КЕҢІСТІК КОРНСТРУКЦИЯЛАР-ҚҰРЫЛЫМДАР

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ
Қазіргі заманауи құрылыстың дамуы өсу қарқыны мен дамуы, құрылыс материалдарымен еңбек сыйымдылығын үнемді пайдалану және одан әрі жетілдіруді талап етеді.
Құрылыс индустриясын дамытудың қазіргі әлемдік тенденцияларының негізі құрылыс конструкцияларының немесе олардың элементтерінің зауыттық дайындығының жоғарылау дәрежесі болып табылады.
Сәулет өнерді және құрылыс кешен ғылымдарын біріктіре отырып, 21 ғасырдағы адамдардың құндылықтарымен қажеттіліктерін қанағаттандыру қажет. Жаһандану, ақпараттық технологиялармен коммуникация құралдарының дамуы, адмадардың жайлы өмір сүру ортасын құруда әсер етеді. Осылайша құрылыс саласында жаңа технологиялар дамып, әр түрлі архитектуралық формаларға, объектілерге тектоникалық көзқарас сәйкесінше дамуда.
Бүгінгі таңда стержендік кеңестік құрылымдар инженерлердің де, сәулетшілердің де қызығушылығының ошағы болып табылады, оларды қолданудың жақсы үлгілері материлады ұтымдыдылықты, ортамен үйлесімділікті бейнелейді.
Құрылыс саласында кеңістік стержендік жүйелерді қолданудағы жоғарғы жетістік-бұл өнеркәсіптік, азаматтық және ауылшаруашылық мақсаттағы ғимараттар мен құрылыстарды салуда элементтердің жиынтығына негізделген құрылымдық формалардың шексіз дерлік әртүрлігі.
Кеңістік стержендік құрылымдардың олардың кең қолданыс себебі, яғни артықшылықтары:
-архитектуралық экспресивтілік жәнеде қабылдау кезіндегі көрнекі әсері, объектіні жоспарлау кезіндегі шешімдерінің еркіндігі.
-жоғары кеңістік қаттылық, көтеру қабілеттілігі мен сенімділік.
-үлкен аралықты жабу мүмкіндігі.
-максималды унификация және элементтерді, түйіндік қосылыстарды типтеу.
-металл конструкцияларды индустриялды дайындығы.
-көлік шығындарын азайту жәнеде алыс орналасқан немесе қиын жету жерлерге жеткізу мүмкіндігі, ынғайлылығы.
-жер бетінде монтаждап, ірі блоктармен жоғары көтеру технологиялық мүмкіндігі.
Ал егер кемшіліктеріне тоқтайтын болсақ, стержендік құрылымдарың құрылыс пен монтаждаудың күрделігі, түйіндік элементтерді қосу кезінде еңбек сыймдылығы мен материалды тұтынудың жоғарлығы, сонымен қатар стержендік конструкциялар, күрделі сәулет нысандары мен аймақтық құрылыс жағдайлары үшін жалғыз шешім болып табылады.
Кеңістік стержендік құрылымдар жоғары сәулеттік мәнерлілікке жеті үшін маңызды мүмкіндітер береді. Сетржендік құрылымдар қоғамдық ғимараттарда тік жүк көтергіш ретінде қолданылады (көрме, сауда және спорт залдары, кинотеатрлар, павильондар және т.б.) үлкен аралықтарды жабады.

1.КЕҢІСТІК КОРНСТРУКЦИЯЛАР-ҚҰРЫЛЫМДАР
1.1 Кеңістіктік конструкцияларды жобалаудағы тарихи тәжірибе және олардың дамуы.
Ғасырлар бойы адамдар құрылысты салу кезінде, сығылуға жұмыс жасайтын үлкен массивті құрылымдық элементтерді тұрғызды. Қоғамдық мақсаттағы ғимараттарды жабу үшін, әдетте, қоймалар мен күмбездерді пайдаланды. Олар негізінен қысу күші қасиеті бар тастан, кірпіштен немесе бетоннан жасалған массивтік құрылымдық элементтерді пайдаланды. XX ғасырдың басында кез-келген форманы қабылдай алатын, қысуға, созылу мен иілуге төтеп бере алатын темірбетон жәнеде осындай қасиеттері бар жаңа материалдар құрылыс саласында пайдалана бастады.
