КЕК РОМАНЫНДАҒЫ ПАЛУАНДАР КҮРЕСІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ МАҚАЛАЛАР

ҚҰҚЫҚТАНУ 211(4) - 2

«КЕК» РОМАНЫНДАҒЫ ПАЛУАНДАР КҮРЕСІ

Тулекова Гүлжан Хажмуратовна

Филология ғылымдарының кандидаты,

доцент «Тұран» университеті,

Қазақстан, Алматы

Смағұл Алихан, Тілеуберген Ерсұлтан

студенттер, «Тұран» университеті,

Қазақстан, Алматы

Аңдатпа

Бұрынғы замандағы Қазақ күресі, оның дамуы, онда қолданылған әдіс-тәсілдер. Сол замандағы Қазақ елінің атын шығарған, қазақ күрес дамытқан Омарбек батыр, палуан. Қазақ күресі бойынша 1938, 1952-1957 жылдары өткен ірі жарыстар. 2004 жылы Қазақтардың Берлиндегі Бүкіләлемдік Құрылтайындағы қазақ күресі туралы өткен конференция туралы тың деректерді алға тартамыз.

Түйін сөздер: әдіс-тәсілдер, палуан, күрес, конференция, құрылтай.

Аннотация

Казахская борьба в древности, его развитие, приемы, используемые в нем Омарбек батыр, борец, сделавший имя казахскому народу того времени, разработал казахская борьбу. . Представляем новую информацию о конференции по казахской борьбе, которая состоялась в 2004 году на Всемирном конгрессе казахов в Берлине.

Ключевые слова : приемы, борьба, борьба, конференция, фонд.

Abstract

Kazakh wrestling in antiquity, its development, techniques used in it Omarbek batyr, a wrestler who made a name for the Kazakh people of that time, developed Kazakh wrestling. .

Key words : tricks, wrestling, wrestling, conference, fund.

Жалпы қазақ күресі - қазақтың ұлттық күресі. Қазақ күресі қазақтардың ең көне спорт түрлерінің бірі. Қазіргі Қазақстанда бұл жекпе-жек өнер үлкен сұранысқа ие, ал қазақ күресі бойынша жарыстар мерекелер мен салтанаттарда жүргізіледі. 1938 жылдан бері республикалық жарыстар бағдарламасына кіреді. 2016 жылы ЮНЕСКО, толеранттылық, ізгі ниет және ынтымақтастыққа принциптеріне негізделген қауымдарды арасындағы қатынастарды нығайтуға әсерін атап өте отырып, қазақша күресті адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне енгізді.

Бұрын қазақша күресте жас, салмақ шектеулері ескеріле бермейтін. Қазіргі уақытта осы спорт түрінде бірыңғай спорт киімі және күрес жүргізу техникасына қатысты белгіленген белгілі бір ережелер бар. Қазақ күресінен балуанның киімі самбошы киімімен біршама ұқсас. Самбодан айырмашылығы, қазақша күресте шапан қысқа жең, иықтарында шағын жапсырмалары бар (ұстасу үшін) . Кеудеше аса берік материалдан тігіледі.

Бұл қазақ күресінің дамуына - Қажымұқан, Балуаншолақ тағыда басқа көптеген ата - бабаларымыз үлес қосқан.

Қазақ күресінің жалпы ережелері - қазақша күрестен шешілуі қармауыштар үшін жоғарғы дене бөлігі. Күрес тағанда жүргізіледі. Аяққа өтуге тыйым салынады. Күртеше мен белдеуден қармауға болады. Белбеу күресі тәсілдері рұқсат етілген. қолды Қағып жіберуге, жамбас тәсілдері арқылы аяғын іліп алуға болады. Тіземен кілемге тиюге болмайды, бұған қатысты алдын-алу ескерту береді.

