Наурызым қорығының экологиялық жағдайына баға беру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Наурызым қорығының экологиялық жағдайына баға беру

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
1 НАУРЫЗЫМ ҚОРЫҒЫНЫҢ ТАРИХИ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЛАНДШАФТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1 Наурызым қорығының физикалық-географиялық ерекшеліктері
1.2 Қорық аумағын шаруашылық игеру тарихы
1.3 Қорықтың топырақ жамылғысы сипаттамасы
2 НАУРЫЗЫМ ҚОРЫҒЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Қорық маңындағы атмосфералық ауаның ластану деңгейі
2.2 Ластанудың қорық экожүйелерінің жай-күйіне әсері
2.3 Сынақ алаңдарын зерттеу деректері бойынша қорық экожүйелерінің жай-күйін бағалау
3 НАУРЫЗЫМ ҚОРЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАЙ-КҮЙІН ТАЛДАУ
3.1 Қорықты рекреациялық құрал ретінде аймақтарға бөлу.
3.2 Рекреациялық жүктемелер бойынша қорық биоалуантүрлерінің жай-күйі мен динамикасын бағалау
3.3 Қорық аумағының болашақтағы даму перспективалары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе

Мемлекеттік табиғи қорық деп - табиғи процестердің, тұрпатты және бірегей экологиялық жүйелердің, өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің биологиялық алуан түрлілігі мен генетикалық қорын табиғи жағдайда сақтап, дамуын зерттеуге арналған ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды айтады. Мұндаға орман-тоғай, жайқалған шабындық, аң-құстар, жәндіктер, өзендер мен көлдердің табиғи тыныс тіршілігінің мүмкіндігінше бастапқы әрі әсем қалпында сақталуы тиіс. Табиғаттың қазынасы сарқылмайтын қор емес, оның адам игілігіне мәңгілік қызмет етуі үшін табиғаттағы тепе теңдік заңдарының сақталуы жолындағы қиындығы мен қызығы мол міндеттерді жүзеге асырып жатқан мемлекеттік мекеменің бірі - осы Науырзым мемлекеттік табиғи қорығы.
Қорықтың құрылуының негізгі мақсаты - ата-бабадан мәңгілік мұра боп қалған табиғатты тұяқ тигізбей сол қалпында келер ұрпаққа табыс ету, Солтүстік Қазақстанның далалық аймағының жануарлар және өсімдіктер дүниесін, сирек және бірегейлі табиғи кешендерді өз қалпында сақтау. Айрықша қорғалатын жерді, ондағы өсімдіктер мен аң атаулыны аялап, сақтау қорықшылардың тікелей міндеті. Біріншіден ол, браконьерлерден, екіншіден өрттен қорғау, ал үшінші бағыты - ондағы өсімдіктер мен аңдарға ғылыми негізінде зерттеу жұмысын жүргізу болып табылады.
Бүгінде Наурызым қорығында 45 мемлекеттік инспекторлар қызмет етеді.
Олардың міндеті - осы табиғи байлықты қорғап, қорын молайтып, ғылыми тұрғыда зерттеп, келешекте халық игілігіне жарату. Сондықтан да тірлігіміздің тірегі - табиғат - ананы аялау адамзат үшін маңызы зор мәселеге айналуда.
Қорық ұжымы Қазақстан Республикасының Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы Заңының аясында көптеген игілікті істерді атқарып келеді. Қорықтың жұмыс бағыты негізінен - күзет, ғылми ақпарат, экологиялық ағарту болып үш салаға бөлінеді (1сурет). Қорығымыздағы жұмыстардың нәтижелі әрі табыста болуы білікті мамандарға байланысты. Сол себепті, туған табиғатымызды қорғап, қорық жұмысын жандандырудағы күрделі мәселелерді әр уақытта ғылыми кеңес пен ұжым жиналыстарында талқыға салып, бірлесіп шешу дәстүрге айналған.

1 сурет - Науырзым Мемлекеттік табиғи қорығының жұмыс бағытының сұлбасы

Зерттеудің негізгі мақсаты:

Наурызым қорығының экологиялық жағдайына баға беру.

Зерттеудің міндеттері:

Аймақтың табиғи - климаттық жағдайын, алаңын, жер бедері мен ауа райы жайлы мәліметтер жинау;
Наурызым қорығы жағдайында флора және фауна түрлерінің өзгеру динамикасын анықтау;
Қорық аумағында экотуризм бағытын дамытуға шаралар мен ұсынымдар ұсыну;

Зерттеу әдістері:

Теориялық - аналитикалық зерттеу әдістері бойынша арнайы теориялық және әдістемелік мәліметтерді зерттеу және талдау;

Сауалнама - сауалнаманы қолдану арқылы жазбаша түрде жүргізілетін әдіс. Сауалнама нәтижесінде алынған жауаптарды кесте, диаграмма, график ретінде тұжырымдалады.

1 НАУРЫЗЫМ ҚОРЫҒЫНЫҢ ТАРИХИ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЛАНДШАФТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

1.1 Наурызым қорығының физикалық-географиялық ерекшеліктері

Наурызым Мемлекеттік Табиғи Қорығы ММ-сі Торғай өлкесінің орталық болігінде орналасқан, оның аумағы көлдер жүйесімен қатар, орманды құрғақ Торғай даласының қойнауына кіреді. Және де Қостанай облысының Науырзым мен Әулиекөл аудандарына жайылған. Бұл табиғи аудандар Торғай өлкесінің құрамы.
Дәл қазіргі уақытта Науырзым қорығы орманды, су батпақты, орман далалы және далалы аймақтарын қоса алғанда 191381 га аумақты алып жатыр (2 сурет).

