Физика саласының медицинамен байланысы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ

М. Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

“ҰСТАЗ” ИНСТИТУТЫ

СӨЖ

Тақырыбы: Медицина саласындағы физика

Орындаған: Бейсе Мерейлім

Тобы: Ф-19-1

Тараз 2022

Медицина саласындағы физика

Жоспары:

1. Физика саласының медицинамен байланысы

2. Магниттік-резонанстық томография

3. Компьютерлік томография

4. Лазер

Медицинада физика, кез келген басқа ғылым сияқты, маңызды болып табылады. Осы рефератта біз ғылым адамдардың денсаулығы мен өмірін қалай әсер көптеген мысалдар қарастырамыз.

Адам ағзасында орын алатын көптеген құбылысты шартты түрде анатомиялық, физиологиялық, химиялық және физикалық деп бөлу қалыптасқан. Соның ішінде жүректің қан айдауын, көру, есту, сезіну, бұлшық еттің жиырылу және басқа физиологиялық құбылыстардың негізі таза физикалық процестерге келіп тіреледі және аталған құбылыстарды физиканың заңдылықтары арқылы ғана түсіндіруге болады. Мысалы, жүректің жиырылуы, көру мен естудің және басқа құбылыстардың соңғы сатысы жүрек құлақшасындағы синус түйініндегі, көз таяқшаларындағы, құлақтың Корти мүшесіндегі биопотенциалдың пайда болуын және соның негізінде пайда болған токтың нерв бойымен тарауын биофизика қарастырады. Ал бұл құбылыстардың басы аталған мүшелердің жасушасындағы биопотенциалдың пайда болуына тікелей байланысты. Ал оның механизмін ашу биофизиканың басты міндеттерінің бірі. Осындай құбылыстардың механизмін толық түсіндіру тек биофизика пәнінің міндетіне кіреді. Өйткені жасуша потенциалының пайда болуы, токтың таралуы, ұлпа кедергісі мен электрлік сыйымдылығы және т. б. құбылыстарды физиологтар немесе анатомдар түсіндіре алмайды, бұл таза физикалық құбылыстар. Осы мәселе клиникалық оқулықтарда қалай ашылған деген оймен біраз оқулықты қарап шықтым, кейбірінда қате түсіндірілген, кейбірі механизмін ашып көрсете алмаған. Жүректің жиырылуы мен оның өзгерісін өлшеу мен тіркеуді, яғни ЭКГ-ның негізі физикадағы потенциал туралы құбылысқа тікелей байланысты. Ал қан тамырлар жүйесінің күйін анықтау, яғни қан тамырларының қанға толуын зерттеу электрореография әдісі де физиканың Ом заңы негізінде жүргізіледі. Мұның да негізінде физикалық құбылыс жатыр, мұндай мысалды көптеп келтіруге болады. Қазіргі кезеңде ядролық медицина үлкен қарқынмен дамуда, оған мысал жеткілікті. Аталған әдіс арқылы обыр ауруының пайда болуын жасуша деңгейінде анықтауға қол жеткізілуде, оның қатарындағы инновациялық радиотерапевтік құрал «MR Linac», МРТ, ПЭТ және т. б. диагностикалық әдістердің негізі атомдық физикада жатыр. Жалпы медициналық биофизика пәні аталған мысалдармен шектеліп қалмайды, оның міндетіне болашақ дәрігерлерді медицинада қолданылатын заманауи диагностикалық және терапиялық құралдармен таныстыру, олардың жұмыс істеу принциптерін талдау да жатады. Яғни болашақ дәрігерлерге медициналық техника туралы алғашқы білімнің негізін қалау осы медициналық биофизика пәніне жүктелген. Қазіргі кезеңде емдеу ісінде түрлі дәрі-дәрмекпен қатар, сан алуан физикалық факторлар арқылы емдеу де кең тараған. Оған мысал ретінде электрофорезді, Дарсонвалды, ультра жоғары жиілікті (УВЧ) атасақ жеткілікті. Медициналық биофизика пәні осы терапиялық емдеудің физикалық механизмін ашып түсіндіреді, электр өрісі арқылы зарядталған иондардың адам денесі арқылы таралуын қарастырады, бұл жерде де электр өрісі, Кулон заңы, айнымалы және тұрақты ток, электромагниттік өріс әсерлерінен адам денесіндегі иондардың өзгерісін қарастырады. Бұл жерде биофизиканың барлық мүмкіндігін ашып көрсету мақсат емес, тек осы мысалдар арқылы медициналық биофизика пәнінің болашақ дәрігерді заман талабын қанағаттандыратын білікті деңгейдегі маман етіп дайындауға қажетті пән екендігін көрсету болатын.

Көптеген елде көршілес Ресейдің барлық медициналық жоғары оқу орындарында, өзім болған Түркияның Гази, Ходжатепе, Чехияның Карлов университеттерінің медицина факультеттерінде биофизика пәні оқытылады, кей университетте бұл пән 3 жыл оқытылады. Менің медициналық жоғары оқу орнында қызмет атқарғаныма 40 жылға таяды. Соңғы жылдары медициналық факультетке қабылданғандар арасында физика пәнін меңгерген немесе оны аз да болса білетін студенттер жоқтың қасы. Көп жағдайда ауру себептерін анықтауда және оны емдеуде дәрігер өз білімі мен тәжірибесімен қатар қазіргі заманғы диагностикалық және терапевтік медициналық құралдар мәліметі мен физикалық емдеу факторларына сүйенеді.

Медицинада физика пайдалану - бұл бүгінгі әлемде қажеттілігі болып табылады. Тіпті кедей денсаулық сақтау мекемесі диагностикалық жабдықтарсыз істемейді. Олардың ең танымал бар:

Рентген;
Электрокардиограф
Магниттік-резонанстық томография (МРТ)
Компьютерлік томография
Лазер

Магниттік-резонанстық томография (МРТ) сканерлеу қандай болады?

Көптеген адамдар магнитті-резонанстық томография (МРТ) сынағы туралы алаңдайды, өйткені олар тар кеңістікте қоршаудан қорқады. Рас, ескі машиналар басынан төбеге дейінгі тығыз кеңістікпен тар болды. Дегенмен, жаңа құрылғылар пациенттердің жайлылығын айтарлықтай жақсартты. Жаңа машиналар «ашық тесік», яғни олардың екі ұшы да ашық. Жаңа МРТ аппараттарының саңылаулары кеңірек, жалпы ұзындығы қысқарады, ішкі жарықтандыру жақсырақ, төбеге дейін кеңірек, қол/дене бөлмесі көбірек және толық желдетіледі (желдеткіш сізге жұмсақ ауа ағынын үрлейді) . Кейбір жағдайларда дененің төменгі бөлігін сканерлеу (аяқтар мен төменгі) қажет болса, науқастың басы мен денесі аппараттың сыртында қалуы мүмкін.

Егер сіз MRI сынағы туралы қобалжысаңыз немесе жабық кеңістіктерден қорқсаңыз, дәрігеріңізбен сөйлесіңіз. Қажет болса, дәрігер қажет болған жағдайда дәрі-дәрмектің немесе тіпті анестезияның нұсқаларын талқылайды.

Магнитті резонансты бейнелеу (МРТ) сынағы алдында денсаулық сақтау тобыңыз сіз туралы не білуі керек

Магниттік-резонансты бейнелеу (МРТ) сканері денеңіздегі кейбір металл заттардың қызып кетуіне немесе ықтимал қозғалуына себеп болатын күшті магниттер мен радиотолқын сигналдарын пайдаланады. Бұл денсаулық пен қауіпсіздік мәселесіне әкелуі мүмкін. Ол сондай-ақ кейбір имплантацияланған электрондық медициналық құрылғылардың дұрыс жұмыс істемеуіне себеп болуы мүмкін. Егер сіздің денеңізде металлы бар заттар немесе имплантацияланған медициналық құрылғылар болса, емтихан алдында олар туралы білуіміз керек. Кейбір имплантацияланған нысандар қосымша жоспарлау шараларын және арнайы нұсқауларды қажет етуі мүмкін. Басқа элементтер арнайы нұсқауларды қажет етпейді, бірақ емтихан алдында объектінің нақты орнын тексеру үшін рентгенді қажет етуі мүмкін.

Магниттік резонансты бейнелеу (МРТ) емтиханы қанша уақытқа созылады?

Көп жағдайда процедура 20-30 минутты алады. Егер сіздің дәрігеріңіз дененің бірнеше аймағына МРТ емтиханын тапсырған болса, әрбір тапсырысты орындау үшін 20-30 минут қажет болуы мүмкін екенін ескеріңіз.

Денсаулығымыды қадағалау үшін жылына кем дегенде бір рет "рентгенге" түсетініміз бар. Бірақ, рентген сәулелерінің қаншалықты зиянды екенін көбіміз біле бермейміз . . .

1895 жылы неміс физигі Вильгельм Конрад Рентген катодтық сәулелердің көмегімен пайда болатын люминесценция құбылысын зерттеп, түрлі тәжірибелер өткізді. Әсерді көбейту үшін физик электронды сәулелі түтікшенің ішіне люминесценция тудырушы затты салып, күн сәулесі өтпейтіндей етіп зертханадағы барлық терезелерді жауып тастаған. Электронды сәулелі түтікшені қосқанда, Рентген қызық оқиғаны байқайды. Бөлменің бір бөлігінде жап-жарық сәуле пайда болады. Зейін қойып бәрін зерттей бастағанда, Рентген сәуленің барий платиноцианидпен, яғни люминесценттеуші затпен қапталған қағаздан шығып тұрғанын байқайды. Бұндайды күтпеген ғалым бірден шамды өшіруге асықты. Жарық сәуле өшті. Қайтадан қосқанда, жарық қайта пайда болды. Сонда, ғалым люминесценттеуші затпен қапталған қағазды басқа бөлмеге апарғанда, ол жарық болып, сәулеленіп тұрған. Сонда Рентген сәуленің тек қағаздан ғана емес, басқа да заттардан өте алатынын түсінді. Бұндай құбылысқа түсініктеме таба алмаған физик сәулелерді - Х сәулелері деп атап кеткен. Бұл бағытта Вильгельм Конрад бір жылға жуық зерттеу жұмыстарын жүргізіп, жүздеген теориялық мақалаларды жариялаған. Рентгеннің ізбасарлары да көптеген ғылыми мақалалардың авторлары атанғанымен, бұл жобаға айтарлықтай жаңалық енгізбеді. Кейін Рентгеннің х-сәулелеріне деген қызығушылығы жоғалып, ол бұл бағыттағы жұмыстарын тоқтатады. Кейін Рентгеннің шәкірті Абрама Фёдорович Иоффенің ұсынысымен Х-сәулелерді "Рентген" сәулелері деп атап кеткен. Ішкі ауруларды анықтауда көбіне рентгеноскопия, яғни рентген сәулелерін рентген экраны арқылы өткізу әдісі қолданылады. Алайда, констрантсыз рентгеноскопиямен әр түрлі көлеңкелер ғана ажыратылады. Мысалы: сау өкпе, өкпедегі тығыздану ошақтары(пневмония, өспе) анықталады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.