Мұндай коснтрукциялар қабықшалар болды. Сол уқытта күмбезді конструкциялар негізінен қысу кернеулерін қабылдаса, ал қабықтарда жүктің әсерінен күрделі кернеу жағдайы пайда болды. 1930 жылы В.Хенн қабықшаларды кеңестіктегі жұмысы бойынша бір немесе қосарлы қисықтық беттерден тұратын үш өлшемді жүк көтергіш құрылымдар ретінде сипаттады.
1940 жылдары Ф.Дисчингер қабықшалармен жабылған ғимараттады анықтауда қалыңдық критерий түсінігін ескерді. Ф.Дисчингер, қабық пішіні бір немесе қос қисықтық бет болатын құрылым деген анықтамаға келді, ал қалыңдығы бет өлшемдерімен салыстырғанда өте аз. Ф.Ангерер қабықшалар мен күмбездердің негізгі айырмашылығы созылу және қысылу күштерінің пайда болуы деп атап өтті.
1940 жылдарың басында құрылымдық элементтерді пайдалана отыра, бірыңғай конструкцияларды құруды американдық өнертапқыш Ричард Фуллер, тетраэдрлерден құрастырылған жарты шар болып табылатын Геодезиялық күмбездің құрылысын жасады. Р.Фуллердің құрылыс саласына, сәулет оніріне көп қырларды қолдану жөніндегі еңбектері, әлемдік қауымдастықтардың назарын аударды. Компьютерлік технологияның дамуы мен кеңінен енгізілуі, есептеуіш техниканың пайда болуының арқасында мұндай құрылымдарды іске асыру мүмкін болды.
1930 және 1950 жылдары темірбетоннан салынған құрылыстардың, қабықшалардың қарқынды дамуы кеңістіктік құрылымдар, кеңістіктік жұмыс ұғымдарының ең алдымен қабықтармен байланысты болуына әкелді.
Дегенімен, кеңістік конструкциялар жұқа темірбетонды қабықтардың пайда болғанға дейін болды. Ең алдымен, бұл металл стержендік күмбездермен сводтар. Стержендік жүйлелердің орнына құрылыс материалы ретінде металды пайдалану (бірінші темірді, кейін болатты) екі скатты фермаларды және т.б. құрылыс технологиясын жетілдіруге жол ашты. 19 ғасырда дәстүрлі массивтік бетоннан салынған күмбезді конструкциялар, жеңіл стержендік конструкцияларға жайлап ауыса бастады.
Бұндай құрылыс құрылымдардың дамуы құрылымдық механиканың графикалық және аналитикалық әдістерінің жетілуіне сәйкес келді. Құрылыста цилиндрлік торлы күмбездер, шведлер күмбездер пайда болып, кейінірек болат радиалды күмбезді әр түрлі нұсқалары жүзеге асырылды.
1934 жылы сым тростың өнертабысымен, салмағы аз, икемділігі және беріктігі жоғары қасиеттері бар құрылымдар элменттер пайда болды. Созылуға жұмыс жасайтын элементтер, соның ішінде сым тростар, ванттық жүйелер, шатрлар. тенттер және қабықша мембраналар құрылыс конструкцияларының ең тиімді түрлерінің бірі болып табылады. Алғаш рет ванттық жабылмалар өткен ғасырдың соныңда пайда болды. (В.Г.Шуховтың шығармалары). Дегенмен, сым тростал көпірлердің жүк көтергіш элементтері ретінде, ал кейін үлкен аралықты жабу үшін қолданылды. Соңғы функциясында жүк көтергіш элементін сым тростар, ал қоршау функцияларын толтыру құрылымдар орындайды.
Сонымен қатар, қабықшалардың пішінденуі құрылыс саласында қарқынды дамыды. Егер алғашқыда қабықшаларда қарапайым геометриялық пішіндер, цилиндрлер мен шар қоданса, кейінірек сәлет және құрылыс жобалау талаптарына сәйкес келетін темірбетоннан жасалған пішінді конструкциялар ойлап табылды. Қабықшалар мен ванттық жабындардың құрылымдық формадлардың күрделенуі, ең алдымен оларды электронды есептеуіш техниканың жүзеге асырлуы, тиімді алгоритмді қолданатын соңғы элементтердің дамудың арқасында жүзеге асырылды. Әрине, кеңістік құрылым формаларының күрделенуі және әртүрлігі, біріншіден құрылыс индустриясының дамуы, құрастырмалы элементтерден құрастыру әдістері және қуатты кран жабдықтары т.б техниканың пайда болу арқасында мүмкін болды.
Құрылыс саласында темірбетондармен қатар қатпарлар (складки) жұқа қабырғалы конструкциялар колданылды, тегіс дискілерден тұратын бір-біріне бұрышпен қосылған құрылымдар.
60-70 жылдары стержендік кеңістік құрылымдар одан әрі дамыды, белгілі бір дәрежеде массивтік тұтас конструкцияларға, плиталарға, жалпақ дискілерге ұқсастығы болған. Екінші жағынан, бұл конструкциялар торлы конструкциялардың дамуына әкелді.
Стержендік кеңестік жүйелердің принципі ерте заманнан белгілі. Олар орта ғасырдағы құрылыста қолданылды, ал біздің уақытта крандардың, ұшақтардың, ғимараттардың құрылысында қолданылады. Түйіндері бір немесе қосарланған қисық белгілі бір бетте жататын кеңістік құрылымдар торлы қабықтарды құрайды.
Синтетикалық материалдардың дамуы жұмсақ қабықшалар тобын (пневматикалық және тенттік құрылымдар), сондай-ақ оларды трос сеткалармен комбинация жасауға мүмкіндік берді. Трос сеткаларын перфорацияланған мембрана ретінде қарастыруға болады, бірақ олар жұмысы сипаты бойынша жұмсақ қабықтардан ерекшеленеді, күшейтілген талшықтары бар пленка аралық позицияны құрайды.
Алғашқы кеңістік мачта құрылымын 1889 жылы Парижде өткен дүниежүзілік мақсатына, құрылыс инженері Г.Эйфель тұрғызды. Тұрғызылған конструкция дизайны пайдалылығы, эстетикасы мен көркемділгі қоғамда көптеген пікірталас тудырды. Бірақ уақыт көрсеткендей, Г.Эйфельдің Эйфель мұнарасы Париж қаласының танымал символына айналды. Парижді бұл ғимаратсыз елестету мүмкін емес. Бұл мұнарадан басқа Г.Эйфель бірнеше көпірлер, виадуктар мен бақада металл құрылымын салды. Ол Нью-Йоркте салынған Бостандық мүсінінің авторы. Кейін ол 1900 жылдан бастап негізінен аэродинамика бойынша зерттеулермен айналысты.
Кеңестік стержендік жүйелердің алғашқы салушысын, көрнекті орыс инженері В.Г.Шуховты (1853 - 1939) айтуға болады. 19 ғасырдың соныңда, ол бірінші болып бір парақты гиперболид түріндегі құрылым жасаған, жобалаған және салған. Шухов дүние жүзіндегі бірінші торлы гиперболалық мұнараны, кейн қос қисықты қабықшаны салды. 1896 жылы патент беруде Ажурная башня еңбегі артықшыл болды.
Кейбір торлы стержендік қабықшаларды зерттеушілер 8 жыл бұрын В. Г. Шуховтан салған, Шығыс Гривинчиде (1886-1888 ж.) болат торлы қабықшалардан салған Сэмюэль Катлерге басымдық береді. Катлер қабықшаларды салуды 1878 жылы бастады, дегенмен проффесордың К.Худяковтың сөзін еске түсірсек Инженер Шуховтың жаңа жабындары таңқаларлық қызығушылық тудырды, құрылғының негізгі идеясы толығымен түп нұсқалы. Оны Батыс Еуропалық немесе Америкалық үлгілерден алынбаған. Кейінірек 1940-1950 жылдары Б.Фуллер мен Н.Фостердің болат торлы қабықшалары авангардтық ғимараттарды қалыптастыру құралдарының біріне айналды. Олар геодезиялық күмбездер деп аталды.
Торлы құрылымдарды П. Л. Нерви бірнеше рет орындап патенттеді, бірақ дегенмен бірінші патент 1896 жылы Шуховке берілген болатын. 1936 жылы Нерви жоспары бойынша 100,3 х 40,7 метр өлшемді екі ангарды жүзеге асырды. Монолитті жабынның ромбтық торы 5,16 м кадаммен 14,4 х 119 см қимасы бар темірбетон қабығасымен қалыптасады. 1938 жылы Нерви бірдей өлшемдегі тағыда алты ангар тұрғызды.
