CLIL -ді оқытудың теориялары, дидактикалық принциптері, психологиялық ерекшеліктері және модельдері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ
1 CLIL туралы жалпы мағлұмат
1.1 Отандық және шет елдік оқу орнындағы мектептегі CLIL -ді оқыту тәжірибесі: ерекшеліктері, мүмкіндіктері, кемшіліктері
1.2 CLIL -ді оқытудың теориялары, дидактикалық принциптері, психологиялық ерекшеліктері және модельдері
2 Пәнмен тілдің интеграциясы
2.1CLIL -ді мектепте университетте оқытуда заманауй технологияларлардың (SMART, таксаном Блюма, сыни тұрғы технологиясы, проектік технология, кейс технологиясы, ойын технологиясы, технология творческих мастерских (переведите)түрлері
2.2 . CLIL -ді мектепте университеттегі биологияфизиканы оқытудағы ерекшеліктері: физикабиологияның жалпы жеке оқыту методологиясы, технологиясы (выбирайте предмет)
2.3 CLIL -ді мектепте университеттегі биологияфизиканы ағылшын тілінде оқытудағы ерекшеліктері: ағылшын тілін оқыту методикасымен пән методикасының біріккен технологиясы
2.4 Практические применения этих технологии на практике : разработка на 10 часов и результаты ( вы же будете проходить практику и все 2.3 будете проводить с школьниками студентами и пишите преимущество и недостатки уроков , которые вы проведете))
Выводы
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша

Кіріспе

Көптілділік кез - келген қоғам үшін, кез - келген формация үшін тұйықтықтан шығудың, интеграцияны негізгі ұстаным етіп алған бағытты айқындайтын жол деп танылған. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына арналған Жолдауында: Қазақстан бүкіл әлемде халқы үш тілді пайдаланатын жоғарғы білімді ел ретінде танылуы тиіс. Бұлар: қазақ тілі - мемлекеттік тілі орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі - жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі деді. Бұл, шынында да, қарқынды дамып келе жатқан ел үшін өзекті мәселе. Қазіргі таңда әлемнің алпауыт мемлекеттері көп тілді, әсіресе халықаралық тілдерді меңгеруді маңызды міндет деп санайды. Бұл заман талабынан туындап отырған қажеттілік. Осы орайда CLIL ағылшын тілін оқытуда жаңа бағыт болып табылады, онда мектеп пәндері шет тілдерінде оқытылады. Термин "Content and Language Integrated Learning" болып жіктеледі және пәндік - тілдік интеграцияланған оқыту деп аударылады.
CLIL терминін алғаш рет 1994 жылы Дэвид Маршам ойлап тапқан еді. CLIL ағылшын тілінде "Content and Language Integrated Learning" немесе пән мен тілді кіріктіріп оқыту әдістемесі, пәндерді екінші не үшіншіқазақ, орыс, не ағылшын тілде оқыту деп қарастыруға болады. Кейінгі зерттеулерде мынандай анықтама береді: CLIL оқушылардың шетел тілінде лингвистикалық және коммуникативтік дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік беретін дидактикалық әдіс. Негізгі CLIL екі мақсатты көздейді, яғни шет тілі арқылы пәнді оқу және оқытылатын пән арқылы шет тілін меңгеру. Қазақстанның үш тіллдік саясаты мектеп оқушыларына тіл үйренумен бірге тіл үйрену мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталған. CLIL бағдарламасы екі жаһандық мақсаттарға ие: пәннің шет тілі арқылы мектепте оқу деңгейі, сондай - ақ оқытылатын пәндер арқылы шет тілін тереңдетіп оқыту.
CLIL оқыту әдіснамасы бойынша келесі қағидат негіз болып табылады, ол бойынша білім алушылар үшін пәндер ана тілі болмайтын тілде оқытылады. Мақсаты тіл оқу материалын меңгерудің құралы болып таббылады.
Шетел ғалымдары CLIL технологиясының негізгі ұғымдарының арасында оның міндетті компоненттерін 4C деп атайды:
пәнді оқытудың кең спектрінің негізгі пәндік - мазмұндық компонентін (Content), шет тілі арқылы арнайы терминологиялық базамен одан ары қарай кәсіптік қызметке дайындығын қамтамасыз ету. Пән аумағындағы білімді, шеберлікті және дағдыларды дамыту;
әлеуметтік - тілдік компонент (Communication), коммуникативтікдағдыларды дамытуға жағдай жасау, шет тілін тереңірек меңгеру және пайда болған құзыреттіліктерді қолданбалы мақсаттарда пайдалану мүмкіндігі. Оқыту процессінде шет тілін ауқымды қолдану;
танымдық - оқыту компоненті (Cognition), білім алушылардың мотивациялыққұрамдас бөлігінің өсуіне, әртүрлі оқыту стратегияларын, оқу қызметінің нысандары мен түрлерін меңгеріп қолдануға себепші болады; ойлау және тану қабілетін дамыту;
мәдени компонент (Culture), мәдениетаралық коммуникация дағдыларын дамытуды, басқа елдер мен халықтардың мәдениетінің ерекшеліктерін білу мен түсінуді білдіреді.
Қазақстан Республикасында үштілді білім беру жағдайында орта мектепте шет тілі мен пәнге оқытудың интеграцияланған тәсілін айқындау үшін, мұғалімдердің CLIL-ды қалай түсінетінін, сондай - ақ CLIL тәсілін өз тәжірибелерінде қалай жүзеге асырып жатқанын, оны қолдану барысында кездестіретін қиындықтары мен сол қиындықтарды қалай шешетінін зерттеу болып табылады. Ол мақсаттарды шешу үшін мынадай міндеттер қойылады:
* CLIL әдісіне түсінік беру, ұғымының мәнін ашу;
* CLIL әдістемелік тәсілінің негізгі принциптері мен аспектілері;
* CLIL технологиясы мен оқыту әдістемелері;
* CLIL әдістемелік тәсілі бойынша сабақта қолдану тәсілі;
* Пән мен тілді кіріктіріп оқыту әдістемесінің қағидаттары;
* CLIL тәсілін қолдануда мұғалімдердің тәжірибелерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының обьектісі үштілді білім беру жағдайында орта мектепте шет тілі мен пәнге оқытудың интеграцияланған тәсілі.
Зерттеу пәні шет тілі арқылы пәнді оқу және оқытылатын пән арқылы шет тілін меңгеру.
Зертеу жұмысының ғылыми теориялық жаңалығы Марш CLIL-ге келесідей анықтама береді пән немесе пәннің кейбір бөлімдері шетел тілінде оқытылады, себебі мұнда екі мақсат көзделген: пәннің өзін оқыту және де шетел тіліне жаттықтыру. Ал, кейінгі зерттеулерде мынандай анықтама береді CLIL - оқушылардың шетел тілінде лингвистикалық және коммуникативтік дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік беретін дидактикалық әдіс.
Зертеу жұмысының ғылыми практикалық жаңалығы. Мұғалімдер CLIL тәсілі арқылы оқыту барысында келесідей қиындықтарға тап болады: жергілікті мұғалімдер мен оқушылардың ағылшын тілін жетік білмеуі, ортақ семинарлар мен CLIL материалдарының тапшылығы, бірігіп оқытатын мұғалімдер арасындағы әлсіз байланыс. Кейбір мәселелер дифференциация, көмек көрсету стратегиялары мен индивидуалды оқыту арқылы шешілген.
Зерттеудің әдістемелік және теориялық негіздері. Интеграция ғылыми ұғым ретінде педагогикада XX ғасырдың 80-жылдарының бірінші жартысында пайда болды. Ғылыми педагогикалық, психологиялық әдебиеттерді зерттей келе, интерация мәселесімен ең алғаш айналысқан педагогтер екендігі, ол алғашқыда пәнаралық байланыс деп қарастырылғаны және интеграция тарихы XX ғасырда үш кезең болып қалыптасқаны анықталды.
Жұмыстың құрылымы кіріспеден, бөлімдер мен бөлімшелерден, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұратын болады.
1.1 Отандық және шет елдік оқу орнындағы, мектептегі CLIL -ді оқыту тәжірибесі: ерекшеліктері, мүмкіндіктері, кемшіліктері

Қазіргі уақытта еуропалық білім беру мекемелерінде интеграцияланған пәндік - тілдік тәсіл (Content and Language Integrating немесе CLI) кеңінен қолданылады. Оның пайда болуы жаһандану және оъективті процестермен байланысты. Білім беру тәсілі екі тілді оқыту технологиясының негізінен тұрады. Ол Content and Language Integrated Learning (CLIL) интеграцияланған пәндік - тілдік оқыту деп аталады.
CLIL терминін алғаш рет 1994 жылы Д.Марш қолданған. Д. Марштың айтуы бойынша интеграцияланған пәндік - тілдік тәсіл екі мақсатты көздейді: біріншісі оқу пәнінің мазмұның зерттеу болса, ал екіншісі шет тілін бір мезгілде үйрену болып табылады. CLIL refers to the teaching of a current subject other than foreign languages in more than one language деп анықтама береді EURYDICE. Бұл тәсіл өзге тілде оқытуды көздейтін кіріктірілген тәсіл және ол оқудың жаңа формасы емес, ол бұған шет елдерінде қолданылып келген көптеген әдістердің басын құрайтын инновациялық технология.
Еуропада мазмұн мен тілді кіріктіріп оқыту (CLIL) педагогикалық тәсілінің екі мақсаты бар. Біріншіден, оқушылардың оқу пәні бойынша білім алуын қамтамасыз ету, ал екіншіден, шетел тіліндегі құзыреттіліктерін арттыру. Бұл жалпылама мақсаттармен қатар Еуропа елдері келесідей жайттарға баса назар аударады: оқушыларды интернационализацияланған қоғамда өмір сүруге дайындау және оларға еңбек нарығында ең жақсы перспективалар ұсыну (әлеуметтік - экономикалық міндеттер); оқушылардың бойына шетел тілі арқылы өзге мәдениеттерге деген құрмет пен толеранттылық құндылықтарын сіңіру (әлеуметтік-мәдени міндеттер).
Еуропалық білім беру жүйелерінде CLIL технологиясын енгізудің оң әсері көптеген зерттеулермен расталған. 1986 жылы Еуропалық комиссиямен, еуропалық білім беру және білім саласындағы саясатты зерделеу үшін құрылған Эвридика зерттеу ұйымының мәліметі бойынша, CLIL Еуропалық Одақ елдері көпшілгінің білім беру жүйелерінің бір бөлігі болып табылады және оны пайдалану барысында тілдік оқыту тиімділігі айтарлықтай артқан.
D. Wolff пікірі бойынша, еуропалық білім беру проблемаларын талқылау барысында, соңғы онжылдықта CLIL әдіснамасы басым бағыттардың бірі болып табылады. Аталған мәселеге назар аударудың басты себебі, Еуропалық комиссия, Еуропалық Одақтың (ЕО) әрбір азаматының ана тілінен басқа екі тілді меңгеруін ұсынады.
C. Dalton - Puffer Еуропалық Одақтың өз азаматтарын ортақ нарық шеңберінде кәсіби және жеке мобильділік, сонымен қатар, кроссмәдениетті және өзара түсінісу мақсатында өзге тілдерді зерттеуге шақыратындығын мәлімдейді. Шет тілдерін білу, барлық еуропалық азаматтар үшін өмірлік маңызы бар жағдай болып табылады. Басқа тілдердегі қарым - қатынас когнитивті дағдыларды жетілдіреді, білім алушылардың ана тілін білу деңгейін арттырады және өзге елде еркін жұмысқа орналасуға немесе білім алуға мүмкіндік береді.
Италияның Білім беру министрі Стефанья Джаннин атап өткен: Сапалы білім ұзақ уақыт бойы көптеген елдердегі реформалардың ортасында және барлығымыз оның еуропалықтар үшін, Еуропаның болашақ табыстары үшін қаншалықты маңызды екенін білеміз. Демократиялық қатысуға бағытталған тиімді басқару, барлық деңгейдегі білім беру мекемелеріне қажет - бастауыш, орта және жоғары. Барлық білім алушылардың өмірде табысты болуы үшін тиісті біліктілікпен қамтамасыз ету үшін білім қажет.
