Сбербанк АҚ және Қазақстанның қор нарығы:мәселелері, қазіргі кезеңде даму болашағы
Мазмұны
Кіріспе
4
1 Сбербанк АҚ Оқф даму тарихы және ұйымдастырушылық құрылымы
6
2 Банктің қаржы-экономикалық жағдайын талдау
10
3 Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін талдау(3 жылғы мәліметтер негізінде)
13
4 Дербес тапсырма: Қазақстанның қор нарығы:мәселелері және қазіргі кезеңде даму болашағы
5 СҒЗЖ: Банктердің бағалы қағаздармен операциялары
6 Қорытынды
7 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
20
27
33
34
Кіріспе
Практиканың өту базасы:Сбербанк АҚ ЕБ, Шымкент қ.
Дипломалды практиканың мақсаты оқу үрдісі барысында жинақталған теориялық білімдерін тәжірибемен ұштастыру болып табылады.
Қойылған мақсаттарға сәйкес келесі міндеттер орындалады:
-Сбербанк АҚ Оқф даму тарихы және ұйымдастырушылық құрылымы
-Банткің қаржы-экономикалық жағдайын талдау
-Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін талдау( 3 жылғы мәліметтер негізінде)
-Дербес тапсырма:Қазақстанның қор нарығы:мәселелері және қазіргі кезеңде даму болашағы
-СҒЗЖ: Банктердің бағалы қағаздармен операциялары
Банк жүйесі кез-келген елдің экономикалық жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады. Банктер өнеркәсіп пен сауда, ауылшаруашылығы және халық арасындағы байланыс болып табылады. Осылайша, бизнес үшін де, жалпы ел экономикасы үшін де банк құрылымдарының қажеттілігі мен маңыздылығы түсінікті. Банктер жеке экономикалық аймақтың немесе кез-келген елдің атрибуты болып табылады, олардың қызмет ету саласы географиялық немесе ұлттық шекараларға ие емес, бұл үлкен қаржылық күші, айтарлықтай ақшалай капиталы бар планетарлық құбылыс. Банктің тартымды бейнесін (имиджін) құру оның қызметтері туралы ақпаратты жариялаудан кем емес. Бұл көбінесе банктер шамамен бірдей бағамен бірдей қызметтер жиынтығын ұсынатын жағдайда, белгілі бір банктің клиенттерінің таңдауы көбінесе ол туралы қалыптасқан өкілдікпен анықталады.
Банктің және оның өнімінің қызмет көрсету нарығындағы имиджі ерекше рөл атқарады. Бұл банк саласына толықтай қатысты. Банктің негіз қалаушы қағидатын табысты іске асыру-олардың иелерінің негізгі мүдделерін қозғайтын "бөтен" ақшамен жұмыс істеу серіктестік қатынастардың сенімділігіне шешуші түрде байланысты болады.
Осы орайда Қазақстан Республикасының Президенті Қасым Жомарт Кемелұлы Тоқаев 2021 жылғы 1 қыркүйектегі Халық бірлігі мен жүйелі реформалар - ел өркендеуінің берік негізіатты жолдауында: Жалпы экономикалық дамуымызда оң үрдіс бар екені сөзсіз. Алайда, соңғы кезде бюджеттің шығыс бөлігіндегі міндеттемелерді орындау үшін бюджет тапшылығы ұлғайып, Ұлттық қордан алынатын трансферттер көбеюде. Үнемі осылай ауырдың үстімен, жеңілдің астымен жүре алмаймыз. Біздегі қаржылық орнықтылықтың қоры соншалықты шексіз емес. Бюджеттің кірісін арттыру үшін шаралар қабылдау қажет екені сөзсіз. Жалпы, елімізге мемлекет қаржысын, атап айтқанда, мемлекеттік қарызды, бюджет саясатын және Ұлттық қорды басқарудың ережелер жинағы қажет. Үкімет пен Ұлттық банктен жыл соңына дейін Мемлекет қаржысын басқару тұжырымдамасын әзірлеуді сұраймын,-деп айтып өткен болатын.
1 Сбербанк АҚ Оқф даму тарихы және ұйымдастырушылық құрылымы
Бүгінде Сбербанк - Ресейдегі ең ірі банк және ғаламдық жетекші қаржы институттарының бірі. Сбербанктің үлесіне Ресейдің бүкіл банк секторы активтерінің үштен бір бөлігі кіреді. Сбербанк ұлттық экономика үшін негізгі кредитор болып табылады және салымдар нарығының ауқымды үлесіне ие. Сбербанктің қызметтерін әлемнің 22 елінде 145 миллионнан астам клиенттер пайдаланады. Банк Ресейдегі ең ауқымды филиалдық желіге ие: 15 мыңнан астам қызмет көрсету орындары бар. Банктің шетелдік желісі Ұлы Британия, АҚШ, ТМД, Орталық және Шығыс Еуропа, Үндістан, Қытай және өзге де елдердегі еншілес банктерден, филиалдардан және өкілдіктерден тұрады.
Қазақстандағы "Ресей Жинақ Банкі" Акционерлік Қоғамының Еншілес Банкінің тарихы 2006 жылдың соңында, Ресей сбербанкі, орталық және Шығыс Еуропаның аса ірі қаржы институты, National Business журналының нұсқасы бойынша клиенттерге қызмет көрсетудің үздік деңгейі бар банк деп танылған Тексакабанк акцияларының 99,99% - ын сатып алған кезде басталады.
2007 жылы банк ұлттық және шетел валютасында банктер жүзеге асыратын банктік және өзге операцияларды жүргізуге Қазақстан Республикасы Агенттігінің №199 лицензиясына лицензия алды. Сол жылы Банктің жарғылық капиталы 15 есеге жуық ұлғайып, 29 млрд.теңгені (240 млн. доллардан астам) құрады, бұл "Сбербанк" АҚ ЕБ-ға жарғылық капиталының мөлшері бойынша Қазақстан Республикасының 10 ірі банктерінің қатарына кіруге мүмкіндік берді.
2009 жылғы 1 желтоқсанда Банк меншікті капитал мөлшері бойынша 6-шы орынды , таза пайда бойынша 8-ші орынды және Қазақстанның ЕДБ рейтингінде активтер мөлшері бойынша 10-шы орынды иеленді.
Ресей сбербанкі қазақстандық нарыққа шындап және ұзақ уақыт бойы қосылды, еншілес банктің капиталы 29 миллиард теңге белгісіне дейін жетеді, бұл банктік рейтингтің тоғызыншы орынға көтерілуіне ықпал етті. Бұдан басқа, алдағы уақытта банк Қазақстан экономикасына 2,5 миллиард долларға дейін инвестиция сала алады. Еншілес банктің алдағы жоспарларына ірі банктердің алғашқы бестігіне кіру және филиалдар желісін кеңейту міндеті кіреді.
"Сбербанк" АҚ ЕБ әмбебап Банкі кәсіпорындар мен жеке сектордың бизнесін дамытуға көмек көрсетумен айналысады. "Бедел рейтингтері" статистикасының нәтижелері бойынша банк іскерлік беделі ең жақсы 50 компанияның рейтингісіне кіреді және бес балдық шкала бойынша 4,75 балға бағаланған, ал бұл зерттеудің басқа қатысушыларымен салыстырғанда ең жақсы нәтиже болып табылады. Сонымен қатар, банктік қызмет көрсету көрсеткіші Қазақстанның 11 ірі банкі арасында бірінші орынға ие болды, барлығы "Сбербанк " АҚ ЕБ құрылымдық сервистік бөлімшелері 93. Аталған қаржы институты Алматы, Астана, Қостанай, Орал, Қарағанды, Атырау, Ақтау, Павлодар, Петропавл, Өскемен, Шымкент және т. б. қалаларда жұмыс істейді.
Банк Республика ауқымында тұрақты, жедел және серпінді дамуға және әлеуметтік, іскерлік және қаржылық мәртебесін тұрақты арттыруға бағдарланған.
"Ресей Сбербанкі" АҚ ЕБ жеке тұлғаларға ұсынылатын қызметтердің келесі жиынтығын ұсынады және жүзеге асырады:
1) депозиттер-тиімді депозиттік бағдарламасы бар қаражатты сенімді салу.
2) несиелер-бұл пәтер, коттедж, үй, машина сатып алуға, жөндеу жұмыстарын жүргізуге және т. б. болатын несиелік бағдарламалар.
3) есеп айырысу - кассалық қызмет көрсету.
4) төлем карталары - "Сбербанк" АҚ ЕБ халықаралық Visa карталарын шығарады.
5) Ақша аударымдары.
6) Сейф ұяшықтары - бұл құндылықтар мен құжаттарды сақтауға арналған жеке сейф ұяшықтары.
7) чектермен операциялар - барлық чектерді доллар мен еурода сатып алу және сату.
8) бағалы қағаздармен операциялар.
9) шот ашпай жасалатын төлемдер.
"Ресей Сбербанкі" АҚ ЕБ заңды тұлғаларға ұсынылатын қызметтердің келесі жиынтығын ұсынады және жүзеге асырады:
*Депозиттер-түрлі мерзімдерге және тиімді шарттарға салымдарды қабылдау.
