Адам мен омыртқалы жануарлар құрылысының жалпы ұқсастығы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Адам табиғаттағы орны

Жоспар:

1. Адамның тірі ағзадағы жүйесіндегі алатын орны

2. Адам мен омыртқалы жануарлар құрылысының жалпы ұқсастығы

3. Адам мен сүтқоректі жануарлардың арасындағы жалпы ұқсастық белгілері

4. Адам мен адам тәрізді маймылдар арасындағы тән танымдық айырмашылықтар

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Адамның шығу тегі мен тарихи даму кезеңдерін, нәсілдік ерекшеліктерін зерттейтін ғылым саласы антропология деп аталады. Адам мен жануарлардың дене құрылысында көптеген ұқсас белгілер бар. Ертедегі ойшылдардың еңбестерінде осы мәселе туралы әр қилы болжамдар мен пікірлер айтылған.

Адам сүтқоректілір класына жатады. Себебі алдыңғы мидың көлемі ұлғайып, құрылысы күрделенеді, балаларын сүтпен асырайды. Сонымен қатар түрліше құрылысты тістері «азу тіс, ит тіс және күрек тістері), дене қуысындағы көк ет, құлақ қалақаны мен ортаңғы құлақтағ үш дыбысты сүйектері (төс, үзеңгі, балға) тек сүтқоректілерге тән белгі екенін көрсетеді.

Рудименттік деп ата тегінен қалған қалдық белгілерді айтады. Рудименттік белгілерге, мысалы соқырішік, құлақ айналасындағы бұлшықеттер, терідегі түктер, құймышақ т. б. жатады. Бұлардың көбісі қызмет атқармайды.

Атавизм деп арғы - тектің белгілерінің қайталануын айтады. Ондай белгілерге сирек жағдайда байқалатын денесін қалың түк басқан баланың дүниеге келуі немесе көп емшекті, құйрықты нәрестелердің туылуы мысал бола алады.

Антропология ғылымы адамның ежелгі адам тәрізді маймылдардан шығып, осындай дәрежеге дейін көтеріліуі биологиялық және әлеуметтік факторларға байланысты деп түсіндіріледі. Адам эволюциясына әсер етекен биологиялық факторлар: тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес, табиғи сұрыпталу .

Негізгі бөлім

1. Тірі ағзалардың тарихи дамуында адам жоғары сатыда тұрған тіршілік иесі. Адамның дене құрылысы және жеке мүшелерінің атқаратын қызметі басқа ағзаларға ұқсас. Сондықтан да адам тірі ағзалардың құрамды бір бөлігі деп есептелінеді. Адамның денесі де жасушалардан, ұлпалардан, мүшелерден құралған. Тірі ағзаларға тән - зат алмасу, тітіркену, өсу, даму және т. б. қасиеттер адамда да бар. Бірақ адам басқа ағзалардан дене құрылысының күрделі дамуымен ерекшеленеді. Адамның басқа ағзалардан айырмашылығы - өзіне тән ақыл-ой, санасының болуы.

Адам жануарлар дүниесінің жіктелуінде мынадай жүйелік топтарға жатады:

хордалылар (желілілер) типіне → омыртқалылар тип тармағына → сүтқоректілер класына → ұрықжолдастылар класс тармағына → маймылдар отрядына → адамтектес маймылдаротряд тармағына → адамдар тұқымдасына → адам туысына → саналы адам түріне жатады.

Қазіргі кездегі жер бетіндегі барлық адамдар бір ғана саналы адам түріне жатады.

Адамның шығу тегі және тарихи даму кезеңдері

Адамның пайда болуы туралы көптеген көзқарастар бар. Адамның пайда болуын, тарихи даму кезеңдерін антропология (грекше «anthropos» - адам, «logos» - ілім, ғылым) ғылымы зерттейді. Антропология - түрлі жүйелік топтардағы жануарлардың ұрықтарының дамуын салыстырып зерттейді. Сонымен бірге жануарлар мен адамның дене құрылысындағы ұқсас және айырмашылық белгілерге де ерекше көңіл бөледі. Ерте замандарда тіршілік еткен адамтектес тіршілік иелерінің қаңқа қалдықтарын зерттеуге де мән береді. Адамның пайда болуында оның тік жүріп тіршілік етуге бейімделуі шешуші рөл атқарды. Салыстырмалы зерттеулердің нәтижесінде адамның шығу тегі мен тарихи дамуы 4 кезеңге бөлінеді.

1-кезеңдегі адамдардың бойының ұзындығы 120-150 см, дене салмағы 20-50 кг. Тік жүріп ашық жерлерде тіршілік еткен. Тасты, ағаш бұтақтарын, жануарлардың сүйектерін құрал ретінде қолданған, алғаш рет отты пайдаланған.

2-кезеңдегі адамдардың қазіргі адамдарға ұқсас белгілері көп. Жабайы аңдарды ұжымдасып, топтасып жүріп аулаған. Еңбек құралдарын пайдалануды жетілдіре түсіп, қоғамдасып тіршілік еткен. Жеке сөздерді пайдаланып қарым-қатынас жасаған.

3-кезеңдегі адамдар ірі денелі, ми сауыты үлкен, миының салмағы 1300-1500 г болған. Еңбек құралдарын жасап, аң аулаған. Шағын топ құрып тіршілік еткен.

4-кезеңге қазіргі адамдар жатады. Сөйлеуі, ойлау қабілеттері жақсы дамыған.

Адамның өзіне тән басты ерекшелік белгілері:

1. Тік жүруге байланысты омыртқа жотасында иілімдер пайда болған. Аяқтарының бұлшықеттері жақсы дамыған.

2. Ми көлемі дамыған, әсіресе ми қыртысының құрылысы күрделеніп сайшалар, иірімдер пайда болған.

3. Қолбасының сүйектері жақсы дамыған, икемді қозғалыстар жасайды.

4. Жақ сүйектері күрделі өзгеріп, иек айқын байқалған.

5. Ұрықтың жатырда даму мерзімі ұзарған. Жыныстық жетілу мерзімі кешеуілдеген. Орташа өмір сүру жасы ұзарған.

2. Омыртқалылардың арғы тегі теңізде тіршілік еткен төменгі сатыдағы хордалылар (қабықтылар, бассүйексіздер) . Нағыз Омыртқалылар тұщы суларда пайда болып, олардың эволюциялық дамуының алғашқы сатылары сонда өткен. Жақсы жетілген қозғалу органдарының нәтижесінде су Омыртқалылары (негізінен балықтар) су қоймаларында тіршілік етіп, кейіннен теңіздерге таралған. Тіршілік еткен су қоймаларында оттектің жеткіліксіз болуы девонда олардың құрлыққа шығуына себепші болды. Алғашқы құрлыққа шыққан Омыртқалылар - ихтиостегилер. Бұлар саусаққанатты балықтардан шығып, қосмекенділердің; ал мезозойда жақсы дамыған бауырымен жорғалаушылардың, триаста сүтқоректілердің, юра кезеңінде құстардың арғы тегі болып саналады. Барлық Омыртқалылардың эволюциялық дамуы олардың дене құрылысының күрделенуімен сипатталады. Дене тірегі - хорда, эволюциялық даму процесінің барысында ересек жануарларда (төменгі сатыдағы балықтардан басқасында) хорда, көбінесе омыртқаға айналады (тип тармағының аты осыдан шыққан) . Омыртқалылардың судан құрлыққа шығуына байланысты дене құрылысы күрделілене түсті. Төменгі сатыдағы Омыртқалылардың жүрегі екі камералы болса, жоғары сатыдағы Омыртқалылардың бұлшық етті төрт камералы жүрегі көптеген негізгі (құлақшалар мен жүрекшелер) және қосымша бөліктерден (венозды синус, артериальды конус) тұрады. Қан айналыс жүйесі тұйық біткен. Су Омыртқалыларының (бассүйексіздер, балықтар) тыныс алу органы - желбезек, ал құрлықтағы Омыртқалыларда қос өкпе болады. Көру, есту, сезім және иіс сезу органдары жақсы дамыған. Жүйке жүйесі ми, жұлын және шеткі жүйке түйіндерінен (ганглиялардан) тұрады. Зәр шығару органы - қос бүйрек. Омыртқалылардың барлығы да даражыныстылар, жыныс безі екеу, бірақ балықтарда гермафродитизм байқалады. Кейбіреулері жұмыртқа салып, екіншілері ұрпақтарын тірідей туып көбейеді.

3. Сүтқоректілер немесе Аңдар класы (Mammalia) - бұл біршама ұйымдасқан, дамудың ең жоғарғы сатысында тұрған және барлық географиялық аймақтарда мекендейтін, негізінен құрлық омыртқалы жануарлары. Бұлар қазіргі гүлденуші жануарлар тобын құрайды. Бұл класта 3200-дей түр бар. Сүтқоректілер үшін бірқатар ерекшеліктер тэн. Олардың балалары сүтпен қоректенеді. Ол арнайы сүт бездерінен түзіледі. Ұрық жатырда дамиды. Жүйке жүйесінің жэне жылу реттелу механизмінің жақсы дамуына орай олардың дене температурасы тұрақты, ол кез келген климаттық жағдайларда да олардың белсенділігін қамтамасыз етеді. Түк немесе жүн жабыны болады. Кейбір дараларының массасы 2 г-нан (кіші жертесер) 150 тн-ға дейін (көк кит) жетеді. Дене жамылғысы тері, ол талшықты дэнекер ұлпадан құрылған көпқабатты эпидермистен жэне кориумнен тұрады. Тері көптеген тер жэне май бездерімен жабдықталған. Шел қабатында (тері асты клетчатка қабаты) май клеткалары болады. Терінің мүйізді туындылары түктер, тырнақтар, тұяқтар, мүйіздер мен тайтұяқтар болып табылады. Барлық сүтқоректілерде сүт бездері болады, олар түрі өзгерген тер бездері болып саналады. Тірек қаңқасына омыртқа жотасының мойын, кеуде, бел, сегізкөз жэне құйрық бөлімдеріне жіктелуі тән. Мойын омыртқаларының саны тұрақты, ауыз омыртқаның (атланттың) алдыңғы жағында екі беті болады. Аяқ-қол қаңқасы өте мықты. Ортан жіліктері өте үлкен күшке шыдай алады, кейбір түрлерде ол 1500-2000 кг-ға жетеді. Бұлшықет жүйесі өте дамыған, ол көптеген маманданған бұлшық еттерден тұрады. Асқорыту жүйесінде барлық бөлімдері бар, ол өз бетінше артқы тесікпен аяқталады. Тістері жетілген (киттәрізілерді қоса кейбір түрлерден басқаларында), олардың арасынан күрек тістерді, шошақ тістерді және азу тістерді ажыратады. Қоректену үшін пайдаланатын қорегінің сипатына қарай сүтқоректілерді өсімдікқоректілер және етқоректілер деп ажыратады.

4. 4. Адамтәрізді маймылдар мен адамның каңқасы және ішкі дене мүшелерінде де ғажап ұқсастықтар байқалады. Адамның құлақ, көз, тері құрылысы адамтәрізді маймылдардың дәл сондай мүшелеріне өте ұқсас. Бұл маймылдар қаңындағы қызыл клеткалар төменгі сатылы маймылдардағыдай адам қанында бүлінбейді; шийпанзе, горилла және орангутаннан адамға тән қанның 4 тобы табылды; оларға ауру (тымаусүзек, шешек, тырысқақ, іш сүзегі және т. б. ) ; да, паразит (мысалы, шашта болатын бит) те ортақ; хромосома аппараты ғажап ұқсас болып шықты. Осылардың барлығы адам және адамтәрізді маймылдар туыстығын күмәнсіз дәлелдейді. Адам екі аяғымен жүреді, оның денесі тік жүруге бейімделген. Ми сауыты мен бетсүйегі бөлігіп, омыртка жотасы мен оның иілген жерін, кеуде бөлігін, жамбасы, қолдары, аяктары, аяқ басын салыстыра отырып, маймыл мен адам каңкасында ұксастыктар мен айырмашылыктарды атап көрсетіңдер. Адам миының көлемі шамамен 1400-1600 см ³ , ал адам тәрізді маймылдікі -600 см ³ Адамның ми сыңарлары кыртысының беткі аумағы орташа есеппен 1250 см ² , ал адам тәрізді маймылда ол 3, 5 еседей кіші. Адамда ми жүлгелері мен иірімдері күшті дамыған, мидың төбе, маңдай және самай бөліктерікөбірек дамып 26, олар негізінен жоғары сатылы орталық нерв жүйесімен байланысады. Адам және адамтәрізді маймылдардың морфологиялык айырмашылыктары ұрыктары мен сәбилік шағында ересек шағындағыдай айкын білінбейді. Адамға құрылысы және физиологиялық ерекшеліктері бойынша басқа жануарлардан гөрі жақын адамтәрізді маймылдар: шимпанзе, горилла, орангутан және соларға ұқсас гиббондар болып табылады. Адамтәрізді маймылдардың адамға ұқсастықтары өте көп. Олар қуану сезімін, ызалануды, уайымдауды, балаларға мейірімді болып, қамқорлық жасауды, тыңдамаса жазалауды білдіре алады. Олар есінде сақтай алады, жоғары дәрежелі нерв қызметі ерекше дамыған. Адамтәрізді маймылдар қолына түскен нәрселерді қарапайым құрал орнына пайдалана алады. Олар тек нақтылы ғана ойлай алады: сыртқы дүниені сезім мұшелеріне тікелей әсер еткен тітіркендіру арқылы қабылдайды. Нәрсені көрмей тұрып, дерексіз топшылауға, яғни оны ұғынуға маймылдың қабілеті жетпейді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.