Туризмнің әлемдік экономикадағы, Қазақстандағы және Алматы облысындағы рөлін зерттеу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Рекреациялық география және туризм кафедрасы

Қорғауға берілді
________________
Кафедра меңгерушісі
А.С.Ақтымбаева

_________________________________ ____________ тақырыбына

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

6B11101-Туризм мамандығы бойынша

Орындаған Қонабаева Д. Е.

Ғылыми жетекшісі
г.ғ.к. Есенов М. Н.

Норма бақылаушы

Алматы, 2021

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
3
1
МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

5
1.1
Халықаралық туризмнің қазіргі жағдайы.
9
1.2
1.3
Туризм индустриясының дамуына әсер ететін факторлар.
Туризм индустриясының мемлекет экономикасындағы орны мен рөлі
12

16

2
ДАМЫҒАН МЕМЛЕКЕТТЕРДЕГІ ТУРИЗМНІҢ РӨЛІ

2.1
Әлемнің жетекші мемлекеттеріндегі туризмді дамытудың ерекшеліктері .

20
2.2
Әлемдік туризмнің даму тенденциялары мен перспективалары.
24

3
ҚАЗАҚСТАН МЕН АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

3.1
Қазақстан Республикасындағы туризмді дамытудың қазіргі жағдайы мен проблемалары
29
3.2
Қазақстан Респбупликасының экономикасындағы туризм. индустриясының алатын орны
30

ҚОРЫТЫНДЫ

33

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

35

КIPICПE

Туризм көптеген мемлекеттердің экономикасы мен жаһандану жағдайына ықпалды әсер ететін маңызды әлеуметтік және саяси құбылысқа айналып отыр. Қазақстанның бай мәдени-тарихи мұрасы, бірегей табиғи-территориялық кешендері, тиімді көліктік-географиялық орналасуы, дамып келе жатқан туристік сала инфрақұрылымының кейбір элементтері ұлттық туристік өнімнің ілгерілеуінің алғы шарттары болып табылады.
Менің ойымша, Қазақстан Республикасы сырттан келушілер туризмін дамыту үшін көптеген алғы шарттарына ие болып отыр: ұлттық туристік өнімнің ажырамас бөлігі болатын және басқа елдермен салыстырғанда республиканың бәсекелі артықшылықтарын қалыптастыруға тікелей байланысты елдің тиімді рекреациялық-географиялық орналасуы, алуан түрлі табиғи және рекреациялық ресурстардың болуы.
Одан басқа, Қазақстан бірегей және халықаралық маңызы бар мәдени-тарихи ресурстарға ие, оларды инновациялық түрде қолданған жағдайда өте сапалы ұлттық туристік өнімді қалыптастыруға қабілетті болады. "Қазақстан-2030" стратегиялық бағдарламасында еліміздің келешектігі дамуына айқынды бағдар берілгені мәлім. Осы орайда ел экономикасында өсіп-өркендеуіне айтарлықтай үлес қосатын бір сала туризм екеніне бүгінде көз жеткендей. Жиһангерлік және саяхатшылық-адамның танымдық көкжиегін кеңейтетін, қазіргі замандағы ғаламат мүмкіншілігі бар, пайдасы шаш етектен келетін, біз әлі толық игере алмаған саланың бірі екендігі баршамызға белгілі.

Бүгінгі туризм, яғни жиһангерлік және саяхатшылық - бұл мемлекет пен қоғамның экономикалық әлеуметтік дамуының, тұлғаның жан-жақты қалыптасуының маңызды факторы. Сондықтан туристік қызмет көрсету рыногында мүдделі министірліктер мен ведомстволардың, уәкілетті органдардың, туристік компаниялардың, фирмалардың және жеке кәсіпкерлердің күш мүмкіншіліктерін жұмылдыруға, біріктіруге ықпал жасау - Қазақстан Республикасының Туризм және спорт жөніндегі агенттігі жұмысының күн тәртібінен берік орын алған.

Туризм индустриясы ұлттық экономиканың жақсаруына сөзсіз әсер етеді. Әр түрлі мемлекеттердің демалушылары мен спорттық мүмкіндіктері - бұл өте күрделі идея, оны түсіну және бағалау қиын. Бұл шындық, әдетте, саяхатшының бөлмесі әр нақты экспресс-тің әлеуметтік, қалыпты және жазылған мұра объектілерінен тұрады, олар басталуы мен бейнесінде әр түрлі болады. Сонымен қатар, демалыс орнының тартымдылығының соңғы белгілеріне саяси, қаржылық, құқықтық, әлеуметтік, Әлеуметтік және психикалық сипаттағы бірнеше сыртқы элементтер әсер етеді.
Қазіргі уақытта ғаламшардағы саяхат индустриясының жұмысы жеке адамдардың өміріндегі саяхат индустриясының рөліне, сондай-ақ тұтастай алғанда ел экономикасына өсіп келе жатқан ықпалға байланысты үнемі кеңеюде. Туризм индустриясындағы әкімшіліктердің көпшілігі аз шығынмен аяқталады, уризм әлемдік экономикаға қатты әсер етеді-бұл туризм индустриясының қатесіз элементі. Туризм индустриясы сізге төтенше нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Зepттeу тaқыpыбының өзeктeлiгi. Қазіргі нарықтық экономика жағдайында туристік ұйымдар Жаңа әкімшіліктер мен тауарларды құрудың маңыздылығы мен қажеттілігін біртіндеп түсінеді. Қазіргі нарықтық экономика жағдайында туристік ұйымдар Жаңа әкімшіліктер мен тауарларды құрудың маңыздылығы мен қажеттілігін біртіндеп түсінеді. Түрлі елдердегі сияқты, Қазақстанда да жетістіктермен танысу және туризм индустриясын дамытуға жәрдемдесу үшін уәждемелердің ұзақ тізімі бар, сонымен қатар, бұл таңқаларлық емес, барлық ұйымдардың әзірлемелерді бірте-бірте қолдану мүмкіндігі жоқ, өйткені өнертапқыштық қозғалыс айтарлықтай айтарлықтай қауіптілік және осалдық дәрежесімен, сондай-ақ ықтимал нәтижелерді болжаудағы проблемалармен сипатталады.
Мәселенің маңыздылығы мен ерекше мәні негізгі зерттеушілердің, жеке ғалымдардың, әлемдік деңгейде де, жеке аймақтармен (демалыс аймақтарымен) салыстырылатын туризм индустриясын дамыту саласындағы гипотетикалық және жүйелік көзқарастардың заңды алаңдаушылығына байланысты кеңеюді тудырды.

Жұмыcтың мaқcaты: Туризмнің әлемдік экономикадағы, Қазақстандағы және Алматы облысындағы рөлін зерттеу.

Жұмыcтың мiндeттepi:
- туризм және туристік өнім ұғымына сипаттама беру;
- туристік индустрияның ел экономикасындағы орны мен рөлін көрсету;
- әлемнің кейбір елдеріндегі туризмді дамытудың рөлі мен аспектілерін зерттеу;
- елдің туристік индустриясының дамуына әсер ететін факторларды бағалау;
- әлемдік туризмнің даму тенденциялары мен перспективаларын анықтау;
- Қазақстан Республикасындағы туризмді дамытудың жағдайы мен проблемаларын бағалау;
- Алматы облысының туристік-рекреациялық әлеуетін зерттеу;
- Қазақстанда және Алматы облысында туризм секторын мемлекеттік реттеуді жетілдіру бағыттарын ұсыну.
Зepттeу пәнi: Туризмнің жағдайы, әлемдік экономикадағы, Қазақстандағы және Алматы облысындағы туризмнің басқару ерекшеліктері және даму перспективалары.
Зepттeу oбъeктici: Әлемдік экономикадағы туризм.
Зepттeу әдicтepi: бaяндaу, caлыcтыpу, тaлдaу, capaптaу, бaғa бepу, ғылыми тұpғыдa тұжыpымдaу, тeopиялық дeңгeйдe жүйeлeу, жинaу қopыту әдicтepi пaйдaлaнылaды.
Жұмыcтың құpылымы: Жұмыc кipicпeдeн, үш тapaудaн, қopытындыдaн, пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep, 11 cуpeт, 4 кecтe жәнe ciлтeмeлepдeн тұрады.

1 МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Халықаралық туризмнің қазіргі жағдайы.

XXI ғасырдың басында туристік индустрия әлемнің көптеген мемлекеттері мен өңірлерінің қаржылық, Әлеуметтік және саяси қызметінің негізгі бағыттарының біріне айналды. Туристік индустрия саласында мәдениет, көлік, қауіпсіздік, қонақ үй бизнесі және т.б. мүдделері бір-бірімен тығыз байланысты. Үйде туристік индустрияны ескере отырып, бүкіл халықтың жартысына жуығы үнемі демалушыларға айналады.
Туризм индустриясы халықаралық қатынастарда да үлкен орын алады: әлемдегі 7 миллиард адамның ішінде 1 миллиардқа жуық адам тұрақты тұрады. олар жыл сайын саяхаттау мақсатында басқа елдерге барады. Бүгінгі таңда әлем элективті саяхат индустриясының әр түрлі түрлерін тиімді жасайды: Нұсқаулық, экологиялық, қалпына келтіру, жүрек, тәжірибе, бизнес және корпоративті, аспаздық, ауыл, спорт, ғарыш, қызықты, кино индустриясы, сонымен қатар мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін саяхат индустриясы және жастар үшін демалыс күндері. Бүгінгі таңда әлем элективті саяхат индустриясының әр түрлі түрлерін тиімді жасайды: Нұсқаулық, экологиялық, қалпына келтіру, жүрек, тәжірибе, бизнес және корпоративті, аспаздық, ауыл, спорт, ғарыш, қызықты, кино индустриясы, сонымен қатар мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін саяхат индустриясы және жастар үшін демалыс күндері. Саяхат индустриясы-бұл әдетте тұратын және жұмыс істейтін жерлерден әртүрлі жерлерге адамдардың тұрақты емес дамуы. "Қысқа қозғалыс" әдетте бір жылға дейінгі уақыт ретінде қабылданады. Worldwide insights атап өткендей, бейтаныс туристерге осы елде төленетін кәсіби жаттығулардан басқа кез-келген себеппен басқа елге баратын адамдар кіреді (шамамен бір қысқа мерзімді сапармен). Қазіргі уақытта отандық және жаһандық туристік индустрия танылып, отандық туристік индустрия әлемдік туристік индустриядан асып түседі. Үйдегі туризм индустриясының үлесі планетадағы демалушылардың жалпы санының 75-80% құрайды, Жеке, көптеген елдердегі ақша көрсеткіштері бойынша, ол әдетте бейтаныс адамдардан асып түседі.

Әp eлдiң тapиxи-мәдeни мұpaлapы oның iшкi туpизмiн дaмытудa бacты pөл aтқapaды. Қaзaқcтaнның көптeгeн өңipлepi үшiн тapиxи-мәдeни ныcaндap экoнoмикaлық, әлeумeтiк жәнe мәдeни өpлeудiң лaйықты мүмкiндiктepi бoлып тaбылaды. Мұндaй құнды ныcaндap қocымшa тaбыc әкeлiп, жaңa жұмыc opындapын aшып, экoнoмикaлық дaму тeтiгiнe дe өз әcepiн бepeдi. Coнымeн қaтap, жepгiлiктi xaлықтың тapиxи-мәдeни тaнымдық тұpғыcынaн өciп, pуxaни жaңғыpуынa дa жoл aшaды. Қaзaқтың қoлдa бap aлтынның қaдipiн бiл дeгeн xaлық нaқылы ocығaн тән бoлca кepeк.
Мeмлeкeттiң тapиxи-мәдeни пoтeнциaлы туpизмнiң бacты фaктopы бoлып eceптeлeдi. Кeз-кeлгeн тapиxи жәдiгep нeмece бip ныcaн туpaлы aқпapaтты кiтaптaн, ғaлaмтopдaн oқи caлуғa әбдeн бoлaды. Бipaқ, жүз мәpтe ecтiгeншe, бip мәpтe көpгeн жaқcы дeгeн қaғидa қaшaн дa мaңызды. Oның aдaм caнacындaғы opны дa epeкшe.
Зaмaнaуи туpизм түpлepi caн aлуaн фopмaлapымeн тaңыpқaтaды. Coндықтaн дa, туpизмдi iшкi жәнe cыpтқы дeп бөлeдi. Coлapдың apacынaн бөлiнгeн мәдeни туpизм дeгeн бoлaды. Мәдeни туpизм - caяxaттaу apқыл жaн-дүниeнiңдi бaйытып, тapиxи-мәдeни oшaқтapды көзiңмeн көpу apқылы қaнaғaттaну. Бұл бүтiн бip мeмлeкeттiң тapиxын, мәдeниeтiн, бoлмыcын, ұлтық құндылықтapын, дiни жәнe pуxaни epeкшeлiктepiн ұқтыpaды. Мәдeни туpизмнiң нeгiзгi өзeгi бoлып eлдiң тapиxи-мәдeни кapтacы бoлып тaбылaды. Oл жepгiлiктi жұpттың caлт-дәcтүpi мeн тapиxи шeжipeci туpaлы aнықтaмacы.
Туpиcтiк-peкpeaциялық pecуpcтap - туpиcтepдiң pуxaни, peкpeaциялық қaжeттiлiгiн қaнaғaттaндыpaтын, күш-жiгepiн қaлпынa кeлтipiп, cepгiтeтiн тaбиғи жәнe aнтpoпoгeндiк ныcaндap. Туpиcтiк-peкpeaциялық pecуpcтap қaтapынa: куpopтты нeмece eмдiк дeмaлыc, caуықтыpу, cпopттық-aльпиниcтiк жәнe экcкуpcия-туpиcтiк ныcaндap жaтaды. Туpиcтiк-peкpeaциялық pecуpcтap тeppитopиялық туpизмдi ұйымдac-тыpуды, туpиcтiк aудaндap мeн opтaлықтapды құpуғa, oлapды мaмaндaндыpуғa жәнe экoнoмикaлық жaғынa әcepiн тигiзeдi [1].
Туpиcтiк peкpeaциялық pecуpcтapдың жiктeлуi:
мұpaжaйлap мeн apxeoлoгиялық peзepвaттap;
этнoгpaфиялық мұpaжaйлap мeн шығapмaшылық opтaлықтapы;
cәулeт өнepi мeн құpылыc ecкepткiштepi;
өнep мұpaжaйлapы мeн көpкeм өнep кoллeкциялapы;
биoгpaфиялық мұpaжaйлap.

Туристік индустрияны зерттей келе сервистік қызмет көрсетуге тән экономикалық және әлеуметтік мәселелердің ерекшеліктеріне тоқталу бүгінгі күнгі өзекті мәселенің бірі екені анықталды. Туризмдегі сервистік қызмет көрсетуді карастыру, оның экономикалық өсу мен оның қоғамның даму бағытында атқаратын функциональды рөлімен түсіндіріледі.
Қызмет көрсету саласының өсу қарқыны мен қызмет көрсетудің тиімділігі экономикалык базистің кеңеюіне септігін тигізіп, қоғамдық өндірістің нөтижелерін жетілдіруге әсер ететін еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды факторы болып табылады. Мұның барлығы қоғамның барлық мүшелерінің қоғамдық қажеттіліктерін толығырақ және жан-жақгы канағаттандырудың алғы шарты. Қызмет аясының бағдары табиғат және оның күштері емес, адамның өзі. Оның негізгі функциясы түлғаға, оның түйсігіне, қоғамдық өндіріс процесінде адамдардың қарым-қатынастарына әсер етуінен байқалады. Қызметтер аясы дами түсе, адамдардың тұрмыс салтының калыптасуына әсер етеді.
Рухани өсу мен үйлесімді даму жолында кең мүмкіндіктер беру, қызметтер аясының әлеуметтік бағыттылығын айқындаушы аспектілерінің бірін білдіреді. Сөйтіп, қызметтер аясы халықтың тұрмыс деңгейін көтере, халық шаруашылығының экономикалық өсуінің маңызды факторы ретінде көрінеді. Дегенмен де, кері байланыстың маңыздылығын төмендетпейміз, яғни экономикалық өсуді қамтамасыз ететін өндіріс, адам қажеттіліктерінің жиынтығын, даму деңгейін, өндірілетін өнім мен қызметтердің көлемі мен сапасы арқылы оларды қанағаттандыру дәрежесін, алатын табыстар көлемін анықтайды. Қызмет көрсету саласы адамның денсаулығы, білім алуынан бастап, бос уақытты тиімді өткізуіне дейін өмірінің барлық жақтарына, қоғамның осы әрбір мүшелері үшін жағымды жағдайлар жасау арқылы әсер ететіндігі аян. Коммуналды-тұрмыстық жағдайлар адамның өмірлік қызметінің орасан уақыт пен энергияны талап ететін аясы болып қала бермек. Халық өзінің бос уақытын өзіндік қызмет жасау бойынша үй шаруасына, коммуналды-тұрмыстық мекемелерді аралауға, балаларды күтіп-тәрбиелеуге жұмсайды.

Қызметтер аясының тұрмыс салтын қалыптастыру түрғысынан алғандағы маңыздылығы, бұдан басқа қызметтер аясының өзіндік жұмыскерлерінің тұрмыс салты мен оның бүтіндей қоғамға, оның барлық мүшелерінің тұрмыс салтына әсер етуімен толықтырыла түседі.. Қызметтер аясындағы жұмыскердің өндірістік өмірлік қызметі, оның кәсіби дайындық дәрежесімен, қоғамдық-саяси даму деңгейімен, біліктілікті үнемі жоғарылату мен өндірісті жетілдіру жайлы пәруай таныту секілділермен сипатталуы қажет. Жоғары білікті мамандардың, қызметті тұтынушылардың жеке тілектерін ескере, тапсырысты дұрыс қабылдау, еңбек пен қызмет көрсетуді ғылыми түрде ұйымдастыру және т.с.с. әрекеттерді қамтитын жоғары мәдени деңгейлі қылықгы танытулары бүгінгі күн талабы. Мұнда, рынокты экономикамен қалыптасатын тұрмыс салты, айқын байқалатын еңбек сипатына ие, яғни бұл қоғамның әрбір еңбекке қабілетті мүшесі үшін міндетті тұрмыстың еңбекті кейпі деп тұжырым жасай аламыз. Адамның білім және мәдениет деңгейі, денсаулығының жағдайы тікелей оның алатын табысына әсер етуі тағы да бар. Оған қоса, денсаулығы, білімі, кәсіби дайындығы стандарттарынан жұмысшы күшінің сапасы тікелей және де сәйкесінше, жинақталған өндіріс қорларын пайдалану интенсивтілігінің тиімділігі, экономикалық өсудің карқыны, өндірістің материалды-техникалық базасының жаңартылуы қандай-да бір дәрежеде байланыстылықта болады.
Қызмет көрсету аясының көптеген салаларының, жинақтаудың маңызды болып табылатын, экономикалық рентабельділігін ескере кетуіміз қажет. Шын мәнісінде, қондырма базисінің кез келген маңызды элементі, қандай-да бір өңірдің қоғамдық өмірінің барлық жақтары, тіке және кері байланыстар механизмі арқылы қызметтер аясымен белсенді әркеттеседі.
Сонымен қорыта келе қызмет және оның түрлілігі сан жағынан, сапа жағынан копшілік халықтың әл-ауқатына әсер ете отырып, адам факторының белсендеуінің қуатты тұтқасы бола, экономикалық өсу процесіне жан-жақты әсер етеді.

Туризм индустриясының дамуына әсер ететін факторлар

Туризмді дұрыс басқару кезінде, ол жоғары халықшаруашылық және әлеуметтік тиімділікті иеленеді. Оның дамуына қаражат салу арқылы өнімділік еңбегінің өсуіне, ұлттық табыстың өсуіне, республиканың егемендігін нығайтуға тікелей қатынаста болатын әлеуметтік және экономикалық тиімділік алуға болады.
Туризм аясының болашақта дамуына ықпалын тигізетін - бұл маркетингтік қызмет. Өкінішке орай, маркетинг туризмге онша назар аудармайды. Міндеттерді шешу үшін қолданылатын негізгі әдістері мен тәсілдері ретінде туристтік маркетинг адамдардың психологиялық және әлеуметтік көзқарасының қажеттілігін қанағаттандырады, сонымен қатар қаржылық тұрғыдан ол туристік ұйымдар мен кәсіпорындардың қызмет етуі үшін неғұрлым тиімді әдістерінің анықталуына мүмкіндік береді.
Туризм аясында маркетингті қолдану өндірісті ұйымдастырумен және севистің маңызды ерекшеліктерімен қамтамасыз етілген. Бір жағынан, туристтік ұсыныстар мобильді болып табылмайды, ал туристтік қызметтер тек қана тікелей орнында тұтынылады.
Туризм аясындағы кәсіпорындар (қонақ үй, мейрамханалар, демалу орындары) туристік фирмалардың жалпы шығындарындағы негізгі капиталдың маңызды үлесімен қамтамасыз етілген кеңстікте де, өз уақытында да сұраныстың өзгеруіне бейімделе алмайды. Екінші жағынан, туристік қызметтерге сұраныс баға мен табыс деңгейінің ара қатынасы бойынша икемді болып келеді, көбінесе, саяси және әлеуметтік жағдайларға тәуелді, ал сонымен қоса айтарлықтай маусымдық тербелістермен ерекшеленеді. Туристік нарықта субъектілердің қызметіне маркетинг нарықта тұтынушылармен және айналадағы бизнес-ортаның (демографиялық, экономикалық, экологиялық, әлеуметтік-мәдени, саяси, ғылыми-техникалық) өзара әрекет етуінің тиімділігі есебінен ұйымның тұрақты қызмет етуінің әдістері мен жолдарын іздеуге негізделеді.
Туристік фирманың маркетингтік қызметінің негізгі мақсаты тиімді тұтынушылар қуысында (нарық сегменті) жүруі қажет, коммерциялық қызмет үшін замануи нарық жағдайларын, перспективалық және инновациялық туристік өнімдерге сұраныс пен ұсынысты анықтау және алдын ала болжау, ал кейін осы білімдер негізінде фирманың тұрақты қызметіне стратегияны қолдануды жүзеге асыру қажет.

Туристік фирмалар жұмысының тиімділігі үшін маркетингтің алдында мынадай маңызды міндеттер қойылады: жаңа бизнес-идеялардың генерациясы, маркетингтік ақпараттарды қолдан отырып және синтездеу негізінде инновациялық бизнес-жобаларды өңдеу; фирма ішінде немесе фирмадан тыс бизнес-орта динамикасының есебімен клиенттермен (шынайы және потенциалды), серіктестермен жұмыс жасау; фирманың мүмкіндіктері. Көбінесе, туристік менеджменттің мақсаттары мыналарды болжайды: туристік көліктік парктер желісінің сенімділігі мен рентабельділігін арттыру; туристік базаның жабдықталуын жақсарту; өлі маусымда жұмыс істеу рентабельділігін арттыру; әртүрлі маусымда икемді баға саясатын жүргізу; баға мен нәтиже арасындағы тиімді сәйкестікті қамтамасыз ету; әртүрлі қызметтер көрсете отырып, клиенттерді тарту; тұтынушылар қажеттілігінің өзгеруіне қарай ұсыныстарды үнемі бейімдеп отыру; туризммен айналысатын ұйымдар арасындағы ынтымақтастықты көтермелеу; жарнама саласын қарынды әрі ұтымды дамыту[12].

Әрине, аталған мақсаттардың кейбіреуіне ғана емес, сонымен бірге өзіне тиісті үлгіні жасау арқылы барлық мақсаттың жиынтығын да бағдар етіп ұстауға болады. Бұндай үлгінің басты функциясы барлық қолда бар ресурстарды ұтымды пайдалану және қоршаған ортамен үйлесімділікті қамтамасыз ету кезінде адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыру болып табылады.
Ілеспелі іргелі фокустар туристік индустрияның жақсару себебін құрылымдайды: - Туристік индустрияға кірушілердің үлесін арттыру; - Активтердің орналасуы мен оларды пайдалану деңгейі арасындағы айырмашылықтарды азайту; - Саяхатшылар үшін қоғамдық затты жылжыту; - Туризм индустриясын мемлекеттік қолдау. Туризм индустриясының салааралық кешен ретіндегі мүмкіндіктері барлық дерлік әкімшілік бөлімшелермен және әкімшіліктермен біріктіріледі. Атап айтқанда, көптеген жобалар бар бірлестіктер бар заңды (әкімшілік және әкімшілік құрылымды, кедендік және консулдық әкімшіліктерді қамтиды), ақша және ақша (салық жинау және қорғау тетіктері, ақша байланыстары), факультеттер (туризм индустриясына дайындық, логикалық зерттеулер және т.б.).

Мемлекеттік қолдау халықтың Туризм индустриясы әкімшіліктеріне қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған. Туризм индустриясының өнімділігі және оның мемлекеттік экономикаға бейімділігі туризм индустриясының мемлекеттік стратегиясының барабарлығының белгісі болып табылады. Көптеген отандық және бейтаныс зерттеушілердің логикалық жұмыстары әртүрлі айнымалылар әсер ететін туристік қызметтер нарығын дамытудың проблемалары мен маңызды тұстарын зерттеуге арналған.
Зерттеушілер өз еңбектерінде туризм индустриясын жетілдірудің әкімшілік тетігінің ақшалай және иерархиялық параметрлерін, Спорт және туристік кешендердің жұмыс стандарттары мен стандарттарын, олардың құрылымы мен түрлерін, Туризм индустриясы кәсіпорындарының ақшалай және қаржылық іс-шараларын ұйымдастыруды анықтайтын туризм индустриясының мемлекеттік және жергілікті стратегиясын жылжыту және іске асыру жүйесіне назар аударады. демалушылар үшін жергілікті жеңілдіктер нарығын жақсарту, қаржылық бағалау компоненті және саяхатшылар үшін доменнің тартымдылығы. Туризм саласын басқару нарығын жақсарту мәселесіне арналған таратылған мәмілелерді зерттеу туризм индустриясындағы элементтердің әсері туралы мәселе дұрыс зерттелмеген деп болжауға мүмкіндік береді, бұл, керісінше, туризм индустриясының дамуына әсер етеді және бұл мәселені шешу мәселесін өте өзекті етеді.
Туристік индустрияны жақсарту көптеген жағдайларға байланысты: тұрақты геологиялық, шынайы саяси, қаржылық, сегменттік, көпшілік алдында жеңіске жететін және оларды анықтайтын айнымалылар.
Экономикалық (туристік индустрияны қоса алғанда, халықтың сатып алу қоржынындағы әртүрлі әкімшіліктердің үлесін ұлғайту жағына қарай жұмыс күші мен өнімдерді пайдалану құрылымын өзгертуді қамтиды); - Мәдени (көптеген елдерде халықтың әлеуметтік деңгейінің дамуы және осылайша адамдардың бейтаныс әлеуметтік қасиеттермен танысуға деген ұмтылысы); -Ғылыми-техникалық прогресс (туризм индустриясының материалдық және мамандандырылған базасын жылдам жақсарту міндетін шешеді, туризм индустриясын жаппай дамыту үшін өмірлік маңызды жағдайлар жасайды); - Халықаралық айнымалылар (жаһандық жағдайды жеңілдету, ынтымақтастық прогресі және жеке тұлғалар арасындағы қақтығыстарға қатысты жалпы түсінік, жаһандану циклдері, өзара әрекеттесу арқылы күмәнді жаһандық мәселелерді шешудің мақсаты. Шетелде туристік индустрияның жақсаруын анықтайтын негізгі факторлар: - Мемлекеттік ұйымдар тарапынан қолдау (түрлі елдердің тәжірибесі туризм индустриясындағы прогреске қол жеткізу осы саланың мемлекеттік деңгейде қалай қаралатынына, мемлекеттік қолдауды қаншалықты бағалайтынына тікелей байланысты екенін көрсетеді); - Қоғамдық байлықтың өсуі; - Сокращение рабочего времени; - Урбанизация (қалалық қауымдастықтардағы халықты топтастыру, табиғаттан оқшаулау ұзақ мерзімді үйдің сыртында бос энергияны инвестициялауды қажет етеді); - Қоғамның хабардар болу дәрежесі. Батыс мамандарының пікірінше, демалушылар үшін ауданның тартымдылығын анықтайтын негізгі элементтер: ауданның ашықтығы, оның темпераменті және қоршаған ортасы, аудан халқының қонаққа орналасуы; аймақтың шеңбері, құндылық деңгейі, бөлшек сауда шарттары; спорттық, спорттық және білім беру бостандықтары; Әлеуметтік және әлеуметтік қасиеттер. Таңдаудың соңғы факторы туристерді ілеспе себептермен тартады: жұмыс, қоғамдық киім, инженерия, шығармашылық, тарих, тіл, дін, оқыту, әдет-ғұрып, ойын-сауық, кескіндеме, музыка, гастрономия.
Тapиxи-мәдeни ныcaндap coл өңipдiң туpиcтep үшiн тapтымдылығын apттыpып, қaлaлық қызмeт түpлepiнiң дaмуынa, инфpacтpуктapcының қaлыптacуынa тiкeлeй бacтaмa. Тapиxи-мәдeни ныcaндap түciнiгi мeн oлapдың Қaзaқcтaн туpизмiндeгi тoлық aқпapaттық aнықтaмacын бepудe тoм-тoмдaп кiтaп жaзуғa бoлaды. Бұл бөлiмдe бiз бapыншы тиянықты әpi қыcқa тoқтaлуғa тыpыcaмыз. Ocы тұcтa aнықтaп aлaтын бipқaтap пунктep мынaлap:
тapиxи мұpaлapдың туpизмдi дaмытудaғы pөлiн aнықтaу;
тapиxи-мәдeни туpиcтiк pecуpcтapдың типтepiн зepттeу;
iшкi туpимздeгi дaму лeбiн aнықтaу;
тaнымдық туpимзнiң epeкшeлiктepiнe тoқтaлу;
Тapиx бapыcындa aдaмзaт әpқaшaн мәдeни құндылықтapымeн aлмacып тұpды. Oл caудa мигpaция, өнep apқылы жүзeгe acты. Әp xaлықтың мәдeни қoлтaңбacы қaшaндa өзгeлepдi қызықтыpaды. Туpиcтiң бiлe түcceм дeгeн тaбиғи түйciгi oны әлeмнiң әp бұpышынa жeтeлeйдi. Туpиcтep бac cұғaтын ныcaндap oлapдың iшкi дaмуынa, pуxaни бaюынa, oй көкжиeгiн кeңeйтуiнe мүмкiндiк бepeдi [7].
Әлeмдeгi әp ұлттың өз тapиxындa киe тұтaтын мeкeндepi бap. Oл жepлepдiң киeлiлiгi coл xaлықтapдың шығу oшaғы нeмece ұлттық мәдeниeтiнiң oшaғы, eлдiктiң oшaғы бoлуынa бaйлaныcты бoлca кepeк. Қaзaқ xaлқының тapиxындa ocындaй жepлep өтe көп. Мәдeни-тapиxи туpизм aймaқтық дaмудың бүкiл әлeм бoйыншa туpиcтepдiң өзiн-өзi дaмытуғa дeгeн ынтaлapы өciп кeлe жaтыp, бacқa eлдiң мәдeниeтiмeн, тapиxымeн, epeкшe ecкepткiштepiмeн, бұpын coл eлдiң aумaғындa бoлғaн тapиxи oқиғaлapмeн тaныcып, жaңaны үйpeнугe дeгeн қызығушылықтapы apтудa. Тeк шeтeлдiктepгe ғaнa eмec, өз oтaндacтapымызғa дa туpиcтiк мәнi бap ecкepткiштepiмiздi тaныcтыpaтын туpлap құpу apқылы iшкi туpизмдi дe дaмытуымызғa бoлaды жәнe мәдeни-тapиxи туpизмнiң aймaқтық жәнe xaлықapaлық дeңгeйдe дaмуындaғы бoлaшaғы зop ceнiммeн aйтa aлaмыз.

Eжeлгi қaлaлap мeн тapиxи ecкepткiштepi бap жepлepдiң тaбиғи opтaмeн үйлeciмi, тapиx пeн мәдeниeт ecкepткiштepiнiң бoлуы aймaқтық жәнe xaлықapaлық мәдeни-тapиxи туpизмнiң кeң дaмуынa нeгiз бoлa aлaды. Ocындaй қaлыптa туpиcтepдiң әлeумeттiк тoптapының қызығушылықтapын шeшугe жәнe туpиcтepдiң кәciби, әpi күндeлiктi тәжipибeciнiң кeңeюiнe, eжeлгi қaлaлap мaңындa туpизмнiң дaмуынa әcep eтeдi, aл oл өз кeзeгiндe бipқaтap экoнoмикaлық-әлeумeттiк мәceлeлepдi шeшeдi.
Тapиxи-мәдeни ecкepткiштep өзiндiк бoлмыcы apқылы бүтiндeй бip xaлық туpaлы ciзгe aқпapaт бepeтiн ныcaндapдың тoптaмacы. Қaзaқcтaндaғы бұл ecкepткiштepдiң eлeуciз қaлып, тeк мeмлeкeттiк бaғдapлaмaлap aяcындa ecкe aлынып тұpaтындapы жeткiлiктi. Coның бap мыcaлы Бopaлдaй caқ қopғaндapы [8].
Қaзaқcтaн xaлқынa Қaзaқcтaндaғы тapиxи-мәдeни ecкepткiштep туpизмнiң дaмуынa aca зop ықпaл eтeтiнi жәнe ұpпaғымызғa ecкepткiштepдi көpкeйтуiн, көнe ecкepткiштepдi туpиcтiк жepлepгe aйнaлуын, бapыншa oтaндық жәнe

1.3 Туризм индустриясының мемлекет экономикасындағы орны мен рөлі

Дәл қазір әлемдік экономикадағы, жекелеген елдердің экономикасындағы саяхат индустриясы барған сайын маңызды бола түсуде, өйткені ол ең көп ақша-несие кешені, сонымен қатар қаржылық дамудың негізгі ынталандырушысы болып табылады. Туризм индустриясының қарқынды дамуы экономиканың алмасу, көлік, сатып алушылар үшін өнімдер жасау, агробизнес, даму және басқалары сияқты салаларын жақсартуға ықпал етеді. Туризм индустриясы бастаған Даму күші тізбек арқылы экономиканың әртүрлі салаларына беріледі. Олар алыпсатарлық қозғалысты дамытады, жаңа позициялар құрылады, биржалық айналым артып, нәтижесінде кірістердің түрлері кеңейеді - өтемақы, жалдау, пайда. Жалпы дамитын жалақының кейбір бөлігі баждар мен басқа да міндетті жәрдемақылардан түсетін кіріс ретінде шығыстар жоспарына жіберіледі. Бұдан басқа, мемлекеттік депозитарий импорттық кедендік міндеттемелер есебінен толықтырылады. Осылайша жиналған қолдау құралдарын саяхатшылардың ағынын қолдау, халықтың әлеуметтік әлсіз топтары үшін сұрыптауға материалдық көмек көрсету үшін қайтадан пайдалануға болады [3, 52].
Туризм индустриясы ол құрылған аймақтың экономикасына қосымша әсер етеді. Туризм индустриясының қоғамның өміріне әсер етуінің үш негізгі саласы бар: қаржылық, Әлеуметтік және жанашыр. Туристік индустрияның ақшалай мәні әр түрлі жағынан қарастырылады: дамуы тұтастай алғанда әлемдік валюта қатынастарымен, циклдермен және қатынастармен анықталатын қаржы жүйесі ретінде; қаржылық дамудың негізгі ынталандырушысы ретінде. Қазіргі әлемде туризм индустриясы: заманауи құрылымға ие; жинау және жылжыту мүмкін емес әкімшілік ретінде жұмыс істейді; сөзсіз өнімділікпен және алыпсатарлықтан тез пайда табумен сипатталады; жаңа аймақтардың ақша-несие саласын жақсартудағы ізашар; табиғи және әлеуметтік мұраны сақтаудың сенімді әдісі ретінде жұмыс істейді; экономика мен адам қызметінің барлық салаларында өміршең. Дамыған елдердегі беймәлім туризм индустриясынан алынатын төлем түсті және қара металдардың жаһандық биржасынан төленетін төлемнен шамамен екі есе жоғары екені түсінікті [4, 127].

Туризм индустриясының субъектінің экономикасына әсерінің 2 түрі бар. Олар дереу және айналмалы әсерді қамтиды. Туризм индустриясының субъектінің экономикасына тікелей әсері демалушылардың жалақысының бір бөлігін әкімшілік пен тауарларды сатып алу үшін пайдаланудың салдары болып табылады. Демалушылардың Туристік кәсіпорындардың нақты жұмысына қолма-қол ақша бөлуі дереу әсер етеді, бұл кейіннен туристік қызмет өкілдеріне материалдық көмек базасын жасайды және оларға жаңа лауазымдарды ашуға мүмкіндік береді. Туризм индустриясынан түсетін кірістердің тақырыпты жақсартуға тікелей әсер етуіне қарамастан, оның жанама әсері немесе "мультипликатор эффектісі" де бар, ол осы тақырыпта туризм саласы кеңейген сайын көрінеді. Мұндай мультипликатордың әсерін ілеспе модель арқылы нақтылауға болады: саяхаттайтын бейтаныс туристер тобы белгілі бір соманы жұмыс күші мен өнімді сатып алуға жұмсайды. Келген ұйымдарға ақы төлеу-бұл әкімшіліктер мен тауарларды осы аймақтағы саяхатшыларға ұсынудан түсетін табыс. Субъектіге ақы төлеу-бұл кірістен алынған және Субъектіні алып тастаған кезде қалдырылған алымдар.
Демалушылардың қаражаты туристік қызмет субъектіде құрылған жұмыс күші мен өнімді сатып алған кезде субъектінің экономикасына жұмыс істей бастайды. Субъект саяхатшылардан қолма-қол ақша алып, олардан өз қызметкерлеріне өтемақы төлейді, осылайша оларды тауарларды сатып алуға, әкімшіліктерге бөліп төлеуге жұмсайды. Саяхатшылар шығындарының тікелей және жанама әсерінің үйлесімі олардың аудан экономикасына әсерін анықтайды. Әдетте, экскурсанттардың шығындарынан алынған барлық төлемдер пайдаланылмайды: оның бір бөлігі кешіктіріледі, ал екінші бөлігі осы тақырыптан тыс жұмсалады. Осыдан біз қорытынды жасай аламыз: туристік индустриядан төлем субъектінің ішінде неғұрлым көп танылса, мультипликатордың әсері соғұрлым керемет болады. Мұндай кірістерді субъект ішінде ұстап тұру қабілеті аудан экономикасының жағдайына байланысты. Туристік индустрияның кірістері сапар шығындарының есебінен қалыптасады, олар сатып алушының сапар кезінде және оның мақсатына жету кезінде шеккен шығындарының жиынтық сомасы ретінде сипатталады. Іссапар шығындарына жарна кіреді: кешенді экскурсиялар; іс-шаралар мен сапарларға арналған әкімшіліктер жиынтығы; уағдаластықтар; тамақ және сусындар; көлік; спорттық, Әлеуметтік және спорттық жаттығулар; қозғалыстың маңызды бөлігі болып табылатын сатып алушыларға арналған тауарлар; клиникалық артықшылықтары және т. б Демалушылардың тіркелген шығындары экономикаға тікелей әсер етеді, яғни туризм индустриясының ақшалай әсері Мемлекеттік төлем мөлшерін арттырады [4, 76].

Туризм индустриясының ел экономикасына және жалпы қоғамға әсер ету ауқымы келесідей: Іскерлік шеңбер. Демалушылар үшін кәсіпорын құру пайдалы, өйткені ол өз тауарлары мен қызметтерін клиенттерге, жұмысшылар мен өкілдерге-өтемақылар мен бөліп-бөліп төлеудің әртүрлі түрлерін, инвесторларға (меншік иелеріне) - жеңілдіктер, мемлекетке (округке) - шығындар мен алымдарды ұсынады; Сатып алушы мен төлем шеңберлері. Туризм индустриясы сатып алушылар үшін қызығушылықтың тағы бір түрін ұсынады. Саяхатшылардың жұмыс күші мен өнімдерінің алуан түріне деген қызығушылығы жергілікті өнеркәсіптің жақсаруына ықпал етеді. Осыған байланысты сатып алушылар үшін өнімдер жасалады және халықтың өмір салты кеңейеді [5, 25].
Туризм индустриясының арқасында жергілікті кәсіпорындар құрылады, соның ішінде: әлеуметтік және ойын-сауық (галереялар, көрмелер, ескерткіш ғимараттар мен көрнекті орындар, үлкен уақыт, кино бизнесі), осылайша салық жинау арқылы аудан мен жақын маңдағы Халыққа пайда әкеледі: көлік ұйымдары мен фирмалары (қоғамдық көлік, көлік құралдарын жалға беру, көлікті серуендеу үшін пайдалану, жергілікті ұшақтар негізінен туристік индустрияның кірісіне бағытталған); сувенирлер шығаратын кәсіпорындар, саяхатшылар мен адамдар үшін ерекше жабдықтар (бүкіл ғаламшардағы осы іс-шаралардың нәтижелері демалушыларға бағытталған). Ақша шеңбері. Саяхат индустриясы бейтаныс ақша ағымына сыни шаралар қосады. Сонымен қатар, бейтаныс қолма-қол ақшаны алу саяхатшының пакеті (келу) үшін жарна ретінде ғана емес, сонымен қатар экскурсанттардың тұрақты шығындары, қосымша әкімшіліктер үшін жарна және т. б. үшін қызығушылық тудыратын сауда орындарында қолма-қол ақшамен сауда жасауға қосымша болады Құру шеңбері.
Туризм индустриясы демалушылар үшін де, жергілікті тұрғындар үшін де қолдануға болатын алаңдаушылық құрылымын жасайды. Жаңа Аттракциондардың пайда болуына әкімшілік, сауда және ойын-сауық кәсіпорындарының дамуы, көшелердің, теңіз жағалауларының дамуы қосылады, бұл сатып алушылар нарығы мен кәсіпкерлік қозғалыс үшін әртүрлі кеңістіктер сияқты құрылымды қамтуға оң әсер етеді. Белгілі бір ауданда құрылған демалушылар қоры жергілікті халықтың өмір салтының белгісі ретінде толтырылады. Демалушылар келген жерде жұмсаған қолма-қол ақша осы уақыттың барлығын келген еліне (ауданына) төлейді. Бұл төлем тізбекті реакцияны тудырады: шығындар - төлемдер - шығындар - төлемдер және т.б. активтердің негізгі айналымында сатып алынған және төлем ретінде алынған әр рубль ұйымның есептік жазбасынан қайтадан алынады. Демек, демалушылардың шығындарынан алынған айтарлықтай төлемнің арқасында жаңа төлем пайда болады, бірақ қазіргі уақытта бұл адамдар саяхатшылар үшін кез-келген өнімді жеткізуші ретінде әрекет етсе, бөтен адамдар. Тиісінше, жалақы тұрақты өсуде.

Қазір туризм әр елдің қызмет рыногының шамалы ғана үлесіне тиеді. Кез келген экономикалық сала сияқты әлемдік экономикалық дағдарыс жағдайында туризм аясы да бірқатар өзгерістерге ұшырауда. Мәселен, шағын туристік фирмалар жабылып немесе ірі компанияларға бірігуі бұл саланың ауқымын тарылта түспек. Туризмнің дамуына бүгіндері келесі факторлар ықпал етуде. Біріншіден, әлемдік қаржы дағдарысы турзм индустриясына тікелей әсер етуде.

Саяхат кешу адамның базалық қажеттіліктер қатарына жатпайтындықтан, одан бас тарту аса қиындық туғызбайды. Ең алдымен бұл орта таптағы клиенттерге ықпалы күшеюде. Ал бұл топтағы туристер белсенді түрде саяхаттанушылардың қатарына жатады. Жалпы Қазақстанға келетін туристердің географиясы соңғы кездері кеңейіп келе жатқанына қарамастан, туристердің басты мақсаты демалу емес, іскерлік саяхат екендігі анықталды. Бүгіндері еліміздің шетелдік туристердің алдында бәсекелік тартымды болмауына келесі объективті факторлар ықпал етуде. Біріншіден, таратылатын ақпараттардың мардымсыздығы.
Қазақстанда тамаша және көзтартарлық орындардың көптеп кездесуіне қарамастан, шетелдік туристер олар туралы хабарсыз. Екіншіден, еліміздегі туризм индустриясының нашар дамуы. Әрине туризм индустриясында жүз пайыздық кепілдік беруге болмайды. Тіпті тәжірибесі мол туристік агенттіктердің өздері авикомпаниялармен, қонақүйлермен, тіпті сырқаттанып қалған автобус жүргізушісінің жұмысқа шықпай қалуына байланысты форс-мажорлы жағдайларға ұшырап отырады. Қызықтыру және баулу орындары туристік кластердің маңызды бөлігін құрайды, өйткені олар туристердің талаптарын ғана емес, сонымен қатар әр елдің ерекше сипаттамаларын анықтайды. Қазақстанның басты бәсекелік артықшылығы ерекше мәдениетінде (тарихи туризм), экологиялық туризмінде, сонымен қатар демалыстың белсенді түрлерімен айналысу мүмкіндігінде. Өкінішке орай, бүгіндері туроператорлар туризмнің нақты қай түрін дамыту қажеттілігі туралы нақты шешімдері жоқ. Нәтижесінде клиентті жете түсіну мен оның қажеттіліктерін алдын ала білу шарасы қиындай түсуде. Келушілер туристік кластердің маңызды құрамасы болғандықтан, тапсырыс берушінің талғамына қарай туристік кластердің де картасы өзгере түседі.
Туристік кластерді дамытудың жанама құрамаларына ресторандар мен туристердің қауіпсіздігімен айналысат

2 ДАМЫҒАН МЕМЛЕКЕТТЕРДЕГІ ТУРИЗМНІҢ РӨЛІ

2.1 Әлемнің жетекші мемлекеттеріндегі туризмді дамытудың ерекшеліктері .

Қазіргі заманғы туризм индустриясын жақсарту элементтерінің бірі - бүкіл әлем бойынша әр түрлі аудандар мен елдерде демалушылар ағындарының біркелкі емес айналымы, ал шетелге сапар шегетін адамдардың жалпы санының 20-30% - ы жаппай немесе туристерді жинайды, ал қалған 70-80% - ы негізінен жақын жерлерге баратын жеке туристер [4].

Жақында бұқаралық туризм индустриясында өзгерістер болды, бұл ілеспе айнымалылардың әсерінен болды:

- қосымша энергияны арттыру;

- авиатасымалдарға шығындарды төмендету;

- жиындарға жиналатын демалушыларды орналастыру үшін санкцияланған сапарлар санын арттыру;

- бару әкімшілерінің маңызды артықшылықтар беретін бизнес ретінде туризмнің жаппай индустриясына деген қызығушылығының артуы;

- жаңа тақырыптар іздеңіз;

- туризмнің бұқаралық индустриясындағы мамандықтар санын кеңейту;

-пакет құнының төмен болуына байланысты Көліктегі демалушылар санының артуы.

Туристік индустрияны жаппай жақсарту модельдерінде мыналарды атап өтуге болады: жеке туристік индустрия (саяхат үшін өздігінен саяхаттайтын туристер) жаппай туристік индустрияға қарағанда баяу дамуда

Экскурсияларын өз бетінше жоспарлайтын туристер кейбір артықшылықтарға ие болғанына қарамастан, кез-келген жағдайда қашықтыққа осындай маңызды саяхат жасау өте қиын, жеке жобаларға шығындар жоғары

Спорттық себептер бойынша қозғалыс көлемі туризм индустриясындағы бизнес көлеміне сәйкес дамып келеді, мысалы, егер ХХ ғасырдың 70-ші жылдарында бизнес-секция туризм индустриясының әлемдік нарығында жеңіске жетсе, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.