Нағашыбек Қапалбекұлы <<Кек>> романында авторлық бейнені көрсетіп өтеді. Ол романның 323 бетінде және 398 бетінде көрсетіледі. Мысалы:Автордың сөзінде Біз осы кітапты оқу барысынла Омарбектің ешкімге ұқсамайтын ерекшеліктерін қадап - қадап жазып келеміз. Сол үрдісті ары қарай жалғастырсақ, біздің басты қаһарманымыздың елден еркек қасиет қонған жан екенін тағы бір мәрте қайталауымызға тура келедіКүрестің дамуына үлес қосқан тұлғаның бірі Жақсылық Үшкемпіров. Жақсылық Үшкемпіров алғаш алтын медаль иеленген олимпиада чемпионы. .

Сонымен автордың болашақ ұрпаққа ерекше үңілетін сәтін біз шығарма барысында зердеулеге тырыстық. Мені қызықтырған тақырып шығарма бойында Омарбек палуанның күресі ерекше бойымды әкетті. Себебі мен еркін күрес түрімен айналысқанмын. Бүгінгі қазақ спортының әлем деңгейінде көрінуіне үлес қосатын Омарбек батырдың күрес әдіс - тәсілдері үлгі болар еді деп ойлаймын. Романның 20 бетінде палуандар күресі тақырыбы Түргендік палуанмен Омарбектің күресіне арналады. Бір ескеретініміз палуандар ортаға шыққанда халықтың қолдауы ұрандадып беріледі Я Аруақ Я Омарбек деп ұрандадым дем беріледі. Омарбектің беліне жармасқан Түргендік палуанды жамбасқа алып бірақ ұрған - (Омарбек осы әдісті түргендік жігітпен белдесуі кезінде қолданған- Омарбек те дереу ес жиып, денесін демде серіппедей ширықтырып алды да, оның жамбасының сыртына жармасты. Омарбек оның белінен салмақпен нығырлай басып, еңкейте тықсырды)

1) Жамбастың сыртына жармасу

2) Қолын жамбастын астына асып мыққынның тұсына бүре қысу. Бұл тәсілді Омарбек пайдаланып қарсыласының денесін игере алмай салмақпен аяғы шатқаяқтап, тыпырлап қалуына себеп болады.

3) Тура осы кезде Омарбек қарсыласының қысылғанын байқап белінен салмақпен ырғайлай басады, еңкейте тықсырады. Сол уақытта Түргендік жігіт екі аяғы талтайып бүгіле майысқан кеуде жерге тиеді.

4) Омарбек тура осы сәтте тізе тұсына шап беріп, тізені қапсыра алады.

5) Сол қалпында көтеріп алады.

6) Жамбасты жерге тигізу әдісі романның (26) бетінде айтылады. Орыстың палуанымен Омарбек күресі жауырынын кілемге тигізуін сүйреттейді. Осы жерде қолын сындыру, тез жеңіске жету айтылады. Ал қол сындыру бұл қазақ күресінде емес дзюдо күресінің тәсілі екен. Романда көрсетілетін тағы бір әдіс Омарбектің пайдаланған әдісі-Ол қол аяқты кері қайтарып сындыру деп аталады. Бұл күрестен көрі жекпе-жекке ұқсас. Омарбекте тез тез денені ысқылау, демеу көрсету күрес бойында байқалады. Қол сындырғыш кемпірауыз атанған ұйғыр жігіті екі қолын алақанымен екі жақа жая айналдырып күреске қарай шығуы зәрлі суық көздері келсаптай білектері әп - сәтте Омарбекті жауырын тұсынан құлаштай бас салу әдісі айтылады. Ал Омарбекте қолын қайтару, шынтақ буынын шарқ еткізіп сындыру әдісін қолданған. 29 бетте айтылады. Жауырынын ұстау 1 қолымен мойынын қысу сол жақа қисайту, оң білегіне күш салу ұйғыр палуанның әдісі болатын. Омарбек аса жылдамдықпенен оң қолымен жармасып лезде екі білегінен шап беріп қос тізесіне жабысып, керу жұлқып алу Омарбектің әдісі болып отыр.

Ұйғыр палуанның әдісіне қарсы пайдаланған әдісі аяғынан шалу, шалқасынан түсіру, қос жауырынын тигізу байқалады.

Романның 33-36 бетінде Сабылтаймен жұдырықтасатын төбелесті айтады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.