Өскемен қаласындағы 12 бағыттық жолаушылар көлігінің тасымалдау көрсеткіштерін жетілдіру
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
IT-техналогиялар, автоматтандыру және агроөнеркәсіптік кешенін механизациялау факультеті
Бекбосынова Мариям Адилжановна
Өскемен қаласындағы №12 бағыттық жолаушылар көлігінің тасымалдау көрсеткіштерін жетілдіру
6В11301-Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдауды ұйымдастыру
Алматы 2022
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛIГI
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТI
коммерциялық емес акционерлік қоғамы
IT-техналогиялар, автоматтандыру және агроөнеркәсіптік кешенін механизациялау факультеті
Машина пайдалану кафедрасы
ГРАФИГI
Рет саны
Тараулар және қарастырылатын сұрақтар тiзiмi
Жетекшiге ұсыну мерзiмi
Ескертулер
Кафедра меңгерушiсi _________________
Жетекшi т.ғ.м.,
аға оқытушы _______________
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент _________________ Бекбосынова М.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1.Қоғамдық жолаушылар көлігін дамытуды мемлекеттік және муниципалдық басқару.
Қазақстандағы көлік жүйесі
Қоғамдық жолаушылар көлігін басқаруды ұйымдастыру
Қоғамдық жолаушылар көлігінің жұмыс істеуінің нормативтік-құқықтық базасы
Өскемен қаласының қоғамдық көлігін дамытуды талдау
Өскемен қаласының көлік жүйесін дамыту және жұмыс істеу проблемаларын талдау
Қоғамдық жолаушылар көлігін дамыту жөніндегі бағдарламалардың іске асырылуын талдау
Өскемен қаласының қоғамдық жолаушылар көлігінің жұмыс істеу тиімділігін бағалау
Өскемен қаласының қалалық жолаушылар көлігін ұйымдастыруды жетілдіру
3.1. Өскемен қаласының қалалық жолаушылар көлігін дамыту бағдарламасын әзірлеу
3.2. Маршруттар ішінде бәсекелестік құруға бағытталған іс-шаралар
3.3. Жолаушылар тасымалының реттелмейтін нарығын құру жөніндегі ұсыныстар
КІРІСПЕ
Еліміздің экономикасының қарыштап дамуы үшін көлік қатынастарын соның ішінде жолаушы тасымалдау жүйесін дұрыс әрі тиімді ұйымдастыру және жолаушы көліктерінің үзіліссіз әрі қауіпсіз қозғалысын қамтамассыз етудің маңызы өте зор. Қазіргі уақытта көлік жүйесі алға шықты және ел экономикасының тиімді жұмыс істеуін анықтайтын негізгі факторлар арасында басым орындардың бірін алды, оны одан әрі дамытудың және өңірлердің әлемдік экономикаға кіруінің маңызды шарты болды. Кез келген өңір шеңберіндегі көлік жүйесі өндірістің негізгі салаларының жұмыс істеуі мен дамуы үшін қажетті жағдайларға кепілдік беруге, халықтың барлық санаттары үшін қатарсыз және тең Көліктік қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге және әлеуметтік-экономикалық және өндірістік әлеуетті барынша тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге тиіс. Әрбір елде немесе өңірде көлік қызметтеріндегі осы аумақтың сұранысын толық қанағаттандыратын көлік жүйесі болуға тиіс.
Жолаушылар көлігі қаланың да, аймақтың да көлік инфрақұрылымының құрамдас бөлігі болып табылады. Оның үйлесімді, орнықты және тиімді жұмыс істеуі халықтың өмір сүру сапасын арттырудың және қаланың одан әрі әлеуметтік-экономикалық дамуының қажетті шарты болып табылады.
Таңдалған тақырыптың өзектілігі қоғамның қарқынды автоматтандырылуы және Елдің көлік жүйесінің күрделенуі мемлекеттік билік органдарынан азаматтарға мемлекеттік қызметтерді ұсыну жүйесін тұрақты жетілдіруді талап ететіндігінде.
Бұл жұмыстың мақсаты Өскемен қаласындағы №12бағыттағы жолаушылар көлігінің тасымалдау корсеткішін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Қойылған мақсатты іске асыру үшін мен мынадай сұрақтарды шешетін боламын:
1)Нормативтік-құқықтық базаны қоса алғанда, Қазақстан Республикасының ағымдағы көлік жүйесін қарау.
2)Өскемен қаласының атмосфералық ауасын ластау көздерін талдау.
3) Өскемен қаласының көлік жүйесін талдау және оның проблемаларын анықтау.
4) Өскемен қаласының қоғамдық көлігін дамыту бағыты бойынша мемлекеттік бағдарламалардың іске асырылуын талдау.
5) Қалалық қоғамдық көліктің тиімділігін талдау.
6) Өскемен қаласының қоғамдық жолаушылар көлігі жүйесін жақсартуға әкелетін іс-шараларды ұсыну.
Қойылған міндеттерді шешу кезінде мен келесі әдістерді қолданамын: талдау әдісі, салыстыру әдісі, рогназирование әдісі, бақылау әдісі, жалпылау әдісі.
Зерттеу нысаны-Өскемен қаласының көлік құрылымы, №12 бағыттағы жолаушылар көлігі.
Зерттеу пәні-Өскемен қаласының қоғамдық жолаушылар көлігі.
Жұмыс мазмұннан, кіріспеден, үш негізгі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған көздер тізімінен тұрады.
1.Қоғамдық жолаушылар көлігін дамытуды мемлекеттік және муниципалдық басқару.
1.1.Қазақстандағы көлік жүйесі
Көлік-мемлекет экономикасының маңызды құрамдас бөлігі. Қазақстан аумағы, сондай-ақ елдің әлеуметтік-экономикалық даму қарқыны көлік жүйесін жетілдіру қажеттілігін айқындайды. Бүгінгі таңда көліктің барлық түрлері үшін проблемалар бар, ал көліктің бір түрі үшін мәселенің шешілмеуі басқаларға қосымша қиындықтар туғызады.
Көлік адам қызметінің салаларының бірі, сонымен қатар географиялық еңбек бөлінісінің негізі болып табылады және сонымен бірге өндірісті орналастыруға белсенді әсер етеді. Көлік өнімі жүк жолаушыларының белгілі бір бағыттары бойынша аяқталған қозғалысы болып табылады.
Тасымалдау сипаты бойынша көлік жүк және жолаушы болып бөлінеді.
Мақсаты бойынша көлік бөлінеді:
тауарлар айналымы саласына және халыққа қызмет көрсететін жалпы пайдаланудағы көлік;
қоғамдық емес көлік-ішкі өндірістік,ведомстволық
жеке көліктер-автомобильдер, мотоциклдер, велосипедтер, қайықтар, яхталар және т. б.
Көлік түрлері бойынша жер, жер асты, су және әуе көлігі болып бөлінеді.
Көліктің экономика саласындағы ерекшелігі оның өзі өнім шығармайтындығы, тек оны құруға қатысады, өндірісті шикізатпен, материалдармен, жабдықтармен қамтамасыз етеді және дайын өнімді тұтынушыға жеткізеді. Көлік шығындары өнімнің өзіндік құнын қамтиды. Өнеркәсіптің кейбір салалары бойынша көлік шығындары өте маңызды, мысалы, орман мұнай өнеркәсібінде, олар өнімнің өзіндік құнының 30% жетуі мүмкін. Көлік факторы біздің елімізде адам өміріне ең маңызды ресустрадың, халықтың және негізгі өндірістік қорлардың бір бірімен жалғасуында маңызды рөл атқарады.
Көлік жергілікті және жалпы мемлекеттік нарықты қалыптастыру үшін жағдай жасайды. Бір жағынан, кәсіпорынның тиімділігі көлік факторына байланысты, ол нарық жағдайында оның өміршеңдігімен тікелей байланысты, ал екінші жағынан, нарықтың өзі тауарлар мен қызметтерді алмасуды білдіреді, бұл көліксіз мүмкін емес, сондықтан нарықтың өзі мүмкін емес. Сондықтан көлік нарықтық инфрақұрылымның маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.
Көліктің әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешуде де маңызы зор. Аумақты жақсы дамыған көлік жүйесімен қамтамасыз ету халықты және өндірісті тартудың маңызды факторларының бірі болып табылады.
Көлік жүйесі - көлік инфрақұрылымы, көлік кәсіпорындары, көлік құралдары және осы элементтерді бірлесіп басқару. Бірыңғай көлік жүйесі ең аз шығынмен көлік қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру мақсатында көліктің барлық түрлерінің дамуы мен жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
Көлік жүйесі адамның көлік қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған және тасымалдау құралдарын, тасымалдау объектілерін, сондай-ақ қоршаған ортаны қамтиды.
Қаланың көлік жүйесі келесі компоненттерден тұрады:
жол-көлік кешені;
жол қозғалысына қатысушылар;
қоршаған орта;
Инфрақұрылымға Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысына сәйкес жүкті қайта тиеу немесе жолаушыларды бір түрден екінші түрге ауыстыру жүргізілетін пайдаланылатын көлік желілері немесе қатынас жолдары, сондай-ақ көлік тораптары немесе Терминалдар кіреді.
Көлік дәліздері-бұл әртүрлі елдер арасында жолаушылар мен жүктерді тасымалдауды қамтамасыз ететін қажетті жайластырулары бар әртүрлі көлік түрлерінің магистральдық көлік коммуникацияларының жиынтығы.
Көлік торабы-транзиттік, жергілікті және қалалық жүк және жолаушылар тасымалына қызмет көрсету бойынша операцияларды бірлесіп орындайтын бірнеше көлік түрлерінің түйісу нүктесіндегі көлік құрылғыларының кешені. Көлік торабы жүйе ретінде-екі немесе бірнеше магистральдық көлік түрлерінің түйіскен жерлерінде оларды іске асыруға арналған көлік процестері мен құралдарының жиынтығы. Көлік жүйесінде түйіндер басқару клапандарының функциясына ие.
Инфрақұрылым-бұл экономиканың қорды көп қажет ететін және инерциялық секторларының бірі, сондықтан халықты көлікпен қамтамасыз ету проблемалары елдер мен өңірлер басшыларының назарында болады. Көлік инфрақұрылымы ағымдағы экономикалық байланыстарды сақтап қана қоймай, сонымен бірге экономиканың ұтқырлығын қамтамасыз етуге арналған резервке ие болуы керек. Көлік инфрақұрылымының ерекшеліктері, оның өсуі экономикалық байланыстардың кеңеюіне қарағанда баяу жүреді.
Қазақстан аумағы, сондай-ақ елдің әлеуметтік-экономикалық даму қарқыны көлік инфрақұрылымын жетілдірудің қажеттілігін анықтайды. Бүгінгі таңда көліктің барлық түрлері үшін инфрақұрылымдық проблемалар бар, сонымен қатар, көліктің бір түрі үшін мәселенің шешілмеуі басқаларға қосымша қиындықтар туғызады.
Көлік инфрақұрылымы өндірісті орналастыруға әсер етеді, оны ескерместен өндіргіш күштерді ұтымды орналастыруға қол жеткізу мүмкін емес. Өндірісті орналастыру кезінде тасымалдауға қажеттілік ескеріледі: дайын өнімнің бастапқы материалдарының массасы, оларды тасымалдау мүмкіндігі, көлік жолдарымен қамтамасыз етілуі, олардың өткізу қабілеттілігі және т. б. осы компоненттердің әсеріне байланысты кәсіпорындар орналасқан. Тасымалдауды рационализациялау өндірістің тиімділігіне әсер етеді.
Көлік инфрақұрылымының әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешуде де маңызы зор. Аумақтың жақсы дамыған көлік жүйесімен қамтамасыз етілуі халықты және өндірісті тартудың маңызды факторларының бірі болып табылады, өндірістік күштерді орналастыру және интеграциялық әсер беруі артықшылығы болып табылады.
Әдетте көлік құралдарына конвейерлер, құбырлар, кемелер, лифттер, жүк көтергіш крандар, зымырандар, автомобильдер, велосипедтер, автобустар, трамвайлар, троллейбустар, пойыздар, ұшақтар жатады.
Көлік жүйесін басқару-бұл жүйенің элементтерін бір-бірімен де, сыртқы ортамен де үйлестіру, ұйымдастыру, ретке келтіру арқылы жүйенің тиімді жұмыс істеуіне бағытталған шаралар жиынтығы. Кең мағынада, желілерді дамыту азаматтық инженерия мен қаланы жоспарлаудың міндеті, көлік құралдарын дамыту - механикалық инженерия және қолданбалы ғылымның мамандандырылған бөлімдері, ал басқару әдетте белгілі бір желі аясында мамандандырылған немесе жүйелік инженерия зерттеулеріне жатады.
Басқару дегеніміз жүйені бақылау, мысалы, бағдаршам сигналдары, теміржол бағыттағыштары, ұшуды басқару және т. б. ережелер.
Көлік жүйесінің сандық көрсеткіштері:
қатынас жолдарының ұзындығы.
жұмыспен қамтылғандар саны.
жүк айналымы және жолаушылар айналымы.
Көлік жүйесіне әсер ететін тағы бір маңызды фактор-қоғамның автомобилизациясы. Автомобилизация - халықты автомобильдермен жарақтандыру. Халықтың автомобильдендіру деңгейі 1000 тұрғынға келетін жеке жеңіл автомобильдердің орташа санының көрсеткішінен есептеледі.
Жол полициясының хабарлауынша, Қазақстанның автомобиль нарығын зерттеу және автомобильдердің жалпы саны туралы деректерді қамтитын есеп нәтижелері бойынша жыл сайын көлік құралдарының саны 1,5 млн данаға артып келеді. Жол полициясының 2021 жылғы мәліметі бойынша, елде 6,1 миллион жеңіл автомобиль тіркелген. Сонымен қатар жол полициясының мәліметі бойынша 3млн прицеп және 2млн мотоцикл тіркелген.
Автомобильдендірудің жоғары деңгейі экономика сапасының көрсеткіштерінің бірі болып табылады. 1000 адамға шаққандағы автомобильдер санының ең жоғары қатынасы АҚШ, Австралия және Еуропаның кейбір елдерінде тіркелген. Бұл көрсеткіш 1000 тұрғынға 900 бірлік техникадан келуі мүмкін. 2008 жылы Монако Князьдігі бірінші орынға шықты (АҚШ-тағы 1000 тұрғынға 809 автомобильге қарсы 863) БҰҰ мәліметтері бойынша 2011 жылдың қаңтарында перуя бестігіне: АҚШ(1000 тұрғынға 766 автомобиль), Люксембург (686авто), Малайзия (641 авто), Австралия (619 авто) және Мальта кірді (607 авто). Қазақстан автомобильдендіру деңгейі бойынша әлемде 67-ші орында - 2016 жылғы деректер бойынша Қазақстандағы 1000 тұрғынға 214 көлік құралы келді. Сарапшылардың пікірінше, ел ішінде автомобиль өндірісінің өсуі болмаса да, автомобильдендіру жалғасады. 2025 жылға қарай Қазақстанда автомобильдендіру қазіргі уақытта көлік құралдарының саны 1000 адамға 400-450 бірлікті құрайтын Шығыс Еуропа елдерінің деңгейіне жақындайды.
1.2Қоғамдық жолаушылар көлігін басқаруды ұйымдастыру.
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі көлік саласындағы атқарушы биліктің мемлекеттік саясат пен нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын федералдық органы болып табылады- Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдаланушыларға азаматтық авиация, әуе кеңістігін пайдалану және аэронавигациялық қызмет көрсету, авиациялық-ғарыштық іздестіру мен құтқару, теңіз, ішкі су, темір жол, автомобиль, Қалалық электр және өнеркәсіптік көлік, жол шаруашылығы, кеме қатынайтын гидротехникалық құрылыстарды пайдалану және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы құқықтық реттеу, көлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сондай-ақ әуе кемелеріне құқықтарды және олармен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеуді және автомобиль жолдарындағы қозғалысты басқару жөніндегі ұйымдастыру-құқықтық іс-шаралар бөлігінде жол жүрісін ұйымдастыруды қамтиды.
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі белгіленген тәртіппен келіссөздер жүргізуді және белгіленген қызмет саласында халықаралық шарттар жасасуды ұйымдастырады.
Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын қызметтің белгіленген саласындағы міндеттемелерді іске асыру кезінде азаматтық авиация, теңіз, ішкі су, теміржол, автомобиль көлігі және жол шаруашылығы саласындағы компаненттік орган ретінде, оның ішінде "авиациялық билік орындары"ретінде азаматтық саясатты әзірлеу және нормативтік-құқықтық реттеу жөніндегі функцияларды жүзеге асырады. "теміржол әкімшілігі", "әкімшілік"және" тағайындалған орган".
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі өзіне ведомстволық бағынатын көлік саласындағы қадағалау жөніндегі Федералдық қызметтің, әуе көлігі Федералдық агенттігінің, Федералдық жол агенттігінің, теміржол көлігі федералдық агенттігінің және теңіз және өзен көлігі федералдық агенттігінің қызметін үйлестіруді және бақылауды жүзеге асырады.
"Өскемен қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесінің міндеттері:
1) қаланың тыныс-тіршілігін инженерлік қамтамасыз ету жүйелерінің жұмыс істеуін және дамуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету;
2) бюджеттік саланың мекемелері мен тұрғындар алатын коммуналдық қызметтер сапасының деңгейін тұрақтандыру және одан әрі өсіру мәселелерінде коммуналдық саланың кәсіпорындарымен өзара іс-қимыл жасау;
3) қаланы абаттандырудың, санитарлық жағдайының, көгалдандырудың және қолайлы қоршаған ортаны құру мен қолдау жөніндегі іс-шаралар кешенін жүргізудің қажетті деңгейін қамтамасыз ету;
4) қала аумағында тұрғын үй қорын сақтау және тиісті пайдалану бойынша кондоминиум объектілерін басқару органдарының қызметін бақылау;
5) заңнамамен белгіленген құзыреті шегінде қала аумағында мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тұрғын үй қорын сақтау және тиісінше пайдалану жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру, азаматтардың жекелеген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету.
15. "Өскемен қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі"мемлекеттік мекемесінің функциялары:
1) тұрғын үй қорын сақтау және тиісінше пайдалану жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруды қамтамасыз ету;
2) су құбырларын, тазарту құрылыстарын, жылу және электр желілерін және қаланың басқа да көліктік және инженерлік инфрақұрылымдар объектілерін салуды және пайдалануды ұйымдастыру;
3) қала жолдарын салуды, пайдалануды және күтіп-ұстауды, Жерлеу орындарын күтіп-ұстауды және туысы жоқ адамдарды жерлеуді ұйымдастыру;
4) қала аумағын абаттандыру, жарықтандыру, көгалдандыру және санитарлық тазарту жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;;
5) заңнамамен берілген өкілеттіктер шегінде коммуналдық қызметтер саласында баға (тарифтік) саясатын қалыптастыруға қатысу;
6) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерін, қала жолдарын, абаттандыру объектілерін салу, реконструкциялау және күрделі жөндеу жөніндегі іс-шаралар жоспарларын әзірлеу;
7)үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері кооперативтерін құруға жан-жақты көмек және жәрдем көрсету;
8) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерін күтіп-ұстау мен жөндеудің ұйымдастырушылық нысандарын енгізу бойынша ұсынымдар әзірлеу, тәжірибені жинақтау;
9) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес азаматтардың жекелеген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру, мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді жалдау шарттарын жасасу, қажет болған жағдайларда жалдаушы мен оның отбасы мүшелерін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді пайдалану құқығының күші жойылды деп тану жөнінде шаралар қабылдау;
10) заңнамада көзделген шарттарда және Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғын үйлерді Қазақстан Республикасы азаматтарының меншігіне беруді жүзеге асыру жөніндегі жұмысты ұйымдастыру;
"Шығыс Қазақстан облысының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы" мемлекеттік мекемесінің міндеттері;
1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Автомобиль көлігі саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру;
2) жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдары саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты жүзеге асыру, жол саласын реттеу және басқару болып табылады.
15. Функциялар:
1) Жолаушылар мен багажды тұрақты облысаралық қалааралық, ауданаралық (облысішілік қалааралық) тасымалдауды ұйымдастыру, оларға қызмет көрсету құқығына конкурстар өткізу;
2) Автомобиль көлігі саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру;
3) жолаушылар мен багажды тұрақты ауданаралық (қалааралық облысішілік) тасымалдау маршруттарын және қозғалыс кестелерін бекіту;
4) жолаушылар мен багажды тұрақты облысаралық қалааралық автомобиль тасымалдары бойынша маршруттар мен қозғалыс кестелерін келісу;
5) автовокзалдардың, автостанциялардың және жолаушыларға қызмет көрсету пункттерінің тізілімін жүргізу;
6) жолаушылар мен багажды автомобильмен ауданаралық (қалааралық облысішілік) тұрақты тасымалдау маршруттарының тізілімін жүргізу;
7) жолаушылар көлігін дамытудың кешенді схемасын және жол жүрісін ұйымдастыру жобаларын әзірлеу;
8) ауданаралық (облысішілік қалааралық) қатынастарда әлеуметтік мәні бар жолаушылар тасымалдарын жүзеге асыру кезіндегі тасымалдаушылардың залалдарын субсидиялауды жүзеге асыру;
9) Қазақстан Республикасының Рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес лицензиялауды жүзеге асыру;
10) жолаушыларды облысаралық қалааралық, ауданаралық (облысішілік қалааралық) және халықаралық қатынастарда автобустармен, шағын автобустармен тұрақты емес тасымалдау, сондай-ақ жолаушыларды халықаралық қатынаста автобустармен, шағын автобустармен тұрақты тасымалдау жөніндегі қызметпен айналысу үшін лицензия беру, қайта ресімдеу, лицензияның телнұсқаларын беру;
11) халықаралық техникалық байқау сертификатын беру;
12) механикалық көлік құралдары мен олардың тіркемелерін міндетті техникалық байқаудан өткізу кестесін келісу;
13) әлеуметтік маңызы бар ауданаралық (облысішілік қалааралық)және қала маңындағы қатынастар (маршруттар) бойынша теміржол көлігімен жолаушылар тасымалын жүзеге асыруға байланысты тасымалдаушының залалдарын субсидиялау;
14) ауданаралық (облысішілік қалааралық) және қала маңындағы теміржол қатынастарын айқындау;
15) облыстың жергілікті атқарушы органының шешімі бойынша тиімді жұмыс істеуі үшін кіріс деңгейін қамтамасыз етпейтін авиамаршруттарды субсидиялауды жүзеге асыру;
16) шағын көлемді кемелердің кеме жүргізушілерін даярлау жөніндегі курстарды есепке алу;
17) өздігінен жүретін шағын көлемді кемелерді жүргізу құқығына куәліктер беру;
18) автомобиль жолдары және жол қызметі саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру;
19) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес облыстық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын салу, реконструкциялау, жөндеу және күтіп-ұстау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;
20) жалпыға ортақ пайдаланылатын облыстық маңызы бар автомобиль жолдары желісін басқару;
21) облыстың коммуналдық меншігіндегі жолдарды және жол кәсіпорындарын басқару;
22) облыстық маңызы бар автомобиль жолдарын салу, реконструкциялау, жөндеу және күтіп-ұстау жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
23) облыстық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын немесе олардың учаскелерін өтеусіз уақытша пайдалануға беру жөнінде ұсыныстар әзірлеу және шешім қабылдау үшін облыс әкімдігіне енгізу;
24) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын ақылы автомобиль жолдарын және көпір өткелдерін пайдалану тәртібі мен шарттарын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
25) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын сыныптау тәртібі мен шарттарын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
26) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолын (жол учаскесін) ақылы негізде пайдалану жөнінде ұсыныстар әзірлеу және оларды шешім қабылдау үшін облыс әкімдігіне енгізу;
27) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын ақылы автомобиль жолымен жүріп өту үшін ақы алу қағидаларын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу.
28) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының тізбесін әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
29) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдары индекстерінің атауларын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
30) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру.
"Шығыс Қазақстан облысының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы" мемлекеттік мекемесінің мүлкі оған меншік иесі берген мүлік, сондай-ақ қаржыландыру жоспары бойынша өзіне берілген қаражат есебінен сатып алынған мүлік есебінен қалыптастырылады.
Егер заңнамада өзгеше көзделмесе, "Шығыс Қазақстан облысының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы" мемлекеттік мекемесінің өзіне бекітілген мүлікті және қаржыландыру жоспары бойынша өзіне бөлінген қаражат есебінен сатып алынған мүлікті өз бетімен иеліктен шығаруға немесе оған өзгедей тәсілмен билік етуге құқығы жоқ.
Қоғамдық жолаушылар көлігінің жұмыс істеуінің нормативтік-құқықтық базасы
Көлік жүйесінің бөлігі болып табылатын автомобиль көлігімен және қалалық қоғамдық көлікерімен қызмет көрсету кезінде туындайтын қатынастарды реттейтін негізгі нормативтік құқықтық акт "Автомобиль көлігі туралы" Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 4 шілдедегі Заңында көрсетіліп бекітілген.
Осы Заң жолаушылар мен багажды, жүктерді тиісінше автобустармен, трамвайлармен, троллейбустармен, жеңіл автомобильдермен, жүк автомобильдерімен, оның ішінде автомобиль тіркемелерін, автомобиль жартылай тіркемелерін пайдалана отырып тасымалдаудың жалпы шарттарын, сондай-ақ көлік инфрақұрылымы объектілерінде жолаушыларға, кеме жалдаушыларға, жүк жөнелтушілерге, жүк алушыларға, тасымалдаушыларға, фпахтаушыларға қызметтер көрсетудің жалпы шарттарын айқындайды.
Реттеу Қазақстан Үкіметінің жолаушылар мен багажды автомобиль көлігімен және қалалық жерүсті электр көлігімен тасымалдау қағидаларын, сондай-ақ жүктерді автомобиль көлігімен тасымалдау қағидаларын бекіту жолымен жүргізіледі.
Жолаушылар мен багажды автомобиль көлігімен және қалалық қоғамдық көліктермен тасымалдау ережелері жолаушылар мен багажды тасымалдаудың әртүрлі түрлерін ұйымдастыру тәртібін, сондай-ақ жолаушылар мен багажды тасымалдау шарттарын және осындай тасымалдар үшін көлік құралдарын беруді реттейтін нормативтік құқықтық актілерді білдіреді.
Жолаушыларды және багажды, жүктерді халықаралық қатынаста автомобиль көлігімен тасымалдау Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен реттеледі.
"Автомобиль көлігі туралы" Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 4 шілдедегі Заңының 1-ші бабында жалпы ережелер көрсетіп жазылған.
Жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдау маршруттарында (халықаралық қатынастардан басқа) барлық маршруттардың ұзақтығында автобустардың орташа жылдық толтырылуы жетпiс бес пайыздан артық болған кезде тасымалдауды ұйымдастырушы тасымалдаушылардың немесе жолаушылардың өтiнiшi бойынша қосымша қозғалыс кестесiн енгiзу туралы шешiм қабылдайды. Жолаушылар мен багажды тасымалдаудың қосымша қозғалыс кестесі "Автомобиль көлігі туралы" 2003 жылғы 4 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 4-тармағына және 14-бабының 2-тармағының 2) тармақшасына сәйес құзіретті органдармен бекітіледі.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдаудың маршруттарына мынадай режимдердiң бiрiнде қызмет көрсетiледi:
1) кемiнде екi жолаушы есiгi бар қалалық автобустармен, шағын автобустармен, сондай-ақ қалааралық автобустармен тұрақты қала маңындағы автомобильмен тасымалдаудың маршруттарында, маршруттың схемасында көрсетiлген аялдама пункттерiне тоқтау арқылы жүзеге асырылатын әдеттегi, қала шегiнде олардың арасындағы қашықтық 400-ден 800 метірге дейiн болуы тиiс;
2) кемiнде екi жолаушы есiгi бар қалалық автобустармен және қалааралық автобустармен маршруттың схемасында көрсетiлген аялдама пункттерiне тоқтау арқылы жүзеге асырылатын жедел (қалалық тасымалдау үшiн ғана), олардың арасындағы қашықтық 1,5-ден 3,0 км дейiн болуы мүмкiн.
Халыққа қызмет көрсету ерекшелiгiне сәйкес жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдауы мынадай сипатта болуы мүмкiн:
1) тәулiктiң барлық белгiленген кезеңi және аптаның барлық күндерi iшiнде қолданылатын тұрақты;
2) белгiлi бiр күндерде немесе тәулiктiң кезеңдерiнде қолданылатын (демалыс, мерекелiк күндер немесе "қауырт" сағаттар) қосымша;
3) алдын ала белгiленген уақыт аралығы iшiнде қолданылатын (саяжай кезеңiнде, демалыс аймақтары, спорттық-сауықтыру кешендерi жұмыс iстеген кезде) маусымдық;
қысқа уақытқа қолданылатын (әдеттегi режимде қызмет көрсетуге кедергi жасайтын жол желiсiнде күтпеген жағдайлар туындаған жағдайда) уақытша.
Жолаушыларды автокөлiк құралына отырғызу және түсiру мынадай дәйектiлiкпен жүргiзiледi:
1) шағын автобустарда алдымен жолаушыларды түсiру, одан кейiн отырғызу жүргiзiледi;
2) екi есiгi бар автобустарда жолаушыларды түсiру - екi есiк арқылы, ал отырғызу артқы есiк арқылы жүргiзiледi;
3) үш және одан артық есiгi бар автобустарда жолаушыларды түсiру - барлық есiктер арқылы, ал отырғызу - алдыңғы есiктен басқа барлық есiктер арқылы жүргiзiледi.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдаудың маршруттары бойынша жолаушылар жол жүргенде:
1) автобустан, шағын автобустан ол толық тоқтағанға дейiн немесе қозғалыс кезiнде шығуға және кiруге;
2) автобустың есiктерiнiң ашылуы мен жабылуына кедергi жасауға;
3) жүргiзушiнi автокөлiк құралының қозғалысы кезiнде әңгiмемен алаңдатуға;
4) автобустың, шағын автобустың салонының iшкi жабдығы мен жарағын бүлдiруге;
5) темекi тартуға, қоқсытуға, спирт iшiмдiктерiн iшуге;
6) от қауiптi, жарылғыш, улағыш, жеңiл тұтанатын, улы, өткiр және күлiмсi иiстi заттарды, құндағы және iлеспе құжаттары жоқ дәрiмен атылатын қаруды тасымалдауға жол берiлмеуi тиiс.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдаудың маршруттарында:
1) "Тұрақты және тұрақты емес жолаушылар тасымалы үшін автокөлік қызметі" ҚР СТ 2273-2012 Қазақстан Республикасының ұлттық стандартына сәйкес автобустарда тұратын және отыратын орындар, олардың толық паспорттық сыйымдылығынан аспайтын мөлшерде;
2) шағын автобустарда тұратын және отыратын орындар оның паспорттық сыйымдылығынан аспайтын мөлшерде.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен ауданаралық (қалааралық облысішілік) тұрақты тасымалдауды жүзеге асыру тәртібі:
Автобусқа, шағын автобусқа, троллейбусқа отырғызу кезiнде жолаушының жол жүру құжатының (билетiнiң) болуы тексерiледi. Автовокзалдарда, автостанцияларда тексеруді отырғызу бойынша кезекшi, ал жолаушыларға қызмет көрсету пункттерінде және осындай кезекшiлер жоқ аялдама пункттерiнде - жүргiзушiлер немесе кондукторлар жүзеге асырады.
Егер ... жалғасы
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
IT-техналогиялар, автоматтандыру және агроөнеркәсіптік кешенін механизациялау факультеті
Бекбосынова Мариям Адилжановна
Өскемен қаласындағы №12 бағыттық жолаушылар көлігінің тасымалдау көрсеткіштерін жетілдіру
6В11301-Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдауды ұйымдастыру
Алматы 2022
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛIГI
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТI
коммерциялық емес акционерлік қоғамы
IT-техналогиялар, автоматтандыру және агроөнеркәсіптік кешенін механизациялау факультеті
Машина пайдалану кафедрасы
ГРАФИГI
Рет саны
Тараулар және қарастырылатын сұрақтар тiзiмi
Жетекшiге ұсыну мерзiмi
Ескертулер
Кафедра меңгерушiсi _________________
Жетекшi т.ғ.м.,
аға оқытушы _______________
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент _________________ Бекбосынова М.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1.Қоғамдық жолаушылар көлігін дамытуды мемлекеттік және муниципалдық басқару.
Қазақстандағы көлік жүйесі
Қоғамдық жолаушылар көлігін басқаруды ұйымдастыру
Қоғамдық жолаушылар көлігінің жұмыс істеуінің нормативтік-құқықтық базасы
Өскемен қаласының қоғамдық көлігін дамытуды талдау
Өскемен қаласының көлік жүйесін дамыту және жұмыс істеу проблемаларын талдау
Қоғамдық жолаушылар көлігін дамыту жөніндегі бағдарламалардың іске асырылуын талдау
Өскемен қаласының қоғамдық жолаушылар көлігінің жұмыс істеу тиімділігін бағалау
Өскемен қаласының қалалық жолаушылар көлігін ұйымдастыруды жетілдіру
3.1. Өскемен қаласының қалалық жолаушылар көлігін дамыту бағдарламасын әзірлеу
3.2. Маршруттар ішінде бәсекелестік құруға бағытталған іс-шаралар
3.3. Жолаушылар тасымалының реттелмейтін нарығын құру жөніндегі ұсыныстар
КІРІСПЕ
Еліміздің экономикасының қарыштап дамуы үшін көлік қатынастарын соның ішінде жолаушы тасымалдау жүйесін дұрыс әрі тиімді ұйымдастыру және жолаушы көліктерінің үзіліссіз әрі қауіпсіз қозғалысын қамтамассыз етудің маңызы өте зор. Қазіргі уақытта көлік жүйесі алға шықты және ел экономикасының тиімді жұмыс істеуін анықтайтын негізгі факторлар арасында басым орындардың бірін алды, оны одан әрі дамытудың және өңірлердің әлемдік экономикаға кіруінің маңызды шарты болды. Кез келген өңір шеңберіндегі көлік жүйесі өндірістің негізгі салаларының жұмыс істеуі мен дамуы үшін қажетті жағдайларға кепілдік беруге, халықтың барлық санаттары үшін қатарсыз және тең Көліктік қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге және әлеуметтік-экономикалық және өндірістік әлеуетті барынша тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге тиіс. Әрбір елде немесе өңірде көлік қызметтеріндегі осы аумақтың сұранысын толық қанағаттандыратын көлік жүйесі болуға тиіс.
Жолаушылар көлігі қаланың да, аймақтың да көлік инфрақұрылымының құрамдас бөлігі болып табылады. Оның үйлесімді, орнықты және тиімді жұмыс істеуі халықтың өмір сүру сапасын арттырудың және қаланың одан әрі әлеуметтік-экономикалық дамуының қажетті шарты болып табылады.
Таңдалған тақырыптың өзектілігі қоғамның қарқынды автоматтандырылуы және Елдің көлік жүйесінің күрделенуі мемлекеттік билік органдарынан азаматтарға мемлекеттік қызметтерді ұсыну жүйесін тұрақты жетілдіруді талап ететіндігінде.
Бұл жұмыстың мақсаты Өскемен қаласындағы №12бағыттағы жолаушылар көлігінің тасымалдау корсеткішін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Қойылған мақсатты іске асыру үшін мен мынадай сұрақтарды шешетін боламын:
1)Нормативтік-құқықтық базаны қоса алғанда, Қазақстан Республикасының ағымдағы көлік жүйесін қарау.
2)Өскемен қаласының атмосфералық ауасын ластау көздерін талдау.
3) Өскемен қаласының көлік жүйесін талдау және оның проблемаларын анықтау.
4) Өскемен қаласының қоғамдық көлігін дамыту бағыты бойынша мемлекеттік бағдарламалардың іске асырылуын талдау.
5) Қалалық қоғамдық көліктің тиімділігін талдау.
6) Өскемен қаласының қоғамдық жолаушылар көлігі жүйесін жақсартуға әкелетін іс-шараларды ұсыну.
Қойылған міндеттерді шешу кезінде мен келесі әдістерді қолданамын: талдау әдісі, салыстыру әдісі, рогназирование әдісі, бақылау әдісі, жалпылау әдісі.
Зерттеу нысаны-Өскемен қаласының көлік құрылымы, №12 бағыттағы жолаушылар көлігі.
Зерттеу пәні-Өскемен қаласының қоғамдық жолаушылар көлігі.
Жұмыс мазмұннан, кіріспеден, үш негізгі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған көздер тізімінен тұрады.
1.Қоғамдық жолаушылар көлігін дамытуды мемлекеттік және муниципалдық басқару.
1.1.Қазақстандағы көлік жүйесі
Көлік-мемлекет экономикасының маңызды құрамдас бөлігі. Қазақстан аумағы, сондай-ақ елдің әлеуметтік-экономикалық даму қарқыны көлік жүйесін жетілдіру қажеттілігін айқындайды. Бүгінгі таңда көліктің барлық түрлері үшін проблемалар бар, ал көліктің бір түрі үшін мәселенің шешілмеуі басқаларға қосымша қиындықтар туғызады.
Көлік адам қызметінің салаларының бірі, сонымен қатар географиялық еңбек бөлінісінің негізі болып табылады және сонымен бірге өндірісті орналастыруға белсенді әсер етеді. Көлік өнімі жүк жолаушыларының белгілі бір бағыттары бойынша аяқталған қозғалысы болып табылады.
Тасымалдау сипаты бойынша көлік жүк және жолаушы болып бөлінеді.
Мақсаты бойынша көлік бөлінеді:
тауарлар айналымы саласына және халыққа қызмет көрсететін жалпы пайдаланудағы көлік;
қоғамдық емес көлік-ішкі өндірістік,ведомстволық
жеке көліктер-автомобильдер, мотоциклдер, велосипедтер, қайықтар, яхталар және т. б.
Көлік түрлері бойынша жер, жер асты, су және әуе көлігі болып бөлінеді.
Көліктің экономика саласындағы ерекшелігі оның өзі өнім шығармайтындығы, тек оны құруға қатысады, өндірісті шикізатпен, материалдармен, жабдықтармен қамтамасыз етеді және дайын өнімді тұтынушыға жеткізеді. Көлік шығындары өнімнің өзіндік құнын қамтиды. Өнеркәсіптің кейбір салалары бойынша көлік шығындары өте маңызды, мысалы, орман мұнай өнеркәсібінде, олар өнімнің өзіндік құнының 30% жетуі мүмкін. Көлік факторы біздің елімізде адам өміріне ең маңызды ресустрадың, халықтың және негізгі өндірістік қорлардың бір бірімен жалғасуында маңызды рөл атқарады.
Көлік жергілікті және жалпы мемлекеттік нарықты қалыптастыру үшін жағдай жасайды. Бір жағынан, кәсіпорынның тиімділігі көлік факторына байланысты, ол нарық жағдайында оның өміршеңдігімен тікелей байланысты, ал екінші жағынан, нарықтың өзі тауарлар мен қызметтерді алмасуды білдіреді, бұл көліксіз мүмкін емес, сондықтан нарықтың өзі мүмкін емес. Сондықтан көлік нарықтық инфрақұрылымның маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.
Көліктің әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешуде де маңызы зор. Аумақты жақсы дамыған көлік жүйесімен қамтамасыз ету халықты және өндірісті тартудың маңызды факторларының бірі болып табылады.
Көлік жүйесі - көлік инфрақұрылымы, көлік кәсіпорындары, көлік құралдары және осы элементтерді бірлесіп басқару. Бірыңғай көлік жүйесі ең аз шығынмен көлік қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру мақсатында көліктің барлық түрлерінің дамуы мен жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
Көлік жүйесі адамның көлік қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған және тасымалдау құралдарын, тасымалдау объектілерін, сондай-ақ қоршаған ортаны қамтиды.
Қаланың көлік жүйесі келесі компоненттерден тұрады:
жол-көлік кешені;
жол қозғалысына қатысушылар;
қоршаған орта;
Инфрақұрылымға Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысына сәйкес жүкті қайта тиеу немесе жолаушыларды бір түрден екінші түрге ауыстыру жүргізілетін пайдаланылатын көлік желілері немесе қатынас жолдары, сондай-ақ көлік тораптары немесе Терминалдар кіреді.
Көлік дәліздері-бұл әртүрлі елдер арасында жолаушылар мен жүктерді тасымалдауды қамтамасыз ететін қажетті жайластырулары бар әртүрлі көлік түрлерінің магистральдық көлік коммуникацияларының жиынтығы.
Көлік торабы-транзиттік, жергілікті және қалалық жүк және жолаушылар тасымалына қызмет көрсету бойынша операцияларды бірлесіп орындайтын бірнеше көлік түрлерінің түйісу нүктесіндегі көлік құрылғыларының кешені. Көлік торабы жүйе ретінде-екі немесе бірнеше магистральдық көлік түрлерінің түйіскен жерлерінде оларды іске асыруға арналған көлік процестері мен құралдарының жиынтығы. Көлік жүйесінде түйіндер басқару клапандарының функциясына ие.
Инфрақұрылым-бұл экономиканың қорды көп қажет ететін және инерциялық секторларының бірі, сондықтан халықты көлікпен қамтамасыз ету проблемалары елдер мен өңірлер басшыларының назарында болады. Көлік инфрақұрылымы ағымдағы экономикалық байланыстарды сақтап қана қоймай, сонымен бірге экономиканың ұтқырлығын қамтамасыз етуге арналған резервке ие болуы керек. Көлік инфрақұрылымының ерекшеліктері, оның өсуі экономикалық байланыстардың кеңеюіне қарағанда баяу жүреді.
Қазақстан аумағы, сондай-ақ елдің әлеуметтік-экономикалық даму қарқыны көлік инфрақұрылымын жетілдірудің қажеттілігін анықтайды. Бүгінгі таңда көліктің барлық түрлері үшін инфрақұрылымдық проблемалар бар, сонымен қатар, көліктің бір түрі үшін мәселенің шешілмеуі басқаларға қосымша қиындықтар туғызады.
Көлік инфрақұрылымы өндірісті орналастыруға әсер етеді, оны ескерместен өндіргіш күштерді ұтымды орналастыруға қол жеткізу мүмкін емес. Өндірісті орналастыру кезінде тасымалдауға қажеттілік ескеріледі: дайын өнімнің бастапқы материалдарының массасы, оларды тасымалдау мүмкіндігі, көлік жолдарымен қамтамасыз етілуі, олардың өткізу қабілеттілігі және т. б. осы компоненттердің әсеріне байланысты кәсіпорындар орналасқан. Тасымалдауды рационализациялау өндірістің тиімділігіне әсер етеді.
Көлік инфрақұрылымының әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешуде де маңызы зор. Аумақтың жақсы дамыған көлік жүйесімен қамтамасыз етілуі халықты және өндірісті тартудың маңызды факторларының бірі болып табылады, өндірістік күштерді орналастыру және интеграциялық әсер беруі артықшылығы болып табылады.
Әдетте көлік құралдарына конвейерлер, құбырлар, кемелер, лифттер, жүк көтергіш крандар, зымырандар, автомобильдер, велосипедтер, автобустар, трамвайлар, троллейбустар, пойыздар, ұшақтар жатады.
Көлік жүйесін басқару-бұл жүйенің элементтерін бір-бірімен де, сыртқы ортамен де үйлестіру, ұйымдастыру, ретке келтіру арқылы жүйенің тиімді жұмыс істеуіне бағытталған шаралар жиынтығы. Кең мағынада, желілерді дамыту азаматтық инженерия мен қаланы жоспарлаудың міндеті, көлік құралдарын дамыту - механикалық инженерия және қолданбалы ғылымның мамандандырылған бөлімдері, ал басқару әдетте белгілі бір желі аясында мамандандырылған немесе жүйелік инженерия зерттеулеріне жатады.
Басқару дегеніміз жүйені бақылау, мысалы, бағдаршам сигналдары, теміржол бағыттағыштары, ұшуды басқару және т. б. ережелер.
Көлік жүйесінің сандық көрсеткіштері:
қатынас жолдарының ұзындығы.
жұмыспен қамтылғандар саны.
жүк айналымы және жолаушылар айналымы.
Көлік жүйесіне әсер ететін тағы бір маңызды фактор-қоғамның автомобилизациясы. Автомобилизация - халықты автомобильдермен жарақтандыру. Халықтың автомобильдендіру деңгейі 1000 тұрғынға келетін жеке жеңіл автомобильдердің орташа санының көрсеткішінен есептеледі.
Жол полициясының хабарлауынша, Қазақстанның автомобиль нарығын зерттеу және автомобильдердің жалпы саны туралы деректерді қамтитын есеп нәтижелері бойынша жыл сайын көлік құралдарының саны 1,5 млн данаға артып келеді. Жол полициясының 2021 жылғы мәліметі бойынша, елде 6,1 миллион жеңіл автомобиль тіркелген. Сонымен қатар жол полициясының мәліметі бойынша 3млн прицеп және 2млн мотоцикл тіркелген.
Автомобильдендірудің жоғары деңгейі экономика сапасының көрсеткіштерінің бірі болып табылады. 1000 адамға шаққандағы автомобильдер санының ең жоғары қатынасы АҚШ, Австралия және Еуропаның кейбір елдерінде тіркелген. Бұл көрсеткіш 1000 тұрғынға 900 бірлік техникадан келуі мүмкін. 2008 жылы Монако Князьдігі бірінші орынға шықты (АҚШ-тағы 1000 тұрғынға 809 автомобильге қарсы 863) БҰҰ мәліметтері бойынша 2011 жылдың қаңтарында перуя бестігіне: АҚШ(1000 тұрғынға 766 автомобиль), Люксембург (686авто), Малайзия (641 авто), Австралия (619 авто) және Мальта кірді (607 авто). Қазақстан автомобильдендіру деңгейі бойынша әлемде 67-ші орында - 2016 жылғы деректер бойынша Қазақстандағы 1000 тұрғынға 214 көлік құралы келді. Сарапшылардың пікірінше, ел ішінде автомобиль өндірісінің өсуі болмаса да, автомобильдендіру жалғасады. 2025 жылға қарай Қазақстанда автомобильдендіру қазіргі уақытта көлік құралдарының саны 1000 адамға 400-450 бірлікті құрайтын Шығыс Еуропа елдерінің деңгейіне жақындайды.
1.2Қоғамдық жолаушылар көлігін басқаруды ұйымдастыру.
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі көлік саласындағы атқарушы биліктің мемлекеттік саясат пен нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын федералдық органы болып табылады- Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдаланушыларға азаматтық авиация, әуе кеңістігін пайдалану және аэронавигациялық қызмет көрсету, авиациялық-ғарыштық іздестіру мен құтқару, теңіз, ішкі су, темір жол, автомобиль, Қалалық электр және өнеркәсіптік көлік, жол шаруашылығы, кеме қатынайтын гидротехникалық құрылыстарды пайдалану және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы құқықтық реттеу, көлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сондай-ақ әуе кемелеріне құқықтарды және олармен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеуді және автомобиль жолдарындағы қозғалысты басқару жөніндегі ұйымдастыру-құқықтық іс-шаралар бөлігінде жол жүрісін ұйымдастыруды қамтиды.
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі белгіленген тәртіппен келіссөздер жүргізуді және белгіленген қызмет саласында халықаралық шарттар жасасуды ұйымдастырады.
Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын қызметтің белгіленген саласындағы міндеттемелерді іске асыру кезінде азаматтық авиация, теңіз, ішкі су, теміржол, автомобиль көлігі және жол шаруашылығы саласындағы компаненттік орган ретінде, оның ішінде "авиациялық билік орындары"ретінде азаматтық саясатты әзірлеу және нормативтік-құқықтық реттеу жөніндегі функцияларды жүзеге асырады. "теміржол әкімшілігі", "әкімшілік"және" тағайындалған орган".
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі өзіне ведомстволық бағынатын көлік саласындағы қадағалау жөніндегі Федералдық қызметтің, әуе көлігі Федералдық агенттігінің, Федералдық жол агенттігінің, теміржол көлігі федералдық агенттігінің және теңіз және өзен көлігі федералдық агенттігінің қызметін үйлестіруді және бақылауды жүзеге асырады.
"Өскемен қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесінің міндеттері:
1) қаланың тыныс-тіршілігін инженерлік қамтамасыз ету жүйелерінің жұмыс істеуін және дамуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету;
2) бюджеттік саланың мекемелері мен тұрғындар алатын коммуналдық қызметтер сапасының деңгейін тұрақтандыру және одан әрі өсіру мәселелерінде коммуналдық саланың кәсіпорындарымен өзара іс-қимыл жасау;
3) қаланы абаттандырудың, санитарлық жағдайының, көгалдандырудың және қолайлы қоршаған ортаны құру мен қолдау жөніндегі іс-шаралар кешенін жүргізудің қажетті деңгейін қамтамасыз ету;
4) қала аумағында тұрғын үй қорын сақтау және тиісті пайдалану бойынша кондоминиум объектілерін басқару органдарының қызметін бақылау;
5) заңнамамен белгіленген құзыреті шегінде қала аумағында мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тұрғын үй қорын сақтау және тиісінше пайдалану жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру, азаматтардың жекелеген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету.
15. "Өскемен қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі"мемлекеттік мекемесінің функциялары:
1) тұрғын үй қорын сақтау және тиісінше пайдалану жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруды қамтамасыз ету;
2) су құбырларын, тазарту құрылыстарын, жылу және электр желілерін және қаланың басқа да көліктік және инженерлік инфрақұрылымдар объектілерін салуды және пайдалануды ұйымдастыру;
3) қала жолдарын салуды, пайдалануды және күтіп-ұстауды, Жерлеу орындарын күтіп-ұстауды және туысы жоқ адамдарды жерлеуді ұйымдастыру;
4) қала аумағын абаттандыру, жарықтандыру, көгалдандыру және санитарлық тазарту жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;;
5) заңнамамен берілген өкілеттіктер шегінде коммуналдық қызметтер саласында баға (тарифтік) саясатын қалыптастыруға қатысу;
6) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерін, қала жолдарын, абаттандыру объектілерін салу, реконструкциялау және күрделі жөндеу жөніндегі іс-шаралар жоспарларын әзірлеу;
7)үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері кооперативтерін құруға жан-жақты көмек және жәрдем көрсету;
8) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерін күтіп-ұстау мен жөндеудің ұйымдастырушылық нысандарын енгізу бойынша ұсынымдар әзірлеу, тәжірибені жинақтау;
9) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес азаматтардың жекелеген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру, мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді жалдау шарттарын жасасу, қажет болған жағдайларда жалдаушы мен оның отбасы мүшелерін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді пайдалану құқығының күші жойылды деп тану жөнінде шаралар қабылдау;
10) заңнамада көзделген шарттарда және Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғын үйлерді Қазақстан Республикасы азаматтарының меншігіне беруді жүзеге асыру жөніндегі жұмысты ұйымдастыру;
"Шығыс Қазақстан облысының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы" мемлекеттік мекемесінің міндеттері;
1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Автомобиль көлігі саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру;
2) жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдары саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты жүзеге асыру, жол саласын реттеу және басқару болып табылады.
15. Функциялар:
1) Жолаушылар мен багажды тұрақты облысаралық қалааралық, ауданаралық (облысішілік қалааралық) тасымалдауды ұйымдастыру, оларға қызмет көрсету құқығына конкурстар өткізу;
2) Автомобиль көлігі саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру;
3) жолаушылар мен багажды тұрақты ауданаралық (қалааралық облысішілік) тасымалдау маршруттарын және қозғалыс кестелерін бекіту;
4) жолаушылар мен багажды тұрақты облысаралық қалааралық автомобиль тасымалдары бойынша маршруттар мен қозғалыс кестелерін келісу;
5) автовокзалдардың, автостанциялардың және жолаушыларға қызмет көрсету пункттерінің тізілімін жүргізу;
6) жолаушылар мен багажды автомобильмен ауданаралық (қалааралық облысішілік) тұрақты тасымалдау маршруттарының тізілімін жүргізу;
7) жолаушылар көлігін дамытудың кешенді схемасын және жол жүрісін ұйымдастыру жобаларын әзірлеу;
8) ауданаралық (облысішілік қалааралық) қатынастарда әлеуметтік мәні бар жолаушылар тасымалдарын жүзеге асыру кезіндегі тасымалдаушылардың залалдарын субсидиялауды жүзеге асыру;
9) Қазақстан Республикасының Рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес лицензиялауды жүзеге асыру;
10) жолаушыларды облысаралық қалааралық, ауданаралық (облысішілік қалааралық) және халықаралық қатынастарда автобустармен, шағын автобустармен тұрақты емес тасымалдау, сондай-ақ жолаушыларды халықаралық қатынаста автобустармен, шағын автобустармен тұрақты тасымалдау жөніндегі қызметпен айналысу үшін лицензия беру, қайта ресімдеу, лицензияның телнұсқаларын беру;
11) халықаралық техникалық байқау сертификатын беру;
12) механикалық көлік құралдары мен олардың тіркемелерін міндетті техникалық байқаудан өткізу кестесін келісу;
13) әлеуметтік маңызы бар ауданаралық (облысішілік қалааралық)және қала маңындағы қатынастар (маршруттар) бойынша теміржол көлігімен жолаушылар тасымалын жүзеге асыруға байланысты тасымалдаушының залалдарын субсидиялау;
14) ауданаралық (облысішілік қалааралық) және қала маңындағы теміржол қатынастарын айқындау;
15) облыстың жергілікті атқарушы органының шешімі бойынша тиімді жұмыс істеуі үшін кіріс деңгейін қамтамасыз етпейтін авиамаршруттарды субсидиялауды жүзеге асыру;
16) шағын көлемді кемелердің кеме жүргізушілерін даярлау жөніндегі курстарды есепке алу;
17) өздігінен жүретін шағын көлемді кемелерді жүргізу құқығына куәліктер беру;
18) автомобиль жолдары және жол қызметі саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру;
19) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес облыстық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын салу, реконструкциялау, жөндеу және күтіп-ұстау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;
20) жалпыға ортақ пайдаланылатын облыстық маңызы бар автомобиль жолдары желісін басқару;
21) облыстың коммуналдық меншігіндегі жолдарды және жол кәсіпорындарын басқару;
22) облыстық маңызы бар автомобиль жолдарын салу, реконструкциялау, жөндеу және күтіп-ұстау жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
23) облыстық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын немесе олардың учаскелерін өтеусіз уақытша пайдалануға беру жөнінде ұсыныстар әзірлеу және шешім қабылдау үшін облыс әкімдігіне енгізу;
24) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын ақылы автомобиль жолдарын және көпір өткелдерін пайдалану тәртібі мен шарттарын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
25) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын сыныптау тәртібі мен шарттарын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
26) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолын (жол учаскесін) ақылы негізде пайдалану жөнінде ұсыныстар әзірлеу және оларды шешім қабылдау үшін облыс әкімдігіне енгізу;
27) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын ақылы автомобиль жолымен жүріп өту үшін ақы алу қағидаларын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу.
28) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының тізбесін әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
29) облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдары индекстерінің атауларын әзірлеу және облыс әкімдігіне бекітуге енгізу;
30) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру.
"Шығыс Қазақстан облысының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы" мемлекеттік мекемесінің мүлкі оған меншік иесі берген мүлік, сондай-ақ қаржыландыру жоспары бойынша өзіне берілген қаражат есебінен сатып алынған мүлік есебінен қалыптастырылады.
Егер заңнамада өзгеше көзделмесе, "Шығыс Қазақстан облысының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы" мемлекеттік мекемесінің өзіне бекітілген мүлікті және қаржыландыру жоспары бойынша өзіне бөлінген қаражат есебінен сатып алынған мүлікті өз бетімен иеліктен шығаруға немесе оған өзгедей тәсілмен билік етуге құқығы жоқ.
Қоғамдық жолаушылар көлігінің жұмыс істеуінің нормативтік-құқықтық базасы
Көлік жүйесінің бөлігі болып табылатын автомобиль көлігімен және қалалық қоғамдық көлікерімен қызмет көрсету кезінде туындайтын қатынастарды реттейтін негізгі нормативтік құқықтық акт "Автомобиль көлігі туралы" Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 4 шілдедегі Заңында көрсетіліп бекітілген.
Осы Заң жолаушылар мен багажды, жүктерді тиісінше автобустармен, трамвайлармен, троллейбустармен, жеңіл автомобильдермен, жүк автомобильдерімен, оның ішінде автомобиль тіркемелерін, автомобиль жартылай тіркемелерін пайдалана отырып тасымалдаудың жалпы шарттарын, сондай-ақ көлік инфрақұрылымы объектілерінде жолаушыларға, кеме жалдаушыларға, жүк жөнелтушілерге, жүк алушыларға, тасымалдаушыларға, фпахтаушыларға қызметтер көрсетудің жалпы шарттарын айқындайды.
Реттеу Қазақстан Үкіметінің жолаушылар мен багажды автомобиль көлігімен және қалалық жерүсті электр көлігімен тасымалдау қағидаларын, сондай-ақ жүктерді автомобиль көлігімен тасымалдау қағидаларын бекіту жолымен жүргізіледі.
Жолаушылар мен багажды автомобиль көлігімен және қалалық қоғамдық көліктермен тасымалдау ережелері жолаушылар мен багажды тасымалдаудың әртүрлі түрлерін ұйымдастыру тәртібін, сондай-ақ жолаушылар мен багажды тасымалдау шарттарын және осындай тасымалдар үшін көлік құралдарын беруді реттейтін нормативтік құқықтық актілерді білдіреді.
Жолаушыларды және багажды, жүктерді халықаралық қатынаста автомобиль көлігімен тасымалдау Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен реттеледі.
"Автомобиль көлігі туралы" Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 4 шілдедегі Заңының 1-ші бабында жалпы ережелер көрсетіп жазылған.
Жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдау маршруттарында (халықаралық қатынастардан басқа) барлық маршруттардың ұзақтығында автобустардың орташа жылдық толтырылуы жетпiс бес пайыздан артық болған кезде тасымалдауды ұйымдастырушы тасымалдаушылардың немесе жолаушылардың өтiнiшi бойынша қосымша қозғалыс кестесiн енгiзу туралы шешiм қабылдайды. Жолаушылар мен багажды тасымалдаудың қосымша қозғалыс кестесі "Автомобиль көлігі туралы" 2003 жылғы 4 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 4-тармағына және 14-бабының 2-тармағының 2) тармақшасына сәйес құзіретті органдармен бекітіледі.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдаудың маршруттарына мынадай режимдердiң бiрiнде қызмет көрсетiледi:
1) кемiнде екi жолаушы есiгi бар қалалық автобустармен, шағын автобустармен, сондай-ақ қалааралық автобустармен тұрақты қала маңындағы автомобильмен тасымалдаудың маршруттарында, маршруттың схемасында көрсетiлген аялдама пункттерiне тоқтау арқылы жүзеге асырылатын әдеттегi, қала шегiнде олардың арасындағы қашықтық 400-ден 800 метірге дейiн болуы тиiс;
2) кемiнде екi жолаушы есiгi бар қалалық автобустармен және қалааралық автобустармен маршруттың схемасында көрсетiлген аялдама пункттерiне тоқтау арқылы жүзеге асырылатын жедел (қалалық тасымалдау үшiн ғана), олардың арасындағы қашықтық 1,5-ден 3,0 км дейiн болуы мүмкiн.
Халыққа қызмет көрсету ерекшелiгiне сәйкес жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдауы мынадай сипатта болуы мүмкiн:
1) тәулiктiң барлық белгiленген кезеңi және аптаның барлық күндерi iшiнде қолданылатын тұрақты;
2) белгiлi бiр күндерде немесе тәулiктiң кезеңдерiнде қолданылатын (демалыс, мерекелiк күндер немесе "қауырт" сағаттар) қосымша;
3) алдын ала белгiленген уақыт аралығы iшiнде қолданылатын (саяжай кезеңiнде, демалыс аймақтары, спорттық-сауықтыру кешендерi жұмыс iстеген кезде) маусымдық;
қысқа уақытқа қолданылатын (әдеттегi режимде қызмет көрсетуге кедергi жасайтын жол желiсiнде күтпеген жағдайлар туындаған жағдайда) уақытша.
Жолаушыларды автокөлiк құралына отырғызу және түсiру мынадай дәйектiлiкпен жүргiзiледi:
1) шағын автобустарда алдымен жолаушыларды түсiру, одан кейiн отырғызу жүргiзiледi;
2) екi есiгi бар автобустарда жолаушыларды түсiру - екi есiк арқылы, ал отырғызу артқы есiк арқылы жүргiзiледi;
3) үш және одан артық есiгi бар автобустарда жолаушыларды түсiру - барлық есiктер арқылы, ал отырғызу - алдыңғы есiктен басқа барлық есiктер арқылы жүргiзiледi.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдаудың маршруттары бойынша жолаушылар жол жүргенде:
1) автобустан, шағын автобустан ол толық тоқтағанға дейiн немесе қозғалыс кезiнде шығуға және кiруге;
2) автобустың есiктерiнiң ашылуы мен жабылуына кедергi жасауға;
3) жүргiзушiнi автокөлiк құралының қозғалысы кезiнде әңгiмемен алаңдатуға;
4) автобустың, шағын автобустың салонының iшкi жабдығы мен жарағын бүлдiруге;
5) темекi тартуға, қоқсытуға, спирт iшiмдiктерiн iшуге;
6) от қауiптi, жарылғыш, улағыш, жеңiл тұтанатын, улы, өткiр және күлiмсi иiстi заттарды, құндағы және iлеспе құжаттары жоқ дәрiмен атылатын қаруды тасымалдауға жол берiлмеуi тиiс.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен қалалық (ауылдық) және қала маңындағы тұрақты тасымалдаудың маршруттарында:
1) "Тұрақты және тұрақты емес жолаушылар тасымалы үшін автокөлік қызметі" ҚР СТ 2273-2012 Қазақстан Республикасының ұлттық стандартына сәйкес автобустарда тұратын және отыратын орындар, олардың толық паспорттық сыйымдылығынан аспайтын мөлшерде;
2) шағын автобустарда тұратын және отыратын орындар оның паспорттық сыйымдылығынан аспайтын мөлшерде.
Жолаушылар мен багажды автомобильмен ауданаралық (қалааралық облысішілік) тұрақты тасымалдауды жүзеге асыру тәртібі:
Автобусқа, шағын автобусқа, троллейбусқа отырғызу кезiнде жолаушының жол жүру құжатының (билетiнiң) болуы тексерiледi. Автовокзалдарда, автостанцияларда тексеруді отырғызу бойынша кезекшi, ал жолаушыларға қызмет көрсету пункттерінде және осындай кезекшiлер жоқ аялдама пункттерiнде - жүргiзушiлер немесе кондукторлар жүзеге асырады.
Егер ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz