Ежелгі мәдениет пен өркениет

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университет
Тілдер және менеджмент факультеті

Филология мәдениет және
оқыту әдістемесі кафедрасы

Әлеуметтік-саяси білім модулі (мәдениет) пәнінен
Р Е Ф Е Р А Т

Тақырыбы:Ежелгі мәдениеттер мен өркениеттер

Орындаған КЯЛ-111 топ студенті Нұғманова Ә.Т
Тексерген:аға оқытушысы,магистр Шуренбаева Э.А

Орал қаласы 2022

Ежелгі мәдениеттер мен өркениеттер

Жоспар:

1. Ежелгі адамдардың дүниетанымы. Миф және оның ежелгі адамдар өміріндегі ролі.

2. Ежелгі Мысыр мәдениеті.

3. Ежелгі Үнді мәдениеті: оның негізгі бағыттары мен ерекшеліктері.

4. Адамзат өркениеті тарихындағы Ежелгі Қытай мәдениетінің орны.
Рефераттың мақсаты: Ежелгі Шығыс елдеріндегі мәдени даму мен адамзат өркениетінің өзіндік ерекшеліктері жөнінде нақты деректермен таныстыру.

Рефераттың мазмұны: Ежелгі миф - аңыздар алғашқы адамдардың тіршілігінің маңызды белгісіндей, олардың символдық (рәміздік) мазмұны арқылы адамзат қоршаған ортаны және уақытты әрі игерді, әрі түсінді. Мифология, - деп жазады А. Қасымжанов, - алғашқы қауым адамына тән ойлаудың бірінші бөлінбеген формасы. Мұнда поэзия мен ғылымның, дін мен моральдың, рационалды әсердің элементтері бар. Миф алғашқы адамдар тіршілігінің ажырамас бір бөлігі болып табылады. Миф дегеніміз - ойдан шығарылған қиял да, ғылыми қағида да, символикалық таңба да, діни сенімде емес. Ол - сөз құдіретіне ие болған мәдени тұлғаның тарихы (уақыты). Мифтік уақыт туралы сөз қозғағанда оның жазусыз мәдениетпен бітісе қалыптасқанын ескеру керек. Мифтік түсініктерге, болжамдарға, көріпкелдік пен сәуегейлікке арқа сүйеген жазусыз мәдениет өз пиғылын жеке адамның еркінен тыс жағдайда жүзеге асырады. Ұжымдық тәжірибе мен әдет - ғұрыпты арқау еткен қоғамның қуатты болжау мәдениеті болуы шарт, ал бұл табиғатты, әсіресе аспан шырақтарын бақылауды міндетті түрде ынталандыра отырып, осыған байланысты теориялық танымның өркендеуіне алып келеді. Бұдан біз, мифтік таным уақыт пен кеңістікті игеру құралы екендігіне көз жеткіземіз. Жазулы ақпарат жоқ кезде миф оның қызметін атқарған, адам мен дүниенің дәнекері болған. Кейін құдай адамдарға кітап (Інжіл, Құран, Библия) сыйлаған соң, мифтік дүниетанымды дін мен философия ығыстырды. Бірақ ол уақыт ағынында жоғалып кетпей, баспананы көмескі сана мен архетиптік жадыдан табады.

Мифология - адамның өзін таныту құралы, адамның шығармашылық қабілеттерін айқындаудың ежелгі, мәңгілік бітімі.

