Кәсіпорынның ақпараттық жүйесін құру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

І. КІРІСПЕ
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Кәсіпорында ақпараттық жүйелерді жобалау мен қолданудың әдіснамалық негіздері
1.1. Ақпараттық жүйелер түсінігі және мәні
1.2. Ақпараттық жүйелердің жіктелуі
1.3. Кәсіпорындар мен ақпараттық жүйелердің өзара байланысы
1.4. Ақпараттық жүйелерді жобалау әдістемесі
2. Кәсіпорынның коммерциялық қызметін талдау
2.1. Кәсіпорынның жалпы сипаттамасы
2.2. Кәсіпорынның ұйымдық құрылымы
2.3. Коммерциялық қызметтің негізгі көрсеткіштерін талдау
3. Ақпараттық жүйені әзірлеу
3.1. Пайдаланушы интерфейсін жобалау
3.2. Деректер базасын жобалау
3.3. Қосымшаны іске асыру
3.4. Қосымшаның рөлі мен тиімділігін бағалау
ІІІ.ҚОРЫТЫНДЫ
1. Кәсіпорында ақпараттық жүйелерді жобалау мен қолданудың әдіснамалық негіздері
1.1. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ МӘНІ
Қазіргі жағдайда кәсіпорынды тиімді басқару компьютерлік технологияны қолданбай мүмкін емес. Бағдарламалық өнімді және әзірлеуші компанияны дұрыс таңдау бухгалтерлік есепті автоматтандырудың бірінші және анықтаушы кезеңі болып табылады. Қазіргі уақытта нақты тапсырмадан ақпараттық жүйені (АЖ) таңдау мәселесі стандартты процедураға айналуда.
Көптеген қазақстандық кәсіпорындардың жетекшілері заманауи компьютерлік интеграцияланған жүйелер туралы аз түсінеді және стандартты басқару мәселелерін шешу үшін жеке бағдарламаларды әзірлейтін өздерінің бағдарламашыларынан тұратын үлкен штатты ұстануды қалайды.
Ең тиімді компьютерлік басқару жүйесін таңдау бойынша шешім қабылдау процедурасы отандық менеджерлердің көпшілігі үшін жаңа болып табылады және оның салдары негізінен бірнеше жылдар бойы кәсіпорынға айтарлықтай әсер етеді. Өйткені кәсіпорынның талаптарын қанағаттандыратын интеграцияланған ақпараттық жүйені пайдалану (масштаб, бизнес ерекшеліктері және т.б.) менеджерге шығындарды барынша азайтуға және тұтастай алғанда кәсіпорынды басқару тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Кең мағынада ақпараттық жүйе - бұл қажетті адамдарды дер кезінде дұрыс ақпаратпен қамтамасыз етуге арналған техникалық, бағдарламалық және ұйымдастырушылық қамтамасыз етудің, сонымен қатар персоналдың жиынтығы. Ақпараттық жүйені мұндай түсіну ақпаратты өңдеудің негізгі техникалық құралы және ақпараттық процестерді жүзеге асыратын және кез келген саланың міндеттері бойынша шешім қабылдау процесінде қажетті ақпаратты шығаратын байланыс құралдары ретінде ДК-ны пайдалануды қамтиды. Ақпараттық жүйе - бұл компьютерлер, компьютерлік желілер, бағдарламалық өнімдер, мәліметтер базасы, адамдар, техникалық және бағдарламалық байланыстардың әртүрлі түрлері және т.б. элементтерді құрайтын орта. Ақпараттық жүйелер идеясының өзі және оларды ұйымдастырудың кейбір принциптері компьютерлер пайда болғанға дейін көп уақыт бұрын пайда болғанымен, компьютерлендіру ақпараттық жүйелердің тиімділігін ондаған және жүздеген есе арттырды және олардың қолдану аясын кеңейтті.
Ақпараттық жүйе нақты талаптарды ескере отырып, мәліметтер қорын қалыптастыруды, оларды жинақтауды, өңдеуді, таратуды қамтамасыз етеді. Кез келген жүйе сияқты ол кіріс ақпаратты, яғни мәліметтерді, нұсқауларды және есептер, есептеулер сияқты шығыс ақпаратты қамтиды. Ол кіріс ақпаратты өңдеп, пайдаланушыға немесе басқа жүйеге жіберілетін шығыс ақпаратты шығарады. Сондай-ақ операцияларды басқаратын кері байланыс механизмін қамтуы мүмкін. Кез келген басқа жүйе сияқты ақпараттық жүйе де қоршаған ортада жұмыс істейді.
