Аймақтық экономиканы басқару мәні мен мазмұны
Аймақтық саясаттың мәні мен міндеттері және оларды жүзеге асырудың өзіндік механизмдері бар (1-сурет). Макроэкономикалық саясаттың құрамдас бөлігі бола отырып, аймақтық саясат әрбір аймақтың экономикасының тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы экономиканың тиімділігін көтеруді өзінің басты мақсаты етіп қояды. Қойылған мақсатқа жету үшін, әрине, міндеттердің қойылуы шарт. Олардың қатарына: мемлекет пен жекелеген аумақтардың мүдделерін үйлестіру, аумақтық дамудың әрекетті механизмін жасақтау, сонымен қатар аймақтың ресурстық, ғылыми, еңбек әлеуетін барынша пайдалану жатады. Осы суреттен көрініп тұрғанындай, аймақтық саясаттың мақсаты, міндеттері мен жүзеге асыру әдістері мемлекеттік реттеудің басқа бағыттарымен өзара тығыз байланыста Мемлекеттегі әрбір аймақ өзімен-өзі жеке дами алмайды, өйткені басқа аймақтардың даму барысына зиянын тигізбес үшін оның ерекшеліктерін де ескеруі тиіс. Сондықтан да экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесіндегі аймақтық саясаттың маңызы ерекше бола түседі. Мемлекет әрбір аймақ үшін бағдарлама жасап, сол бойынша аймақтар өзінің даму бағытын жүзеге асырады.
Аймақтық саясатты нақты қальштастыру үшін еліміздің кеңістікті айырмашылық себептерін көрсету қажет. Оларға жататындар төмендегілер:
- еліміз аймақтарының табиғи-климаттық жағдайының айырмашылығы;
- аймақтың өнімділігін анықтайтын табиғи ресурстарды пайдалану бағыты, саласы және ауқымы. Бұл фактор тек ауыл шаруашылық, сондай-ақ пайдалы қазбаларды игеру ғана емес, өнеркәсіпті орналастыру жағдайына және халықтың өмір сүру жағдайын ұйымдастыруға да әсер етеді;
- аймақтың орналасуының «күрделі» жағдайы, соның әсерінен шығындар артып, бағаның өсуі туындайды. Бұл аймақтың көлік және байланыс қызметтерінің дұрыс дамымауына, оның экономикалық даму деңгейіне ықпал етеді;
- инновация енгізу жағынан артта қалуы, өндірістің ескі құрылымы;
Аймақтық саясатты нақты қальштастыру үшін еліміздің кеңістікті айырмашылық себептерін көрсету қажет. Оларға жататындар төмендегілер:
- еліміз аймақтарының табиғи-климаттық жағдайының айырмашылығы;
- аймақтың өнімділігін анықтайтын табиғи ресурстарды пайдалану бағыты, саласы және ауқымы. Бұл фактор тек ауыл шаруашылық, сондай-ақ пайдалы қазбаларды игеру ғана емес, өнеркәсіпті орналастыру жағдайына және халықтың өмір сүру жағдайын ұйымдастыруға да әсер етеді;
- аймақтың орналасуының «күрделі» жағдайы, соның әсерінен шығындар артып, бағаның өсуі туындайды. Бұл аймақтың көлік және байланыс қызметтерінің дұрыс дамымауына, оның экономикалық даму деңгейіне ықпал етеді;
- инновация енгізу жағынан артта қалуы, өндірістің ескі құрылымы;
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Власова Т.В. Материктердің физикалық географиясы А 1984 ж.
2. Ерамов Р.А. Физическая география Зарубежной Европы. М. 1973 г.
3. Серия – «Страны и народы» Зарубежная Европа и Азия М. 1979-1982
4. Атлас мира: Западная Европа. М. 1973. 54 с.
5. Биро П., Дреш Ж. Средиземноморье. М. 1960
6. Грацианский А. Н. Природа Средиземноморья. М. 1971.
1. Власова Т.В. Материктердің физикалық географиясы А 1984 ж.
2. Ерамов Р.А. Физическая география Зарубежной Европы. М. 1973 г.
3. Серия – «Страны и народы» Зарубежная Европа и Азия М. 1979-1982
4. Атлас мира: Западная Европа. М. 1973. 54 с.
5. Биро П., Дреш Ж. Средиземноморье. М. 1960
6. Грацианский А. Н. Природа Средиземноморья. М. 1971.
Аймақтық экономиканы басқару мәні мен мазмұны
Аймақтық саясаттың мәні мен міндеттері және оларды жүзеге асырудың
өзіндік механизмдері бар (1-сурет). Макроэкономикалық саясаттың құрамдас
бөлігі бола отырып, аймақтық саясат әрбір аймақтың экономикасының
тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы экономиканың
тиімділігін көтеруді өзінің басты мақсаты етіп қояды. Қойылған мақсатқа
жету үшін, әрине, міндеттердің қойылуы шарт. Олардың қатарына: мемлекет пен
жекелеген аумақтардың мүдделерін үйлестіру, аумақтық дамудың әрекетті
механизмін жасақтау, сонымен қатар аймақтың ресурстық, ғылыми, еңбек
әлеуетін барынша пайдалану жатады. Осы суреттен көрініп тұрғанындай,
аймақтық саясаттың мақсаты, міндеттері мен жүзеге асыру әдістері
мемлекеттік реттеудің басқа бағыттарымен өзара тығыз байланыста жүзеге
асырылады.
1-сурет. Аймақты басқару жүйесі және оның мемлекеттік реттеу жүйесінің
орны
Мемлекеттегі әрбір аймақ өзімен-өзі жеке дами алмайды, өйткені басқа
аймақтардың даму барысына зиянын тигізбес үшін оның ерекшеліктерін де
ескеруі тиіс. Сондықтан да экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесіндегі
аймақтық саясаттың маңызы ерекше бола түседі. Мемлекет әрбір аймақ үшін
бағдарлама жасап, сол бойынша аймақтар өзінің даму бағытын жүзеге асырады.
Аймақтық саясатты нақты қальштастыру үшін еліміздің кеңістікті
айырмашылық себептерін көрсету қажет. Оларға жататындар төмендегілер:
- еліміз аймақтарының табиғи-климаттық жағдайының айырмашылығы;
- аймақтың өнімділігін анықтайтын табиғи ресурстарды пайдалану бағыты,
саласы және ауқымы. Бұл фактор тек ауыл шаруашылық, сондай-ақ пайдалы
қазбаларды игеру ғана емес, өнеркәсіпті орналастыру жағдайына және халықтың
өмір сүру жағдайын ұйымдастыруға да әсер етеді;
- аймақтың орналасуының күрделі жағдайы, соның әсерінен шығындар
артып, бағаның өсуі туындайды. Бұл аймақтың көлік және байланыс
қызметтерінің дұрыс дамымауына, оның экономикалық даму деңгейіне ықпал
етеді;
- инновация енгізу жағынан артта қалуы, өндірістің ескі құрылымы;
- елдің экономикалық даму тенденциясы;
- тауар өндірісіне әсер ететін технологиялық даму сатысы;
- ииституционалдық фактор: жалпы және аймақтық саясаттың нысандары,
саяси жағдайы, аймақтың даму тарихы және т.б.;
- орналастырудың физикалық факторлары: аэропорт, көлік жүйесі,
өндірістік алаңдардың бар болуы немесе жоқ болуы, байланыс жүйелерімен
қамтамасыз етілуі, өндірістік инфрақұрылым;
- әлеуметтік-мәдени факторлар: урбанизация деңгейі, халықтың білім
деңгейі, ғылыми орталықтардың бар болуы және т.б;
- орталықпен жүргізілетін макроэкономикалық саясатта аймақтық
ерекшеліктердің есепке алынбауы;
- орталық пен аймақтар арасындағы өкілеттіліктер мен міндеттерді жіктеу
үрдісінің толықтай аяқталмауы.
Сонымен қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасының мемлекеттік
аймақтық саясаты ең алдымен шектен тыс аумақтық теңсіздіктерге жол бермеу
және оларды тегістеу саясаты болуы тиіс. Бұл жағдайда орталықтандыру мен
орталықсыздандырудың тепе-теңдігі қажет. Осыған орай аймақтық дамудың
шешілуін әлеуметтік, экономикалык, саяси, құқықтық, мәдени, демографиялық
және т.б. шаралар жүйесін талап ететін сан қырлы проблема ретінде
қарастыруға болады.
Нарықтық экономикаға өту барысындағы аймақтық саясат біршама өзгермелі
болып келеді. Әрбір аймақтың ерекшеліктеріне қарай, кейбір аймақта мемлекет
тарапынан нарықтық экономиканың қалыптасуы үшін жалпы құқықтық режимді
қолдау жеткілікті болса, басқасында экономикалық белсенділікті ынталандыру
қажет, келесі біреуінде, аймақтық экономикаға экономикалық және әкімшілік
әсер ету әдістері қажет т.б.
Экономикалық саясат, еліміздің және оның жекелеген аймақтарының
экономикалық жағдайын қамтамасыз етуге және қойылған мақсаттарға жетуді
көздейтін мәселелерді шешуге багытталуы тиіс. Ал, аймақтық саясаттың мәні
жалпы ұлттық мақсаттарға жету үшін аймақтық дамуды басқару болып табылады.
Батыс Еуропадағы бағдарламалық әдіс және жоспарлау механизмдері
Берілген әдіс механизмдерін үш тұрғыда қарастырған жөн:
1. ЕО ішінде экономикалық және әлеуметтік интеграцияның дамуына ықпалын
тигізетін құрылымдық қордың бағдарламалық әдісі;
2. Аймақтық экономикалық құрылымдарды жетілдіру үшін кұрылған GА
(Gemeinschftsaufgabe) міндеттерді бірлесіп шешудің германиялық жүйесі. Бұл
жүйе федералды үкімет пен жерлердің келісу нәтижесі болып табылады.
3. Мемлекет пен аймақтар арасындағы француздық жоспарлық келісімдер
(СРЕRs) (2-кесте).
Жоғарыда көрсетілген барлық ұйымдардың түрлі мақсаттары мен
механизмдері бар, олардың жалпы негізгі ерекшелігі: аймақтарды дамытуға
басқарудың әр түрлі элеметтерін қатыстыруды ұйымдастыра отырып, олардың
күштерін біріктіреді
2-кесте
Батыс Еуропадағы бағдарламалық әдіс және жоспарлау механизмдері
БағдарламалыҚұрылымдық Қордың Аймақтық СРЕR Мемлекет пен
қ әдіс және бағдарламалық жүйесі экономикалық аймақтар арасындағы
жоспарлау (ЕуроОдақ) құрылымдарды жоспарлық
механизмдері жетілдіру үшін келісімдер
міндеттерді (Франция)
бірігіп шешу
(Германия)
1 2 3 4
Қағидалар жобалау кезеңі
Сипаттама Әрбір бағдарламалық Біріккен міндет СРЕR келісімдер
кезең басталар алдындазаңдарын жасақтау жүйесінің
құрылымдық қор және сыртқы заңнамалық негізін
қағидаларын жасақтау ортаның өзгерісін құру және оларды
және үйлестіру. Осы ескере отырып, өзгертіп отыру.
шарттардың негізінде үнемі қайта қарап Мұқтаж аймақтарға
қаржылық көмек отыру. Қолдау бөлінетін қаражат
көрсетілетін аумақты объектілерін көлемін анықтау
және бөлінетін қалыптастыру және
каржының көлемін олардың арасында
анықтау қаражаттарды бөлу
Жауапкерші-лҚаржылық қолдауға Биліктің фед. СРЕR-дің әрбір
іктерді бөлуаумақтың қажеттілігі органдары мен буынына қаржы бөлу
анықталады Жерлер аймақтық ұлттық деңгейде
саясатты анықталады. Бірақ
жасақтауға бірге шешім қабылдауға
қатысады және аймақтық деңгей
қолдауды ұсынатын дәлелдер
қажетсінетін әсер етуі мүмкін
объектілерді
анықтайды.
Ұжымдық таңдау, жоспарлау кезеңі
Сипаттама Жобалау кезеңінде Әр жыл сайын Ұлттық экономикалық
бекітілген қағидалар біртұтас ұлттық жоспар негізінен
негізінде жасалған жоспар бірнеше жылға
жоспарлар мен (Rahmenplan) құрылады. Осы
бағдарламалар енгізугежасалады. Ол жалпыжоспар, тиісті
дейін бағалаудан және ережелерден және заңдар мен
Еуропалық Комиссияның әрбір Жердің ұсыныстар негізінде
бекітуіне дейін мақсаттарын үкімет аймақтық
келісуден өтеді нақтылайтын деңгейде қаражатты
бөлімдерден тұрадышығындауға қатысты
стратегиялық
жоспарды жасайды
1 2 3 4
Жауапкерші-лӘр түрлі деңгейдегі Құрамына бірдей Ұлттық жоспар
іктерді бөлубилік органдары дауыспен федералдыфедералды деңгейде
(ұлттық, аймақтық және аймақтық құрылады. Осыған
жергілікті деңгей), деңгей өкілдері байланысты мемлекет
бағдарламаны жасау кіретін Жоспарлау пен аймақтар
кезеңін өз Комитеті арасындағы
жауапкершіліктеріне Rahmenplan-ды серіктестік туралы
алады. Бағдарламаны бекітеді. Жерлергежоспарлы келісімдер
жасақтау және қабылдауқатысты бөлімдер құрылады.
ЕО бақылауымен Жердің билік
орындалады органдарымен
жасақталып,
әрқайсысы
Комиссиямен
келісіледі. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Аймақтық саясаттың мәні мен міндеттері және оларды жүзеге асырудың
өзіндік механизмдері бар (1-сурет). Макроэкономикалық саясаттың құрамдас
бөлігі бола отырып, аймақтық саясат әрбір аймақтың экономикасының
тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы экономиканың
тиімділігін көтеруді өзінің басты мақсаты етіп қояды. Қойылған мақсатқа
жету үшін, әрине, міндеттердің қойылуы шарт. Олардың қатарына: мемлекет пен
жекелеген аумақтардың мүдделерін үйлестіру, аумақтық дамудың әрекетті
механизмін жасақтау, сонымен қатар аймақтың ресурстық, ғылыми, еңбек
әлеуетін барынша пайдалану жатады. Осы суреттен көрініп тұрғанындай,
аймақтық саясаттың мақсаты, міндеттері мен жүзеге асыру әдістері
мемлекеттік реттеудің басқа бағыттарымен өзара тығыз байланыста жүзеге
асырылады.
1-сурет. Аймақты басқару жүйесі және оның мемлекеттік реттеу жүйесінің
орны
Мемлекеттегі әрбір аймақ өзімен-өзі жеке дами алмайды, өйткені басқа
аймақтардың даму барысына зиянын тигізбес үшін оның ерекшеліктерін де
ескеруі тиіс. Сондықтан да экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесіндегі
аймақтық саясаттың маңызы ерекше бола түседі. Мемлекет әрбір аймақ үшін
бағдарлама жасап, сол бойынша аймақтар өзінің даму бағытын жүзеге асырады.