Т.А. Лалетина және А.Е. Красенинникова былай деп жазады: Венгрияда оқу пәндері шет тілінде оқытылатын қостілді мектептер ерте қалыптасқан.
Т. А. Лалетинаның пікірінше, осы ретте мұғалімнің біліктілігі үлкен маңызға ие. Бұл күрделі міндетті шешу үшін 2002 жылы биология пәнінің мұғалімі Штефка Китанованың (Софиядағы Сервантес атындағы тіл мектебі) бастамасымен және Болгар ғылым академиясының Орман институтының қолдауымен жоба әзірленді. Аталған жобаны әзірлеу барысында Білім және ғылым министрлігі, Софиядағы Британдық Кеңес, Софиядағы ақпарат беру және мұғалімдерді қайта даярлау бойынша департамент, Оңтүстік - Батыс университеті (Благоевград) әріптестік танытты. Жобаның негізгі мақсаты пән мұғалімдерінің біліктілігін арттыру бойынша CLIL курстарын құру, сондай - ақ, мұғалімдер мен білім алушыларға арналған оқу - әдістемелік материалдарды әзірлеу болып табылды. Оңтүстік - батыс университетінде, университетті аяқтағаннан кейін ағылшын тілінде сабақ өткізуге ниетті тарих білім алушыларына арналған ағылшын тілінде сабақ аптасына бір рет жүргізіледі.
Бұл талапты қанағаттандыру үшін ЕО елдерінің көбінде білім берудің сан алуан дәстүрлі мен тілдік мазмұнға негізделген түрлі қостілді оқыту үлгілері әзірленеді.
Эвридика баяндамасында айтылғандай, CLIL еуропалық білім беру контексінде өзіне таңғарлықтай жылдам орын қамтамасыз етті. 1980 жылға дейін тек аздаған елдерде негізінен тек элиталық мектептерде ғана CLILді қолданылған.
Испанияда Білім министрлігінің Британдық Кеңеспен (ағылшынша British Council), Британия және өзге де елдер арасындағы білім беру, мәдениет және өнер саласындағы ынтымақтастығы бойынша халықаралық ұйымымен бірлескен жұмысы 1996 жылы 80 мыңнан астам қостілді білім алушылардың пайда болуына себеп болды. Жалпы көп жылдық бағдарлама, білім алушылардың ағылшын тілінде еркін сөйлеуін айтарлықтай арттырған өте табысты және инновациялық болып табылады.
Италияға аталған білім беру үлгісі 2009 жылы бейімделді: өз балаларымен ағылшын тілінде сөйлесетін 2100 бастауыш сынып білім алушыларының ата - аналары, қостілді білім берудің және шет тілі мен ана тілдерінде сауаттылық дағдыларын дамытудың нақты пайдасын атап өткен, ал аталған уақытта 55 мұғалім Британдық Кеңес тарапынан тұрақты оқыту мен қолдау тапты.
Болгарияда CLIL әдіснамасын пайдалану, шамамен 50 жыл көлемінде жүргізіліп келеді және осы салада жұмыс істейтін мамандар үшін үлкен қызығушылық тудырады. Осы әдіске сәйкес қостілді мектептерде тарих, география, биология және философия сынды пәндер оқытылады, ал оқу процесін жүзеге асыру үшін ағылшын, неміс, француз, испан және өзге де тілдер пайдаланылады. Бұл әдісте жоғары оқу орындарында да қолданылады, бұл белгілі бір кәсіби салада мамандарды дайындап қоюды ғана емес, сонымен қатар, шет тілдерін меңгерген мамандарды да дайындауға мүмкіндік береді.
Португалияда қостілде білім беру бағдарламасын бастады. Британдық Кеңес және Білім министрлігінің білім беруді жоспарлау бөлімі (DGE) бүкіл ел бойынша жеті мектеп топтарында қостілді мектептер пилоттық жобасын жүзеге асыруда. Жоба 2011 жылдың қыркүйек айында іске қосылды және қазіргі уақытта төртінші жыл іске асырылуда.
CLIL технологиясы Еуропаның көптеген елдерінде балабақшадан бастап жоғары білім беру ұйымдарына дейін қолданылады, тек Дания, Греция, Литва, Португалия және Кипр елдерінен басқа.
Көптеген елдерде жұмыс бастауыш және орта білім деңгейінде ұсынылады. Кейбір елдерде, мысалы, Бельгия, Испания, Италия, Ұлыбритания және Румынияда қазіргі таңда мектепке дейінгі деңгейде басқа тілде оқыту жүргізілуде. Кейбір елдерде аймақтық және азшылық тілдері бастауыш деңгейде енгізіледі, мысалы, Польша мен Румынияда, жұмыс орта мектепте жүргізіледі.
Еуропа одағы мектептерінде CLIL жас ерекшелігіне қарай үш деңгейге бөліп оқытқан: pre-primary (даярлық сынып), primary (бастауыш сынып), secondary (орта буындағы сынып).
Еуропалық одақ елдерінің көпшілігі пәндік - тілдік кіріктірілген оқытуды бастауыш және орта буын сыныптарында жүзеге асырады. Венгрия, Австрия және Германия секілді билингвальді мектептерде, пәндік - тілдік кіріктірілген оқыту бірінші сыныптан басталады. Әдетте, бастапқы кезеңдерде CLIL оқыту тек бір пәннен басталады, әрі қарай пән саны арттады. Польша және Словакияның білім беру мекемелерінде CLIL балабақшалардың даярлық сыныптарында оқытылады. Қазіргі уақытта Чехия елінде пәндік - тілдік кіріктірілген оқыту орта мектептерден басталады. Себебі, Чехияда зерттеу кезінде бастауыш сыныпта осы технологияны қолдану барысында, қарама - қайшы нәтижелер көрсетті.
Финляндияда CLIL оқыту ағылшын, неміс, француз және орыс тілдерінде жүргізіледі, сондай - ақ фин, швед және жергілікті сами халқының тілінде тілді толықтай енгізу бағдарламалары жүзеге асырылуда. Тіл оқытудың нысаны емес, оның құралы, сондықтан, шет тілі барлық сабақтарда және ана (фин) тілінен басқа барлық оқу пәндерінде қолданылады. Шет тілін формальді оқыту, арнайы сабақтарда жүргізіледі.
Шет тілдері арасынан, ағылшын тілі өзге шет тілдерінен ілгері тұр, ағылшын тілінен кейін француз және неміс тілдері орналасқан. Кейбір елдерде (мысалы, Венгрия және Чехия) тізімге испан, итальян және орыс тілдері кіреді. Ресми көптілді елдерде, елдің өзге де тілдері пайдаланылады, мысалы, Бельгияның француз тілінде сөйлейтін бөлігінде - фламанд, Ирландия Республикасындағы - ирланд, Финляндиядағы - швед, Швециядағы - фин тілі. Еуропалық Одақ пен Еуропа Кеңесінің көптеген елдерінде азшылық (аз қолданыстағы) тілдері жұмыс тілдері ретінде пайдаланылады, мысалы, Францияда - окситан, каталан, бретон, Эстонияда - орыс, Норвегияда - саам, Румынияда - украин тілі. Осы контексте аталған тілдердің кейбірі көп жағдайда азшылық (аз қолданыстағы) тілінің мәртебесіне ие (мысалы, Нидерландыдағы фриз тілі), басқалары, керісінше, көбінесе көрші елдерде (мысалы, Словениядағы көпшілік тілі болып табылатын, Австриядағы словен тілі).
CLIL әдіснамасы тұрақты негізде немесе қысқа мерзімді жобалармен енгізілуде, және бұл бастауыш және орта білім беру жүйесіндегі 3- тен 30%-ға дейінгі білім алушылары аталған мәндегі білім алатындығын келтіреді.
Жоба бастауыш мектеп мұғалімдері мен ағылшын тілі мұғалімдеріне арналған 8 аккредитацияланған оқыту курсатрын қамтиды, олар CLIL әдіснамасы бойынша жаратылыстану, әлеуметтік ғылымдар және сәндік - қолданбалы өнер бойынша оқу бағдарламаларының бір бөлігін пайдалануға мүмкіндік береді. Аймақтық білім басқармалары және білім беруді жоспарлау бөлімінен келген Британдық Кеңес өкілдері мен тренерлері мектептерді аралап, ашық сабақтар жүргізеді, әріптестерінің жұмысын бақылап және кері байланысты қамтамасыз етеді.
CLIL негізінде оқытылатын пәндерді талдай отырып, Вольф пәндерді үш бағытқа бөлді: гуманитарлық пәндер, жаратылыстану - ғылыми пәндер және оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған пәндер. Ковакс және Тофтың айтуы бойынша Венгрияда шет тілін оқытудың бастапқы кезенінде дене шынықтыру, өнер және музыка секілді пәндермен кіріктіріп оқытады. Орта буынға көшкен кезде жаратылыстану - ғылыми пәндерді екінші тілде оқыту басталады. Тарих және информатика пәндері билингвальді негізде сирек оқытылады.
Австрияда бастапқы білім беру сатысында билингвальді негізде барлық міндетті пәндер оқытылады. Ағылшын тілінің орнына жиі француз тілі қолданылады. Орта буын сыныптарында география, биология және тарих секілді пәндер екінші тілде оқытылады. Соңғы уақытта математика, физика және информатика секілді жаратылыстану - ғылыми пәндерді шет тілі мен интеграциялау бағдарламасында өсім байқалады.
Германияда бастапқыда билингвальді негізде география және гуманитарлық бағыттағы пәндер оқытылды, кейінірек мектеп бағдарламасының көптеген пәндерін екі тілде оқытуға мүмкін болды.
CLIL енгізу туралы еуропалық талқылаудағы маңызды рөлді басқа тілде оқытуға қандай пәндер аса қолайлы болып табылатындығы туралы сұрақ атқарады. Оларды қолдану жиілігінде жаратылыстану ғылымдарының пәндері: математика, биология, физика, химия және технология аталады.
Әлеуметтік ғылымдар пәндері арасынан тарих, география және экономика жиі көрсетіледі, шығармашылық пәндер арасынан музыка және өнер жиі кездеседі.
Бастауыш білім беру жүйесінде ешқандай айырмашылықтар жоқ, басқалай айтқанда, әр пән немесе пәндік сала басқа тілде оқытылуы мүмкін. Ерекшеліктер - шағармышылық пәндер тек шет тілінде оқытылатын Эстония мен Бельгияның неміс тілінде сөйлейтін бөлігі. Көптеген елдерде мектептерге пәндерді таңдау және іріктеу барысында еркіндік беріледі (мысалы, Испания, Франция, Италия, Англия, Уэльс, Польша, Веннгрия және Австрия). Басқа елдерде, мысалы, Чехия мен Румынияда таңдау әлеуметтік және жаратылыстану - ғылыми пәндерімен шектеледі. Швецияда, Финляндияда, сондай - ақ, Голландияда және Болгарияда жаратылыстану және әлеуметтік ғылымдар аса маңыздылыққа ие, шығармашылық пәндер үшін шектеулер жоқ.
Люксембург пен Мальта елдерінде барлық студенттер екі немесе үш тілді ғана оқиды.
Еуропа одағының әртүрлі елдерінде екі тілді оқытуға арналған білім бағдарламаларында әртүрлі уақыт беріледі. Венгрияда CLIL аптасына 5 рет өткізіледі. Сондай - ақ, елде даярлық сыныптары ұйымдастырылады (zero-classes), онда оқушылар шетел тілін CLIL бағдарламасына енгенге дейін қарқынды түрде оқиды. Польшада шетел тілін қарқынды түрде жыл бойы аптасына 18 сағат оқиды. Ал, Австрияда CLIL-ді оқыту үшін әртүрлі сабақ форматтарын қолданады, шағын сабақтардан бастап толық билингвальді курстарға дейін. CLIL технолгиясы енгізілген мектептерде, сабақтарды жартысының көбі екі тілге оқытылуы керек. Словакияның билингвальді мектептерінде, ереже бойынша аптасына 2-3 рет болады.
50-ден астам тілде сөйлейтін Австриядағы көптілділік және билингвалды білім беру жайлы айтқанда, бұл елдің халқының этникалық құрамына тоқталмауға болмас. Мұнда мекендейтін ұлттардың тілдері де әр түрлі статусқа ие: мемлекеттік тіл, әкімшілік тіл, ресми тіл статусына ие, аймақтық тіл, аз ұлт өкілдерінің тілдері және олардың өз статусына сәйкес өзара қолдану комбинациясы да алуан түрлі (Кесте 1).

Мекеме және қамтамасыз етілу статусы
Тіл статусы
Тілдер

Мектептің қамтамасыз етілуі
1 мемлекеттік тіл + 1 жергілікті емес тіл
неміс+ағылшын; неміс+француз; неміс+итальян

1 мемлекеттік тіл + 1 ресми тіл статусына ие 1 аз ұлт аймақтық тіл
неміс+словен; неміс+хорват; неміс+венгр; неміс+чех; неміс+словак

1 мемлекеттік тіл + 1 ресми тіл статусына ие аз ұлт өкілдерінің тілі + 1 жергілікті емес тіл
неміс+словен+ағылшын;
неміс+словен+итальян

1 мемлекеттік тіл + 1 аз ұлт өкілдерінің тілі ретінде мойындалған аймақтық емес тіл
неміс+сыған
[Content and Language Integrated Learning (CLIL) at school in Europe. Austria National Description].
Австрия Республикасының мемлекеттік тілі - неміс тілі және ол Австрияда оқыту тілі болып табылады. Неміс тілінің оқыту тілі ретіндегі статусына қоса оқу жоспарында неміс тілі міндетті пән ретінде барлық мектептерде оқытылуы көрсетілген. Сонымен қатар ең көп таралған шетел тілі - ағылшын тілі, екінші орында - француз тілі. Автохтонды топтардың тілі ретінде венгр, словен, хорват тілдері әуімшілік тіл статусына ие болса, ал чех, словак және сыған тілдері аз ұлт өкілдерінің тілі ретінде қорғалады. Және осы тілдер CLIL технологиясын жүзеге асыруда тілдер комбинациясын құрауда есепке алынады.
Балаларға шетел тілін үйрету балабақшадан бастап қолға алынған: кішкентай кезінен тіл үйрету бала бақша тәрбиешілерінің міндетіне жатады және мектепке дайындық болып табылады. Жекелеген федералдық облыстарды көптілділікті қолдауға айрықша назар аударылуда. Атап айтқанда, Тиролда балалардың ана тілін дамыту және неміс тілін үйренуіне қолдау көрсету мақсатында ана тілді тәрбиешілермен қатар неміс тілді педагогтер бірлесіп жұмыс атқарып келеді. 2005-2006 оқу жылынан бастап оқушыны бастауыш мектепке қабылдау алдында оның неміс тілін меңгеру деңгейі анықталады. Егер неміс тілін әлі де болса үйрену қажет болған жағдайда, ата - аналарға қосымша сабақ алуға кеңес беріледі және ол сабақтар мемлекет тарапынан қаржыландырылады.
Бүгінде австриялық бастауыш мектептің оқу бағдарламасында шетел тілін кіріктіріп оқыту бірінші сыныптан басталып отыр. Бастауыш мектептің алғашқы екі жылында шетел тілі (бұл әдетте, ағылшын тілі, ал кейбір мектептерде француз тілі немесе көршілес елдердің тілдері) математика, жаратылыстану, өнер және дене шынықтыру пәндеріне кіріктіріліп оқытылады.
Австрияда ағылшын тілі бастауыш сыныпта оқытуда қолданылатын кіріктірілген тәсіл - mini-CLIL, ағылшын тілін күнделікті оқушылармен қарым - қатынаста және оқушылардың өзара қарым - қатынасында кешенді қолдану басты назарда болады. Кіріктірілген тәсілді қолданатын мектептердің бәрінде 1-2сыныптарда ағылшын тілі аптасына бір рет mini-CLIL арқылы оқытылса, бастауыш сыныптың келесі екі жылында бұл концепция ары қарай жалғасады және қосымша күнделікті қарым - қатынасқа да назар аударылады.
XX ғасырдың 60-70жж. Еуропа, Канада және АҚШтың көптеген мектептерінде перспективті болып табылған пән мен тілді кіріктіріп оқыту бүгінгі таңда Қазақстанда сұраныста болып отыр. Үш тілде оқыту моделіне негізделген кіріктірілген оқу бағдарламаларын енгізу барысында Назарбаев Зияткерлік мектептерімен кең қолданыс табуда.
Бұл ұғым Қазақстанға Болондық жүйесі бойынша 2010 жылдан бастап енгізілді. Қазақстанның үш тілде оқытуды енгізу және CLIL әдістемені пайдалану бойынша тәжірибесін сипаттайтын жұмыста, 2012 жылы Назарбаев Зияткерлік мектептерінде тіл маңыздылығын, үш тілде оқытуды жүзеге асыруға мүдделі тараптарды, педпгогикалық принциптерді, құндылықтарды, мақсаттарды анықтайтын негізгі шектік құжат болып табылатын үш тілде оқыту саясаты әзірленгендігі атап өтілген. Сонымен қатар, Назарбаев Зияткерлік мектептерінде үш тілді оқытуды енгізу жоспары, топтық оқыту және тілдік енгізудің CLIL тәсілдерін пайдалану бойынша мұғалімдерге нұсқаулық (мазмұн мен тілдің интеграциялануы) әзірленген болатын. Сонымен қатар, Білім Инновация лицейлері, дарынды оқушыларға арналған Жас Дарын мектептері кіріктірілген білім беру әдісін қолданып жатыр. Аталған стратегияның басты бағыттары келесідей. Үш тілде оқыту бағдарламасы қазақ, орыс және ағылшын тілдерін тікелей оқыту, жекелеген пәндерді мақсатты тілдерде оқыту және сабақтан тыс іс-шаралар арқылы енгізілуде. Сондай-ақ, негізгі пәндермен қатар тілдік пәндерде функционалдық сауаттылықты, коммуникативтік дағдылар мен сыни ойлау қабілеттілігін дамытуға бағытталған. Тілдік сабақтар күнделікті өмірмен байланысты тақырыптарды қамтып, мұғалімдерге түрлі ресурстарды пайдалануға мүмкіндік береді. Тілдік пәндерде төрт түрлі дағдыларды дамытуға көңіл бөлінеді - оқылым, айтылы, тыңдалым және жазылым. Сонымен қатар, түрлі көзқарастар және перспективалар тарапынан зерттелінетін ортақ, пәнаралық тақырыптарда пайдаланылады.
Жекелеген пәндерді үш тілде оқытуға барысында білім алушылардың кең спектрлі дағдыларын дамытады. Мысалы, Қазіргі әлемдегі Қазақстан, География, Қазақстан тарихы сынды пәндер қазақ тілінде оқытылады. Информатика, Дүниежүзі тарихы - орыс тілінде. Жоғары мектептегі техно-математикалық бағыттағы пәндер-ағылшын тілінде.
Қорыта келгенде, талдау нәтижелері CLIL түрлі елдерде әртүрлі білім беру бағдарламаларында - балабақшаның мектепке дейінгі жастағы балалар тобынан бастап, жоғарғы оқу орындарына дейін қолданылатынын көрсетті. Бұл әдістемені қолдану әдістеменің тиімді екенін көрсетті, өйткені тілді белгілі бір сала арқылы үйренгенде, яғни CLIL әдістемесі бойынша сабақ шетел тілі сабағы емес, оқу пәні шетел тілінде жүргізіледі. Тіл жалпы білім беру бағдарламасына кірігіп, тіл оқу пәнінің мазмұнын меңгеру құралы ретінде қолданылады. Сөйтіп, оқушылардың тақырыпқа деген қызуғышылығы туындап, бұл өз кезегінде тілді қолдануға ынталандырады. Білім алушы тілді мақсатты түрде үйрене бастайды, өйткені тіл нақты коммуникативтік міндерттерді шешуге қолданылады.
Сонымен қатар оқу пәні мен тіл пәнін кіріктіре оқытудың нәтижелілігі көптеген факторларға, ең бастысы, мұғалімдердің тілдік және әдістемелік дайындықтарына байланысты болады.

Еуропа одағы елдерінде CLIL технологиясының қолданысы туралы ақпарат
(Кесте 2)

№
пп
Мемлекет
Бірінші шетел тілін оқып бастайтын оқушылардың жасы
Екінші шетел тілін оқып бастайтын оқушылардың жасы
Пәндік-тілдік кіріктірілген оқуды оқытатын білім беру мекемелер саны
Ескертулер
1
Бельгия
3 (Льеж)
8 (Валлонь және Фландрия)
мәлімет жоқ
мәлімет жоқ
Бастауыш мектеп пәндерін оқыту барысында мектептер шетел тілін ішінара қолдана алады
2
Болгария
8
14
240

3
Чехия
8
13
40

4
Германия
8
11
700

5
Эстония
7-9
мәлімет жоқ
100
CLIL орыс тілді мектептерде енгізілген
6
Ирландия
шет тілін оқу маңызды емес

719
CLIL бастауыш сыныптарда енгізілген
7
Греция
8
10-15
мәлімет жоқ

8
Испания
3, 6
12
5000

9
Франция
7
16
2000

10
Италия
6
11-14
мәлімет жоқ

11
Литва
8
12
100

12
Венгрия
9
14
300

13
Нидерланды
10
12-15
200

14
Австрия
6
15
мәлімет жоқ

15
Польша
7
13
200

16
Португалия
10
12-15
23

17
Румыния
8
10
200

18
Финляндия
7-9
13
200

19
Ұлыбритания
11
мәлімет жоқ
1800

20
Шотландия
10
мәлімет жоқ
30

21
Хорватия
6
мәлімет жоқ
50

22
Қазақстан
6
мәлімет жоқ
33

1.2 CLIL-ді оқытудың теориялары, дидактикалық принциптері, психологиялық ерекшеліктері және модельдері
Қазіргі таңда, Қазақстанның заманауи білім беру жүйесінде көптілді білім беруден бастау алған CLIL түсінігі көрініс беруде. CLIL (content and language integrated learning) пән мен тілді кіріктіріп оқыту. Бұл терминнің негізін салушы Дэвид Марш (1994ж) CLILді келесідей сипаттайды: пән немесе пәннің кейбір бөлімдері шетел тілінде оқытылады, өйткені мұнда екі мақсат көзделген пәнді меңгере отырып, шетел тілін үйрену болып табылады. Бұл жерде оқытудың мақсаты білім алушыда бір уақытта пән мен шетел тілінің құзыретін қалыптастыру болып табылады. Мұнда пән оқу объектісі болса, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.