Ақпараттық жүйелерді пайдаланудың негізгі міндеті - кез келген ақпаратты енгізу, сақтау, өңдеу және беру. Сондықтан негізгі функциялар осы ұғымдар төңірегінде құрылған. Ақпараттық жүйені адам қолданбай пайдалану мүмкін емес екені белгілі болды. Жұмыс процесін жеңілдету үшін мұндай жүйелер кәсіпорында енгізіледі. Адам жүйенің өмірлік белсенділігін бақылап қана қоймайды, сонымен қатар оның жұмысына қажетті өзгерістерді енгізеді. Оған қоса, заманауи ақпараттық жүйелер тек арнайы оқытылған мамандарға ғана емес, қарапайым пайдаланушыларға да түзетулер енгізуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық жүйенің қазіргі түсінігі ақпаратты өңдеудің негізгі техникалық құралы ретінде дербес компьютерді пайдалануды көздейді. Компьютерлер мен ақпараттық жүйелердің айырмашылығын түсіну маңызды. Арнайы бағдарламалық қамтамасыз етумен жабдықталған компьютерлер ақпараттық жүйелердің техникалық базасы және құралы болып табылады. Ақпараттық жүйені персоналдың компьютерлермен және телекоммуникациялармен әрекеттесуінсіз елестету мүмкін емес.
Жүйе деп жұмыс істеуі белгілі бір пайдалы нәтиже алуға бағытталған өзара байланысты элементтердің немесе бөліктердің және сыртқы ортаның жиынтығы түсініледі.
Жүйе келесі негізгі қасиеттермен сипатталады:
күрделілік
бөлінгіштік
тұтастық
элементтердің әртүрлілігі және олардың табиғатының айырмашылығы
құрылымдылық.
Жүйенің күрделілігі оның құрамдас бөліктерінің жиынтығына, олардың құрылымдық өзара әрекеттестігіне, сонымен қатар ішкі және сыртқы байланыстардың күрделілігіне және динамизмге байланысты.
Жүйенің бөлінгіштігі оның белгілі бір мақсаттар мен міндеттерге жауап беретін белгілі бір атрибутқа сәйкес анықталған бірнеше ішкі жүйелерден немесе элементтерден тұратынын білдіреді.
Жүйенің тұтастығы жүйенің көптеген элементтерінің жұмыс істеуі бір мақсатқа бағынатынын білдіреді.
Жүйе элементтерінің әртүрлілігі және олардың табиғатындағы айырмашылық олардың функционалдық ерекшелігімен және дербестігімен байланысты.
Жүйенің құрылымдылығы жүйе ішіндегі элементтер арасында орнатылған байланыстар мен қатынастардың болуын, жүйе элементтерінің иерархиялық деңгейлер бойынша таралуын анықтайды.
Ақпараттық жүйелердің негізгі компоненттеріне мыналар жатады:
аппараттық құрал - бұл деректер мен ақпаратқа қол жеткізуге, оны өңдеуге және қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін процессор, монитор, пернетақта және т.б. сияқты құрылғылар жиынтығы;
бағдарламалық қамтамасыз ету - аппараттық құралдарды мәліметтерді өңдеу үшін қамтамасыз ететін бағдарламалар жиынтығы;
деректер қоры мәліметтерді және олардың өзара байланысын сақтайтын файлдардың, кестелердің, қатынастардың және т.б. құралдардың жиынтығы;
желі - әртүрлі компьютерлердің ресурстарын ортақ пайдалануға мүмкіндік беретін байланыстырушы жүйе;
процедуралар - ақпаратты өңдеу және қажетті нәтижелерді генерациялау мақсатында жоғарыда аталған құрамдастарды біріктіру туралы нұсқаулар жиынтығы;
адам - бұл жүйемен жұмыс істейтін немесе оның нәтижелерін пайдаланатын тұлға.
Ақпараттық жүйе ұғымын адам факторымен үйлесетін ақпараттық технология компоненттерінің жиынтығы деп түсіну керек.
Ақпараттық жүйелер орындайтын негізгі міндеттер: мәліметтерді есепке алу, оларды сақтау, іздеу және ақпаратты өңдеу.
Мәліметтерді есепке алу талап етілетін иерархиялық классификацияны, сондай-ақ ақпаратты енгізу мен ұсынудың бірыңғай технологиясын қамтамасыз ететін бірыңғай электрондық каталогта жүргізіледі.
Мәліметтерді сақтау оларды берілген ақпараттық кеңістікте тарату механизмдерін қамтиды. Электрондық құжаттар үшін әдетте арнайы электронды мұрағат құру қажет. Құжаттардың электрондық мұрағаты - бұл ақпаратты қорғаудың арнайы режимдері мен сараланған қол жеткізу құқықтарын қолдайтын репозиторий. Электрондық каталогта қағаз түріндегі құжаттарды есепке алу үшін тиісті тіркеу карталары ұсынылады.
Ақпараттық жүйелерді пайдалану және ақпаратты иерархиялық құрылым түрінде ұсыну ақпараттық ресурстар арқылы навигация мен іздеудің бірыңғай жүйесін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Негізгі іздеу мүмкіндіктері ресурс тіркелгі картасының атрибуттары бойынша іздеуді қамтиды.
Электрондық құжаттар мен деректерді қарауға және өңдеуге мүмкіндік беретін ақпаратты өңдеу механизмдері деректердің әртүрлі түрлерімен жұмысты қамтамасыз етуі керек. Бұған қолданбаларды біріктіру арқылы қол жеткізуге болады.
Бүгінгі күні ақпаратты өңдеуді ұйымдастырудың және техникалық құралдарды пайдаланудың орталықтандырылған және ішінара немесе толық орталықтандырылмаған деген екі негізгі нысаны дамыды.
Ақпаратты өңдеу және техникалық құралдарды пайдаланудың орталықтандырылған нысаны ондағы ақпаратты өңдейтін, содан кейін нәтижені пайдаланушыларға беретін ақпараттық жүйелердің есептеу ресурстарын бір орталыққа шоғырландыруға негізделген.
Орталықтандырудың артықшылықтары:
ақпараттық жүйеге және оның қызмет көрсетуіне күшті бақылау жасау мүмкін;
ақпараттық ресурстар орталықтандырылған, деректер мен оларды құру шығындары қайталанбайды; пайдаланушы ақпараттың үлкен көлеміне қол жеткізуі мүмкін;
ұйымдағы мәліметтерді бөлу, орталық есептеу орталығында ақпараттық жүйемен жұмыс істеу үшін өте тәжірибелі мамандар пайдаланылады;
ірі және күрделі жобаларды басқаруға болады;
шоғырландыру және стандарттау үшін жақсы мүмкіндіктер;
ақпараттық технологияларды дамыту және жетілдіру бойынша әдістемелік шешімдерді енгізудің қарапайымдылығы.
Ақпараттық жүйені орталықтандырылған ұйымдастырудың кемшіліктері:
ақпараттық жүйенің функциялары ақпараттық жүйенің өзін-өзі дамыту міндеттерінен емес, бизнестің нақты қажеттіліктерінен туындауы керек;
ақпараттық қызметтер жеке қызмет көрсетуге бағытталмаған. Пайдаланушылар қызметтерді сатып алушы ретінде қарастырады, осыдан ақпаратты алу және пайдалану процесінде пайдаланушының мүмкіндіктерінің шектелуі;
ақпараттық ресурстарды пайдалана отырып, қызметтерді жоспарлаудағы үлкен қиындықтар;
ақпараттық жүйені ұстау шығындары орталықтандырылмаған жағдайға қарағанда жоғары болуы мүмкін;
ақпараттық жүйе персоналының жауапкершілігі мен ынтасы шектеулі, бұл пайдаланушының ақпаратты жедел алуына ықпал етпейді.
Ақпараттық жүйені ұйымдастырудың орталықтандырылған тәсілін мынандай шарттарға қарап, кәсіпорынға енгізуге болады:
ақпараттық жүйені толық бақылау қажеттілігі туындайды;
ұйым шағын;
ақпараттық жүйе өте қымбат ресурстарды пайдаланады немесе ресурстарды пайдалануы шектеулі;
ұйымның әртүрлі бөлімшелерінің ұқсас немесе бірдей қажеттіліктері бар, ұқсас операциялар қолданылады;
басқаруға орталықтандырылған автократиялық көзқарасы бар монолитті ұйым бар;
орталықтандыру - өмірлік қажеттілік.
Ақпаратты өңдеуді және техникалық құралдарды пайдалануды орталықсыздандыру функционалдық ішкі жүйелерді енгізуді және ақпаратты өңдеуді тікелей жұмыс орнында жүзеге асыруды көздейді. Көп жағдайда орталықтандырылмаған ақпаратты өңдеудің техникалық негізі дербес компьютер және телекоммуникация болып табылады.