* Несиелер-әртүрлі мақсаттарға арналған несиелер.
* Есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету-айырбастау, айырбастау, сұрыптау, буып-түю, сақтау және тағы басқалар.
* Төлем карталары.
* Құжаттамалық операциялар-экспорт-импорт операциялары бойынша есеп айырысу.
* Бағалы қағаздармен операциялар
Банктің ұйымдық құрылымы қызмет басталған сәттен бастап қалыптасты, бірақ уақыт өте келе ол үнемі өзгеріп отырады және жетілдірілуде.
2008 жылы Банктің стратегиялық жоспарларын іске асыру, бөлімшелердің тиімділігін және банктегі басқару сапасын арттыру мақсатында ұйымдық модельді оңтайландыру бойынша жұмыс басталды. Атап айтқанда, клиенттердің тиісті топтарымен жұмыс істеуге жауапты корпоративтік және бөлшек блоктар құрылды.
Операциялық, ақпараттық, әкімшілік функцияларды, тәуекелдерді басқару функцияларын кезең-кезеңімен шоғырландыру басталды. Өзгерістер нақты бағыттар бойынша жауапкершіліктің аражігін нақты ажыратуға және Банктің бүкіл құрылымы бойынша басқарудың вертикальдарын құруға бағытталған. 1-суретте Жинақ банкінің ұйымдық құрылымы көрсетілген.
Акционерлердің жалпы жиналысы
Аудит жөніндегі комитет
Кадрлар жөніндегі комитет
Стратегиялық жоспарлау комитеті
Бақылау кеңесі
Комитеттер
Кредиттер мен
инвестициялар беру бойынша клиенттермен жұмыс бойынша
Стратегия және корпоративтік даму бойынша
Басқарма
Еншілес банктер
Сурет-1 Сбербанктің ұйымдық құрылымы
"Ресей Жинақ банкі" АҚ еншілес банкі кредиттік ұйым болып табылады. Банктің толық фирмалық атауы: Еншілес банк акционерлік қоғам Ресей Федерациясының жинақ банкі. Банктің қысқартылған фирмалық атауы: "Сбербанк"АҚ ЕБ.
Банктің заңды мекенжайы: Шымкент қаласы, Адырбеков көшесі, 34.
Банк Қазақстан Республикасының банк жүйесіне кіреді және екінші деңгейдегі банк болып табылады, өз қызметінде Қазақстан Республикасының заң шығару базасын, нормативтік құқықтық актілерді, оның ішінде Қазақстан Республикасы Халық Банкінің нормативтік актілерін басшылыққа алады. Банк заңды тұлға болып табылады.
Банк коммерциялық ұйым болып табылады, оның қызметінің негізгі мақсаты Банк акционерлерінің мүддесінде пайда алу, сондай-ақ қазақстандық қаржы нарығында халықаралық сыныптағы банктік қызметтерді ұсыну болып табылады.
"Ресей Жинақ Банкі" АҚ ЕБ жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне) міндетті ұжымдық кепілдік беру (сақтандыру) жүйесінің қатысушысы болып табылады, банктің жеке тұлғалардың теңгедегі және шетел валютасындағы салымдарын (депозиттерін) қайтару жөніндегі міндеттемелеріне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен кепілдік беріледі.
Филиалдың ұйымдық құрылымы сызықтық болып табылады және 1-кестеде көрсетілген келесі түрге ие.
Филиал директоры
Директор орынбасары
Бас бухгалтер
Жеке менеджерлер
Бухгалтерлер
ЗТ несиелеу бөлімі
Кассалық операциялар секторы
ЖТ несиелеу бөлімі
Заң бөлімі
АТ мамандары
Операциялық бөлім
Экономистер
Қауіпсіздік Бөлімі
Кесте1-"Сбербанк" АҚ ЕБ филиалының ұйымдастырушылық-басқарушылық құрылымы. Банктің басқару органдары: жоғары орган (акционерлердің жалпы жиналысы), басқару органы (Директорлар кеңесі), атқарушы орган (басқарма) болып табылады.
Сбербанк" АҚ ЕБ жүзеге асыратын негізгі операциялар
Берілген лицензияларға сәйкес "Сбербанк" АҚ ЕБ мынадай операцияларды жүзеге асыруға құқылы:
*жеке және заңды тұлғалардың ақшалай қаражаттарын салымдарға тарту;;
* өз атынан және өз есебінен тартылған қаражатты орналастыру;
*жеке және заңды тұлғалардың банктік шоттарын ашу және жүргізу;
*жеке және заңды тұлғалардың, оның ішінде корреспондент банктердің тапсырмасы бойынша олардың банктік шоттары бойынша есеп айырысулар;
Келесі бөлімде Банктің қаржы-экономикалық жағдайына талдау жасаймыз
2 Банктің қаржы-экономикалық жағдайын талдау
Қазіргі коммерциялық банкте қаржы-экономикалық жағдайды талдау, оның құрамдас бөлігі ретінде, тек қаржылық басқару элементі ғана емес, оның негізі болып табылады, өйткені қаржылық қызмет банкте басым болып табылады. Басқару функциялары мен аудит және бақылау сияқты функцияларды талдау арқылы банктің ішкі реттелуі жүзеге асырылады.
Банктік бизнестегі қаржылық жағдайды талдаудың мазмұны, орны мен рөлі көбінесе несие мекемелері қызметінің ерекшелігіне байланысты.
Коммерциялық банктердің қызметін басқарудағы қаржылық жағдайды талдаудың рөлі, басқарудың сенімділігі мен сапасын арттыру тек жауапты ғана емес, сонымен бірге жеке коммерциялық банктердің де, тұтастай алғанда банк жүйесінің де өміршеңдігін анықтайды.
Банктердегі қаржылық жағдайды талдаудың маңызды ерекшелігі - олардың қызметі олар жұмыс істейтін ортада болатын процестер мен құбылыстармен тығыз байланысты. Сондықтан банктегі қаржылық жағдайға талдау жасау алдында оны қоршаған қаржылық-саяси, іскерлік және экономикалық ортаға талдау жасау керек.
Көптеген басқару шешімдерінің тиімділігін қаржылық көрсеткіштердің көмегімен бағалауға болады, сондықтан қаржылық талдаудың ажырамас бөлігі ретінде қаржылық жағдайды талдау кезеңі, операция және қабылданған басқару шешімдерінің сапасы мен тиімділігін қамтамасыз етудің негізгі шарттарының бірі болып табылады. Банк қызметінің экономикалық тиімділігін зерттей және сипаттай отырып, талдау, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, үйлестіру, ынталандыру, ізгілендіру және бақылаумен қатар басқару функцияларының бірі болып табылады. Яғни, қаржылық жағдайды талдау және жалпы коммерциялық банктегі қаржылық талдау банктің тиімділігін ғана емес, сонымен бірге оны басқарудың экономикалық тиімділігін де зерттейді және бағалайды.
Банк қызметінің экономикалық тиімділігін жалпылама бағалауды жүзеге асырудан басқа, қаржылық жай-күйді талдау банк қызметін болжау және қаржылық модельдеу құралы, оның балама (немесе жаңа) бағыттарын зерделеу және бағалау әдісі және кредиттік мекеменің құнын бағалау әдісі болып табылады.
Қаржылық болжау және қаржылық модельдеу құралы ретінде талдау функциясы бүгінде банктің бизнес-жоспарының негізгі бөлімдерін зерттеу және бағалау процесінде жүзеге асырылады.
Қаржылық басқарудың жекелеген түрлерін (активтерді, пассивтерді, өтімділікті, тәуекелдерді және т.б.) жүзеге асыру кезінде қаржылық жай-күйді талдау басқарудың көрсетілген түрлерінің әрқайсысын іске асыру құралын және оларды кейіннен бағалау әдісін білдіреді.
Активтерді басқару барысында өтімділіктің қажетті деңгейін және тәуекелділіктің рұқсат етілген деңгейін сақтай отырып, олардың ең жоғары кірістілігіне қол жеткізу міндеті қойылады. Бұл міндет көрсетілген бағыттардағы қаржы активтерін жүйелі талдау және активтердің тиісті құрылымын қалыптастыру жөніндегі мақсатты іс-қимылдар негізінде ғана орындалады.
Міндеттемелерді басқару: кіріс әкелмейтін құралдарды талдаумен; клиенттер алдындағы міндеттемелерді орындау үшін және белсенді операцияларды дамыту үшін қажетті несие ресурстарын іздеудің негізгі бағыттарын зерттеумен; "арзан" ресурстарды тартудың мүмкін әдістерін талдаумен байланысты.
Сонымен, қаржылық жағдайды талдау қаржылық талдаудың бір бөлігі ретінде, тәжірибе ретінде, басқарушылық қызмет түрі ретінде қаржылық мәселелер бойынша шешімдер қабылдаудан бұрын, кезең, операция және оларды қабылдау шарты (ақпараттық-аналитикалық қолдау) болып табылады, содан кейін қорытынды ақпарат негізінде шешімдердің нәтижелерін қорытындылайды және бағалайды.
Қаржылық жай - күй - Банктің жинақтап қорытатын, кешенді сипаттамасы-банктің өз қызметінде шектеулерді (капиталдың абсолюттік және салыстырмалы шамасының ең аз мөлшерін, активтерге тән тәуекелдер мен өтімділік деңгейін, пассивтерді сатып алу құнын, жалпы тәуекелді және т.б.) сақтау деңгейін көрсетеді.
Осыған байланысты банкті басқарудың мақсаты бір мезгілде оның қаржылық жай-күйінің қажетті деңгейін ұстап тұру кезінде қажетті қаржылық нәтижелерді алу үшін шарттарды қамтамасыз ету болып табылады. Қаржылық талдау басқару мақсаттарына қол жеткізу дәрежесін, яғни оның тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді; бұл ретте банктің қаржылық жай-күйі жалпы басқарудан гөрі оның қаржылық басқаруының тиімділігін көбірек сипаттайды.
Банктердегі мәселелерді шешуге қатысты қаржылық жай-күйін бағалау, таңдау көрсеткіштерін және құрал-саймандарды, оны өткізу, менеджерлер, түрлі деңгейдегі назар, бірақ ол негізінен іске асыру шеңберінде жекелеген түрлерін басқару: активтерді, пассивтерді, капиталды, тәуекелдерді, әр топ менеджерлер жауапты, тиімді істерді жүргізу өзінің жұмыс учаскесінде. Мұндай талдауды ұйымдастыру басқаруға байланысты тәуекелдерді таратуға мүмкіндік береді. Банктің қаржылық жай-күйінің деңгейі тұтастай алғанда оның қаржылық есептілігін, сондай-ақ мемлекеттік федералдық ведомстволар әзірлейтін және қадағалауы федералдық деңгейде жүзеге асырылатын банктерге жіберілетін банктердің қызметі туралы әртүрлі біріздендірілген есептердегі ақпаратты талдау негізінде ғана бағаланады. Бұл есептер әрбір банктің активтері, оның міндеттемелері, капиталы, ағымдағы тоқсандағы және алдыңғы үш жылдағы кірістері мен шығыстары туралы мәліметтерді, басқа да ақпаратты қамтиды.
Алайда, өз мақсаттары үшін банк қызметін толық және объективті бағалау үшін банк қызметінің барлық тараптарына, сондай-ақ оны басқару сапасына жалпылама кешенді талдау жүргізу қажет.
Қаржылық жай - күйін талдау: - банктің ағымдағы және перспективалық қаржылық жай-күйін бағалау мақсатында жүргізіледі;
- қаржылық қамтамасыз ету тұрғысынан Банктің даму қарқынының мүмкіндіктері мен орындылығы;
- қаржы ресурстарының қолжетімді көздерін анықтау және оларды жұмылдыру мүмкіндігі мен орындылығын бағалау;
- Банктің капитал нарығындағы жағдайын болжау.
Банктің қаржылық жағдайын талдау міндеттері осындай талдау жүргізу мақсатымен анықталады. Талдаудың міндеттері ақпаратты әлеуетті пайдаланушылардың мақсаттарына негізделеді, оларды екі санатқа бөлуге болады: ішкі (клиенттер, салымшылар, банк кредиторлары, акционерлер, банкті басқару органдары, банк персоналы) және сыртқы (Орталық банк, банктік қадағалау органдары, әлеуетті салымшылар).
Сыртқы аудит сыртқы пайдаланушылардың тапсырысы бойынша. Бірақ сыртқы аудиттің деректері сенімділіктің жеткілікті деңгейімен нақты банктің және тұтастай алғанда аймақтың банк жүйесінің дамуына объективті баға беруге мүмкіндік бермейтінін атап өткен жөн.
Ішкі аудит банктің қаржылық жағдайын толық егжей-тегжейлі талдауды қамтиды.
Осылайша, коммерциялық банктің қаржылық жағдайы оның қызметінің жалпыланған, жан-жақты сипаттамасы болып табылады. Бұл күйдің параметрлері Тұрақты емес, бірақ үнемі өзгеріп отырады. Олардың бір бөлігі банктің қаржылық жағдайын оның қысқа мерзімді перспективасы позициясынан (тиісті қаржылық коэффициенттерді - қысқа мерзімді өтімділікті, төлем қабілеттілігін талдау арқылы), екіншісі - банктің қазіргі және болашақтағы тиімді қызметін жүзеге асыру үшін оған қажетті қаражат көздерінің (меншікті және қарыз капиталының) құрылымымен айқындалатын орта және ұзақ мерзімді даму позициясынан, сондай - ақ банктің қаржылық жағдайына баға береді. оларды орналастыру сапасы. Жеке көрсеткіштер, мысалы, ол жұмыс істеген кезде жинаған Банктің меншікті капиталы) бір уақытта және ретроспективті позициялардың қаржылық жағдайын бағалайды. Демек, банктің қаржылық жай-күйі оның активтері мен пассивтерін (баланстық, сондай-ақ баланстан тыс) басқару тиімділігінің жалпы деңгейімен, оларды басқарудың үйлестірілуімен айқындалады және осы жай-күйді сипаттайтын негізгі көрсеткіштерде көрсетіледі.
Келесі бөлімде Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін 3 жылғы мәліметтер негізінде талдаймыз.
3 Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін талдау(3 жылғы мәліметтер негізінде)
Қазіргі коммерциялық банктер - бұл кәсіпорындар мен ұйымдарға, сондай-ақ халыққа-өз клиенттеріне тікелей қызмет көрсететін банктер. Коммерциялық банктер банк жүйесінің негізгі буыны болып табылады. Меншік нысанына қарамастан коммерциялық банктер экономиканың дербес субъектілері болып табылады. Олардың клиенттермен қарым-қатынасы коммерциялық сипатқа ие. Коммерциялық банктердің жұмыс істеуінің негізгі мақсаты-максималды пайда алу.Банк заңнамасына сәйкес банк - бұл жеке және заңды тұлғалардың ақшалай қаражатын тартуға, оларды өз атынан және өз есебінен қайтарымдылық, ақылылық, мерзімділік шарттарында орналастыруға және клиенттердің тапсырмасы бойынша есеп айырысу операцияларын жүзеге асыруға құқығы бар кредиттік ұйым .Коммерциялық банк, кез-келген басқа банк сияқты, өз функцияларын орындайды:
қаражатты депозиттерге шоғырландыру (тарту) ;
оларды орналастыру (инвестициялық функция);
клиенттерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету.
Коммерциялық банктер, ең алдымен, белгілі бір несиелік институттар ретінде әрекет етеді, олар бір жағынан экономиканың уақытша бос қаражатын тартады; екінші жағынан, осы тартылған қаражат есебінен кәсіпорындардың, ұйымдардың және халықтың әр түрлі қаржылық қажеттіліктерін қанағаттандырады.
Несиелік ресурстарды жинақтау және орналастыру бойынша банк операцияларының экономикалық негізі қарыз құнын қалыптастыруға және пайдалануға әсер ететін объективті процесс ретінде ақша қозғалысы болып табылады. Бұл процесті ұйымдастыра отырып, коммерциялық банк жинақталған несие ресурстарын тиімді орналастыруды қамтамасыз ететін коммерциялық кәсіпорын ретінде әрекет етеді.
Сбербанк операциялары мыналарды қамтиды:
* заңды және жеке тұлғалардың ақшалай қаражатын талап етілгенге дейін және белгілі бір мерзімге салымдарға тарту;
* меншікті және тартылған қаражат есебінен өз атынан кредиттер беру;
* жеке және заңды тұлғалардың шоттарын ашу және жүргізу
* клиенттердің, оның ішінде корреспондент-банктердің тапсырмасы бойынша есеп айырысуларды жүзеге асыру;
* ақша қаражатын, вексельдерді, төлем және есеп айырысу құжаттарын инкассациялау және клиенттерге кассалық қызмет көрсету;
* меншік иесімен немесе қаражатты басқарушымен шарт бойынша ақшалай қаражатты басқару;
* заңды және жеке тұлғалардан шетел валютасын қолма-қол және қолма-қол емес нысанда сатып алу және сату;
* қолданыстағы заңнамаға сәйкес қымбат металдармен операцияларды жүзеге асыру;
* банктік кепілдіктер беру.
Сонымен қатар, коммерциялық банктердің қызметтерін клиенттің атынан белгілі бір ақыға пайдасына банктік операциялар жүргізу ретінде анықтауға болады. Банктік қызметтің негізгі сипаттамаларына мыналар жатады:
* қызметтердің материалдық емес мәні;
* өнім сақталмайды, бірақ банкир басқаратын банктерде қолма-қол ақша қоры жасалады;
* банктік операциялар мен қызметтерді жүргізу заңнамалық тәртіпте реттеледі;
* жаңа банктік қызмет авторының авторлық құқығы жоқ
* сату жүйесі (банктік операциялар мен қызметтерді ұсыну) эксклюзивті және біріктірілген, өйткені бір банктің барлық филиалдары банктік операциялар мен қызметтердің бірдей жиынтығын орындайды.
Өндіргіш күштерді дамытудың қазіргі деңгейі банк секторынан өз клиенттеріне - өнеркәсіптік, сауда және өзге де кәсіпорындар мен ұйымдарға, сондай-ақ халыққа көбірек қызмет көрсетуді талап етеді. Соңғы он-жиырма жылда бірқатар дамыған елдердегі банк ісі сапалы жаңа деңгейге шықты. Бұл деңгей, атап айтқанда, халықтың көпшілігін банктік қызметтермен қамтуды қамтиды. Сонымен, Ұлыбританияда, Францияда, Германияда ересек тұрғындардың шамамен 80% - ында ағымдағы шот немесе банк салымы бар. Халықтың жұмыспен қамтылған бөлігіне келетін болсақ, оның 95%-ның не банкте, не сақтандыру қоғамында, не бірнеше кредит-қаржы институттарында шоты бар.
Сбербанк активтерінің құрамы мен құрылымын талдау жіктеу белгілерінде келесі талдауларды жүргізу керек:
* активтерді орналастырудың мақсатты сипаты;
* Банктің белсенді операциялары бойынша орналастыру салалары және контрагенттер.
Активтерді орналастырудың нысаналы сипатын бағалау үшін мыналар қолданылады:
1. Банктердегі корреспонденттік шоттардағы қаражат.
2. Міндетті резервтер.
3. Банктерге несиелер мен депозиттер.
4. Клиенттерге несиелер.
5. Бағалы қағаздар.
6. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар.
7. Негізгі құралдар және материалдық емес активтер.
8. Басқа активтер.
Жоғарыда аталған топтар бойынша жалпы сома барлық активтерге тең болуы тиіс және "барлық активтер"Қорытынды жолы бойынша жасалатын кестеде көрсетіледі.
2019-2021 жылдардағы Сбербанк АҚ ЕБ-тің активтерінің құрамы мен құрылуын кесте 2-ден көре аламыз.
Кесте 2 - 2019-2021 жылдардағы Сбербанк АҚ ЕБ-тің активтерінің құрамы мен құрылуы
№
Актив
Млн.теңге
2019ж.
2020 ж.
2021 ж.
Млн.тг
%
Млн.тг
%
Млн.тг
%
1
Ақша қаражаты және оның баламалары
505 008
27,0%
538 987
24,7%
856 394
27,2%
2
Басқа банктердегі қаражат
17 634
0,9%
55 732
2,6%
111 095
3,5%
3
Туынды қаржы құралдары
-
0,0%
42 423
33,24
82 293
2,6%
4
Клиенттерге несиелер мен аванстар
1 120 232
59,9%
1 286 748
58,9%
1 549 720
49,2%
5
Инвестициялық бағалы қағаздар
163 070
8,7%
184 086
8,4%
475 151
15,1%
6
Ағымдағы корпоративтік табыс салығы бойынша активтер
-
0,0%
1 213
0,1%
-
0,0%
7
Негізгі қаражаттар
30 964
1,7%
38 724
1,8%
38 473
1,2%
8
Материалды емес активтер
16 312
0,9%
20 565
0,9%
23 195
0,7%
1
Басқада активтер
17 105
0,9%
15 113
0,7%
15 678
0,5%
Активтер жиыны
1 870 325
100,0%
2 183 591
100,0%
3 152 809
100,0%
Ескерту- Сбербанк АҚ ЕБ-нің жылдық есебі
Кесте-2 ден көріп тұрғанымыздай 2021 жылы Банк активтері 44,4% - ға немесе 969.2 млрд.теңгеге өсті. 01.01.2021 ж. жағдай бойынша 3 152,8 млрд. теңгені құрады.
01.01.2021 ж. кредиттік портфель 1 549,7 млрд.теңгені құрады.Бір жыл ішінде өсім 262,97 млрд. теңгені немесе 20,4% - ды құрады.Банктің жиынтық активтеріндегі кредиттік қоржынның үлесі 49,2% - ды құрады.
Ақша қаражаты мен оның баламалары 58,9% - ға немесе 317,4млрд.теңгеге өсіп,856,4 млрд. теңгені құрады.Есепті күнге активтердегі ақша қаражатының үлесі 27,2% - ды құрады.
Клиенттерге берілетін кредиттер деп Банк нысанда орналастыратын қаражат түсініледі несие, яғни қайтарымдылық, ақылылық және шұғылдық шарттарында. Бұл топ қамтиды қарыз алушылардың барлық түрлері, мерзімдері және типтері бойынша берешек сомасы банкаралық кредиттер. Активтердің бұл тобы жоғары кірістілікпен және тәуекелмен сипатталады.
Қаражатты есепке алу банк балансының 2-сыныбында жүзеге асырылады.
Сбербанк АҚ ЕБ-тің кленттерге берілетін несиелердің 3 жылдық көрсеткіштерін қарастырып көрейік (кесте 3).
Кесте 3 - Сбербанк АҚ ЕБ-нің клиенттерге берген несиелері
№
Млн.тг
2019
2020
2021
1
ЗТ кредиттері
865 941
864 407
935 907
2
ЖТ кредиттері
403 490
564 963
788 527
3
Кредиттік портфельдің жиыны
1 269 431
1 429 370
1 724 434
4
Кредиттік портфельдің құнсыздануына арналған Резерв
-149 199
-142 622
-174 714
5
Кредиттік портфельдің құнсыздануына арналған Резерв
1 120 232
1 286 748
1 549 720
6
Барлығы кредиттік портфель нетто
тиын
0,83
0,89
Ескерту- Сбербанк АҚ ЕБ-нің жылдық есебі
3-ші кесте мәліметтері бойынша Өткен жылы кредиттік портфель 295,1 млрд. теңгеге немесе 20,6% - ға өсті,оның ішінде ЗТ бойынша 8,3% - ға немесе 71,5 млрд. теңгеге және ЖТ бойынша 39,6% - ға немесе 223,6 млрд. теңгеге.
2021 жылдың қорытындысы бойынша Сбербанк ЕБ активтер көлемі бойынша елдегі екінші болды - 3,2 трлн теңге, бұл бір жыл бұрынғыға қарағанда 43,5% - ға артық, ал меншікті капиталы бойынша үшінші - 299,7 млрд. таза пайда бойынша үшінші нәтижені көрсетті (халық және Kaspi-ден кейін) - 60,5 млрд теңге, бұл өткен жылмен салыстырғанда 10% - ға аз өткен жылы.
Қараша айында Fitch Ratings агенттігі банк эмитенті дефолтының ұзақ мерзімді рейтингін BBB деңгейінде растады, болжам "Тұрақты".
Банктің негізгі акционері "Ресей Жинақбанкі" АҚ болып табылады - акцияларының 100%. Соңғы акционер-Ресей Федерациясының Орталық Банкі.
Операциялық талдау (операциялық-құндық) мыналарды анықтайды және
нақты операциялардың кірістілігін, өзіндік құнын және кірістілігін бағалайды. Оның мақсаты-әрбір операцияның қаржылық нәтижесінің үлесін анықтау
Банктің пайдасын қалыптастыру. Осы талдау арқылы банк есептейді
өз қызметтерінің нақты құны, ең жақсы клиенттерді анықтайды тиімді тарату арналары.
Қолданылатын кез - келген талдау әдісі салыстырмалы ішкі және
балансты банкаралық талдау.
Балансты талдау мақсаты мен сипатына қарай жіктеледі зерттеу, зерттелетін мәселелердің толықтығы мен күрделілігі. Сәйкес бұл толық және тақырыптық талдауды ажыратады.
Коммерциялық банктердің баланстарын талдау сөзсіз есепке алуды талап етеді.
Банктің орналасқан жерінің ерекшелігі, қаржы заңнамасын,коммерциялық банктердің шоттарының номенклатурасын, несиелік банк жүйесінің құрылымын және басқа да мәселелерді бақылау.
Сбербанк АҚ ЕБ-тің ақша қаражаттары қозғалысының 3 жылдық көрсеткіштерін қарастырып көрейік.
Кесте 4 - Сбербанк Ақ ЕБ-нің ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп
№
Млн.тг
2019
2020
2021
1
Алынған пайыздар
212 127
177 214
168 118
2
Төленген пайыздар
-95 850
-92 927
-84 464
3
Алынған комиссиялар
39 600
43 564
40 575
4
Төленген комиссиялар
-15 980
-17 741
18 768
5
Шетел валютасындағы операциялар бойынша алынған таза өткізілген кірістер
29 365
28 632
23 095
6
Туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша алынған таза іске асырылған кірістер
-
-
-
7
Алынған басқа да кірістер
121
135
150
Төленген өзге де шығыстар
51
-
-
Операциялық активтердегі өзгерістерге дейінгі ақша қаражаты және міндеттемелер
102 582
99 283
100 105
Операциялық активтер мен міндеттемелердегі таза өсім:
365 210
490 458
270 626
Төленген корпоративтік табыс салығы
-10 492
-10 916
-8 871
Операциялық қызметтегі ақша қаражатының таза түсімі
601 200
578 825
428 803
Инвестициялық қызметтен (ИД)ақша ағындары
Негізгі құралдарды сатып алу
-4 432
-7 852
-5 752
Материалдық емес активтерді сатып алу
-3 652
-5 262
-4 852
Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
4
1 Сбербанк АҚ Оқф даму тарихы және ұйымдастырушылық құрылымы
6
2 Банктің қаржы-экономикалық жағдайын талдау
10
3 Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін талдау(3 жылғы мәліметтер негізінде)
13
4 Дербес тапсырма: Қазақстанның қор нарығы:мәселелері және қазіргі кезеңде даму болашағы
5 СҒЗЖ: Банктердің бағалы қағаздармен операциялары
6 Қорытынды
7 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
20
27
33
34
Кіріспе
Практиканың өту базасы:Сбербанк АҚ ЕБ, Шымкент қ.
Дипломалды практиканың мақсаты оқу үрдісі барысында жинақталған теориялық білімдерін тәжірибемен ұштастыру болып табылады.
Қойылған мақсаттарға сәйкес келесі міндеттер орындалады:
-Сбербанк АҚ Оқф даму тарихы және ұйымдастырушылық құрылымы
-Банткің қаржы-экономикалық жағдайын талдау
-Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін талдау( 3 жылғы мәліметтер негізінде)
-Дербес тапсырма:Қазақстанның қор нарығы:мәселелері және қазіргі кезеңде даму болашағы
-СҒЗЖ: Банктердің бағалы қағаздармен операциялары
Банк жүйесі кез-келген елдің экономикалық жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады. Банктер өнеркәсіп пен сауда, ауылшаруашылығы және халық арасындағы байланыс болып табылады. Осылайша, бизнес үшін де, жалпы ел экономикасы үшін де банк құрылымдарының қажеттілігі мен маңыздылығы түсінікті. Банктер жеке экономикалық аймақтың немесе кез-келген елдің атрибуты болып табылады, олардың қызмет ету саласы географиялық немесе ұлттық шекараларға ие емес, бұл үлкен қаржылық күші, айтарлықтай ақшалай капиталы бар планетарлық құбылыс. Банктің тартымды бейнесін (имиджін) құру оның қызметтері туралы ақпаратты жариялаудан кем емес. Бұл көбінесе банктер шамамен бірдей бағамен бірдей қызметтер жиынтығын ұсынатын жағдайда, белгілі бір банктің клиенттерінің таңдауы көбінесе ол туралы қалыптасқан өкілдікпен анықталады.
Банктің және оның өнімінің қызмет көрсету нарығындағы имиджі ерекше рөл атқарады. Бұл банк саласына толықтай қатысты. Банктің негіз қалаушы қағидатын табысты іске асыру-олардың иелерінің негізгі мүдделерін қозғайтын "бөтен" ақшамен жұмыс істеу серіктестік қатынастардың сенімділігіне шешуші түрде байланысты болады.
Осы орайда Қазақстан Республикасының Президенті Қасым Жомарт Кемелұлы Тоқаев 2021 жылғы 1 қыркүйектегі Халық бірлігі мен жүйелі реформалар - ел өркендеуінің берік негізіатты жолдауында: Жалпы экономикалық дамуымызда оң үрдіс бар екені сөзсіз. Алайда, соңғы кезде бюджеттің шығыс бөлігіндегі міндеттемелерді орындау үшін бюджет тапшылығы ұлғайып, Ұлттық қордан алынатын трансферттер көбеюде. Үнемі осылай ауырдың үстімен, жеңілдің астымен жүре алмаймыз. Біздегі қаржылық орнықтылықтың қоры соншалықты шексіз емес. Бюджеттің кірісін арттыру үшін шаралар қабылдау қажет екені сөзсіз. Жалпы, елімізге мемлекет қаржысын, атап айтқанда, мемлекеттік қарызды, бюджет саясатын және Ұлттық қорды басқарудың ережелер жинағы қажет. Үкімет пен Ұлттық банктен жыл соңына дейін Мемлекет қаржысын басқару тұжырымдамасын әзірлеуді сұраймын,-деп айтып өткен болатын.
1 Сбербанк АҚ Оқф даму тарихы және ұйымдастырушылық құрылымы
Бүгінде Сбербанк - Ресейдегі ең ірі банк және ғаламдық жетекші қаржы институттарының бірі. Сбербанктің үлесіне Ресейдің бүкіл банк секторы активтерінің үштен бір бөлігі кіреді. Сбербанк ұлттық экономика үшін негізгі кредитор болып табылады және салымдар нарығының ауқымды үлесіне ие. Сбербанктің қызметтерін әлемнің 22 елінде 145 миллионнан астам клиенттер пайдаланады. Банк Ресейдегі ең ауқымды филиалдық желіге ие: 15 мыңнан астам қызмет көрсету орындары бар. Банктің шетелдік желісі Ұлы Британия, АҚШ, ТМД, Орталық және Шығыс Еуропа, Үндістан, Қытай және өзге де елдердегі еншілес банктерден, филиалдардан және өкілдіктерден тұрады.
Қазақстандағы "Ресей Жинақ Банкі" Акционерлік Қоғамының Еншілес Банкінің тарихы 2006 жылдың соңында, Ресей сбербанкі, орталық және Шығыс Еуропаның аса ірі қаржы институты, National Business журналының нұсқасы бойынша клиенттерге қызмет көрсетудің үздік деңгейі бар банк деп танылған Тексакабанк акцияларының 99,99% - ын сатып алған кезде басталады.
2007 жылы банк ұлттық және шетел валютасында банктер жүзеге асыратын банктік және өзге операцияларды жүргізуге Қазақстан Республикасы Агенттігінің №199 лицензиясына лицензия алды. Сол жылы Банктің жарғылық капиталы 15 есеге жуық ұлғайып, 29 млрд.теңгені (240 млн. доллардан астам) құрады, бұл "Сбербанк" АҚ ЕБ-ға жарғылық капиталының мөлшері бойынша Қазақстан Республикасының 10 ірі банктерінің қатарына кіруге мүмкіндік берді.
2009 жылғы 1 желтоқсанда Банк меншікті капитал мөлшері бойынша 6-шы орынды , таза пайда бойынша 8-ші орынды және Қазақстанның ЕДБ рейтингінде активтер мөлшері бойынша 10-шы орынды иеленді.
Ресей сбербанкі қазақстандық нарыққа шындап және ұзақ уақыт бойы қосылды, еншілес банктің капиталы 29 миллиард теңге белгісіне дейін жетеді, бұл банктік рейтингтің тоғызыншы орынға көтерілуіне ықпал етті. Бұдан басқа, алдағы уақытта банк Қазақстан экономикасына 2,5 миллиард долларға дейін инвестиция сала алады. Еншілес банктің алдағы жоспарларына ірі банктердің алғашқы бестігіне кіру және филиалдар желісін кеңейту міндеті кіреді.
"Сбербанк" АҚ ЕБ әмбебап Банкі кәсіпорындар мен жеке сектордың бизнесін дамытуға көмек көрсетумен айналысады. "Бедел рейтингтері" статистикасының нәтижелері бойынша банк іскерлік беделі ең жақсы 50 компанияның рейтингісіне кіреді және бес балдық шкала бойынша 4,75 балға бағаланған, ал бұл зерттеудің басқа қатысушыларымен салыстырғанда ең жақсы нәтиже болып табылады. Сонымен қатар, банктік қызмет көрсету көрсеткіші Қазақстанның 11 ірі банкі арасында бірінші орынға ие болды, барлығы "Сбербанк " АҚ ЕБ құрылымдық сервистік бөлімшелері 93. Аталған қаржы институты Алматы, Астана, Қостанай, Орал, Қарағанды, Атырау, Ақтау, Павлодар, Петропавл, Өскемен, Шымкент және т. б. қалаларда жұмыс істейді.
Банк Республика ауқымында тұрақты, жедел және серпінді дамуға және әлеуметтік, іскерлік және қаржылық мәртебесін тұрақты арттыруға бағдарланған.
"Ресей Сбербанкі" АҚ ЕБ жеке тұлғаларға ұсынылатын қызметтердің келесі жиынтығын ұсынады және жүзеге асырады:
1) депозиттер-тиімді депозиттік бағдарламасы бар қаражатты сенімді салу.
2) несиелер-бұл пәтер, коттедж, үй, машина сатып алуға, жөндеу жұмыстарын жүргізуге және т. б. болатын несиелік бағдарламалар.
3) есеп айырысу - кассалық қызмет көрсету.
4) төлем карталары - "Сбербанк" АҚ ЕБ халықаралық Visa карталарын шығарады.
5) Ақша аударымдары.
6) Сейф ұяшықтары - бұл құндылықтар мен құжаттарды сақтауға арналған жеке сейф ұяшықтары.
7) чектермен операциялар - барлық чектерді доллар мен еурода сатып алу және сату.
8) бағалы қағаздармен операциялар.
9) шот ашпай жасалатын төлемдер.
"Ресей Сбербанкі" АҚ ЕБ заңды тұлғаларға ұсынылатын қызметтердің келесі жиынтығын ұсынады және жүзеге асырады:
*Депозиттер-түрлі мерзімдерге және тиімді шарттарға салымдарды қабылдау.
* Несиелер-әртүрлі мақсаттарға арналған несиелер.
* Есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету-айырбастау, айырбастау, сұрыптау, буып-түю, сақтау және тағы басқалар.
* Төлем карталары.
* Құжаттамалық операциялар-экспорт-импорт операциялары бойынша есеп айырысу.
* Бағалы қағаздармен операциялар
Банктің ұйымдық құрылымы қызмет басталған сәттен бастап қалыптасты, бірақ уақыт өте келе ол үнемі өзгеріп отырады және жетілдірілуде.
2008 жылы Банктің стратегиялық жоспарларын іске асыру, бөлімшелердің тиімділігін және банктегі басқару сапасын арттыру мақсатында ұйымдық модельді оңтайландыру бойынша жұмыс басталды. Атап айтқанда, клиенттердің тиісті топтарымен жұмыс істеуге жауапты корпоративтік және бөлшек блоктар құрылды.
Операциялық, ақпараттық, әкімшілік функцияларды, тәуекелдерді басқару функцияларын кезең-кезеңімен шоғырландыру басталды. Өзгерістер нақты бағыттар бойынша жауапкершіліктің аражігін нақты ажыратуға және Банктің бүкіл құрылымы бойынша басқарудың вертикальдарын құруға бағытталған. 1-суретте Жинақ банкінің ұйымдық құрылымы көрсетілген.
Акционерлердің жалпы жиналысы
Аудит жөніндегі комитет
Кадрлар жөніндегі комитет
Стратегиялық жоспарлау комитеті
Бақылау кеңесі
Комитеттер
Кредиттер мен
инвестициялар беру бойынша клиенттермен жұмыс бойынша
Стратегия және корпоративтік даму бойынша
Басқарма
Еншілес банктер
Сурет-1 Сбербанктің ұйымдық құрылымы
"Ресей Жинақ банкі" АҚ еншілес банкі кредиттік ұйым болып табылады. Банктің толық фирмалық атауы: Еншілес банк акционерлік қоғам Ресей Федерациясының жинақ банкі. Банктің қысқартылған фирмалық атауы: "Сбербанк"АҚ ЕБ.
Банктің заңды мекенжайы: Шымкент қаласы, Адырбеков көшесі, 34.
Банк Қазақстан Республикасының банк жүйесіне кіреді және екінші деңгейдегі банк болып табылады, өз қызметінде Қазақстан Республикасының заң шығару базасын, нормативтік құқықтық актілерді, оның ішінде Қазақстан Республикасы Халық Банкінің нормативтік актілерін басшылыққа алады. Банк заңды тұлға болып табылады.
Банк коммерциялық ұйым болып табылады, оның қызметінің негізгі мақсаты Банк акционерлерінің мүддесінде пайда алу, сондай-ақ қазақстандық қаржы нарығында халықаралық сыныптағы банктік қызметтерді ұсыну болып табылады.
"Ресей Жинақ Банкі" АҚ ЕБ жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне) міндетті ұжымдық кепілдік беру (сақтандыру) жүйесінің қатысушысы болып табылады, банктің жеке тұлғалардың теңгедегі және шетел валютасындағы салымдарын (депозиттерін) қайтару жөніндегі міндеттемелеріне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен кепілдік беріледі.
Филиалдың ұйымдық құрылымы сызықтық болып табылады және 1-кестеде көрсетілген келесі түрге ие.
Филиал директоры
Директор орынбасары
Бас бухгалтер
Жеке менеджерлер
Бухгалтерлер
ЗТ несиелеу бөлімі
Кассалық операциялар секторы
ЖТ несиелеу бөлімі
Заң бөлімі
АТ мамандары
Операциялық бөлім
Экономистер
Қауіпсіздік Бөлімі
Кесте1-"Сбербанк" АҚ ЕБ филиалының ұйымдастырушылық-басқарушылық құрылымы. Банктің басқару органдары: жоғары орган (акционерлердің жалпы жиналысы), басқару органы (Директорлар кеңесі), атқарушы орган (басқарма) болып табылады.
Сбербанк" АҚ ЕБ жүзеге асыратын негізгі операциялар
Берілген лицензияларға сәйкес "Сбербанк" АҚ ЕБ мынадай операцияларды жүзеге асыруға құқылы:
*жеке және заңды тұлғалардың ақшалай қаражаттарын салымдарға тарту;;
* өз атынан және өз есебінен тартылған қаражатты орналастыру;
*жеке және заңды тұлғалардың банктік шоттарын ашу және жүргізу;
*жеке және заңды тұлғалардың, оның ішінде корреспондент банктердің тапсырмасы бойынша олардың банктік шоттары бойынша есеп айырысулар;
Келесі бөлімде Банктің қаржы-экономикалық жағдайына талдау жасаймыз
2 Банктің қаржы-экономикалық жағдайын талдау
Қазіргі коммерциялық банкте қаржы-экономикалық жағдайды талдау, оның құрамдас бөлігі ретінде, тек қаржылық басқару элементі ғана емес, оның негізі болып табылады, өйткені қаржылық қызмет банкте басым болып табылады. Басқару функциялары мен аудит және бақылау сияқты функцияларды талдау арқылы банктің ішкі реттелуі жүзеге асырылады.
Банктік бизнестегі қаржылық жағдайды талдаудың мазмұны, орны мен рөлі көбінесе несие мекемелері қызметінің ерекшелігіне байланысты.
Коммерциялық банктердің қызметін басқарудағы қаржылық жағдайды талдаудың рөлі, басқарудың сенімділігі мен сапасын арттыру тек жауапты ғана емес, сонымен бірге жеке коммерциялық банктердің де, тұтастай алғанда банк жүйесінің де өміршеңдігін анықтайды.
Банктердегі қаржылық жағдайды талдаудың маңызды ерекшелігі - олардың қызметі олар жұмыс істейтін ортада болатын процестер мен құбылыстармен тығыз байланысты. Сондықтан банктегі қаржылық жағдайға талдау жасау алдында оны қоршаған қаржылық-саяси, іскерлік және экономикалық ортаға талдау жасау керек.
Көптеген басқару шешімдерінің тиімділігін қаржылық көрсеткіштердің көмегімен бағалауға болады, сондықтан қаржылық талдаудың ажырамас бөлігі ретінде қаржылық жағдайды талдау кезеңі, операция және қабылданған басқару шешімдерінің сапасы мен тиімділігін қамтамасыз етудің негізгі шарттарының бірі болып табылады. Банк қызметінің экономикалық тиімділігін зерттей және сипаттай отырып, талдау, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, үйлестіру, ынталандыру, ізгілендіру және бақылаумен қатар басқару функцияларының бірі болып табылады. Яғни, қаржылық жағдайды талдау және жалпы коммерциялық банктегі қаржылық талдау банктің тиімділігін ғана емес, сонымен бірге оны басқарудың экономикалық тиімділігін де зерттейді және бағалайды.
Банк қызметінің экономикалық тиімділігін жалпылама бағалауды жүзеге асырудан басқа, қаржылық жай-күйді талдау банк қызметін болжау және қаржылық модельдеу құралы, оның балама (немесе жаңа) бағыттарын зерделеу және бағалау әдісі және кредиттік мекеменің құнын бағалау әдісі болып табылады.
Қаржылық болжау және қаржылық модельдеу құралы ретінде талдау функциясы бүгінде банктің бизнес-жоспарының негізгі бөлімдерін зерттеу және бағалау процесінде жүзеге асырылады.
Қаржылық басқарудың жекелеген түрлерін (активтерді, пассивтерді, өтімділікті, тәуекелдерді және т.б.) жүзеге асыру кезінде қаржылық жай-күйді талдау басқарудың көрсетілген түрлерінің әрқайсысын іске асыру құралын және оларды кейіннен бағалау әдісін білдіреді.
Активтерді басқару барысында өтімділіктің қажетті деңгейін және тәуекелділіктің рұқсат етілген деңгейін сақтай отырып, олардың ең жоғары кірістілігіне қол жеткізу міндеті қойылады. Бұл міндет көрсетілген бағыттардағы қаржы активтерін жүйелі талдау және активтердің тиісті құрылымын қалыптастыру жөніндегі мақсатты іс-қимылдар негізінде ғана орындалады.
Міндеттемелерді басқару: кіріс әкелмейтін құралдарды талдаумен; клиенттер алдындағы міндеттемелерді орындау үшін және белсенді операцияларды дамыту үшін қажетті несие ресурстарын іздеудің негізгі бағыттарын зерттеумен; "арзан" ресурстарды тартудың мүмкін әдістерін талдаумен байланысты.
Сонымен, қаржылық жағдайды талдау қаржылық талдаудың бір бөлігі ретінде, тәжірибе ретінде, басқарушылық қызмет түрі ретінде қаржылық мәселелер бойынша шешімдер қабылдаудан бұрын, кезең, операция және оларды қабылдау шарты (ақпараттық-аналитикалық қолдау) болып табылады, содан кейін қорытынды ақпарат негізінде шешімдердің нәтижелерін қорытындылайды және бағалайды.
Қаржылық жай - күй - Банктің жинақтап қорытатын, кешенді сипаттамасы-банктің өз қызметінде шектеулерді (капиталдың абсолюттік және салыстырмалы шамасының ең аз мөлшерін, активтерге тән тәуекелдер мен өтімділік деңгейін, пассивтерді сатып алу құнын, жалпы тәуекелді және т.б.) сақтау деңгейін көрсетеді.
Осыған байланысты банкті басқарудың мақсаты бір мезгілде оның қаржылық жай-күйінің қажетті деңгейін ұстап тұру кезінде қажетті қаржылық нәтижелерді алу үшін шарттарды қамтамасыз ету болып табылады. Қаржылық талдау басқару мақсаттарына қол жеткізу дәрежесін, яғни оның тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді; бұл ретте банктің қаржылық жай-күйі жалпы басқарудан гөрі оның қаржылық басқаруының тиімділігін көбірек сипаттайды.
Банктердегі мәселелерді шешуге қатысты қаржылық жай-күйін бағалау, таңдау көрсеткіштерін және құрал-саймандарды, оны өткізу, менеджерлер, түрлі деңгейдегі назар, бірақ ол негізінен іске асыру шеңберінде жекелеген түрлерін басқару: активтерді, пассивтерді, капиталды, тәуекелдерді, әр топ менеджерлер жауапты, тиімді істерді жүргізу өзінің жұмыс учаскесінде. Мұндай талдауды ұйымдастыру басқаруға байланысты тәуекелдерді таратуға мүмкіндік береді. Банктің қаржылық жай-күйінің деңгейі тұтастай алғанда оның қаржылық есептілігін, сондай-ақ мемлекеттік федералдық ведомстволар әзірлейтін және қадағалауы федералдық деңгейде жүзеге асырылатын банктерге жіберілетін банктердің қызметі туралы әртүрлі біріздендірілген есептердегі ақпаратты талдау негізінде ғана бағаланады. Бұл есептер әрбір банктің активтері, оның міндеттемелері, капиталы, ағымдағы тоқсандағы және алдыңғы үш жылдағы кірістері мен шығыстары туралы мәліметтерді, басқа да ақпаратты қамтиды.
Алайда, өз мақсаттары үшін банк қызметін толық және объективті бағалау үшін банк қызметінің барлық тараптарына, сондай-ақ оны басқару сапасына жалпылама кешенді талдау жүргізу қажет.
Қаржылық жай - күйін талдау: - банктің ағымдағы және перспективалық қаржылық жай-күйін бағалау мақсатында жүргізіледі;
- қаржылық қамтамасыз ету тұрғысынан Банктің даму қарқынының мүмкіндіктері мен орындылығы;
- қаржы ресурстарының қолжетімді көздерін анықтау және оларды жұмылдыру мүмкіндігі мен орындылығын бағалау;
- Банктің капитал нарығындағы жағдайын болжау.
Банктің қаржылық жағдайын талдау міндеттері осындай талдау жүргізу мақсатымен анықталады. Талдаудың міндеттері ақпаратты әлеуетті пайдаланушылардың мақсаттарына негізделеді, оларды екі санатқа бөлуге болады: ішкі (клиенттер, салымшылар, банк кредиторлары, акционерлер, банкті басқару органдары, банк персоналы) және сыртқы (Орталық банк, банктік қадағалау органдары, әлеуетті салымшылар).
Сыртқы аудит сыртқы пайдаланушылардың тапсырысы бойынша. Бірақ сыртқы аудиттің деректері сенімділіктің жеткілікті деңгейімен нақты банктің және тұтастай алғанда аймақтың банк жүйесінің дамуына объективті баға беруге мүмкіндік бермейтінін атап өткен жөн.
Ішкі аудит банктің қаржылық жағдайын толық егжей-тегжейлі талдауды қамтиды.
Осылайша, коммерциялық банктің қаржылық жағдайы оның қызметінің жалпыланған, жан-жақты сипаттамасы болып табылады. Бұл күйдің параметрлері Тұрақты емес, бірақ үнемі өзгеріп отырады. Олардың бір бөлігі банктің қаржылық жағдайын оның қысқа мерзімді перспективасы позициясынан (тиісті қаржылық коэффициенттерді - қысқа мерзімді өтімділікті, төлем қабілеттілігін талдау арқылы), екіншісі - банктің қазіргі және болашақтағы тиімді қызметін жүзеге асыру үшін оған қажетті қаражат көздерінің (меншікті және қарыз капиталының) құрылымымен айқындалатын орта және ұзақ мерзімді даму позициясынан, сондай - ақ банктің қаржылық жағдайына баға береді. оларды орналастыру сапасы. Жеке көрсеткіштер, мысалы, ол жұмыс істеген кезде жинаған Банктің меншікті капиталы) бір уақытта және ретроспективті позициялардың қаржылық жағдайын бағалайды. Демек, банктің қаржылық жай-күйі оның активтері мен пассивтерін (баланстық, сондай-ақ баланстан тыс) басқару тиімділігінің жалпы деңгейімен, оларды басқарудың үйлестірілуімен айқындалады және осы жай-күйді сипаттайтын негізгі көрсеткіштерде көрсетіледі.
Келесі бөлімде Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін 3 жылғы мәліметтер негізінде талдаймыз.
3 Сбербанк АҚ операцияларын және қызметтерін талдау(3 жылғы мәліметтер негізінде)
Қазіргі коммерциялық банктер - бұл кәсіпорындар мен ұйымдарға, сондай-ақ халыққа-өз клиенттеріне тікелей қызмет көрсететін банктер. Коммерциялық банктер банк жүйесінің негізгі буыны болып табылады. Меншік нысанына қарамастан коммерциялық банктер экономиканың дербес субъектілері болып табылады. Олардың клиенттермен қарым-қатынасы коммерциялық сипатқа ие. Коммерциялық банктердің жұмыс істеуінің негізгі мақсаты-максималды пайда алу.Банк заңнамасына сәйкес банк - бұл жеке және заңды тұлғалардың ақшалай қаражатын тартуға, оларды өз атынан және өз есебінен қайтарымдылық, ақылылық, мерзімділік шарттарында орналастыруға және клиенттердің тапсырмасы бойынша есеп айырысу операцияларын жүзеге асыруға құқығы бар кредиттік ұйым .Коммерциялық банк, кез-келген басқа банк сияқты, өз функцияларын орындайды:
қаражатты депозиттерге шоғырландыру (тарту) ;
оларды орналастыру (инвестициялық функция);
клиенттерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету.
Коммерциялық банктер, ең алдымен, белгілі бір несиелік институттар ретінде әрекет етеді, олар бір жағынан экономиканың уақытша бос қаражатын тартады; екінші жағынан, осы тартылған қаражат есебінен кәсіпорындардың, ұйымдардың және халықтың әр түрлі қаржылық қажеттіліктерін қанағаттандырады.
Несиелік ресурстарды жинақтау және орналастыру бойынша банк операцияларының экономикалық негізі қарыз құнын қалыптастыруға және пайдалануға әсер ететін объективті процесс ретінде ақша қозғалысы болып табылады. Бұл процесті ұйымдастыра отырып, коммерциялық банк жинақталған несие ресурстарын тиімді орналастыруды қамтамасыз ететін коммерциялық кәсіпорын ретінде әрекет етеді.
Сбербанк операциялары мыналарды қамтиды:
* заңды және жеке тұлғалардың ақшалай қаражатын талап етілгенге дейін және белгілі бір мерзімге салымдарға тарту;
* меншікті және тартылған қаражат есебінен өз атынан кредиттер беру;
* жеке және заңды тұлғалардың шоттарын ашу және жүргізу
* клиенттердің, оның ішінде корреспондент-банктердің тапсырмасы бойынша есеп айырысуларды жүзеге асыру;
* ақша қаражатын, вексельдерді, төлем және есеп айырысу құжаттарын инкассациялау және клиенттерге кассалық қызмет көрсету;
* меншік иесімен немесе қаражатты басқарушымен шарт бойынша ақшалай қаражатты басқару;
* заңды және жеке тұлғалардан шетел валютасын қолма-қол және қолма-қол емес нысанда сатып алу және сату;
* қолданыстағы заңнамаға сәйкес қымбат металдармен операцияларды жүзеге асыру;
* банктік кепілдіктер беру.
Сонымен қатар, коммерциялық банктердің қызметтерін клиенттің атынан белгілі бір ақыға пайдасына банктік операциялар жүргізу ретінде анықтауға болады. Банктік қызметтің негізгі сипаттамаларына мыналар жатады:
* қызметтердің материалдық емес мәні;
* өнім сақталмайды, бірақ банкир басқаратын банктерде қолма-қол ақша қоры жасалады;
* банктік операциялар мен қызметтерді жүргізу заңнамалық тәртіпте реттеледі;
* жаңа банктік қызмет авторының авторлық құқығы жоқ
* сату жүйесі (банктік операциялар мен қызметтерді ұсыну) эксклюзивті және біріктірілген, өйткені бір банктің барлық филиалдары банктік операциялар мен қызметтердің бірдей жиынтығын орындайды.
Өндіргіш күштерді дамытудың қазіргі деңгейі банк секторынан өз клиенттеріне - өнеркәсіптік, сауда және өзге де кәсіпорындар мен ұйымдарға, сондай-ақ халыққа көбірек қызмет көрсетуді талап етеді. Соңғы он-жиырма жылда бірқатар дамыған елдердегі банк ісі сапалы жаңа деңгейге шықты. Бұл деңгей, атап айтқанда, халықтың көпшілігін банктік қызметтермен қамтуды қамтиды. Сонымен, Ұлыбританияда, Францияда, Германияда ересек тұрғындардың шамамен 80% - ында ағымдағы шот немесе банк салымы бар. Халықтың жұмыспен қамтылған бөлігіне келетін болсақ, оның 95%-ның не банкте, не сақтандыру қоғамында, не бірнеше кредит-қаржы институттарында шоты бар.
Сбербанк активтерінің құрамы мен құрылымын талдау жіктеу белгілерінде келесі талдауларды жүргізу керек:
* активтерді орналастырудың мақсатты сипаты;
* Банктің белсенді операциялары бойынша орналастыру салалары және контрагенттер.
Активтерді орналастырудың нысаналы сипатын бағалау үшін мыналар қолданылады:
1. Банктердегі корреспонденттік шоттардағы қаражат.
2. Міндетті резервтер.
3. Банктерге несиелер мен депозиттер.
4. Клиенттерге несиелер.
5. Бағалы қағаздар.
6. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар.
7. Негізгі құралдар және материалдық емес активтер.
8. Басқа активтер.
Жоғарыда аталған топтар бойынша жалпы сома барлық активтерге тең болуы тиіс және "барлық активтер"Қорытынды жолы бойынша жасалатын кестеде көрсетіледі.
2019-2021 жылдардағы Сбербанк АҚ ЕБ-тің активтерінің құрамы мен құрылуын кесте 2-ден көре аламыз.
Кесте 2 - 2019-2021 жылдардағы Сбербанк АҚ ЕБ-тің активтерінің құрамы мен құрылуы
№
Актив
Млн.теңге
2019ж.
2020 ж.
2021 ж.
Млн.тг
%
Млн.тг
%
Млн.тг
%
1
Ақша қаражаты және оның баламалары
505 008
27,0%
538 987
24,7%
856 394
27,2%
2
Басқа банктердегі қаражат
17 634
0,9%
55 732
2,6%
111 095
3,5%
3
Туынды қаржы құралдары
-
0,0%
42 423
33,24
82 293
2,6%
4
Клиенттерге несиелер мен аванстар
1 120 232
59,9%
1 286 748
58,9%
1 549 720
49,2%
5
Инвестициялық бағалы қағаздар
163 070
8,7%
184 086
8,4%
475 151
15,1%
6
Ағымдағы корпоративтік табыс салығы бойынша активтер
-
0,0%
1 213
0,1%
-
0,0%
7
Негізгі қаражаттар
30 964
1,7%
38 724
1,8%
38 473
1,2%
8
Материалды емес активтер
16 312
0,9%
20 565
0,9%
23 195
0,7%
1
Басқада активтер
17 105
0,9%
15 113
0,7%
15 678
0,5%
Активтер жиыны
1 870 325
100,0%
2 183 591
100,0%
3 152 809
100,0%
Ескерту- Сбербанк АҚ ЕБ-нің жылдық есебі
Кесте-2 ден көріп тұрғанымыздай 2021 жылы Банк активтері 44,4% - ға немесе 969.2 млрд.теңгеге өсті. 01.01.2021 ж. жағдай бойынша 3 152,8 млрд. теңгені құрады.
01.01.2021 ж. кредиттік портфель 1 549,7 млрд.теңгені құрады.Бір жыл ішінде өсім 262,97 млрд. теңгені немесе 20,4% - ды құрады.Банктің жиынтық активтеріндегі кредиттік қоржынның үлесі 49,2% - ды құрады.
Ақша қаражаты мен оның баламалары 58,9% - ға немесе 317,4млрд.теңгеге өсіп,856,4 млрд. теңгені құрады.Есепті күнге активтердегі ақша қаражатының үлесі 27,2% - ды құрады.
Клиенттерге берілетін кредиттер деп Банк нысанда орналастыратын қаражат түсініледі несие, яғни қайтарымдылық, ақылылық және шұғылдық шарттарында. Бұл топ қамтиды қарыз алушылардың барлық түрлері, мерзімдері және типтері бойынша берешек сомасы банкаралық кредиттер. Активтердің бұл тобы жоғары кірістілікпен және тәуекелмен сипатталады.
Қаражатты есепке алу банк балансының 2-сыныбында жүзеге асырылады.
Сбербанк АҚ ЕБ-тің кленттерге берілетін несиелердің 3 жылдық көрсеткіштерін қарастырып көрейік (кесте 3).
Кесте 3 - Сбербанк АҚ ЕБ-нің клиенттерге берген несиелері
№
Млн.тг
2019
2020
2021
1
ЗТ кредиттері
865 941
864 407
935 907
2
ЖТ кредиттері
403 490
564 963
788 527
3
Кредиттік портфельдің жиыны
1 269 431
1 429 370
1 724 434
4
Кредиттік портфельдің құнсыздануына арналған Резерв
-149 199
-142 622
-174 714
5
Кредиттік портфельдің құнсыздануына арналған Резерв
1 120 232
1 286 748
1 549 720
6
Барлығы кредиттік портфель нетто
тиын
0,83
0,89
Ескерту- Сбербанк АҚ ЕБ-нің жылдық есебі
3-ші кесте мәліметтері бойынша Өткен жылы кредиттік портфель 295,1 млрд. теңгеге немесе 20,6% - ға өсті,оның ішінде ЗТ бойынша 8,3% - ға немесе 71,5 млрд. теңгеге және ЖТ бойынша 39,6% - ға немесе 223,6 млрд. теңгеге.
2021 жылдың қорытындысы бойынша Сбербанк ЕБ активтер көлемі бойынша елдегі екінші болды - 3,2 трлн теңге, бұл бір жыл бұрынғыға қарағанда 43,5% - ға артық, ал меншікті капиталы бойынша үшінші - 299,7 млрд. таза пайда бойынша үшінші нәтижені көрсетті (халық және Kaspi-ден кейін) - 60,5 млрд теңге, бұл өткен жылмен салыстырғанда 10% - ға аз өткен жылы.
Қараша айында Fitch Ratings агенттігі банк эмитенті дефолтының ұзақ мерзімді рейтингін BBB деңгейінде растады, болжам "Тұрақты".
Банктің негізгі акционері "Ресей Жинақбанкі" АҚ болып табылады - акцияларының 100%. Соңғы акционер-Ресей Федерациясының Орталық Банкі.
Операциялық талдау (операциялық-құндық) мыналарды анықтайды және
нақты операциялардың кірістілігін, өзіндік құнын және кірістілігін бағалайды. Оның мақсаты-әрбір операцияның қаржылық нәтижесінің үлесін анықтау
Банктің пайдасын қалыптастыру. Осы талдау арқылы банк есептейді
өз қызметтерінің нақты құны, ең жақсы клиенттерді анықтайды тиімді тарату арналары.
Қолданылатын кез - келген талдау әдісі салыстырмалы ішкі және
балансты банкаралық талдау.
Балансты талдау мақсаты мен сипатына қарай жіктеледі зерттеу, зерттелетін мәселелердің толықтығы мен күрделілігі. Сәйкес бұл толық және тақырыптық талдауды ажыратады.
Коммерциялық банктердің баланстарын талдау сөзсіз есепке алуды талап етеді.
Банктің орналасқан жерінің ерекшелігі, қаржы заңнамасын,коммерциялық банктердің шоттарының номенклатурасын, несиелік банк жүйесінің құрылымын және басқа да мәселелерді бақылау.
Сбербанк АҚ ЕБ-тің ақша қаражаттары қозғалысының 3 жылдық көрсеткіштерін қарастырып көрейік.
Кесте 4 - Сбербанк Ақ ЕБ-нің ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп
№
Млн.тг
2019
2020
2021
1
Алынған пайыздар
212 127
177 214
168 118
2
Төленген пайыздар
-95 850
-92 927
-84 464
3
Алынған комиссиялар
39 600
43 564
40 575
4
Төленген комиссиялар
-15 980
-17 741
18 768
5
Шетел валютасындағы операциялар бойынша алынған таза өткізілген кірістер
29 365
28 632
23 095
6
Туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша алынған таза іске асырылған кірістер
-
-
-
7
Алынған басқа да кірістер
121
135
150
Төленген өзге де шығыстар
51
-
-
Операциялық активтердегі өзгерістерге дейінгі ақша қаражаты және міндеттемелер
102 582
99 283
100 105
Операциялық активтер мен міндеттемелердегі таза өсім:
365 210
490 458
270 626
Төленген корпоративтік табыс салығы
-10 492
-10 916
-8 871
Операциялық қызметтегі ақша қаражатының таза түсімі
601 200
578 825
428 803
Инвестициялық қызметтен (ИД)ақша ағындары
Негізгі құралдарды сатып алу
-4 432
-7 852
-5 752
Материалдық емес активтерді сатып алу
-3 652
-5 262
-4 852
Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz