықтары бар жиектер, ұяшықты толтыруға арналған астарлар, оқыту үшін қажетті заттармен толтырылған суырма жәшіктер. Бұл құрылғылар балаға өз бетімен тапсырмаларды орындаудағы қателіктерді табуға және оларды жоюға мүмкіндік берді. Мұндай сабақтардағы басты нәрсе ретінде, Монтессори баланың белсенділігін дамытуды атады, ал оның барысында белгілі бір білімді меңгеруді, жалғаспалы тапсырма ретінде қарастырды. Монтессоридің білім беру жүйесіндегі кеңістіктік-заттық ортаның рөлі бірінші кезекте болды, ең алдымен, аталған жастағы балаларды оқыту негізіне алуан түрлі сенсорлы тәжірибені меңгеру алынды, бұл қоршаған ортаның алуан түрлі элементтерімен өзара әрекетте жүзеге асырылды.

Дайындық ортасындағы баланың әрекетінің дербестігіне Монтессори ерекше мән берді. Оның ойынша, бұл балаға өзінің «ішкі күштерін» дамытуға мүмкіндік береді, бұл бірте-бірте ересектерге тәуелді болудан қалады. Монтессоридің балаға арналған дидактикалық материалдары - әлемге деген өзіндік кілт, оның көмегі арқылы ол өзінің әлем туралы әсерлерін реттейді, мәдениетке «енеді», табиғатты түсінуді үйренеді.

1. Инклюзивті сыныпта пәндік - білім беру ортаны модельдеу ерекшеліктері.

Монтессори бойынша дайындық білім беру ортасы, баланың дене және рухани дамуының мүмкіндіктер кешенін құрады, өзінің өмірлік жолын саналы ұғынуға және бір жүйеге келтіруге мүмкіндік береді: «баланың моторлы қажеттіліктерін ескеріп, дайындық ортасын құру маңызды. Көлемі және қолайлылығы бойынша жабдықтар, баланың күші мен өсуіне сәйкес іріктелуі керек.

Күнделікті практикалық өмірдегі жаттығуға арналған материалдар, түсі, формасы, көлемі, қолайлылығы және тартымдылығы бойынша балалардың қажеттіліктеріне жауап беруі керек.

Баланың болатын ортасын тәртіпке келтіру, олардың әлеуметтік мінез-құлық үлгілерін меңгеруіне және ішкі рухани құрылымды құруға жағымды ықпал етеді. Бала ересектердің көмегінен тәуелсіз болған сайын, оның қоғамдағы өзіндік мінез-құлық үлгілерін құруды дамытуға арналған шығармашылық күші көбірек болады.

Монтессори кеңістіктік-заттық білім беру ортасының архитектуралық элементтеріне көп зейін аударды, олар: сабаққа арналған бөлмелер таңғы ауланың айналасына орналасты, онда балалар үй жануарларымен өзара әрекет ету мүмкіндігіне ие болды, өсімдіктерді күтті.

Қазіргі кезде Монтессори әдісі дүние жүзінің алуан түрлі елдерінде, соның ішінде Қазақстанда да кең танымал болып, тарала бастады.

Ғимараттың архитектуралық ерекшеліктеріне тікелей тәуелділіктің болуы, білім беру үдерісінің тиімділігін Я. Корчак атап көрсетеді: «Интернаттағы өмірді ұйымдастыру техникасы, оның орналасқан ғимаратына және ғимарат соғылған аймаққа байланысты болады».

3. Сынып бөлмесінің қолжетімділігі.

Сынып бөлмесінің қолжетімділігі - бұл инклюзивті білім беру ортасында оқытудың маңызды алдын ала шарты. Мүгедек балаларға арналған инклюзивті сыныптың кеңістігінің қолжетімділігі туралы сөз болғанда, бірінші бұл - баспалдақты жолдар бар аймақтарға пандустар орнату болып табылады. Пандустар арбада қозғалатын, қозғалыс үшін әртүрлі құралдарды пайдаланатын (балдақтар, таяқтар), сонымен бірге қозғалысында ауытқуы бар балаларға пайдалы. Баланың мүгедектер арбасында қозғалысы үшін есіктің жақтауларын кеңейту қажет. Есіктер өзінің құрылымы бойынша айқара ашылатын болуы керек, оны арбада отыратын бала оңай аша алуы керек.

Көруінде бұзылуы бар балалар үшін есіктердің толығынан ашылатын және толық жабылатын құрылымда болуы қажет. Көруінде бұзылуы бар балаларға арналған сыныпта, жиһаздың орнын жиі ауыстырмаған дұрыс.

Қимыл-қозғалысында бұзылуы бар баланың оқитын сынып бөлмесі жеткілікті кең болуы керек, онда бала еркін түрде қозғала алуы керек, сондықтан біздің дәстүрлі сынып бөлмелеріміз әрдайым осы талаптарға сай бола бермейді.

Мінез-құлқында бұзылуы бар балаларды зейінді аударатын заттардың аз орналасқан бөлігіне отырғызған дұрыс. Төмендегі орындарға отырғызуға болмайды: - терезенің алдындағы орындар, себебі бұндай балалар белгілі бір оқу тапсырмасына зейіндерін шоғырландыра алмайды; - ынталандырушы және дамытушы материалдар мен құралдар (плакаттар, жануарлар клеткасы, аквариум) жиналған орындар; - есіктің жанындағы немесе сабақ кезінде жиі қолданылатын құралдары бар шкафтың жанындағы орындар, бұл балалардың зейіндерін шоғырландыруға ықпал етпейді. Сыныптағы үстелдер мен орындықтардың биіктігіне назар аудару қажет, олар мүмкіндігі шектеулі балалар үшін қолайлы болуы керек. Мысалы, партаның биіктігін көтеру баланың арбасын оның жанына қолайлы орналастыруға мүмкіндік береді. Полкалар мен стеллаждар барлық балаларға жететіндей биіктікте орналасуы керек. Көруінде бұзылуы бар балалар үшін, бірқатар қосымша факторларды ескеру қажет: егер баланың көруі өте әлсіз болса, заттар әрдайым болжанатын бірізділікте орналасуы керек, ал көруі нашар бала осы кеңістікте бағдарлана алуы керек. Егер сабақтар басқа орында өткізілетін болса, немесе материалдар мен заттардың орындары ауысып кетсе, онда мұғалім көруі нашар баланың зейінін осы өзгерістерге аударуы керек. Сынып бөлмесіндегі жарықтандыру және шолу мәселесі өте маңызды. Аталған патологиясы бар балалар сыныптың ең жарық бөлігінде отырулары керек, олар көрнекі құралдар мен оқу материалдарын сол бөлікте ғана жақсы көре алады. Естуінде бұзылуы бар балалар ең жақсы естілетін жерде, мұғалімнің ернінен жақсы оқи алатын және сыныптың басқа оқушыларының жауаптарын жақсы көре алатын бөлікте отырулары керек. Инклюзивті мектепте әдеттегі оқушыға қолжетімді барлық бөлмелер мен аймақтар, мүмкіндігі шектеулі балаларға да қолжетімді болуы керек. Мысалы, ауыз суы бар диспенсерлер барлық балалардың қолдана алатындай биіктікте орналасуы керек. Инклюзивті білім беру ортасының моделін салыстырмалы талдау және дұрыс таңдау үшін, сыныптардың физикалық ортасының кеңістігінің әртүрлі модельдерін қарастыру қажет. Мысалы, сыныптағы парталардың қатары мұғалім үстелінің алдында тақтаға қарама-қарсы орналасқан, ал мұғалімнің сабақты алдында отырған оқушыларға қарап өтуін қамтитын, оқу орындарының орналасуы дәстүрлі болып саналады. Көптеген суреттерде сыныптағы осындай орналасуды көруге болады. Көптеген сыныптарда оқытудың негізгі сатысында, оқушыларды дәл осындай үлгіде отырғызуды бастайды, мұнда тек қысқа мерзімде оқушылармен сабақ өткізетін мұғалімдердің сабағында ғана біршама өзгеріс енгізеді. Оқу орындарын бұлай орналастырудың басымдылығы ретінде, оқушылардың зейінінің алдында тұрған мұғалімге тікелей қаратылуы алынады. Мұғалім өзінің барлық оқушыларының бетін көре алады, бұл барлық балалардың өзін тыңдап отырғанына және сабақта нәтижелі іс-әрекетке енгізілгеніне сенімді болуына көмек береді. Сыныптағы оқу орындарының мұндай орналасуының оқыту үдерісіне әсер ететін маңызды кемшіліктері де болады. Ең алдымен, оқыту мұғалімге орталықтанған болып саналады, ал оқытудың қатарластармен пікірталас және диалог арқылы мүмкіндіктері күрт қысқарады. Мұндай жағдайдағы оқытудың өзі оқушылар үшін бірқатар оқу материалын енжар қабылдау болып саналады, ал оқушылардың оқыту үдерісіне белсендіру және ендіру жүзеге аспайды.

Қорытынды

Сыныптың физикалық ортасының келесі моделі ретінде, біз оқушылардың аралас топтарын қалыптастыру арқылы оқу кеңістігін ұйымдастыруды аламыз: бұл әртүрлі қабілеттері бар оқушылар сабақтағы жұмыс үшін, бір аралас топқа бірігеді.

Соңғы кезде оқу кеңістігін ұйымдастырудың осы тәсілі, тиімді оқыту мақсатында балаларды топтастырудың керемет тәсілі ретінде қарастырылады, әсіресе, аралас топтарда жұмыс барысында кездесетін қиындықтардың алдын алуға ықпал етеді. Құрамы бойынша біртекті емес топтарда, әртүрлі шығу тегі, қабілеттері мен қызығушылықтары бар балалар, сабақта белсенді түрде өзара әрекет ете алады және бір-бірінен үйренеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.