Ақпараттық жүйені орталықтандырылмаған ұйымдастырудың артықшылықтары:
ақпараттық жүйелер бизнеспен неғұрлым интеграцияланған және бизнес қажеттіліктерін жақсырақ қанағаттандырады, деректер пайдаланушыларға жақын орналасады, пайдаланушылар ақпаратты жақсы түсінеді;
құрылымның икемділігі, пайдаланушылардың бастамаларының ауқымын қамтамасыз етеді, пайдаланушылар әлдеқайда көп автономияға ие болады;
телекоммуникациялық шығындар азаяды;
жүйелер кішірек және қарапайым, сондықтан оларды басқару, құру және қолдау оңайырақ, орталықтандырылған басқару азаяды;
ресурстар мен күштерді пайдалану мақсаты мұқият қарастырылуы мүмкін;
төменгі деңгейдегі қызметкерлердің жауапкершілігінің күшеюі.
Ақпараттық жүйені орталықтандырылмаған ұйымдастырудың кемшіліктері:
ресурстардың ықтимал қайталануы;
ақпараттық ресурстарды тиімсіз пайдалану мүмкіндігі;
бірегей әзірлемелердің көптігіне байланысты ресурстардың үйлесімділігі мен стандартталуының үлкен проблемалары; жобаларды іске асырудың күрделі жүйелерін құру мен пайдаланудағы қиындықтар;
бөлімдер арасындағы жүйелер мен жобаларды басқарудағы мәселелер;
әртүрлі бөлімшелердегі ақпараттық мәдениет деңгейі мен автоматтандыру деңгейінің біркелкі дамуы, тәжірибесі жоғары мамандарға орын жоқ, өйткені білім мен дағдының жалпы деңгейі төмен;
пайдаланушылардың орталықтан ұсынылған стандарттар мен дайын бағдарламалық өнімдерден психологиялық бас тартуы.
Ақпараттық жүйені ұйымдастырудың орталықтандырылмаған тәсілін мынандай шарттарға қарап, кәсіпорынға енгізуге болады:
ұйымның көлемі үлкен;
орталықсыздандыруды басқару органдары қолдайды;
ақпараттық қызметтердің жылдамдығы мен икемділігі қажет;
әртүрлі операциялар қолданылады, қызмет ұйымның әрбір бөлігі үшін бірегей және оны осы бөлімше басқаруы керек;
нақты бөлімшелері бар ұйым бар, онда қызметкерлер мен бөлімшелерді ынталандыру, өкілеттіктерді беру белсенді қолданылады;
өнімділік пен орталықсыздандыру арасында байланыс бар.
Ақпараттық жүйені ұйымдастырудың осы екі тәсілінің гибриді ретінде ішінара орталықтандырылмаған тәсіл қолданылады. Бұл жағдайда желіге біріктірілген қуатты есептеу орталығы да, жергілікті есептеу ресурстары да бар.

1.2. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ
Ақпараттық жүйелердің көмегімен шешілетін міндеттердің алуан түрлілігі құрылыс принциптері мен оларға енгізілген ақпаратты өңдеу ережелері бойынша ерекшеленетін көптеген әртүрлі жүйелер типтерінің пайда болуына әкелді.
Ақпараттық жүйелерді әртүрлі белгілеріне қарай жіктеуге болады. Классификация қазіргі заманғы жүйелерді құрудың функционалдығы мен ерекшеліктерін анықтайтын ең маңызды белгілерге негізделген. Шешілетін міндеттердің көлеміне, қолданылатын техникалық құралдарға, жұмыс істеуді ұйымдастыруға байланысты ақпараттық жүйелер бірқатар топтарға бөлінеді.

Сақталатын мәліметтердің түріне қарай ақпараттық жүйелер фактографиялық және құжаттық болып бөлінеді. Фактографиялық жүйелер сандар мен мәтіндер түріндегі құрылымдық мәліметтерді сақтауға және өңдеуге арналған. Мұндай деректерге әртүрлі операцияларды орындауға болады. Коммерциялық банктің ақпараттық жүйесі фактографиялық сипатқа ие, өйткені ол сандар мен мәтіндер түріндегі құрылымдық мәліметтерді сақтауға және өңдеуге арналған. Құжаттық жүйелерде ақпарат тақырыптардан, сипаттамалардан, тезистерден және мәтіндерден тұратын құжаттар түрінде беріледі. Құрылымдалмаған деректерде іздеу семантикалық мүмкіндіктерді қолдану арқылы жүзеге асырылады. Таңдалған құжаттар пайдаланушыға беріледі, ал мұндай жүйелерде деректерді өңдеу іс жүзінде орындалмайды.
Ақпараттық процестерді автоматтандыру дәрежесі бойынша жүйелер қолмен басқарылатын, автоматтандырылған, автоматты болып бөлінеді.
Қолмен басқарылатын ақпараттық жүйелер ақпаратты өңдеудің заманауи техникалық құралдарының жоқтығымен және адамның барлық операцияларды орындауымен сипатталады.
Автоматты ақпараттық жүйеде ақпаратты өңдеудің барлық операциялары адамның қатысуынсыз орындалады.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер ақпаратты өңдеу процесіне адамның да, техникалық құралдардың да қатысуын көздейді, ал компьютер күнделікті деректерді өңдеу операцияларын орындауда негізгі рөл атқарады. Дәл осы жүйелер класы қазіргі ақпараттық жүйе түсінігіне сәйкес келеді.
Коммерциялық банктің ақпараттық жүйесі ақпаратты өңдеу процесіне адамның да, техникалық құралдардың да қатысуын көздейді, сондықтан ол автоматтандырылған ақпараттық жүйе болып табылады.
Мәліметтерді өңдеу сипатына қарай ақпараттық-анықтамалық және ақпараттық-қадағалаушы жүйелері болады.
Ақпараттық-анықтамалық жүйелер мәліметтерді күрделі түрлендірусіз енгізуді, жүйелеуді, сақтауды және пайдаланушының сұранысы бойынша ақпаратты шығаруды жүзеге асырады.
Ақпараттық-қадағалаушы жүйелер ақпараттық-анықтамалық жүйелер функцияларымен қатар белгілі бір алгоритм бойынша ақпаратты өңдеу операцияларын жүзеге асырады.
Ақпараттық-кеңес беретін жүйелер адам ескеретін және басқару шешімдерін қалыптастыру кезінде ескерілетін, нақты әрекеттерге бастамашылық жасамайтын ақпаратты шығарады. Бұл жүйелер деректерді емес, білімді өңдеудің интеллектуалды процестеріне еліктейді.
Осының негізінде коммерциялық банктің ақпараттық жүйесі ақпараттық-іздестіру жүйесіне жатады.
Қолдану саласына байланысты ақпараттық жүйелер мынандай кластарға бөлінеді:
Ұйымдастыруды басқаратын ақпараттық жүйелер өндірістік кәсіпорындардың да, өндірістік емес объектілердің де басқару персоналының функцияларын автоматтандыруға арналған.
Мұндай жүйелердің негізгі функцияларына жедел бақылау және реттеу, жедел есеп пен талдау, ұзақ мерзімді және жедел жоспарлау, есеп, өткізу және жабдықтауды басқару және басқа да экономикалық және ұйымдастырушылық міндеттер жатады.
Технологиялық үрдісті басқаратын ақпараттық жүйелер өндірістік операцияларды басқару бойынша өндірістік персоналдың функцияларын автоматтандыру үшін қолданылады. Мұндай жүйелер әдетте технологиялық процестердің параметрлерін өлшеудің жетілдірілген құралдарының болуын, параметр мәндерінің жарамдылығын бақылау және технологиялық процестерді реттеу процедураларын қамтамасыз етеді.
Автоматты жобалайтын ақпараттық жүйелер жаңа техниканы немесе технологияны құру кезінде инженер-конструкторлардың, конструкторлардың, сәулетшілердің функцияларын автоматтандыруға арналған. Мұндай жүйелердің негізгі функцияларына инженерлік есептеулер, графикалық құжаттаманы құру (сызбалар, диаграммалар, жоспарлар), жобалық құжаттаманы құру, жобаланған объектілерді модельдеу кіреді.
Интегралданған (корпоративтік) ақпараттық жүйелер компанияның барлық функцияларын автоматтандыру және жоспарлау қызметін жоспарлаудан бастап өнімдерді өткізуге дейінгі барлық жұмыс циклін қамту үшін қолданылады. Олар біртұтас ақпараттық кеңістікте жұмыс істейтін және қызметтің сәйкес салаларын қолдау функцияларын орындайтын бірқатар модульдерді (ішкі жүйелерді) қамтиды.

1.3. КӘСІПОРЫНДАРДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ТҮРЛЕРІ
Ұйымда әртүрлі қызығушылықтар, мүмкіндіктер және деңгейлер болғандықтан, ақпараттық жүйелердің әртүрлі түрлері бар. Ұйымды деңгейлерге бөлуге болады: стратегиялық, басқарушылық, білімділік және операциялық. Жүйелер осы әртүрлі ұйымдық мүдделерге қызмет ету үшін жасалған. Әртүрлі ұйымдық деңгейлер ақпараттық жүйелердің төрт негізгі түріне қызмет етеді: операциялық деңгейдегі жүйелер, білім деңгейіндегі жүйелер, басқару деңгейіндегі жүйелер және стратегиялық деңгейдегі жүйелер.
Ақпараттық жүйелердің түрлері
Қызметкерлер топтары
Стратегиялық деңгей
Жоғарғы басшылық
Басқару деңгейі
Орташа менеджерлер
Білім деңгейі
Білім және деректер қызметкерлері

Операциялық деңгейдегі жүйелер операциялық менеджерлерді қолдайды, ұйымның сату, төлемдер, қолма-қол ақша салымдары, жалақы қоры сияқты қарапайым әрекеттерін бақылайды. Бұл деңгейдегі жүйенің негізгі мақсаты жалпы сұрақтарға жауап беру және ұйым арқылы транзакция ағындарын бағыттау болып табылады. Жалпы ақпарат оңай қол жетімді, жаңартылған және дәл болуы керек.
Операциялық деңгейде орындалатын тапсырмалар мен мақсаттар және қолданылатын ақпарат көздері мен өңдеу алгоритмдері алдын ала анықталған және жоғары құрылымдалған.
Функционалдық деңгейдің жүйелері мәліметтермен және біліммен жұмысты қамтамасыз етеді. Функционалдық деңгей жүйесінің мақсаты - жаңа ақпаратты ұйымдастыруға біріктіру және ұйымға құжаттар ағынын басқаруға көмектесу.
Басқару деңгейінің жүйелері орта буын басшыларының бақылауына, басқаруына, шешім қабылдауына және әкімшілік қызметіне қызмет етуге арналған. Олар топтық қолдау жүйелері, өнімділік ақпарат жүйелері және сараптамалық жүйелер сияқты басқару шешімдерін қабылдауды қолдауға арналған қолданбаларды қамтиды. Нысандардың жақсы жұмыс істейтінін анықтайды және мерзімді түрде есеп береді.
Бұл ақпараттық жүйелердің негізгі функциялары:
ағымдағы көрсеткіштерді өткенмен салыстыру;
операциялық деңгейдегідей ағымдағы оқиғалар туралы есептерді шығару емес, белгілі бір уақытқа мерзімді есептерді ұсыну;
мұрағаттық ақпаратқа қолжетімділікті қамтамасыз ету және т.б.
Стратегиялық деңгейдегі жүйе - ұйымның дамуының стратегиялық ұзақ мерзімді мақсаттарын жүзеге асыру бойынша шешімдер қабылдауды қолдауды қамтамасыз ететін компьютерлік ақпараттық жүйе. Олардың негізгі мақсаты жұмыс жағдайындағы өзгерістерді бар ұйымдық мүмкіндіктермен сәйкестендіру болып табылады.
Стратегиялық деңгейдегі ақпараттық жүйелер жоғары басшыларға құрылымдалмаған міндеттерді шешуге және ұзақ мерзімді жоспарлауды жүзеге асыруға көмектеседі. Оның негізгі міндеті - сыртқы ортада болып жатқан өзгерістерді кәсіпорынның бар әлеуетімен салыстыру. Олар күтпеген жағдайларда компьютерлік телекоммуникация шешімдерін қолдау үшін ортақ ортаны құруға арналған. Ең жетілдірілген бағдарламаларды пайдалана отырып, бұл жүйелер кез келген уақытта көптеген көздерден ақпаратты қамтамасыз ете алады. Кейбір стратегиялық жүйелердің аналитикалық мүмкіндіктері шектеулі. Осылайша, ақпараттық жүйелерді құрудың жаңа әдістемесін қалыптастырудың өзекті қажеттілігі туындады.
Стратегиялық ақпараттық жүйелер ұйымның барлық деңгейлерінде қолданыла алады және жүйенің басқа түрлеріне қарағанда тереңірек және кеңірек себептерді шеше алады. Олар компанияның мақсаттарын, өнімдерін, қызметтерін, ішкі және сыртқы коммуникацияларын айтарлықтай өзгертеді.
Ақпараттық жүйелерді бәсекелестік қару ретінде пайдалану үшін алдымен кәсіпкерлердің стратегиялық мүмкіндіктерін қай жерде анықтау керектігін түсіну керек. Ақпараттық жүйелер бәсекелестік артықшылықты қамтамасыз ете алатын бизнес салаларын анықтау үшін фирманың және оның ортасының екі моделі қолданылады.
Ақпараттық технологиялар адамдардың іс-әрекетін ғана емес, сонымен қатар кәсіпкерлердің бәсекелестік тәсілін де өзгертті. Алғашқы компьютерлерді кәсіпкерлер бұрын қолмен жасалған нәрсені автоматтандыру арқылы тиімділікті арттыру үшін пайдаланғанымен, автоматтандыру ақпарат дәуірінде қалыпты жағдай болып табылады. Қазіргі фирмалар автоматтандырып қана қоймай, бәсекелестерден артықшылыққа жету үшін ақпараттық технологияларды қолданудың жаңа жолдарын белсенді түрде іздестіруде.

1.3. КӘСІПОРЫНДАР МЕН АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
Ақпараттық жүйелер мен ұйымдар бір-біріне әсер етеді. Бір жағынан, ұйым ішіндегі маңызды топтарға қажетті ақпаратты беру үшін ақпараттық жүйелер ұйымға қосылуы керек. Сонымен қатар, ұйым жаңа технологиялардан пайда алу үшін ақпараттық жүйелерден хабардар және олардың әсеріне ашық болуы керек.
Менеджерлер ақпараттық жүйелер ұйымның өміріне елеулі өзгерістер әкелетінін білуі керек. Олар ұйымды түсінбестен жаңа жүйелерді сәтті жобалай алмайды немесе бар жүйелерді басқара алмайды.
Ақпараттық жүйелердің ұйымға әсерін, сондай-ақ ұйымдардың ақпараттық жүйелерге әсерін қарастырайық.
Ұйымның техникалық көрінісі компанияға технологиялық өзгерістер енгізілген кезде кірістердің шығысқа қалай түрленетінін қарастыруға мүмкіндік береді. Жаңа ақпараттық жүйелерді құру немесе ескілерін жаңарту машиналарды немесе жұмысшыларды техникалық қайта құрудан әлдеқайда көп әсер етеді, бұл кейбір ақпараттық жүйелер ұзақ уақыт бойы қалыптасқан құқықтардың, артықшылықтардың, міндеттемелердің, жауапкершіліктердің және сезімдердің ұйымдық балансын өзгертеді. уақыт.
Технологиялық өзгерістер кімнің ақпараты бар, кімнің қол жеткізу және жаңарту құқығы бар, кім шешім қабылдайтынын өзгертуді талап етеді.
Ұйымдардың техникалық және мінез-құлық өкілдіктері сәйкес келеді. Техникалық көзқарас бәсекелес нарықтардағы мыңдаған фирмалар капиталды, еңбекті және ақпараттық технологияларды қалай біріктіретінін айтады, ал мінез-құлық моделі бұл технологияның ұйымның ішкі жұмысына қалай әсер ететінін көруге мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда ақпараттық жүйелер ұйымда білім мен ақпаратты құруға және таратуға көмектесетін жаңа білім жұмыс жүйелері, компанияларға деректер мен байланыс жүйелеріне қол жеткізуді қамтамасыз ететін қосымшалар арқылы бүкіл әлем бойынша ауқымды кәсіпорынды байланыстырады. Ұйымдар қазір өмірлік тұрғыдан жүйелерге тәуелді және тіпті кездейсоқ сәтсіздікке де төтеп бере алмайды.
Ұйымдар тиімдірек болу үшін ақпараттық жүйелерді жасайды. Ақпараттық жүйелер бәсекелестік артықшылықтың көзі бола алады. Экономикалық тұрғыдан оларды жұмыс күшін еркін алмастыра алатын өндіріс құралдары деп санауға болады. Олар сондай-ақ фирмалардың келісім-шарттарының өлшемін өзгертеді, өйткені олар транзакциялық шығындарды азайта алады. Ақпараттық технологиялар, әсіресе желілерді пайдалану, нарыққа қатысу құнын төмендетеді және оны фирма үшін пайдалы етеді.
Мінез-құлық теориясын зерттеу ақпараттық жүйелердің ұйымдарды автоматты түрде түрлендіруінің бірнеше дәлелдерін тапты. Зерттеушілер ұйымдар мен ақпараттық технологиялардың бір-бірімен күрделі байланыстарын зерттеді және ақпараттық технологиялар ұйымдарда шешім қабылдау иерархиясын өзгерте алады, ақпаратты алу құнын азайтады және оны пайдалануды кеңейтеді деп бағалады.
Бір жағынан бизнес-стратегиялар, ережелер мен процедуралар, екінші жағынан ақпараттық жүйелердің бағдарламалық қамтамасыз ету, аппараттық қамтамасыз ету, деректер базасы және деректер коммуникациялары арасында өзара тәуелділік артып келеді.
Ұйымдағы технологияның өзгеруі басқа үш құрамдасқа әсер етеді: персоналды ауыстыру, жұмыс әдістерін өзгерту және ұйымды қайта құрылымдау.
Ақпараттық жүйелер бәсекеге қабілетті және тиімді ұйымдарды құрудың қуатты құралы бола алады. Оларды ұйымдарды қайта жобалау, олардың құрылымын, көлемін, жұмысты, жұмыс процестерін, өнімдер мен қызметтерді басқару құралдары мен механизмдерін өзгерту үшін пайдалануға болады.
Кез келген ұйымның ақпараттық жүйесін құру және пайдалану келесі мәселелерді шешуге бағытталған.
1. Ақпараттық жүйенің құрылымы, оның функционалдық мақсаты ұйымның алдында тұрған мақсаттарға сәйкес келуі керек. Мысалы, коммерциялық фирмада - тиімді бизнес; мемлекеттік кәсіпорында - әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешу.
2. Ақпараттық жүйені адамдар бақылап отыруы, олар негізгі әлеуметтік және этикалық принциптерге сәйкес түсінуі және пайдалануы тиіс.
3. Сенімді, сенімді, уақтылы және жүйеленген ақпаратты өндіру.
Ақпараттық жүйені құруды үй салумен салыстыруға болады. Кірпіш, шеге, цемент және басқа да материалдар біріктірілген үй бола алмайды. Үй пайда болуы үшін бізге жоба, жерге орналастыру, құрылыс т.б.
Сол сияқты ақпараттық жүйені құру және пайдалану үшін алдымен ұйымның құрылымын, функциялары мен саясатын, басқару мен шешімдердің мақсаттарын, компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін түсіну керек. Ақпараттық жүйе ұйымның бір бөлігі болып табылады және кез келген ұйымның негізгі элементтері құрылым мен басқару органдары, стандартты процедуралар, персонал, субмәдениет болып табылады.
Ақпараттық жүйені құру ұйымның басқару құрылымын талдаудан басталуы керек.

1.4. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ ӘДІСТЕМЕСІ
Ақпараттық жүйелердің өмірлік циклі - мұндай жүйеге қажеттілік туындаған сәттен бастап пайдаланушылар пайдаланудан толығымен шығарған сәтке дейін әртүрлі жағдайларды қамтитын оларды құру және пайдалану кезеңі.
Жобаны мұқият құрастырусыз дамыту мүмкін емес, өйткені бұл қадамның құрылған деректер базасына негізделген ақпараттық жүйенің өмірлік циклінің кейінгі кезеңдеріне әсері тым үлкен.
Ақпараттық жүйені жобалау мақсатында модельдердің келесі түрлерін қолдануға болады:
SADT жұмысын функционалдық модельдеу әдістемесі (Structured Analysis and Design Technique);
деректер ағынының диаграммалары DFD (Data Flow Diagrams);
UML тілінде объектіні жобалау әдістемесі (UML-диаграммалар).
SADT (Structured Analisys and Design Technique) әдістемесін Дуглас Т. Росс әзірлеген және ең танымал мен кеңінен қолданылатын жобалау әдістерінің бірі болып табылады.
Ақпараттық жүйені әзірлеудегі құрылымдық тәсілдің мәні оның автоматтандырылған функцияларға ыдырауында жатыр: жүйе функционалдық ішкі жүйелерге бөлінеді, олар өз кезегінде ішкі функцияларға, тапсырмаларға және т.б. бөлінеді. Бөлу процесі арнайы процедураларға дейін жалғасады. Бұл ретте автоматтандырылған жүйе барлық құрамдас бөліктер өзара байланысты болатын тұтас көріністі сақтайды.
Жүйені жеке тапсырмалардан бүкіл жүйеге дейін төменнен жоғарыға әзірлеу кезінде тұтастық жоғалады, жекелеген компоненттердің ақпараттық қондыруында мәселелер туындайды.
SADT-те модельдеу процесі қызығушылық аймағы туралы ақпаратты жинауды, алынған ақпаратты құжаттауды, оны үлгі ретінде ұсынуды және модельді нақтылауды қамтиды. Сонымен қатар, бұл процесс жүйелі және сенімді құрылымдық ыдырауды орындаудың нақты анықталған әдісін ұсынады, бұл білікті жүйе талдауының негізгі нүктесі болып табылады.
Ақпараттық жүйені құрудың бастапқы кезеңдерінде автоматтандырылатын ұйымның қалай жұмыс істейтінін түсіну қажет. Басшы жалпы жұмысты жақсы біледі, бірақ әрбір қарапайым қызметкердің жұмысының қыр-сырын тереңдете алмайды. Сондықтан кәсіпорынның жұмысын сипаттау үшін пәндік салаға сәйкес келетін және ұйымның бизнес-процестерінің барлық қатысушыларының білімін қамтитын модельді құру қажет.
Бизнес-процестерді модельдеудің ең қолайлы тілі - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.