2 сурет - Науырзым Мемлекеттік Табиғи Қорығының алаңының сызбанұсқасы

Қорық территориясы координаттар жүйесі бойынша меридиан бағытына 63 км (солтүстік ендігі бойынша 63°30°) ендік бағытына 65 км (шығыс ұзақтығы бойынша 51°30°) созылып жатыр.
Әкімшілік-шаруашылық қатынаста қорық түрлі 3 экологиялық жүйеден тұрады. Олар: Тірсек-Қарағай, Сып-Сың Ағаш және Науырзым-Қарағай тоғайлы сай-салалары. Олардың ішіндегі ең үлкені - Науырзым. 36918 га жерін Ақсуат, Сарымойын, Жаркөл сияқты ірі көлдер алып жатыр ( 3-4 сурет) .

3 сурет - Науырзым қорығының экологиялық жүйелері

Науырзым Мемлекеттік Табиғи Қорығы ММ-сіңің құрамына кіреді:
Қатаң қорғалатын территория, алаңы - 191381 га. Қорық жұмыстарынан тыс жұмыстарға қатаң тыйым салынады.
Дәстүрлі шаруашылық алаңқайы (қорғалатын аймақ), алаңы - 100000 га. Бұл жерде қорық қажеті үшін шабындық жұмыстары жүргізіледі (6 участок), қызметтегі малдар (жылқы) жайылады (1 участок). Бұл учаскілер 1988 жылы бөлінген.
3 орманшылық пен бөлек шаруашылықты қосатын буферлі аймақ (эколгиялық коридор), алаңы - 31159 га.
Қорықтың орталық мекені Караменды ауылында орналасқан. Мұнда негізгі тұрғын және әкімшілік ғимараттар, оның ішінде қорық кеңсесі (5 сурет) мен табиғат музейі (6 сурет) орналасқан.

5 сурет - Қарамеңді ауылында орналаласқан Науырзым Мемлекеттік табиғи қорығының кеңсесі

6 сурет - Науырзым Мемлекеттік табиғи қорығының музейі

Ауа-райы
Қорықтың басқа да дүниелері сияқты ауа-райы да әр қилы. Қыста күн 45,7°С-қа дейін суытады, жазда дәл осындай 40-45°С-қа дейін ыстық болады. Қараша айында алғашқы қар түсіп, желтоқсан айының ортасында дала аппақ қармен жамылып жатады. Далада тұрақты жел соғуының әсерінен қар тығыз болады, оның қалыңдығы 18-30 см-ге дейін жетеді. Орман ішіндегі қар өте қалың емес (6-10 см-ден аспайды) әрі жұмсақ, борпылдақ болып келеді. Оның астында тоңазыған жер - тереңдігі 1 м-ге дейін болады.
Наурыз айының аяғына қарай қар шөге бастайды, барлық жерде су тасып, бұлақтар аға бастайды. Сәуір айында шөп шыға бастайды. Бірақ, айдың ортасына қарай қайта қар түсіп, күн суытуы әбден мүмкін. Бұл көпке созылмайды, мамыр айының аяғында күн жылып, температура 30-32°С-қа дейін көтеріледі.
Жаз айлары өте ыстық болады. Солтүстік-батыстан үнемі аңызақ жел соғып тұрады. Жазда да күн суып, 2-3°С-қа дейін температура түсуі мүмкін. Жиілетіп жаңбыр жауады, жоғарыда айтылғандай, жыл бойы жауатын жауын-шашынның 30-40%-ы жаз айларының үлесіне тиеді. Тамыз аяғының аяғына қарай ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Қорық территориясы шұғыл континентальды климат, яғни Батыс-Сібір климат облысына жатады. Жазы ыстық әрі құрғақ, қысы аз қарлы да қатты. Орташа жылдық температура +2,4°С, абсолюттік максимумда +41,6°С және абсолюттік минимумда -45,7°С. Орташа шілделік температура +19,3-24,2°С, орташа қаңтарлық температура -17-18°С. Күннің жарқырауының ұзақтығы жылына 2000-2400 сағат(Утешев, 1952ж), максимумы жаз айларында түседі. Қысқа қарай Сібір антициклонының құрылуы мен арктикалық салқын массаның келуімен жылу төмендейді. Сібір антициклонының батыс сілемі шамамен 50° с.ш-дай өтеді, сондықтан Қостанай облысы территориясында салқын уақытта оңтүстік және оңтүстік-батыс бағытындағы желдер басым болады. Желдің орташа жылдамдығы 4-6 мсек. Облыс үшін желді ауа-райы қолайлы болып келеді. Көктемі қарқынды соңғы қыраумен жалғаспайды. Жазда күн айтарлықтай ашық болады. Ең ыстық ай - шілде, дегенмен, бұл уақытта да температура 2-3°С-қа дейін төмендеуі әбден мүмкін. Жазда солтүстік және солтүстік-батыс желдері соғады (Утешев, 1952). Көпжылдық деректер бойынша, қорық аумағындағы жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері - 233 мм. Жауын-шашын әр айға тең бөлініп түспейді, жауынның максимумы (30-40%) жаз айларында жауады. Вегетация кезі үшін қорық аумағына құрғақшылық және жартылай құрғақшылық кезеңдері тән.
Мұнда мамыр айынан бастап қыркүйек айының бірінші жартысына дейін созылатын құрғақшылық кезеңі басталады. Науырзым қорығының аумағында соңғы қырау жиі байқалады (мамырдың аяғы - маусымның басы), мамыр айының басында ауа-райының күрт салқындауы байқалады, айтар болсақ, 1972 жылы 8 мамырда температура күрт төмендеп (-8°С), қар түскен. Дәл осындай жағдай 1971 жылы мамырдың 10-11 жұлдыздарында да болған. Сонымен қатар, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.