Аймақтық саясатты нақты қальштастыру үшін еліміздің кеңістікті
айырмашылық себептерін көрсету қажет. Оларға жататындар төмендегілер:
- еліміз аймақтарының табиғи-климаттық жағдайының айырмашылығы;
- аймақтың өнімділігін анықтайтын табиғи ресурстарды пайдалану бағыты,
саласы және ауқымы. Бұл фактор тек ауыл шаруашылық, сондай-ақ пайдалы
қазбаларды игеру ғана емес, өнеркәсіпті орналастыру жағдайына және халықтың
өмір сүру жағдайын ұйымдастыруға да әсер етеді;
- аймақтың орналасуының күрделі жағдайы, соның әсерінен шығындар
артып, бағаның өсуі туындайды. Бұл аймақтың көлік және байланыс
қызметтерінің дұрыс дамымауына, оның экономикалық даму деңгейіне ықпал
етеді;
- инновация енгізу жағынан артта қалуы, өндірістің ескі құрылымы;
- елдің экономикалық даму тенденциясы;
- тауар өндірісіне әсер ететін технологиялық даму сатысы;
- ииституционалдық фактор: жалпы және аймақтық саясаттың нысандары,
саяси жағдайы, аймақтың даму тарихы және т.б.;
- орналастырудың физикалық факторлары: аэропорт, көлік жүйесі,
өндірістік алаңдардың бар болуы немесе жоқ болуы, байланыс жүйелерімен
қамтамасыз етілуі, өндірістік инфрақұрылым;
- әлеуметтік-мәдени факторлар: урбанизация деңгейі, халықтың білім
деңгейі, ғылыми орталықтардың бар болуы және т.б;
- орталықпен жүргізілетін макроэкономикалық саясатта аймақтық
ерекшеліктердің есепке алынбауы;
- орталық пен аймақтар арасындағы өкілеттіліктер мен міндеттерді жіктеу
үрдісінің толықтай аяқталмауы.
Сонымен қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасының мемлекеттік
аймақтық саясаты ең алдымен шектен тыс аумақтық теңсіздіктерге жол бермеу
және оларды тегістеу саясаты болуы тиіс. Бұл жағдайда орталықтандыру мен
орталықсыздандырудың тепе-теңдігі қажет. Осыған орай аймақтық дамудың
шешілуін әлеуметтік, экономикалык, саяси, құқықтық, мәдени, демографиялық
және т.б. шаралар жүйесін талап ететін сан қырлы проблема ретінде
қарастыруға болады.
Нарықтық экономикаға өту барысындағы аймақтық саясат біршама өзгермелі
болып келеді. Әрбір аймақтың ерекшеліктеріне қарай, кейбір аймақта мемлекет
тарапынан нарықтық экономиканың қалыптасуы үшін жалпы құқықтық режимді
қолдау жеткілікті болса, басқасында экономикалық белсенділікті ынталандыру
қажет, келесі біреуінде, аймақтық экономикаға экономикалық және әкімшілік
әсер ету әдістері қажет т.б.
Экономикалық саясат, еліміздің және оның жекелеген аймақтарының
экономикалық жағдайын қамтамасыз етуге және қойылған мақсаттарға жетуді
көздейтін мәселелерді шешуге багытталуы тиіс. Ал, аймақтық саясаттың мәні
жалпы ұлттық мақсаттарға жету үшін аймақтық дамуды басқару болып табылады.
Батыс Еуропадағы бағдарламалық әдіс және жоспарлау механизмдері
Берілген әдіс механизмдерін үш тұрғыда қарастырған жөн:
1. ЕО ішінде экономикалық және әлеуметтік интеграцияның дамуына ықпалын
тигізетін құрылымдық қордың бағдарламалық әдісі;
2. Аймақтық экономикалық құрылымдарды жетілдіру үшін кұрылған GА
(Gemeinschftsaufgabe) міндеттерді бірлесіп шешудің германиялық жүйесі. Бұл
жүйе федералды үкімет пен жерлердің келісу нәтижесі болып табылады.
3. Мемлекет пен аймақтар арасындағы француздық жоспарлық келісімдер
(СРЕRs) (2-кесте).
Жоғарыда көрсетілген барлық ұйымдардың түрлі мақсаттары мен
механизмдері бар, олардың жалпы негізгі ерекшелігі: аймақтарды дамытуға
басқарудың әр түрлі элеметтерін қатыстыруды ұйымдастыра отырып, олардың
күштерін біріктіреді
2-кесте
Батыс Еуропадағы бағдарламалық әдіс және жоспарлау механизмдері
БағдарламалыҚұрылымдық Қордың Аймақтық СРЕR Мемлекет пен
қ әдіс және бағдарламалық жүйесі экономикалық аймақтар арасындағы
жоспарлау (ЕуроОдақ) құрылымдарды жоспарлық
механизмдері жетілдіру үшін келісімдер
міндеттерді (Франция)
бірігіп шешу
(Германия)
1 2 3 4
Қағидалар жобалау кезеңі
Сипаттама Әрбір бағдарламалық Біріккен міндет СРЕR келісімдер
кезең басталар алдындазаңдарын жасақтау жүйесінің
құрылымдық қор және сыртқы заңнамалық негізін
қағидаларын жасақтау ортаның өзгерісін құру және оларды
және үйлестіру. Осы ескере отырып, өзгертіп отыру.
шарттардың негізінде үнемі қайта қарап Мұқтаж аймақтарға
қаржылық көмек отыру. Қолдау бөлінетін қаражат
көрсетілетін аумақты объектілерін көлемін анықтау
және бөлінетін қалыптастыру және
каржының көлемін олардың арасында
анықтау қаражаттарды бөлу
Жауапкерші-лҚаржылық қолдауға Биліктің фед. СРЕR-дің әрбір
іктерді бөлуаумақтың қажеттілігі органдары мен буынына қаржы бөлу
анықталады Жерлер аймақтық ұлттық деңгейде
саясатты анықталады. Бірақ
жасақтауға бірге шешім қабылдауға
қатысады және аймақтық деңгей
қолдауды ұсынатын дәлелдер
қажетсінетін әсер етуі мүмкін
объектілерді
анықтайды.
Ұжымдық таңдау, жоспарлау кезеңі
Сипаттама Жобалау кезеңінде Әр жыл сайын Ұлттық экономикалық
бекітілген қағидалар біртұтас ұлттық жоспар негізінен
негізінде жасалған жоспар бірнеше жылға
жоспарлар мен (Rahmenplan) құрылады. Осы
бағдарламалар енгізугежасалады. Ол жалпыжоспар, тиісті
дейін бағалаудан және ережелерден және заңдар мен
Еуропалық Комиссияның әрбір Жердің ұсыныстар негізінде
бекітуіне дейін мақсаттарын үкімет аймақтық
келісуден өтеді нақтылайтын деңгейде қаражатты
бөлімдерден тұрадышығындауға қатысты
стратегиялық
жоспарды жасайды
1 2 3 4
Жауапкерші-лӘр түрлі деңгейдегі Құрамына бірдей Ұлттық жоспар
іктерді бөлубилік органдары дауыспен федералдыфедералды деңгейде
(ұлттық, аймақтық және аймақтық құрылады. Осыған
жергілікті деңгей), деңгей өкілдері байланысты мемлекет
бағдарламаны жасау кіретін Жоспарлау пен аймақтар
кезеңін өз Комитеті арасындағы
жауапкершіліктеріне Rahmenplan-ды серіктестік туралы
алады. Бағдарламаны бекітеді. Жерлергежоспарлы келісімдер
жасақтау және қабылдауқатысты бөлімдер құрылады.
ЕО бақылауымен Жердің билік
орындалады органдарымен
жасақталып,
әрқайсысы
Комиссиямен
келісіледі. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz