Ұлан ауданындағы Сібі көлдері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ӘОЖ 553

Жумаканова У. Н., Салыкбаева Г. М.

С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті

Өскемен қ., Қазақстан Республикасы

Ұлан ауданындағы Сібі көлдері

Аннотация: Бұл мақалада Сібі көлдерінің шынымен қызықты және ерекше жер екендігі туралы толық жазылған. Көл бойында орналасқан үлкен жалпақ тастар, тамаша таза және емдік суы жергілікті туристерді өзіне баурайтыны таңқаларлық емес. Кішкентай бір күндік сапардан өте жақсы естеліктер қалады. Бір өкініштісі, ол жерде егжей-тегжейлі серуендеп, барлық жерлерді зерттеу мүмкін емес. Ол сол тылсым құпиясымен адамды өзіне одан сайын тартады.

Кiлттi сөздеp: табиғат, сұлулық, фауна, ландшафттық аймақ, көл, турист.

Таңғажайып әдемі Алтай тауларының оңтүстік-батысында Қалба жотасының тастарына әр түрлі мөлшердегі бес су толы тостаған орналасқан десе болады. Сібі көлдері Шығыс Қазақстан облысында (ШҚО) орналасқан және келесі бес көлден тұрады: Садыркөл, Төртқара, Шалқар, Қоржынкөл және Қаракөл. Олардың ең үлкені - Шалқар көлі, ал кішісі - Қаракөл. Бұл ғажайып гранитті таулармен қоршалған, шексіз әсем көгілдір және таза көлдері бар ерекше мекен. Өскемен қаласы маңындағы жергілікті туристер мен тұрғындар арасында танымал және аты өте кең таралған табиғаттың ерекше бұрышы. Ол қаладан оңтүстікке қарай 85 шақырым жерде асфальт жолдың бойында, бір жарым-екі сағаттық жерде орналасқан.

Шалқар (немесе Ульмеис) - бес көлдің ішіндегі ең ірісі (1, 2 км-ге 3), ал оның жағасында Қазақстан мен Орта Азиядағы жалғыз нудистік жағажай бар. Бастапқыда оған көбінесе туристер келіп демалған, ал кейіннен жергілікті өскемендіктер тартыла бастады. Тас ыдыстардағы кішкентай көлдер жақсы қызады, бірақ оларға су бұлақтардан келіп құятындықтан қыркүйек айының соңында су мұздай суық болады.

Көлдер аумағында алуан түрлі өсімдіктер өседі, олардың арасында табиғатта өте сирек кездесетін түрлері бар. Мысалы: қияқ (Carex L), сұлы (Gramineae juss), тоған (Potamogenon L), үйрек (Lemna L), валисснерия (Vallisneria L), мақта шөптері (Eriophorum L), қыналар (Bryophyta), бөрне, тимоти, мыңжапырақ және т. б. Мұндағы климат күрт континенттік. Ең жоғары температура жазда шамамен +35 ^о С болса, ал қыста ол -55 ^о С - қа жетеді. Шілдеде орташа температура +19 ^о С шамасында. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жылына 300 мм, оның 150 мм шілде-тамыз айларында жауады. Ең кереметі бұл аймақта барлық жерде көлікпен жүру мүмкін емес. Яғни бұл барлық көлдердің бойымен қызықты серуендер жасауға, асуларға шығуға мүмкіндік береді. Ол жерден таңғажайып панорамалар ашылады. Жүзу арқылы да, тау сілемдері арқылы да жетуге болатын солтүстік жағалау ерекше қызығушылық тудырады.

Ғалымдар бұл көлдер Аблайкит жотасынан өзен аңғарларын бөгеп тастауға байланысты пайда болған деген тұжырымға келген. Қарапайым тілмен айтқанда, осы жерден ағып жатқан Сібе көлдерінің суы кедергіден «атқылап», айналасына төгіліп жатады.

Бірақ, көбінесе адамдар мұндай аңызды ұната бермейді, сондықтан Сібе көлдері жайлы басқада аңыздар бар. Олардың бірінде Жаратушы жергілікті таулардың, өзендер мен өсімдіктерді жасай отырып, өз туындысына өте риза болғаны айтылады. Өз ісіне масаттанып, белгі қалдыру үшін, «оң қолын жерге тигізген екен». Содан жақын жердегі тастар айырылып, саусақ іздері мөлдір суға толады. Шынымен де, жоғарыдан көз салғанда көлдердің саусақ іздеріне ұқсайтынын байқауға болады.

Сібі көлдерінде өте көркем және көптеген тамаша жағажайлар бар. Оларды көптеген туристер көлдерді таза және ұқыпты ұстау үшін пайдаланады. Көлдер теңіз деңгейінен 714 метр биіктіктен басталып, теңіз деңгейінен 868 метр биіктікте аяқталатын сатылар іспеттес орналасқан және бір-бірінен тар жартасты көпірлермен бөлінген. Тау суының тазалығы мен сергітетін ауасының салқындығын ерекше атап өтуге болады. Көлдер граниттегі жарықтар мен бұлақтардың ең таза суымен қоректенеді. Сондай-ақ, бұл аймақ фаунаға да өте бай: мұнда елік, борсық, сілеусін және бір кездері тайганың күшті иелері - аюлар мекендейді; Сонымен қатар, түлкілер, ерминдер, күзендер, сортаңдар бар. Ормандағы алып бұландар, қасқырлар, суырлар, тиіндер және күзендер біршама жиі кездеседі. Елуден сәл астам жабайы қабан мен ақ қоян. Сібі көлдері экологиялық бұрыш ретінде қарастырылады. Мүмкін болашақта аумақ ландшафттық аймақтарды, флора мен фаунаны сақтау үшін ұлттық саябаққа бекітіледі.

Бұл жерді табиғаттың қол жетімсіз бұрышы деп атауға болмайды - мұнда демалыс орталықтары, қонақ үйлер, коттедждер және басқа да осындай инфрақұрылым нысандары бар. Олардың көпшілігі қол жетімді жағалау сызығында орналасқан.

Ең танымал демалыс орындарының бірі Төрткара көлінің жанында орналасқан және «Сибины» деп аталады. Оның иелері өз қонақтарына үштен жеті орынға дейінгі кең үйлерде тұруды ұсынады. Барлық ғимараттар теледидарлармен, тоңазытқыштармен, электр плиталарымен, микротолқынды пештермен, шәйнектермен, ыдыс-аяқтармен, душ кабиналарымен және жайлы демалуға қажетті басқа да атрибуттармен жабдықталған. Лагерь қауіпсіз тұрақпен жабдықталған, азық-түлік дүкені бар. Қаласаңыз, көлден 100 метр қашықтықта орналасқан эллингті (экрандық перделері бар беседка) жалға ала аласыз.

Қазақстанның Сібі көлдерінде туристік орталықтарға бармай-ақ көңілді демалуға болады. Сонымен, бір жыл қатарынан жағажай әуесқойларын Шалқар көлі жағасында орналасқан қалалық Sibini Family Resort демалыс орны шақырады. Жағажайда көптеген ойын-сауықтар шоғырланған, соның ішінде балалар слайдтары, батуттар, волейбол және футбол алаңдары.

Жағажай үнемі тазаланып, жақсы жағдайда ұсталады. Әр демалыс күндері жағалауда концерттер мен дискотекалар өтеді. 2017 жылы рекреациялық аймаққа 20 мыңға жуық адам келген. Бір кемшілігі - шипажай аумағында ауыз су көздері жоқ, оны жергілікті дәмханадан сатып алуға болады. Рұқсат етілмеген жерде от жағу үшін айыппұл қарастырылған. Сондай-ақ Қаракөл көлінде моторлы қайықтармен жүзуге және балық аулауға тыйым салынады. Ихтиофаунаның өкілдеріне келетін болсақ, олар су қоймаларында өте көп. Мұнда бөренелер, шортандар, билер, тенч, тұқы және басқа да балықтар кездеседі.

Табиғи кешен ұзақ уақыт бойы жартастан секіру әуесқойларымен жоғары бағаланған, себебі көлдердің тереңдігі мұндай экстремалды белсенділікті қолдайды.

Сүңгуірлер резервуарлардың түбінен есепсіз байлық табуға тырысады. Аңыздардың біріне сәйкес, бір кездері хан Абылай осында өзінің қазынасы мен Будданың алтын мүсінін жасырған. Хан 1654 жылы салған Абылайкит монастырының қирандылары саяхатшыларға осы аңызды жиі айтады. Сіз оларды батыс көлдің жағасынан таба аласыз. Монастырь да қызықты, өйткені одан тибет қолжазбаларының жинағы табылды.

Жартастарға өрмелеуді ұнататындар үшін бұл жер керемет орын. Сібі көлдерінде жергілікті сүңгуірлер мен су астындағы аң аулау әуесқойларын және балық аулауды жақсы көретін адамдарды жиі кездестіруге болады. Демалып, суға шомылу үшін ең қолайлы уақыт әдетте маусым-тамыз болып саналады.

Жақында Қазақстанның көрікті жерлерінде виолончельде өзінің қазақ әндерін орындауымен танымал болған музыкант Бағжан Есіркеп Сібе көлдерінде бейнежазбалар түсірген. Ол өз парақшасындағы посттардың бірінде бұл жерде ешқашан болмағанын және осы жерлердің табиғат сұлулығына қатты таң қалғанын жазған. Ал, мәнерлеп сырғанаушы Ксения Панкратова мұзда оның сүйемелдеуімен әдемі би орындаған.

Қолда бар байлығымызды бағалап, табиғатымызға ұқыптылықпен қарайық. Келешек ұрпағымыз тәлім алар табиғат болсын, ал біз ертең қайта оралар жер болуы қажет. Табиғаттың «бізден кейін» қандай болатындығы өзіміздің қолымызда.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.