П. Л. Нерви ғимараттың жаңа бейнесін жасауда архитектордың интуициясы бірінші орында тұру қажеттігін атап өтті. Ол былай деп жазды: Жаңа құрылымдық құру концепциясы тек ғылыми деректерге негізділеген әрекет
1.2 Кеңістік стержендік конструкциялар.
Стержень осьтік жүктемелерді қолдайтын жіңішке элемент. Құрылымдық элемент ретінде стержень кеңістікте өзгермелі түрде орналасуы мүмкін. Сонымен, стержендерден тұрақты және тұрақты емес тасымалдаушы жүйелерді қалыптастыруға болады.
Мұндай кеңістік жүйелер әртүрлі жазықтықта жұмыс істейді және негізгі тасымалдаушылар ретінде пайдаланылады және керемет көрініске ие болып, үлкен аралықты жабуға қабілетті.
Кеңестік стержендік жүйлередің әлемдік жобалау тәжірбиесінде, кеңістік геометриялық өзгермейтіндігі және шеттерінің бірдей ұзындығына байланысты ең кең таралғаны тетра-кубоктаэдрлік топтағы құрылымдар болып табылады. Негізгі стержендік құрылымдар үшін қолданылатын - кристалдық құрылымдар деп аталатын тетраэдр және октаэдр.
Тетраэдрді жазықтықтармен кесіп, қабырғаларының ортасынан өтіп, жүйненің бастапқы көпбұрышы октаэдрді аламыз. (Сур. 1)

а) б) в)
Сур. 1. Негізгі көпқырлар а-тетраэдр; б-октаэдр; в-кубооктаэдр;
Тэтраэд мен октраэдр, өзара алмастырлатын дене бола отырып, бір-бірімен қосылып, кеңістікті толығымен толтырады. Тэтраэдрлармен және октаэдрлармен толығымен толтырылған кеңістік, барлық мүмкін болатын, пішіні жүзеге асырлатын матрица болып табылады. Қаңқалар торды жазықтықтармен кесу арқылы қалыптасады, олардың әрқайсысы третраэдрдің, октраэдрдің немесе жартылай октаэдрдің кез-келген қырларына жатады.
Кристалды құрылымдардың бір түрі Стержнелистовой, барлық жүйенің жұмысына обшивка қосу нұсқасы. Парақтық бөлігі қаптама жазықтығы болып табылады, пирамида немесе тетраэдрді қалыптастырады және сонымен бірге тасымалдаушы конструкция қызметін атқарады. Темірбетон плиталарымен комбинацияланған металл стержендік жүйе нұсқаларымен қолданады, мысалы үлкен аралықты жабын плиталарда.
Регулярлы құрылымның кеңістік жүйелері көп байланыс приницпі бойынша құрылады. Ферма және стропилодан салынған дәстүрлі құрылымдарға қарағанда, бұл олардың бірқатар артықшылығын анықтайды.
Сурет 2-3 пирмадалық конструкция құрылымдардың нұсқалары көрсетілген, олар тек стержендік элменттерден қалыптасады.

Сур.2. Құрылымдық пластина: 1,2-үстінгі және астыңғы белдіктер; 3-қиғаш жақшалар.

Сур.3. Тұрақты құрылым схемалары.
Мұндай жүйедегі материал салытрмалы түпде біркелкі болады. Жүйеге қозғалмалы және біркелкі емес күштер әсер еткенде, жұмысқа көп стержендер қосылып жеңіл жүк көтергіұ конструкция тудырады.
Бұл құрылымдар көп ілінісу және кеңістік жұмысының арқасында жазық құрылымдарға қарағанда қаттырақ жәнеде жүк көтергіш плита констукцияларын екі есе аз биіктікте жобалауға мүмкіндік береді.
Құрылымдардың жүйелігі өлшемдерді анықтайды, соның нәтижесінде стержендер мен түйіндердің максималды унификациясы, бұл өндіріске еңбек шығының біраз азайтуға, жоғары механикаладырылған өндірісті ұйымдастыруға мүмкіндік береді (Сур.4).

Сур.4. Қадамдық кесілген түріндегі құрылымдық жабын.
Пирамида конструкциялары сияқты үлкейтілген элементтерден құрастыру кезінде олрады тасымалдау үшін матрешка принципін қолдануға болады, яғни пирамидалардың өте ықшам пакетін қалыптастыру үшін оларды бірін устіне бірін салу.(Сур.5).

Сур.5. Пирамидаларға арналған ықшамды тасымалдау схемалары. а-қоймада сақтау кезінде; б-тасымалдау кезінде;

Ықшам пирамидалық пакеттер кеңістіктік қатты құрылымдарды үлкен блоектармен орнатуға және тұрақтылық үшін ешқандай арматураны қолданбауға мүмкіндік береді.
1.3. Кеңістік стержендік жүйелердің классификациясы
Құрылыс саласында теориялық және практикалық білімнің дамып жетіліп отыруы тек қана архитектуралық жоспарлау шешімде ғана емес, сонымен қоса ғимараттың көлемінің әртүрлігіне, пішіндеріне, құрылымдық элементтердің дамып өзгеруіне әкелді. Ғасырдан ғасырға сәулет өнерінің даму қарқыны үлкен ауқымға ие болды. Бұған мысал ретінде, қалалық ансамбльдерден кешені болып табылатын көптеген ғимарттар мен құрылыстарды келтіруге болады. Мұндай жағдайларда үлкен жазық кеңістіктер, жазық және үлкен аралық кеңістік конструкцияларын пайдалану арқылы қалыптасады.
Үлкен аралық конструкциялар бағаналар, фермалар, рамалар болып есптеледі. Үлкен аралық жабындарда жүктемені вертикалды құрылымдар қабылдайды. Бұл кеңістік құрылымның аралығының ұлғаюымен пропорционалды өсетін салмақта көрінеді.
Жүктемелері жоғары және үлкен аралықты ғимарттарда темірбетон және болат кеңістік құрылымдары қоладнылады. 40 метрден жоғары аралықты жағдайларда арка конструкцияларын пайдаланған жөн. Арка конструкциялардың ерекшілігі қысылуға жұмыс істеуі, бұл барлық ғимараттың тиімділігін арттырады.
Құрылыс саласында ең көп қолданылатын кеңістік стержендік ферма конструкциялары. Бұл конструкция иілу жұмыс қызметін атқарады.
Фермалардың классификацисы тағайындауына байланысты: стропильді, көпірлі, электр жүйе тіректері, кранда және т.б болады, конструктивтік белгілері бойынша: жеңіл және ауыр; тірек бағыты бойынша және тірек орналасуына байланысты: аралық ферма, арка ферма, арқалық ферма және т.б болады. Арқалық фермалардың өзі үздіксіз және консольдық болып бөлінеді. Фермалар болат немесе темірбетон бағандарға негізделеді.
Ферма конструкциялары белдік сұлбасымен, торлардың түрімен ерекешеленді және оларды осы арқылы ажыратады. Белдеулердің сұлбасы бойынша: парллель белдігі бар, бір скатты, трапеция тәрізді және ұшбұрышты болады. Трапеция тәрізді және белдеуі бар ферма өнеркәсіптік ғимарттарда көбіне қолданылады.
Ұшбұрышты фермалар жүйесі барлық күштерге төтеп беріп, құрылымдардың кеңістігін және өзгерместігін сақтайды. Раскосты фермалар тіректердің зигзаг тәріздес сызбасын құрайды. Раскосты фермалар көп жағдайда симметриялы құрылым болып табылады.
Осылайша, монтаждау санының артуына байланысты, ферма толығымен индустриалды және тасымалдағыш құрылым болып табылады.
Көп қолданысы ретінде үлкен кеңістікті жабатын арқалық конструкциялар да көрініс тапты. Арқалық ферма тәрізді, ғимараттың тірек құрылымының сызықтық эелменті болып табылады. Арқалық конструкциясы екі жақтан тіреліп, иілуге жұмыс жасайды. Арақалықтың жиі кездесетін түрлері: тавровты, двутаворды және брусты. Іс жүзінде двутаворды арқалық құрылымы, көп жағдайда құрылыс қаңқасын және көпірлерді салуда көбіне қолданылады.
Арқалық құрылымдардың негізгі материал көзі болат, темірбетон және ағаш болып табылады. Металды арқалықты дайындау екіге бөлінеді: прокатты және құрама арқалық.
Арқалықтың өлшемдері аралықпен және көлденең кимасынан анықталған есптеулерінен алынады. Арқалық құрылымын есептеген кезінде, арқалық схемасын жасайды, негізгі өолшемдерін белгілеп оларға түсетін жүктемені анықтайды. Практикада арқалық құрылымдар бір немесе екі бағытта орналасады, кейде арқалықтар бір-бірімен қиылысыпта орналасуы мүмкін. Мұндай жүйелер арқалық тор деп аталады. Арқалық тор негізгі және қосалқы арқалықтардың бір біріне қатысты орналасуы.
Сводтар қабырғалармен, арқалықтармен, тіректермен шетклеген сызықты немесе қисық сызықты беттерден тұратын құрылым. Негізінен свод құрылымдарын пайдалану жоспар бөлмесінің пішіндеріне байланысты болады. Свод құрылымдары өз салмағын және оған үстіден түсетін салмақты қабылдайды. Свод құрылымдару қысылуға жұмыс жасайды, нәтижесінде көлденең жүктемелерді де қабылдайды.
Свод құрылымдарының дамуы, арка күмбезді коснтрукциялардың пайда болуына әкелді. Аркалық күмбезді құрылымдардың мысалы ретінде біздің дәуірімізде 1 ғасырда салынған Рим көпірі Пон Дю Гард құрылымын келтіруге болады. Ағылшын готикасында жұлдызды свод және крест сводтар жиі кездеседі. Құрылымдық ерекшіліктері тьерсерон мен лиерндың болуы, ал крест своды торлар арқылы қалыптасады. Сондай ақ крест сводтары бір-бірімен қиылысатын екі цилиндрлік сводтардан пайда болады.
Құрылыс саласында цилиндрлік свод ең көп тараған құрылымдардың бірі болып есептеледі. Пішіннің қарапайымдылығы мен, монтаждаудың жеңілдігне байланысты көп қолданыс тапты.
19 ғасыр құрылыс саласында, сәулет өнірінде революциялық дәуір болды. Өйткені осы ғасырда темірбетонды ойлап тапқан болатын. Кеңістік қабықтар цементпен бекітілген материалдардан тұратының ескеру керек болатын. Мұндай жағдайда есептеуде ғана емес, құрылымды монтаждау кезінде қателіктер үлкен зардаптарға әкелетін. Арматураланған бетон құрылымның берітігін өсіріп, құлау жағдайларының төменденуіне ықтимал етті.
Темірбетонның жоғары беріктік қасиеттері дизайнерлерге қиял еркіндік берді. Сондай ақ 19 ғасырда кеңістік металл құрылымдарда көп пайдаланыс тапты.
Монолитті және құрастырмалы темірбетонның жасалуы ғимараттың көлемін әлдеқайда өсірді. 20 ғасырда үлкен жабынды кеңістік құрылымдардың, кеңістік қабықшалардың және вантты конструкциялар кең ауқымды колданыс тапты. Олардың барлығы үлкен конструктивті схема болды.
Кеңістік құрылымдардан қалыптасатын формалардың шектеуі жоқ. Кеңістік құрылымдардың классификациясын, геометрилялық және статикалық мәнін түсінген дизайнерлерге олардың шығармашылықпен игеруге мүмкіндік береді.
Көптеген ғалымдар кеңістік құрылымдар жүйелерін зерттеп, өзінің классификацияларын енгізді. Мысалы З. Маковский барлық кеңістік құрылымдар тұрақты геометриялық схемасына байланысты екі топқа бөлді:
Екі немесе одан да көп бағыттағы ферма жүйелері;
Тетраэдр, октаэдр және пирамидалардан құрылған құрылымдар жүйелері.
Дж. Борего гемотриялық белгілері бойынша төрт топқа бөлді:
Жоспарда біріктірілген белдітері бар бірде пішіндегі торлар.
Ұяшықтың жартысына жылжыған бірдей құрылымдағы белдік торлары бар конструкциялар.
Жоғары және төменгі торлардың әртүрлі құрылымдары бар схемалар.
Тік көлденең фермалар жүйелері.
А.З. Клячин кеңістік құрылымдардың геометриялық схемаларын жіктеудің екі нұсқасын ұсынды:
- Бір белдік тордың екіншісіне қатысты
- Кеңістік пішіндік модуліне сәйкес, ол жүйенің құрылымын анықтайды.
Сонымен қатар А.З. Клячин стержендік жүйлередің қайталану модуліне қарай, анықтайтын конструктивтік пішініне бұл жүйелерді төрт топқа бөлді:
Ұшбұрышты, шаршы, алтыбұрышты, призмалардан тұратын негіздер немесе комбинациялар
Ұшбұрышты, шаршы, алтыбұрышты негізі бар бірдей пирмамидаларды қамтитын жүйелер
Әртүрлі пішіндегі пирамидалардлан тұратын комбинация жүйелері
Екі деңгейде орналасқан бір пішіндегі примидалар жүйелері
Стержендік құрылымда жетілдіру кезінде, монтаждау кезінде аз шығынды қамтамасыз ететін, ыңғайлы және тез жеткізу сияқты факторларда қатар жүруде. Заманауи стержендік жүйелер бір типті элементтерден тұрады және жоғары өнімділікпен өндірілген.
Стержендік жүйелерді өндіру кезінде келесі принціптерді қоладанды:
Түйінде жиналатын стержедер санының өзгеруі, жоспарда әртүрлі құрылымдарды қалыптастыруға мүмкіндік береді
Қиылсу нүктелерін ортасына ығыстыру, бірнеше бағыттар формаларды қалыптастыруға мүмкіндік береді
Қабылданған классификацияға сәйкес тасымалдаушы жүйелер, кеңістік стержендік жүйелер сыртқы күштің ағының ыдырауы векторлы белсеңді. Олар жүйе ішіне дискретті күштерді таратады. Кеңістік жүйенің кез-келген түйініне еркін бағытталған күш, ең алдымен осы түйінге тіркелген элменттерген күш тудырады.
Конструктивтік схема бойынша кеңістік стерженлік жүйелерді негізінен жазықтықта дамыған құрылым, көлденең фермалар және бір қабатты, екі қабатты стержендік құрылым қабықтары деп анықтайды. Жазықтықтан жасалған фермалар бөлім түріне сәйкес, үшқырлы, төртқырлы және көпқырлы болуы мүмкін (сур.6).

Сур.6. Тірек контурлық ферма және тор вантты жабындар. Леверкузен, Германия, Bay arena стадионы.
Көлденең стержендік конструкциялар екі, үш немесе одан да көп жазық фермалардың қиылысуынан қалыптасады. Мұндай жүйелер айтарлықтай үлкен құрылыс биіктігне ие, тікелей бұрышты жәнеде басқада бұрыштарда қиылыса отырып әртүрлі пішіндегі жоспарды жабуға мүмкіндік береді (сур.7).

а) б)
Сур.7. Айқас ферма жүйелері: а-ұшбұрышты ұяшықпен, б-төртбұрышты ұяшықпен
Олар құрылыс жоспарында аралық тіректерді орнату мүмкін болмаған жағдайда қолдануды тапты. Сондай-ақ баспалдақтардың, лифттердің, коммуникациялардың фермалары арасында тік орналасуға мүмкіндік береді. Түйіндері бір денгейде орналасып қосылған стержендер, бір қабаттық стержендердік қабықшаларды қалыптастырады. Кез келген бетті жабуға мүмкіндік береді, бұл олардың басты артықшылығы. Стержендік қабықшалардың қаттылығы мен беріктігі тор жиілігімен реттеледі.
Бірқабатты стержендік қабықшалардың бір түрі бүктелген (складчатые) құрылым конструкциялары. Құрылыс саласында бұл конструкциялар конструктивті форманың шектеулігі болатынына байланысты, аз пайдаланылады. Дегенімен мұндай конструкциялар архитектуралық немесе функционалдық талаптарға негізделген ғимараттың ішкі көлемі тұрақты бүктлеген құрылым болу керек кезде тиімді (сур.8).

Сур.8. Бүктелген кеңістік стержендік қаптамалар Глазгодағы көлі мұражайы Riverside (Шотландия), сәулетші Заха Хадид.

Екі қабатты қабықтар екі стержендердің бір денгейде біріктіру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.