Алматы облысындағы шағын елді-мекенді жобалау
Курстық жоба (жұмыс) Н 2-1.35-2021
1 баспа 05.01.2021
Қазақстан Республикасының білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
___________________________________ __________________________________
___________________________________ ________________________факультеті инстит
уты
___________________________________ ___________________________________
___________________________________ ___________________________________кафедр
асы
КУРСТЫҚ жоба
___________________________________ _______________________________
___________________________________ _______________________________пәні
бойынша
Тақырыбы:___________________________________ ________________________________
__
___________________________________ ________________________________
__
___________________________________ ________________________________
__
___________________________________ ________________________________
__
Білімгер ___________________________ Тобы____________
___________________
аты-жөні қолы
Жетекші____________________________ __________
__________________________
қызметі аты-жөні
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж.
_______________________
қолы
Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы
____________________
жазбаша
Комиссия мүшелері: ______________________________
______________________
аты-жөні қолы
______________________________ ______________________
аты-жөні қолы
Тараз 20___
Курстық жобасын (жұмысын) орындауға арналған Н 2-1-36-2021
тапсырма 1 баспа 05.01.2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
__________________Сәулет және құрылыс өндірісі__________________ кафедрасы
_ В17 Арх 3,5_тобының білімгеріне ______Башир Дулат______курстық жоба
(жұмыс)
аты-жөні
_________________Шағын елді мекенді жобалау____________ пәні бойынша
ТАПСЫРМА
1. Тақырыбы_____Алматы облысындағы шағын елді-мекенді жобалау___________
___________________________________ _________________________________________
____
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы Вариант №1_ Халық топтары А-500, Б-21%, В-
49%,_____ С2-18, С3-20, С4-27, С5-20, С6-15,_шаруашылық саласы 12000 басқа
арналған шошқа фермасы
3. Есепке-түсініктеме жазбаларының Тапсырманың орындалу кестесі
негізгі тараулары (жұмыстары)
Көлемі% Орындау уақыты
Кіріспе 3 09.09
1. Жоба бойынша есептерді шығару 2 16.09
1.1. Халықтың санын анықтау 5 23.09
1.2. Отбасылар санын есептеу 5 23.09
1.3. Тұрғын және қоғамдық ғимараттарды 5 30.09
есептеу
Елді мекен аумақтарын есептеу 5 30.09
Өндірістік аймақ 3 07.10
2. Жел раушанын тұрғызу схемасы 2 14.10
3. Елді мекендерді аймақтарға бөлу 5 14.10
3.1. Функционалды аудандастыру 5 21.10
3.2. Қала құрылысын аймақтарға бөлу 5 28.10
4. Елді мекенді орналастыру және жобалау 3 04.11
5. Көгалдандырылған аумақтар жүйесі. Елді3 11.11
мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру
6. Елді мекендер құрылымының жолдарын 4 18.11
жасау негіздері
Қорытынды 3 25.11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 2 25.11
Графикалық материалдың тізімі (сызудың
масштабы)
1. Ситуациялық жоба, Формат А1 20 14.10
2. Елді мекеннің бас жоспары, Формат А1 20 25.11
Жобаны әзерлеу (жұмысты) 2 25.11
100 02.12
Кафедра мәжілісінде бекітілген __06________09____20_21__ ж. хаттама
№ ___1___
Жетекшісі:
_____аға оқытушы________ _____________________ _______Бапанова
Ж.Ж.__________
қызметі қолы аты-жөні
Тапсырманы орындауға қабылдадым _______________20___ж.
____________________
білімгердің қолы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
1. Жоба бойынша есептерді
шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 3
1.1. Халықтың санын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...3
1.2. Отбасылар санын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...3
1.3. Тұрғын және қоғамдық ғимараттарды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.4. Елді мекен аумағын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...6
1.5. Өндірістік
аймақ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 8
2. Жел раушанын тұрғызу
схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..9
3. Елді мекендерді аймақтарға
бөлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
3.1. Функциноналдық
аудандастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...11
3.2. Қала құрылысын аймақтарға
бөлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
4. Елді мекенді орналастыру және
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
5. Көгалдандырылған аумақтар жүйесі. Елді мекендерді абаттандыру мен
көгалдандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
6. Елді мекендер құрылымының жолдарын жасау
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... .17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
Пайдаланылған әдебиттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .18
Кіріспе
Адамдар егін және жер шаруашылығымен айналасып бастағаннан кейін, бір
орында тұрақтап сол жерде қоныстар құраған. Кейіннен бұл қоныстардың
шекарасы үлкейіп кішкене қалашықтар мен қалалар пайда болған. Қазіргі бізге
белгілі үлкен қалалардың да шығу тарихы да осындай.
Қазіргі таңда жер шарында адамзат саны қарқынды өсуде. Соған орай
қалалар мен шаған елді-мекендердің қатарыда ұлғаюда. Осы қалалар мен шағын
елді-мекендерді жобалаудың сұранысы артуда. Жобаларды арнайы қала-құрылыс
мамандары әзірлейді. Ол үлкен білім мен жауапкершілікті талап ететін
мамандық. Аумақты белгілі бір ұйымдастырумен елді мекенді орналастыру, оған
тұрғын, қоғамдық және басқа да ғимараттар мен құрылыстарды орналастыру,
осының бәрін қала - құрылыс мамандары орындайды. Халықтың қажеттілігін
қанағаттандыру үшін мамандар есептеу және елді мекеннің материалдық
элементтерін орналастыру, ұйымдастыру және аумақты барлық қоршаған табиғи
ортаны пайдалана отырып жүзеге асырады.
Елді мекендер қалаларға және ауылдық жерлер мен елді мекендерге
бөлінеді. Қала адам саны ең үлкен елді мекен. Қала, шаһар — тұрғындары
өнеркәсіп, сауда, қызмет көрсету орындарында және ғылыми, мәдени, басқару
мекемелерінде жұмыс жасайтын, халқы тығыз орналасқан ірі елді мекен. Әдетте
қала Тұрғындар районы, Өнеркәсіп районы, Сауда районы, кейбірінде Әкімшілік
басқару районы секілді негізгі райондарға бөлінеді. Онда негізінен ғимарат,
көше, бақша секілді негізгі құрылыс нысандары болады. Қалада біршама
дамыған қызмет көрсету, сауда жасау, тазалық, тұрғын үймен қамтамасыз ету,
қатынас-тасымал, ойын-сауық кешендері, спорт кешендері қатарлылар болады.
Қалалар қала районы және қала маңы районы деп бөлінеді. Ауылдарға
жұмысшылар, саяжайлар, курорттық елді мекендер, сондай-ақ арнайы мақсаттағы
елді мекендер жатады. Елді - мекендерге қалғандары жатады. Олардың қала
құраушы базасы негізінен ауыл шаруашылығы.
Елді-мекендерді дамыту үшін, оларды жаңартып, тұрғын және қоғамдық
ғимараттарды абаттандыру қажет. Саябақтар мен басқа да демалыс орындарын
орнатумен елді-мекенді көріктендіруге болады.
1. Жоба бойынша есептерді шығару
1.1. Халықтың санын анықтау
Жобаланып жатқан елді-мекеннің халық санын еңбек балансы әдісі мен
статистика әдісі арқылы анықталады. Жобалау тәжірибесінде ең жиі
қолданылатын еңбек әдісі. Халық саны халық топтарының арақатынасына
байланысты анықталады (А-қала құраушы топ, Б-қызмет көрсетуші топ, В-осал
топ).
А- 500 адам Б - 21% В - 49 %
C2 - 15; С3 - 20; С4 - 27; С5 - 20; С6 - 15
H= А+Б+В
А= 100%-(Б+В)
H = 100%
Халық саны мынандай формула бойынша анықталады:
H=A*100100 - (Б+В); адам
H=(500*100)(100-19+49)=1563
Б=Н*(Б%)100%;
Б=1563*19100=297 адам
B=H - (A+B);
В=1563-(500+48)=766
Халықтың жас құрылымын анықтаймыз.
Кесте №1. Халықтың жас құрылымы
Жас топтары Жалпы санның үлес Жалпы адам саны
салмағы-
халық саны % (деректер
статистика)
3жасқа дейін 10 156
4-7 11 171
8-11 9 140
12-17 12 187
18-59 ер адамдар 24 377
18-54 әйел адамдар 26 408
60 жоғары ер адамдар 3 46
60 жоғары әйел адамдар 5 78
Қорытынды 100 1563
1.2. Отбасылар санын есептеу
Тұрғын үй қорын жобалау және салу әр отбасына жеке пәтер беруді
ескере отырып жүзеге асырылуы керек. Ол үшін жобаланған елді мекенде қанша
және қандай отбасылар тұратынын білу қажет. Тиісті есептеу осы ауданның
ауыл тұрғындарының отбасылық құрылымы туралы статистиканың демографиялық
деректері негізінде жасалады.
Отбасы санын есептеу мына формула бойынша шығарылады:
Σx=H*100 Σ *(C*P); Σхi= Σ x100*Pi
Mұндағы, Σ х - отбасылардың жалпы саны
H- халықтың жалпы есептік саны
С- бір отбасының сандық құрамы
Р-тиісті сандық құрамдағы отбасылар саны
xi- і сандық құрамдағы отбасылар саны
P отбасының і-сандық құрамының пайызы.
Есептеу кесте түрінде жүзеге асырылады.
Кесте №2. Әр түрлі сандық құрамдағы отбасылар санын есептеу
Отбасының Әр түрлі сандық Әр топтың Саны Адамдар
сандық құрамдағы отбасылардыңотбасы саны Отбасы Н
құрамы пайыздық қатынасы Р С*Р м
С
1 15 15 80,85 80,85
2 30 60 161,7 323,4
3 20 60 107,8 323,4
4 20 80 107,8 431,2
5 15 75 80,85
404,25
100 Σ(С*Р)=290 Σx 539 Н-1563
1.3. Тұрғын және қоғамдық ғимараттарды есептеу
Ауылдық елді мекендердегі құрылыс жұмыстары типтік жобалар арқылы
жүзеге асырылады. Типтік жобаларды арнайы мемлекеттік жобалау институттары
әзірлейді, олар қажетті сараптамадан, сынақтан өтеді және бекітілгеннен
кейін елдің әртүрлі аймақтарында қолданылады. Бұл жобаларда белгілі бір
аудандардың табиғи-климаттық, этнографиялық, ұлттық-тұрмыстық, экономикалық
және басқа да жағдайлары ескеріледі. Тұрғын үйлердің, қоғамдық
ғимараттардың, өндірістік-шаруашылық құрылыстар мен құрылыстардың көптеген
үлгілік жобалары жасалынып жобаланады. Елді мекенді жоспарлау және дамыту
үшін ғимараттар мен құрылыстардың арнайы есебі жүргізіледі және типтік
жобалар таңдалып ғимараттар мен құрылыстардың саны анықталады.
a) тұрғын ғимараттарды есептеу
Тұрғын үй құрылысының көлемін есептеу бір адамға жалпы пайдалы
алаңның нормасы негізінде анықталады. Бір адамға пайдалы ауданы 25 м2. ең
алдымен, тұрғын үй қорының жалпы ауданы табылады. Тұрғын үйлердің типтері
мен қабаттылығы, олардың жалпы ауданы (немесе қоныстанатын адамдар саны)
бойынша пайыздық арақатынасы жобалауға арналған тапсырма негізінде
айқындалады.
Кесте №3. Тұрғын үй қорының ауданын есептеу
Адамдар саны Жалпы аудан Ауданның Жалпы ауданы Қажет жаңа
нормасы жалпы бар алаң
м2 қажеттілігім2м2 м2
1 2 3 4 5
1563 25 40000 - 40000
Бұдан кейін тұрғын үй ғимараттарының түрлері анықталады.Тұрғын үйлерді
таңдау кестелік әдіспен жүргізіледі.
Кесте №4 Әр түрлі типті тұрғын үйлердің санын есептеу
Тұрғын үйлер Жалпы аудан тұрғын бір үйдіңсоңғы
№ дің түрлері бойынша үйлердің пайдалы есептеу
арақатынaсы сипаты ауданы боцынша
% м2 үйлердің
саны
Усадьба бір 35 14000 жеке жоба 150 94
1 пәтерлі
Блокты 20 8000 жеке жоба 400 20
2 2- этажды
4- пәтерлі
Секциалы 4518000 жеке жоба 1000 18
3 2-этажды
16-пәтерлі
б) қоғамдық ғимараттар
Қоғамдық ғимараттарда халыққа қызмет көрсететін мекемелер мен
кәсіпорындар орналасады. Мамандануы және қызмет көрсету түрлері бойынша
қоғамдық мекемелер мен кәсіпорындар мектепке дейінгі балалар (балалар
бөбекжайлары мен балабақшалары), мектеп, денсаулық сақтау, мәдени-ағарту,
коммуналдық - тұрмыстық, сауда - бөлу, қоғамдық тамақтандыру, әкімшілік-
шаруашылық және басқалары болып бөлінеді.
Қоғамдық ғимараттарды есептеу кесте әдісімен жүзеге асырылады.
Кесте№ 5 Қоғамдық ғимараттар санын есептеу
№ Қоғамдық ғимараттың1000 тұрғынға 1563 тұрғынға есептік
атауы нормативтер көрсеткіштер
Сыйымды Жер учас сыйымдылығыЖер учас
лығы кісі кісі
1 бала-бақша 327 1м-35м 2 327 1,14 га
2 орта мектеп 327 1м-45м 2 327 1,47 га
3 Аурухана Н•141000 1к-300м 2 21 0,6 га
4 Клуб Н•1801000 1об-0,6га 281 0,1 га
5 Асхана 40 1м- 0,2 га 80 0,2 га
6 азық-түлік 100м 2 1об-0,5 га200м 2 0,5 га
дүкені
7 Промтоварлы магазин200м 2 1об-0,4 га 400м 2 0,4 га
8 қонақ үй 6 1м- 0,1 га 12 0,1 га
9 Баня 5 1м- 0,2 га 10 0,2 га
10 тұрмыс 7 1м- 0,2 га 14 0,2 га
үйі
11 әкімшілік 1 1м- 0,3 га 1 0,3 га
ғимарат
12 мәдениет және 1 1м- 1,2 га 1 2,4 га
демалыс үйі
13 Спорт комплекс 1 1м- 0,8 га 1 1,6 га
14 өрт сөндіру ісі 1 1м- 0,3га 1 0,3 га
15 кір жуатын жер 1-60кг 1м- 0,2 га 120 0,2 га
в) Шаруашылық қызметі – 12000 бас шошқа өсіру кешені.
Бір уақытта 12000 басқа карантинді ұстайтын шошқа өсіретін бордақылау
фермасы.
Ферманы толықтыру репродуктивті фермалардағы жас жануарларға арналған, бір
бастың өндірістік салмағы 30 кг құрайды:
- 100 кг бордақылаудан алу;
- Бордақылау ұзақтығы жылына екі өңдеу кезінде 150 күн;
- Шошқаларды ұстау жеңсіз.
Шошқа фермасының ғимараттары мен құрылыстары
1) шошқа қорасы-2000 басқа арналған бордақылаушы;
2) шошқа қорасы-1000 басқа арналған бордақылаушы;
3) өнімділігі 20 тонна құрғақ жемшөп қоймасы бар жем дайындау цехы 500
тонна және тамыржемістілер 2000 тонна;
4) персоналға арналған ветсанөткізгіштен және көлік құралдарына арналған
дезинфекциялаушы рұқсаттамадан тұратын блок;
5) бордақылау фермаларының маңқа карантині персоналына арналған
ветеринарлық санитарлық өткізу пункті;
6) тиеу-түсіру рампасы;
7) ветеринариялық пункт үй-жайларының және санитариялық қасапхананың блогы;
8) сүрлемді 900 тоннаға сақтауға арналған ор;
9) қазандық;
10) отын сақтауға арналған алаң;
11) көлікке арналған шатыр;
12) автомобиль таразы;
13) көң жинағыш;
14) дезинфекциялық тосқауыл.
1.4. Елді мекен аумағын есептеу
a) тұрғын аумақ алаңын есептеу
Аумақтың көлемін есептеу кезінде ауылдық елді мекен үшін алдымен оның
әрбір негізгі функционалдық бөлігінің ауданы анықталады. Тұрғын аймақтың
аумағы тұрғын үй ғимараттары мен қоғамдық мақсаттағы ғимараттардың,
көшелердің, өтпе жолдар мен алаңдардың аумағынан тұрады.
Аумақты есептеу үшін мына формула қолданылады:
Sж= (S1+ S2+ S3)*Ri ;
Мұндағы Sж - тұрғын аймақ аумағының ауданы;
S1 - тұрғын үйлер аумағының ауданы.
S2 - қоғамдық мақсаттағы аумақтың ауданы.
S3 - басқа аумақтардың ауданы (тоғандар, ыңғайсыз жерлер және т. б.)),
көшелер мен алаңдардан басқа.
Ri - көше желісінің ауданын ескеретін коэффициент (к - 1,2).
Тұрғын үйлерді алып жатқан алаң мынадай формула бойынша айқындалады:
S1= Sус+ Sбло+ Sсек
Мұндағы Sус - усадьбалық үйлер алып жатқан аумақтың ауданы
Усадьбалық үйлер алып жатқан аумақтың ауданы мынадай формула бойынша
айқындалады:
Sус= Nус+ S ıус
Мұндағы Nус - үйлер саны
Sус - усадьбалы үй учаскесінің ауданы (1000-1200м2)
Блокталған үйлердің ауданы келесі формула бойынша анықталады:
Sбло= Nбло + S ıбло
Мұндағы Nбло - үй саны
Sбло - блокталған үй учаскесінің ауданы
Блокталған үйдің ауданы келесі формула бойынша анықталады:
S ıбло =4*(300 ... .600)
Секциялық құрылыстар үшін тұрғын үй аумағының ауданы мынадай формула
бойынша айқындалады:
Sсек= qсек Рн
Мұндағы Рн - 4000-ға тең тұрғын үйдің орналасуы
qсек - секциялық үйлердің жалпы ауданы
Қоғамдық ғимараттар алатын жалпы алаң мынадай формула бойынша анықталады:
S2= (S11+ S12+ S13 ... ...)
Өндірістік аймақ үшін аумақтың жалпы ауданы мынадай формула бойынша
анықталады:
Sпр= (S11+ S12+ S13 ... ...) * Ri
Мұндағы Ri - кешендер арасындағы шаруашылық өтпе жолдар алаңын ескеретін
коэффициент
Елді мекеннің жалпы ауданы мынадай формула бойынша айқындалады:
Sобщ= Sпр+ Sж
Есептеулер:
Sус= Nус+ S ıус = 150*1200=18000010000=18га
S ıбло =4*(300 ... .600)=2400
Sбло = 20*2400=4800010000=4,8га
Sсек =204000=0,005
S1= Sус+ Sбло+ Sсек=18+4,8+0,005=22,8
S2= (S11+ S12+ S13 ... ...)=9,51
S3= (S1+ S2)* Ri=(22,8+9,51)*0,05=1,6
Sж= (22,8+9,51+1,6)*1,2=40,69
Sпр=9,51*1,2=11,41
Sобщ= Sпр+ Sж=11,41+40,69=52,1га
1.5. Өндірістік аймақ
Өнеркәсіптік, қоймалық және өзгеде өндірістік объектілерді, сондай -
ақ оларды пайдалануға байланысты инженерлік инфрақұрылым объектілерін,
үлкен жүк айналымымен, жоғары өрт және жарылыс қаупімен сипатталатын,
теміржол кірмежол дарын, сондай-ақ санитарлық-қорғау аймақтарын орнатуды
талап ететін энергетика объектілерін орналастыру үшін құрамында
өнеркәсіптік, ғылыми-өндірістік, коммуналдық-қойма және басқа да аймақтар
ерекшеленетін өндірістік аймақтар қалыптастыру қажет.
Өндірістік аймақтардың шекаралары аумақты барынша тиімді пайдалануды
қамтамасыз ете отырып, қойылатын талаптарды ескере отырып, қалақұрылысы
құжаттамасының негізінде дайындалады. Санитарлық-қорғау аймақтары
кәсіпорындар аумағының құрамына енгізілмейді. Алайда, Ресей Федерациясының
заңнамасына сәйкес сауықтыру, санитарлық-гигиеналық, Құрылыс және басқа да
іс-шаралар, соның ішінде санитарлық қорғау аймақтарына баттандыру зиянды
шығарындылар шығаратын кәсіпорын есебінен жүзеге асырылады.
I, II және III сыныпты кәсіпорындардың санитарлық-қорғау аймақтарының
шекараларында орналастыруға рұқсат етіледі:
а) зияндылығы төмен сыныпты өндірістері бар жеке ғимараттар мен құрылыстар;
б) өрт деп олары, моншалар, кір жуатын орындар, автотұрақтар, гараждар,
басқарма ғимараттары, конструкторлық бюролар, оқу орындары, дүкендер,
емханалар, өндіріспен байланысты зертханалар;
в) коммуникациялар, ЭБЖ, электр қосалқы станциялары, техникалық су
ұңғымалары, сорғы станциялары, өнеркәсіптік алаңдарды көгалдандыруға
арналған питомниктер.
Санитариялық-қорғаныш аймақтары барынша көгалдандырылуы тиіс: IV және
V сыныпты кәсіпорындар үшін — алаңның кемінде 60%; III және II сыныпты
кәсіпорындар үшін — кемінде 50%; I сыныпты кәсіпорындар үшін — санитариялық-
қорғаныш аймағы аумағының кемінде 40%.
2. Жел раушанын тұрғызу схемасы
Метеорология мен климатологияда ұзақ мерзімді бақылаулар бойынша
белгілі бір жерде жел режимін сипаттайтын векторлық диаграмма көпбұрышқа
ұқсайды, онда диаграмманың ортасынан әртүрлі бағытта бөлінетін сәулелердің
ұзындығы осы бағыттағы желдің қайталануына пропорционал. Нақты бақылау
деректері бойынша салынған жел раушаны салынған көпбұрыштың сәулелерінің
ұзындығы бойынша басым желдің бағытын анықтауға мүмкіндік береді, және сол
жақтан көбінесе осы аймаққа ауа ағыны келеді.
Жел раушанын құру әдісі:
1. Диаграммадағы бір ... жалғасы
1 баспа 05.01.2021
Қазақстан Республикасының білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
___________________________________ __________________________________
___________________________________ ________________________факультеті инстит
уты
___________________________________ ___________________________________
___________________________________ ___________________________________кафедр
асы
КУРСТЫҚ жоба
___________________________________ _______________________________
___________________________________ _______________________________пәні
бойынша
Тақырыбы:___________________________________ ________________________________
__
___________________________________ ________________________________
__
___________________________________ ________________________________
__
___________________________________ ________________________________
__
Білімгер ___________________________ Тобы____________
___________________
аты-жөні қолы
Жетекші____________________________ __________
__________________________
қызметі аты-жөні
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж.
_______________________
қолы
Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы
____________________
жазбаша
Комиссия мүшелері: ______________________________
______________________
аты-жөні қолы
______________________________ ______________________
аты-жөні қолы
Тараз 20___
Курстық жобасын (жұмысын) орындауға арналған Н 2-1-36-2021
тапсырма 1 баспа 05.01.2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
__________________Сәулет және құрылыс өндірісі__________________ кафедрасы
_ В17 Арх 3,5_тобының білімгеріне ______Башир Дулат______курстық жоба
(жұмыс)
аты-жөні
_________________Шағын елді мекенді жобалау____________ пәні бойынша
ТАПСЫРМА
1. Тақырыбы_____Алматы облысындағы шағын елді-мекенді жобалау___________
___________________________________ _________________________________________
____
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы Вариант №1_ Халық топтары А-500, Б-21%, В-
49%,_____ С2-18, С3-20, С4-27, С5-20, С6-15,_шаруашылық саласы 12000 басқа
арналған шошқа фермасы
3. Есепке-түсініктеме жазбаларының Тапсырманың орындалу кестесі
негізгі тараулары (жұмыстары)
Көлемі% Орындау уақыты
Кіріспе 3 09.09
1. Жоба бойынша есептерді шығару 2 16.09
1.1. Халықтың санын анықтау 5 23.09
1.2. Отбасылар санын есептеу 5 23.09
1.3. Тұрғын және қоғамдық ғимараттарды 5 30.09
есептеу
Елді мекен аумақтарын есептеу 5 30.09
Өндірістік аймақ 3 07.10
2. Жел раушанын тұрғызу схемасы 2 14.10
3. Елді мекендерді аймақтарға бөлу 5 14.10
3.1. Функционалды аудандастыру 5 21.10
3.2. Қала құрылысын аймақтарға бөлу 5 28.10
4. Елді мекенді орналастыру және жобалау 3 04.11
5. Көгалдандырылған аумақтар жүйесі. Елді3 11.11
мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру
6. Елді мекендер құрылымының жолдарын 4 18.11
жасау негіздері
Қорытынды 3 25.11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 2 25.11
Графикалық материалдың тізімі (сызудың
масштабы)
1. Ситуациялық жоба, Формат А1 20 14.10
2. Елді мекеннің бас жоспары, Формат А1 20 25.11
Жобаны әзерлеу (жұмысты) 2 25.11
100 02.12
Кафедра мәжілісінде бекітілген __06________09____20_21__ ж. хаттама
№ ___1___
Жетекшісі:
_____аға оқытушы________ _____________________ _______Бапанова
Ж.Ж.__________
қызметі қолы аты-жөні
Тапсырманы орындауға қабылдадым _______________20___ж.
____________________
білімгердің қолы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
1. Жоба бойынша есептерді
шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 3
1.1. Халықтың санын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...3
1.2. Отбасылар санын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...3
1.3. Тұрғын және қоғамдық ғимараттарды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.4. Елді мекен аумағын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...6
1.5. Өндірістік
аймақ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 8
2. Жел раушанын тұрғызу
схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..9
3. Елді мекендерді аймақтарға
бөлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
3.1. Функциноналдық
аудандастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...11
3.2. Қала құрылысын аймақтарға
бөлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
4. Елді мекенді орналастыру және
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
5. Көгалдандырылған аумақтар жүйесі. Елді мекендерді абаттандыру мен
көгалдандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
6. Елді мекендер құрылымының жолдарын жасау
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... .17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
Пайдаланылған әдебиттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .18
Кіріспе
Адамдар егін және жер шаруашылығымен айналасып бастағаннан кейін, бір
орында тұрақтап сол жерде қоныстар құраған. Кейіннен бұл қоныстардың
шекарасы үлкейіп кішкене қалашықтар мен қалалар пайда болған. Қазіргі бізге
белгілі үлкен қалалардың да шығу тарихы да осындай.
Қазіргі таңда жер шарында адамзат саны қарқынды өсуде. Соған орай
қалалар мен шаған елді-мекендердің қатарыда ұлғаюда. Осы қалалар мен шағын
елді-мекендерді жобалаудың сұранысы артуда. Жобаларды арнайы қала-құрылыс
мамандары әзірлейді. Ол үлкен білім мен жауапкершілікті талап ететін
мамандық. Аумақты белгілі бір ұйымдастырумен елді мекенді орналастыру, оған
тұрғын, қоғамдық және басқа да ғимараттар мен құрылыстарды орналастыру,
осының бәрін қала - құрылыс мамандары орындайды. Халықтың қажеттілігін
қанағаттандыру үшін мамандар есептеу және елді мекеннің материалдық
элементтерін орналастыру, ұйымдастыру және аумақты барлық қоршаған табиғи
ортаны пайдалана отырып жүзеге асырады.
Елді мекендер қалаларға және ауылдық жерлер мен елді мекендерге
бөлінеді. Қала адам саны ең үлкен елді мекен. Қала, шаһар — тұрғындары
өнеркәсіп, сауда, қызмет көрсету орындарында және ғылыми, мәдени, басқару
мекемелерінде жұмыс жасайтын, халқы тығыз орналасқан ірі елді мекен. Әдетте
қала Тұрғындар районы, Өнеркәсіп районы, Сауда районы, кейбірінде Әкімшілік
басқару районы секілді негізгі райондарға бөлінеді. Онда негізінен ғимарат,
көше, бақша секілді негізгі құрылыс нысандары болады. Қалада біршама
дамыған қызмет көрсету, сауда жасау, тазалық, тұрғын үймен қамтамасыз ету,
қатынас-тасымал, ойын-сауық кешендері, спорт кешендері қатарлылар болады.
Қалалар қала районы және қала маңы районы деп бөлінеді. Ауылдарға
жұмысшылар, саяжайлар, курорттық елді мекендер, сондай-ақ арнайы мақсаттағы
елді мекендер жатады. Елді - мекендерге қалғандары жатады. Олардың қала
құраушы базасы негізінен ауыл шаруашылығы.
Елді-мекендерді дамыту үшін, оларды жаңартып, тұрғын және қоғамдық
ғимараттарды абаттандыру қажет. Саябақтар мен басқа да демалыс орындарын
орнатумен елді-мекенді көріктендіруге болады.
1. Жоба бойынша есептерді шығару
1.1. Халықтың санын анықтау
Жобаланып жатқан елді-мекеннің халық санын еңбек балансы әдісі мен
статистика әдісі арқылы анықталады. Жобалау тәжірибесінде ең жиі
қолданылатын еңбек әдісі. Халық саны халық топтарының арақатынасына
байланысты анықталады (А-қала құраушы топ, Б-қызмет көрсетуші топ, В-осал
топ).
А- 500 адам Б - 21% В - 49 %
C2 - 15; С3 - 20; С4 - 27; С5 - 20; С6 - 15
H= А+Б+В
А= 100%-(Б+В)
H = 100%
Халық саны мынандай формула бойынша анықталады:
H=A*100100 - (Б+В); адам
H=(500*100)(100-19+49)=1563
Б=Н*(Б%)100%;
Б=1563*19100=297 адам
B=H - (A+B);
В=1563-(500+48)=766
Халықтың жас құрылымын анықтаймыз.
Кесте №1. Халықтың жас құрылымы
Жас топтары Жалпы санның үлес Жалпы адам саны
салмағы-
халық саны % (деректер
статистика)
3жасқа дейін 10 156
4-7 11 171
8-11 9 140
12-17 12 187
18-59 ер адамдар 24 377
18-54 әйел адамдар 26 408
60 жоғары ер адамдар 3 46
60 жоғары әйел адамдар 5 78
Қорытынды 100 1563
1.2. Отбасылар санын есептеу
Тұрғын үй қорын жобалау және салу әр отбасына жеке пәтер беруді
ескере отырып жүзеге асырылуы керек. Ол үшін жобаланған елді мекенде қанша
және қандай отбасылар тұратынын білу қажет. Тиісті есептеу осы ауданның
ауыл тұрғындарының отбасылық құрылымы туралы статистиканың демографиялық
деректері негізінде жасалады.
Отбасы санын есептеу мына формула бойынша шығарылады:
Σx=H*100 Σ *(C*P); Σхi= Σ x100*Pi
Mұндағы, Σ х - отбасылардың жалпы саны
H- халықтың жалпы есептік саны
С- бір отбасының сандық құрамы
Р-тиісті сандық құрамдағы отбасылар саны
xi- і сандық құрамдағы отбасылар саны
P отбасының і-сандық құрамының пайызы.
Есептеу кесте түрінде жүзеге асырылады.
Кесте №2. Әр түрлі сандық құрамдағы отбасылар санын есептеу
Отбасының Әр түрлі сандық Әр топтың Саны Адамдар
сандық құрамдағы отбасылардыңотбасы саны Отбасы Н
құрамы пайыздық қатынасы Р С*Р м
С
1 15 15 80,85 80,85
2 30 60 161,7 323,4
3 20 60 107,8 323,4
4 20 80 107,8 431,2
5 15 75 80,85
404,25
100 Σ(С*Р)=290 Σx 539 Н-1563
1.3. Тұрғын және қоғамдық ғимараттарды есептеу
Ауылдық елді мекендердегі құрылыс жұмыстары типтік жобалар арқылы
жүзеге асырылады. Типтік жобаларды арнайы мемлекеттік жобалау институттары
әзірлейді, олар қажетті сараптамадан, сынақтан өтеді және бекітілгеннен
кейін елдің әртүрлі аймақтарында қолданылады. Бұл жобаларда белгілі бір
аудандардың табиғи-климаттық, этнографиялық, ұлттық-тұрмыстық, экономикалық
және басқа да жағдайлары ескеріледі. Тұрғын үйлердің, қоғамдық
ғимараттардың, өндірістік-шаруашылық құрылыстар мен құрылыстардың көптеген
үлгілік жобалары жасалынып жобаланады. Елді мекенді жоспарлау және дамыту
үшін ғимараттар мен құрылыстардың арнайы есебі жүргізіледі және типтік
жобалар таңдалып ғимараттар мен құрылыстардың саны анықталады.
a) тұрғын ғимараттарды есептеу
Тұрғын үй құрылысының көлемін есептеу бір адамға жалпы пайдалы
алаңның нормасы негізінде анықталады. Бір адамға пайдалы ауданы 25 м2. ең
алдымен, тұрғын үй қорының жалпы ауданы табылады. Тұрғын үйлердің типтері
мен қабаттылығы, олардың жалпы ауданы (немесе қоныстанатын адамдар саны)
бойынша пайыздық арақатынасы жобалауға арналған тапсырма негізінде
айқындалады.
Кесте №3. Тұрғын үй қорының ауданын есептеу
Адамдар саны Жалпы аудан Ауданның Жалпы ауданы Қажет жаңа
нормасы жалпы бар алаң
м2 қажеттілігім2м2 м2
1 2 3 4 5
1563 25 40000 - 40000
Бұдан кейін тұрғын үй ғимараттарының түрлері анықталады.Тұрғын үйлерді
таңдау кестелік әдіспен жүргізіледі.
Кесте №4 Әр түрлі типті тұрғын үйлердің санын есептеу
Тұрғын үйлер Жалпы аудан тұрғын бір үйдіңсоңғы
№ дің түрлері бойынша үйлердің пайдалы есептеу
арақатынaсы сипаты ауданы боцынша
% м2 үйлердің
саны
Усадьба бір 35 14000 жеке жоба 150 94
1 пәтерлі
Блокты 20 8000 жеке жоба 400 20
2 2- этажды
4- пәтерлі
Секциалы 4518000 жеке жоба 1000 18
3 2-этажды
16-пәтерлі
б) қоғамдық ғимараттар
Қоғамдық ғимараттарда халыққа қызмет көрсететін мекемелер мен
кәсіпорындар орналасады. Мамандануы және қызмет көрсету түрлері бойынша
қоғамдық мекемелер мен кәсіпорындар мектепке дейінгі балалар (балалар
бөбекжайлары мен балабақшалары), мектеп, денсаулық сақтау, мәдени-ағарту,
коммуналдық - тұрмыстық, сауда - бөлу, қоғамдық тамақтандыру, әкімшілік-
шаруашылық және басқалары болып бөлінеді.
Қоғамдық ғимараттарды есептеу кесте әдісімен жүзеге асырылады.
Кесте№ 5 Қоғамдық ғимараттар санын есептеу
№ Қоғамдық ғимараттың1000 тұрғынға 1563 тұрғынға есептік
атауы нормативтер көрсеткіштер
Сыйымды Жер учас сыйымдылығыЖер учас
лығы кісі кісі
1 бала-бақша 327 1м-35м 2 327 1,14 га
2 орта мектеп 327 1м-45м 2 327 1,47 га
3 Аурухана Н•141000 1к-300м 2 21 0,6 га
4 Клуб Н•1801000 1об-0,6га 281 0,1 га
5 Асхана 40 1м- 0,2 га 80 0,2 га
6 азық-түлік 100м 2 1об-0,5 га200м 2 0,5 га
дүкені
7 Промтоварлы магазин200м 2 1об-0,4 га 400м 2 0,4 га
8 қонақ үй 6 1м- 0,1 га 12 0,1 га
9 Баня 5 1м- 0,2 га 10 0,2 га
10 тұрмыс 7 1м- 0,2 га 14 0,2 га
үйі
11 әкімшілік 1 1м- 0,3 га 1 0,3 га
ғимарат
12 мәдениет және 1 1м- 1,2 га 1 2,4 га
демалыс үйі
13 Спорт комплекс 1 1м- 0,8 га 1 1,6 га
14 өрт сөндіру ісі 1 1м- 0,3га 1 0,3 га
15 кір жуатын жер 1-60кг 1м- 0,2 га 120 0,2 га
в) Шаруашылық қызметі – 12000 бас шошқа өсіру кешені.
Бір уақытта 12000 басқа карантинді ұстайтын шошқа өсіретін бордақылау
фермасы.
Ферманы толықтыру репродуктивті фермалардағы жас жануарларға арналған, бір
бастың өндірістік салмағы 30 кг құрайды:
- 100 кг бордақылаудан алу;
- Бордақылау ұзақтығы жылына екі өңдеу кезінде 150 күн;
- Шошқаларды ұстау жеңсіз.
Шошқа фермасының ғимараттары мен құрылыстары
1) шошқа қорасы-2000 басқа арналған бордақылаушы;
2) шошқа қорасы-1000 басқа арналған бордақылаушы;
3) өнімділігі 20 тонна құрғақ жемшөп қоймасы бар жем дайындау цехы 500
тонна және тамыржемістілер 2000 тонна;
4) персоналға арналған ветсанөткізгіштен және көлік құралдарына арналған
дезинфекциялаушы рұқсаттамадан тұратын блок;
5) бордақылау фермаларының маңқа карантині персоналына арналған
ветеринарлық санитарлық өткізу пункті;
6) тиеу-түсіру рампасы;
7) ветеринариялық пункт үй-жайларының және санитариялық қасапхананың блогы;
8) сүрлемді 900 тоннаға сақтауға арналған ор;
9) қазандық;
10) отын сақтауға арналған алаң;
11) көлікке арналған шатыр;
12) автомобиль таразы;
13) көң жинағыш;
14) дезинфекциялық тосқауыл.
1.4. Елді мекен аумағын есептеу
a) тұрғын аумақ алаңын есептеу
Аумақтың көлемін есептеу кезінде ауылдық елді мекен үшін алдымен оның
әрбір негізгі функционалдық бөлігінің ауданы анықталады. Тұрғын аймақтың
аумағы тұрғын үй ғимараттары мен қоғамдық мақсаттағы ғимараттардың,
көшелердің, өтпе жолдар мен алаңдардың аумағынан тұрады.
Аумақты есептеу үшін мына формула қолданылады:
Sж= (S1+ S2+ S3)*Ri ;
Мұндағы Sж - тұрғын аймақ аумағының ауданы;
S1 - тұрғын үйлер аумағының ауданы.
S2 - қоғамдық мақсаттағы аумақтың ауданы.