Көне Египет жер шарында тұңғыш мемлекет қана емес, сонымен бірге дүниежүзілік үстемдікке талпынған қуатты да, құдіретті мемлекеттердің бірі болды. Ауыз бірлігі күшті, ұйымшылдығы берік, халық - билік жүргізуші тапқа толық бағынған мемлекет. Египеттің жоғары өкіметі мызғымастық және түсініксіздік принциптері негізінде құрылды, ал өз кезегінде бұл принциптер біртұтас Египет мемлекеті пайда болған кезден бастап-ақ оның толық билеушілері перғауындарды құдай деп санауды өмірлік қажеттілікке айналдырды. Фараондар (перғауындар) құдайдың ұлы деп саналды, сондықтан да фараон өзін Раның (ра күн деген мағына береді. Ол - құдайлардың құдайы және алтын ұғымына қосылып айтылады) алтын нұр шашқан күн ұлымын деп жариялады.
Адамдар санасында қалыптасқан аруаққа табыну - перғауындарды құдай деп танумен тығыз ұштасты. Ал құдай-патшалардың (перғауындардың) құрметіне пирамидалар (мазарлар) салына бастады. Өз кезегінде Египеттің жоғары әміршісі - құдай саналған перғауын өзінің құрметіне салынған мазардың әрі асқақ, әрі берік етіп салынуына ерекше мән берді. Сән - салтанатпен салынатын мұндай пирамидалар қыруар қаржыны ғана емес, ұзаққа созылған ауыр да, азапты еңбекті қажет етті. Осы бір азапты еңбек, қасіретті өмір Египет құлдарының үлесіне тиген болатын.

Пирамидалар перғауындар мен ең атақты адамдар үшін ғана салынды. Египет абыздарының қағидаларына сүйенсек, патшалар мен вельможаларға ғана емес, кез келген адам жерлеуге байланысты бүкіл салт-жоралар толық орындалған жағдайда мәңгілік өмірлік күш - Ка-ға (мәңгілік өмір) ие болады. Бірақ қаржыны көп қажет ететіндіктен кедей адамдардың денелері бальзамдалмады, оларды матаға орап, көпшілік зираттарының шетіне көме салды. Демек, пирамидалардың салынуы - көне Египет қоғамындағы адамдар арасындағы шектен тыс теңсіздіктің кеңінен орын алғандығын байқатады.

Б.з.б. ІІІ - ІІ ғ. құдай - патшаларға арналған құрылыстар тастан жасалды. Пирамидалар салу мемлекеттің экономикасын әлсіретіп, қазынаны тауысты, әсіресе халық тарапынан көп шығын мен жұмыс күшін қажет етті. Сондықтан да, пирамидалар салу - халық қайыршылығының басты себепкері болды.

Бүгінгі ұрпақ осыдан бес мың жылдай бұрын тұрғызылған Египеттің ең көне пирамидасы - перғауын Джосердің пирамидасын жасаушының аты-жөнін білуі - осы ащы шындықтың айғағы болса керек. Оның сәулетшісі - Имхотептің ғалымдық, дәрігерлік, философиялық еңбектері өз заманында аса жоғары бағаланған. Имхотеп тіптен екі рет құдай деп танылған. Арада екі жарым мың жыл өткенде гректер оған медицинаның құдайы ретінде табынған. Оның мүсіндері сақталынбаған, бірақ Мемфисте Имхотептің құрметіне орнатылған ғибадатхана бар.

Джосер пирамидасы көп сатылы құрылыс, ол ұзыннан - ұзақ басқыш тәрізді аспанға өрлей береді. Бұл пирамиданың биіктігі - 60 м. болса, одан кейінгі салынған пирамидалар одан да биік, одан да аумақты. Пирамидалардың өте биік етіп салынуы - өзін құдаймен қатар қойған тәкаппар да, мансапқор перғауынның қарапайым халықтан ар-тықшылығын көрсету мақсатынан да туған сияқты. Ең құдіретті құдай, яғни құдайлардың құдайы - Күн құдайы Ра болды. Одан кейінгі басты орынға-өлім құдайы Оси-рис шықты. Египеттіктер өздері о дүниеге аттанғаннан кейін Осирис жер асты патшалығының құдайы болатындығына кәміл сенген. Құнарлы жер мен аналықтың құдайы Осиристің әрі қарындасы, әрі әйелі - Исида болды. Ай құдайы екінші жағынан жазу құдайы да болып саналса, ал Маат - шындық пен тәртіптің құдайына айналды.

Осындай сындарлы кезеңде тарих сахнасына діни реформатор перғауын Аменхотеп (б.з.б. 1419-1400 жж.) шықты. Оның басты мақсаты - бір құдайға табынуды жүзеге асыру болды, сөйтіп адамзат тарихында тұңғыш рет көп құдайға табынушылықтан бір құдайға табынушылыққа көшуге маңызды қадам жасалды. Ол жаңа мемлекеттік діни наным-сенім енгізіп, жалғыз құдай деп Атон деген ат берілген Күн шарын жариялады. Тарихи төңкеріс кезеңінде перғауын ІУ Аменхотон өз атын құдай атына сәйкестендіріп Эхнатон деп өзгертіп Египеттің астанасын Атон көкжиегі деген мағынаны білдіретін Ахетонон қаласына көшірді.

Амарн өнері деген атауға ие болған бұл дәуір мәдениетінде бейнелердің нанымдылығы, жеке бейнелер мен бүкіл композицияның өзара үйлесімділігі, өнер туындыларындағы лирикалық сырластық, сезімдік қасиеттердің пайда болуы - баға жетпес мәнді мәдени құбылыстар болып табылады.

Египет өнері өз дамуында айта қаларлықтай табыстарға жетті. 1922 ж. дүние жүзін таң қалдырған тамаша жаңалық, яғни баға жетпес көркемөнер қазынасы сақталған перғауын Тутанхамонның мұқият жасырылған қабірі табылды. Бұл тамаша табыс - ағылшын археологы Г. Картердің Патшалар алқабындағы ұзақ жылдар бойы жүргізген еңбегінің жемісі болатын.

Египет мәдениеті - сан-салалы мәдениет. Солардың бірі - біздің заманымызға келіп жеткен Египеттің ең көне жазу текстері. Олар - құдайларға құлшылық ету мен шаруашылықты жүргізуге байланысты жазбалар. Иероглифтер - көне Мысыр мәдениетінің ажырамас бөлігі болып табылады, өйткені бұл өлкеде салынған қай ғимаратты алсаң да, олар иероглифтерге бай болып келеді. Кейіннен, көне мысырлық иероглифтік жазу буындық жүйеге көшті (қытайлықтар болса мұндай өзгерістерге ұшырамай өз жазба дәстүрлерін сақтап қалған).

Ғылым саласында да көне Египет айта қаларлықтай жетістіктерге жетті. Тамаша ғимараттардың, әсіресе пирамидалардың салынуына қарап математика, геометрия сияқты ғылым салаларының қаншалықты сатыға көтерілгендігін айқын аңғаруға болады. Адамзат тарихындағы ең көне сағаттар - су мен күн сағаттарын алғаш жасаушылар да осы мысырлықтар болатын. Астрономия ғылымымен қатар, медицина ғылымы да өз дамуында
тамаша табыстарға жетті.

Египет мәдениетіне Криттің, Сирияның, Қосөзен бойындағы құл иеленуші мемлекеттердің мәдениеті өз әсерін тигізе бастады. Б.з.б. 332 ж. македондықтар Египетті өздеріне бағынышты етумен қатар, Александр Македонскийдің (б.з.б. 356-323 жж.) құрметіне Александрия қаласының негізін қалады, ол Шығыс әлемі мен грек халқының мәдени орталығына айналады, сөйтіп Египетте эллиндік мәдениет кеңінен қанат жайды. Мұнда өз дәуірінің талай ғұлама ғалымдары, ақындары, суретшілері еңбек етті. Бұл қалада Әлемнің жеті кереметінің бірі - атақты Александрия шырағы салынды.

Жер бетіндегі алғашқы мемлекеттердің бірі - ежелгі Қытай елінің тұрғындары - ерекше материалдық және рухани мәдениетті жасаушылар болды. Қытай этносы қытай халқының басқа халықтардан өзгеше мәдениетінің қалыптасуына ерекше ықпал жасады. Қытайлықтар болмыс құпиялары мен өмір мен өлім мәселелерінен гөрі жарылқаушыларға бас иіп оларға, еліктеуді өздерінің қасиетті парызы деп саналады. Қытай елінде о дүниедегі рахат өмірді уағыздаушылардан гөрі, осы нақты өмірдің мән-мағынасын терең түсіне отырып "өмір үшін өмір сүруге" үйретушілерді ұлылар қатарына жатқызып олардың даналық қағидаларына бас иген. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.