S3 - басқа аумақтардың ауданы (тоғандар, ыңғайсыз жерлер және т. б.)),
көшелер мен алаңдардан басқа.
Ri - көше желісінің ауданын ескеретін коэффициент (к - 1,2).
Тұрғын үйлерді алып жатқан алаң мынадай формула бойынша айқындалады:
S1= Sус+ Sбло+ Sсек
Мұндағы Sус - усадьбалық үйлер алып жатқан аумақтың ауданы
Усадьбалық үйлер алып жатқан аумақтың ауданы мынадай формула бойынша
айқындалады:
Sус= Nус+ S ıус
Мұндағы Nус - үйлер саны
Sус - усадьбалы үй учаскесінің ауданы (1000-1200м2)
Блокталған үйлердің ауданы келесі формула бойынша анықталады:
Sбло= Nбло + S ıбло
Мұндағы Nбло - үй саны
Sбло - блокталған үй учаскесінің ауданы
Блокталған үйдің ауданы келесі формула бойынша анықталады:
S ıбло =4*(300 ... .600)
Секциялық құрылыстар үшін тұрғын үй аумағының ауданы мынадай формула
бойынша айқындалады:
Sсек= qсек Рн
Мұндағы Рн - 4000-ға тең тұрғын үйдің орналасуы
qсек - секциялық үйлердің жалпы ауданы
Қоғамдық ғимараттар алатын жалпы алаң мынадай формула бойынша анықталады:
S2= (S11+ S12+ S13 ... ...)
Өндірістік аймақ үшін аумақтың жалпы ауданы мынадай формула бойынша
анықталады:
Sпр= (S11+ S12+ S13 ... ...) * Ri
Мұндағы Ri - кешендер арасындағы шаруашылық өтпе жолдар алаңын ескеретін
коэффициент
Елді мекеннің жалпы ауданы мынадай формула бойынша айқындалады:
Sобщ= Sпр+ Sж
Есептеулер:
Sус= Nус+ S ıус = 150*1200=18000010000=18га
S ıбло =4*(300 ... .600)=2400
Sбло = 20*2400=4800010000=4,8га
Sсек =204000=0,005
S1= Sус+ Sбло+ Sсек=18+4,8+0,005=22,8
S2= (S11+ S12+ S13 ... ...)=9,51
S3= (S1+ S2)* Ri=(22,8+9,51)*0,05=1,6
Sж= (22,8+9,51+1,6)*1,2=40,69
Sпр=9,51*1,2=11,41
Sобщ= Sпр+ Sж=11,41+40,69=52,1га
1.5. Өндірістік аймақ
Өнеркәсіптік, қоймалық және өзгеде өндірістік объектілерді, сондай -
ақ оларды пайдалануға байланысты инженерлік инфрақұрылым объектілерін,
үлкен жүк айналымымен, жоғары өрт және жарылыс қаупімен сипатталатын,
теміржол кірмежол дарын, сондай-ақ санитарлық-қорғау аймақтарын орнатуды
талап ететін энергетика объектілерін орналастыру үшін құрамында
өнеркәсіптік, ғылыми-өндірістік, коммуналдық-қойма және басқа да аймақтар
ерекшеленетін өндірістік аймақтар қалыптастыру қажет.
Өндірістік аймақтардың шекаралары аумақты барынша тиімді пайдалануды
қамтамасыз ете отырып, қойылатын талаптарды ескере отырып, қалақұрылысы
құжаттамасының негізінде дайындалады. Санитарлық-қорғау аймақтары
кәсіпорындар аумағының құрамына енгізілмейді. Алайда, Ресей Федерациясының
заңнамасына сәйкес сауықтыру, санитарлық-гигиеналық, Құрылыс және басқа да
іс-шаралар, соның ішінде санитарлық қорғау аймақтарына баттандыру зиянды
шығарындылар шығаратын кәсіпорын есебінен жүзеге асырылады.
I, II және III сыныпты кәсіпорындардың санитарлық-қорғау аймақтарының
шекараларында орналастыруға рұқсат етіледі:
а) зияндылығы төмен сыныпты өндірістері бар жеке ғимараттар мен құрылыстар;
б) өрт деп олары, моншалар, кір жуатын орындар, автотұрақтар, гараждар,
басқарма ғимараттары, конструкторлық бюролар, оқу орындары, дүкендер,
емханалар, өндіріспен байланысты зертханалар;
в) коммуникациялар, ЭБЖ, электр қосалқы станциялары, техникалық су
ұңғымалары, сорғы станциялары, өнеркәсіптік алаңдарды көгалдандыруға
арналған питомниктер.
Санитариялық-қорғаныш аймақтары барынша көгалдандырылуы тиіс: IV және
V сыныпты кәсіпорындар үшін — алаңның кемінде 60%; III және II сыныпты
кәсіпорындар үшін — кемінде 50%; I сыныпты кәсіпорындар үшін — санитариялық-
қорғаныш аймағы аумағының кемінде 40%.
2. Жел раушанын тұрғызу схемасы
Метеорология мен климатологияда ұзақ мерзімді бақылаулар бойынша
белгілі бір жерде жел режимін сипаттайтын векторлық диаграмма көпбұрышқа
ұқсайды, онда диаграмманың ортасынан әртүрлі бағытта бөлінетін сәулелердің
ұзындығы осы бағыттағы желдің қайталануына пропорционал. Нақты бақылау
деректері бойынша салынған жел раушаны салынған көпбұрыштың сәулелерінің
ұзындығы бойынша басым желдің бағытын анықтауға мүмкіндік береді, және сол
жақтан көбінесе осы аймаққа ауа ағыны келеді.
Жел раушанын құру әдісі:
1. Диаграммадағы бір ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz