Өсімдіктер мен балдырлар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

1. Cyanophyta көк жасыл балдырлар бөлімі, оның классификациясы, құрылысын және көбеюін сипаттаңыздар.

Көк-жасыл балдырлар өте ертеде бері келе жатыр. Шамамен 1, 4 мыңдай түрі бар. Кейбір түрлері температурасы 80°С-қа дейінгі суларда немесе суық тауларда да тіршілік ете алады.

Классификациясы: 3 классқа бөлінеді.

Класы: хроококкалар Chroococcophyceae

Туыс: глеокапса Gloeocapsa, микроцистис Microcystis, мерисмопедия Merismopedia

Класы: хамесифондар Chamaesiphonophycae

Туысы: дермокарпа Dermocarpa, паширенема Pascherinema, хамесифон Chamaesiphon

Класы: гормогониялар Hormogoniophyceae

Туысы: осциллатория Oscillatoria, спирулина Spirulina, лингвия Lyngbya, анабена Anabena, носток Nostoc, толипотрикс Tolipotrix, ривулярия Rivulatia, глеотрикия Gloeotrichia

Көк-жасыл балдырлар колония түзіп, көп клеткалы немесе өте сирек жағдайда бір клеткалы болып тіршілік етеді. Түсі клеткадағы әртүрлі пигменттерге байланысты әртүрлі болып келеді. Клеткасында ядро, вакуоль жоқ. Цитоплазма екі қабаттан тұрады: хроматоплазма және центроплазма. Көк-жасыл балдырдардың клеткасының құрылысы дробянкаларға ұқсас. Ал көпклеткалы түрлері жіп тәрізді болады. Олар клетканың жай ғана екіге бөлінуі арқылы өседі. Клеткаларының ішінде өлі клеткалары болады. Бір және көп клеткалы көк-жасыл балдырлар әдетте бойынан жабысқақ шырыш зат бөліп сол арқылы бірігіп, колония түзеді. Олар афтотрофты және аралас қоректенеді.

Арнайы көбею органдары жоқ. Сондықтан жыныстық, жыныссыз көбеюі жоқ. Вегетативті жолмен көбейеді. Көк-жасыл балдырлар қолайсыз сыртқы ортаға тез бейімделеді. Көпшілік түрлері саңырауқұлақтармен симбиоз түзу арқылы қына түзеді. Ауада көп кездесетін азотты бойына сіңіреді.

Көк - жасыл балдырлар басқа өсімдіктерге тән автотрофты жолмен қоректенеді. Кейбіреулері шіріген қалдықтары көп лас суларда өмір сүреді, сондықтан екі жолмен де қоректенуге қабілетті болып келеді. Ол дегеніміз, фотосинтез арқылы түзілген органикалық заттарды өз бойына сіңіреді. Қор заты ретінде гликопротеид, валютин немесе цианофицин түзеді.

2. Диатомды балдырлар бөлімін, классификациясына, құрылысына, көбеюіне сипаттама беріңіз.

Классификация:

Класс: пеннатталылар

Туыс: пиннулярия Pinnularia

Класс: центрикалық диатомдылар

Құрылысы: Диатомды балдырлар бір клеткалы кейде колоня түзетін өте ұсақ организмдер. Олар барлық жерлерде: ащы тұщы суларда ылғалды топырақта ағаш діңдерінің қабықтарында өседі. Диатомды балдырларды сыртқы ортадан қорғап тұратын сауыты пектинді қабықшамен кремнеземнің қосындысынан алынады. Ол астыңғы гипотекадан және үстіңгі эпитекадан тұрады Әрқайсысы екі жақтаудан тұрады Эпитека гипотикаға өте тығыз орналасқан Жақтауларында бос қуыстары және тесіктері поралары болады Клетка ішінде ядросы вакуольдері хромотофорасы болады Хроматофорасының түсі қоңыр, себебі оның хлорофиллі қоңыр пигменттермен каратиноидтармен және диатоммен жабылып көрінбей тұрады. Артық қор заттарына шыны майы, валютин мен лейкозин жатады.

Көбеюі вегетативтік және жыныстық.

1) Вегетативтік көбеюі. Ол потопластың митодикалық жолмен бөлінуінің нәтижесінде жүзеге асады. Бөлініп кеткен протопластар өздері қайттып гипотеканы түзей алады. Сонда аналық гипотекадан қалған гипотека жас клетканың эпитекасы болып саналып кетеді.

2) Жыныстық көбеюі. Ұсақ особьтар жақтауларын тастап шырышты сұйықтықтың ішіне енеді. Әр клетка редукциялық жолмен бөлініп төрт гаплоидты клетка тетрадаға дейін дамиды. Тетрадалардың екі клеткасы бір бірімен қосылғанда қалғаны жойылып кетеді. Пайда болған зигота жаңа особьқа дейін дамиды. Олардың өмірлік циклі диплоидты фазада өтеді. Диатомды балдырлардың шіріген қалдықтарынан диатомит пен трепел түзіледі. Оларды дыбысты және ыстықты изоляциялауға жарылғыш заттар жасауға қолданады.

3. Эвгленалы балдырлар бөліміне, классификациясына, құрылысына, көбеюіне сипаттама беріңіз.

Таза жасыл түсті, бір клеткалы балдыр түрі.

Классификациясы:

Эвгленалы балдырлар түріне бір клеткалы - трахеломанас жатады. Пішіні дөңгедек тәрізді. Сыртын қаршап жататын «сауыты» болады. Оның құрамына марганец пен темір тұздарі сіңгендіктен қызыл-қоңыр, қоңыр, сарғыш түсті болып келеді.

Құрылысы:

Клеткасының құрамында- ядро, цитоплазма, хлоропласт, вакоуль және көзшесі болады. Сонымен қатар денесінің алдыңғы жағында бір немесе екі талшығы бар. Сыртқы қабықшасы пелликуладан тұрады. Қор заты ретінде крахмал жиналмай, оның орнына оған жақын углевод парамилон жылтырауық дән түрінде хлоропластта немесе одан тыс жерде жиналады. Сондықтан эвгленалы балдырлардың осындай ерекшелігі басқа балдырлардан физиологиялық және биохимиялық құрылысы жағынан ерекшеленіп тұратынын көрсетеді.

Көбеюі:

Эвгленалы балдырлар көбею процесі клетканы бойлай екіге бөліну арқылы көбейеді. Көбеюі көбіне таңертеі не кешке болады. Бұлар тұщы, лас суларда, тоғандарда мекендейді. Сондықтан олар автотрофты да, миксотрофты да қоректене алады.

4. Phaeophyta-Қоңыр балдырлар бөліміне, классификациясына, құрылысына, көбеюіне сипаттама беріңіз.

Түрлерінің саны 1, 5 мыңдай. Талломының түсі сарғыштан қара-қоңыр түске дейін. Ол түстер балдырдың құрамындағы пигменттердің (хлорофилл, каротиноид, фукоксантин) араласып келуінің арқасында қалыптасады. Қоңыр балдырлардың талломасы көп клеткалы. Олардың эволюциялық өте ұсақ организмдерден, аса үлкен түрлеріне дейін кездеседі. Әдетте көп түрлерінің талломасы жіпке ұқсас және клеткалар тізбегінен тұрады. Клеткасында тек бір ядросы болады. Хроматофорының пішіні көбінесе диск тәрізді, әрі көп болады. Ламинария, маннит және май тамшылары артык қор заттары түрінде жиналады. жасушасындағы қабықша оңай, әрі тез шырыштанады. Қоңыр балдырлар бірнеше жыл бойы өмір сүреді алады.

Үш түрлі жолмен көбейеді. Өсінді жол арқылы көбеюі талломасының бірнеше бөліктерге үзілуімен жүреді. Жыныссыз көбеюі көптеген зооспорасы немесе тетраспоралары арқылы жүзеге асады. Жыныстық процесс изо-, гетеро- және оогамиялы болып келеді. Зигота спорофитке тыныштық кезеңінен өтпей-ақ айналады.

Қоңыр балдырлар төменгі сатыдағылардың ең ірісі. Олар теңіз түбінде ормандар немесе шалғындар құрап жатады. Талломының ұзындығы 60-100 м құрайды, мысалға макроцистис туысын айтуға болады. Мұндай балдырлар тіпті катерлерді қозғала алмайтындай етіп тоқтатып тастайды, арнайы суға қонуға арналған самолеттердің қонуына мүмкіндік бермейді. Сол себепті оларды моряктар деп атайды.

Классификациясы:

Классы: Изогенераттылар Isogeneratae

Классы: Гетерогенераттылар Heterogeneratae

Түрлері: Макроцистис Macrocystis, лессония Lessonia, нереоцистис Nereocystis, ламинария Laminaria

Классы:Цикласпоралар Cyclosporeae

5. Қызыл балдырлар бөліміне, классификациясына, құрылысына, көбеюіне сипаттама беріңіз.

Тропикалық және субтропикалық елдердің теңіздерінде 4 мыңдай түрі тіршілік етеді. Тек аздаған түрі топырақта кездеседі. Олар әдетте теңіздің өте терең жерлерінде бір клеткалы немесе колония болып өседі.

Классификациясы:

Классы: Бангевалылар

Түрі: порфира Porhyra, комсопогон Comsopogon

Классы: Флоридеялар

Түрі: леманея Lemanea, полисифония Polysiphonia, батрахоспермум Batrachospermum

Қызыл балдырлардың хроматофоры диск тәрізді, пиреноидтары болмайды. Қор заты ретінде багрянкалы крахмал жиналады. Клетка қабығының сыртынан известь қаптап, талломына ерекше мықтылық қасиет береді. Хлорофилл, ксантофилл, фикоциан және қызыл түс беретін фикоэритрин пигменттерінен тұрады.

Вегетативті жолмен өте сирек, жыныссыз жолмен спора арқылы және жынысты оогамиялық жолмен көбейеді. Аналық жыныс органы карпогон. Антеридийден босаған аталық гамета карпогонның мойыны трихогинаға келіп жабысады да карпогонның кеңейген бөліміне өтіп жұмыртқа клеткасын ұрықтандырады. Ұрықтанғаннан кейін трихогина жойылып кеңейген бөлігі ұлғайып, онда цистокарпий түзіледі. Карпоспора цистокарпийден дамып, шығада да спорофитке айналады. Сирек жағдайда үзілген талломында өсу бүршігі жетіліп, кейіннен одан жаңа особь өсіп шығады. Қолданылуы: кондитер өнімдерінде, агар-агар алуда, тағам және химиялық өндірісте; йод, калий өндірісінде; спирт, сірке қышқылын алуда; мал азығы ретінде.

Олардың негізгі өкілдерінің бірі порфирадан сушиде қолданылатын нори алынады. Балдырлар құрғаған кезде қара түске айналады, ал піскен кезде жасыл реңкке ие болады. Ирландияда бұл ингредиент пудингтерде қолданылады, кейбір сусындарды өндіруде қызыл балдырлар қоспалар ретінде де қажет, өйткені олар жақсы желатинді негізге ие. Порфира фармацевтикалық, витаминдік қоспалардың, косметиканың және бет маскаларының құрамында қолданылады.

6. Жасыл балдырлар бөлімі, классификациясы, құрылысы мен көбеюін сипаттаңыз.

Барлық жерде кездеметін 15 мыңдай түрі бар. Жасыл балдырлардың эволюциясы 2 бағытта түсіндіріледі. Біріншісі: бір клеткалы, бір ядролы формаларынан бастап, көп клеткалы, көп ядролы формаларына дейін. Оған каулерпа мысал бола алады. Екіншісі: бір клеткалы формаларынан бастап колониялы формалары арқылы жіп тәрізді, сыртқы құрылысы жоғарғы саты өсімдіктеріне ұқсас формаларға дейін. Оған хара балдырлар жатады. Классификациясы:

Классы вольвоксты Volcocophyceae

Классы протококты Protococcophyceae

Классы улотриксті Ulothrichophyceae

Классы сифонды Siphonophyceae

Классы тіркеспелі немесе коньюгациялы Conjugatophycea

Көбеюі: вегетативті, жыныссыз және жыныстық жолдармен жүзеге асады. Жыныстық жолмен көбеюі: оогамиялы, изогамиялы, гетерогамиялы, зигогамиялы(немесе конюгациялы) . Клеткасында ядросы біреу немесе көп болады. Хроматофорларындағы пигменттер: хлорофилл, каротиноидтар. Крахмал мен шыны майы артық кор заты ретінде жиналады.

Жасыл балдырларға талломасының құрылымы жіпке ұқсас немесе пластинкалы улотриксті балдырлар класы жатады. Оларды ағын суларда және ағаштың шіріген қалдықтарында кездестіруге болады. Улотрикс цилиндр тәрізді жасушалардың тұрады. Улотрикстің жіптері жасушарының бөлінуінің арқасында ұзарып отырады. Жыныссыз көбею процесі төрт немесе екі талшықты зооспорасы арқылы жүреді. Олар қолайлы жағдай туындағанда аналық клеткасынан шығып, кейін талшығын тастап, судың түбінде немесе топырақта бөліне бастайды. Олардан кейіннен улотрикстің жаңа жіпшесі өсіп шығады. Қолайсыз жағдай туындаған кезде көптеген екі талшығы болатын тез қозғалатын гаметалар түзіледі. Гаметалар сулы ортада екеу-екеуден қосылады. Одан ұрықтанған жасушы пайда болады. Зигота екі қабатты қалың қабықшамен қапталып, қыс бойы қозғалмай тыныштық күйінде тұрады. Қолайлы жағдай туындағанда зигота бөлініп одан споралар түзіледі, әрқайсысы су түбіне батып жас улотриксқа айналады.

7. Коньюгациялы балдырлар класы классификациясы, құрылысы және көбеюіндегі ерекшеліктер

Жасыл балдырлар бөліміне жататын коньюгациялы балдырлар класы. 4700-дей түрі кездеседі. Талломы бір клекалы талшықсыз немесе көп клеткалы жіп тәрізді болады. Жынысты жолмен көбеюі тіркесу арқылы жүреді Гаметалары мен зооспоралары болмайды. Негізгі туысына Спирогиа туысы жатады Spirogira Спирогираға цилиндр пішінді клетка тән Клетка қабықшасы целлюлозадан тұрады сондықтан қалың. Клеткада лентаға ұқсас хромотофорлары көп. Пиреноидтары бір бірінен бірдей қашықтықта орналасқан. Олар крахмал дәндерімен қоршалған. Үлкен вакуол клетка құуысын толтырады. . Ядроның өзі ядрошықтардан тұрады. Спирогира жыныссыз жолмен көбеймейді. Вегетативті көбеюі жәптерінің үзілуі арқылы жүзеге асады. Жыныстық көбеюі коньюгация тәсілімен жүреді. Бір клетканың протопласты екінші клетканың протопласттына канал арқылы өтіп зигота түзеді. Редукциялық бөлінуінің арқасында төрт гаплоидты ядро пайда болады. Оның біреуі ғана тіршілігін жалғастыра алады. Одан жаңа особь пайда болады.

8. Хара балдырлар бөлімі классификациясын жазып құрылысы көбеюін сипаттаңыз

Құрылысы Талломы күрделі тарамдалған. Жыныссыз жолмен көбеймейді Вегетативтік көбеюі талломының төменгі бөліктері немесе ризоидтарынан пайда болған түйнектері арқылы жүреді. Оогоний мен антеридийлер жыныстық көбею органдары болып табылады.

300-дей түрі дүниежүзі бойынша белгілі.

Классификациясы :

Тұқымдасы Нителла Nitellaceae

Туыс Нителла Nitella, Tolypella Толипелла

Тұқымдасы Characeae харалар

Туыс Нителлопсис Nitellopsis, Лампротамниум Lamprothamnium, Лихнотамнус Lychnothamnus, Хара Chara

Хара туысының өкілдерінің талломы буын және буын аралықтарға бөлінген. Осы буындардан бұтақтардың шоқтары дамиды. Талломы ризоидтарымен бекінеді. Вегетативтік көбеюі түйнектерімен жүреді, ал жыныстық көбею кезінде қолтықтарда оогонийлер мен антеридий жетіледі. Оогонийде жұмыртқа клеткасы жетіледі. Антеридий де екі талшықты сперматозоид түзіледі. Ұрықтанған жұмыртқа клеткасынан зигота түзіледі. Тыныштық қалыпқа көшіп уақыт келгенде, диплоидты ядро редукциялық жолмен көбеюінен гаплоидты жіпше өскіннің бастамасы жетіледі. Кейні одан жаңа өсімдік өсіп шығады. Өмірлік циклі гаплоидты фазада өтсе, зигота диплоидты фазада дамиды.

9. Қыналар бөліміне сипаттама беріп, классификациясы, құрылысы көбеюін сипаттаңыз.

Құрылысы:

Қыналардың талломы саңырауқұлақтың гифаларынан және көк-жасыл балдырлардан тұрады. Гомомерлі және гетеромерлі талломдары бар екені белгілі. Гомомерлі талломдарда балдырлардың клеткалар бір жерде жинақталмаған, ал гетеромерлі талломдарда саңырауқұлақтар мен балдырлардың клеткалары бір жүйеде орналаспайды. Егер талломда балдырлар басым болса, ондай қабатты гонидиальды қабат дейміз. Қыналардың саңырауқұлақтары мен балдырлардан ерекшелігі- оның кез келген жерде өсуі. Мысалы әйнек пен металдың беттерінде, тундрадада Қыналар сусыз біразға дейін тіршілік ете алады. Қыналар әртүрлі түсті болуы мүмкін. Түсі пигментерге түзілетін қышқыл мен тұздарға концентрациямына байланысты өзгеруі мүмкін. Талломның үш морфологиялық түрөзгерісі бар. Олар жапырақты, бұталы, қаспақты.

Көбеюі: Жыныссыз жынысты жолдармен көбеймейді, тек вегетативті жолмен. Сынып түскен талломдары немесе арнайы маманданған бөлімдері: соредий изидий, лабул арқылы вегетативтік көбею жүзеге асады. Соредийлер саңырауқұлақ гифаларымен оранған ұсақ түйіршіктер. Оларды жапырақты қыналардың гонидиальды қабатында кездестіруге болады. Талломның үстіңгі бетінде орналасатын дөңгелектеу келген өскіндер. Бұл екеуі су, жел, жануарлар арқылы таралып, қолайлы жерге түскен кезде, жаңа таллломға бастама болады.

Классификациясы:

Класы: Фиколихенес Phycolichenes

Класы: Қалталы қыналар Ascolichenes дүниежүзі бойынша ең көп тараған

Класы: Базиальды

Класы: Дейтеролихенес Deuterolichenes

10. Саңырауқұлақтар бөлімі, классификациясы, құрылысы мен көбеюі.

Саңырауқұлақтардың: кейбір белгілері балдырларға ұқсас; клеткасында хлорофилдері болмайды; көбінесе көп клеткалы, дегенмен бірклеткалы түрлері де бар; сапрофитті және паразитті қоректенеді.

Классификация:

Төменгі сатыдағы саңырауқұлақтар: хитридиомицеттер, оомицеттте, р зигомицеттер, гифохитромицеттер

Жоғары сатыдағы саңырауқұлақтар: аскомицеттер, базидиомицеттер, жетілмеген саңырауқұлақтар.

Құрылысы. Талломы мицеллий деп аталады. Ол гифалардан тұрады. Төменгі сатыдағыларында: гифаларының көлденең пердесі болмады, пектинді заттан тұрады. Ал жоғарғы сатыдағыларында: гифалары көлденең перделермен бөлінген, насекомдардың хитиніне ұқсайтын азоттық заттан тұрады.

Клетка қабығының астында протопласт орналасқан. Ядросы ұсақ, 1-2 немесе одан да көп болады. Гифалары қолайлы жағдайда өсу нүктесі арқылы өте тез өседі. Суды бойына өткізіп, ылғалдылықты сақтайтын арнайы тесіктері болмайды. Сол себепті олар ылғалды аймақтарда өсіп, дамиды. Қор затына гликогендер жиналады, ал крахмал болса ешқашан жиналмайды. Сонымен қатар саңырауқұлақтар симбиоз түзеді. Яғни, балдырлармен, кейде жоғары сатыдағы ағаштармен селбесіп өмір сүруі. Бұл жағдай екі өсімдікке де пайдасын тигізеді: мицелийлер су мен еріген минералды тұздарды тамырға жеткізеді; ал ағаш тамырынан мицелий органикалық заттарды алады. Вегетативті, жыныссыз және жынысты жолдармен көбейеді.

Қазақстанда 188 саңырауқұлақ түрі өседі. Жоғырғы сатыға жататын қалпақшалы сағырауқұлақтар жеуге жарамды және жарамсыз болып бөлінеді. Жеуге жарамдысына: қозықұйрық, бүріскі, көңқұлақ, жерқұлақ, түлкіжем, түбіртек, майқұлақ және ойысқұлақ жатады. Ал улысына жататындар: 0, 02 г адамды өлтіріп жіберетін боз арамқұлақ, сұр шыбынжұт, қызыл шыбынжұт, «жер майы» деген атпен танымал күңілкеш, жалған түлкіжем мен жалған түбіртек.

11. Тамыраяқтылар класс тармағындағы негізгі өкілдерінің систематикасы амебалар, қабыршақты амебалар, фораминифералар отрядына сипаттама беріңіз.

Патшалық: Zoa or Animalia жануарлар

Патшалық тармағы: Protozoa қарапайымдылар

Тип: Sarcomastigophora саркомастигофоралар

Тип тармағы: Sarcodia саркодылалар

Класс: Rhizopoda тамыраяқтылар

Отряд: Amoebina - Амебалар

Түрі: Amoeba proteus амеба

Отряд: Testacea-Сауытты амебалар

Түрлер: Arcella sp. Арцелла

Difflugia sp. Диффлюгия

Отряд: Foraminifera-Фораминифералар

Түрлер: Rheophax nodulosus- Бір камералы

Discorbis vesicularis- Көп камералы

Globigerina sp. - Фораминифералар

Амебалар отярдына сипаттама

Амебалардың қалың қабыршағы денесінің тұрақты пішіні қаңқасы болмайды. Оның жалған аяқтары денесінің кез келген жерінен шыға алады. Жалған аяқтары арқылы қозғалады алады және қорегін ұстайды. Кәдімгі амебаның құрылысына тоқталсақ. Оның сыртын цитоплазмалық мембрана қаптаған. Цитоплазма екі қабаттан түзіледі: эктоплазма және энлоплазма. Цитопламаның ішінде ядросы және басқа органоидтары болады. Амеба фагоцитоз жолымен қоректенеді, яғни қорегін жалған аяқтарымен цитоплазмаға тартады, ол асқорыту вакуоліне түседі. Қорытылмаған заттар денесінің кез-келген жерінен шығарылады. Цитоплазмада орналасқан жиырылғыш вакуольдің негізгі үш қызметі: осмос қысымын реттеу, зәр шығару, тыныс алу. Олар тек жыныссыз жолмен көбейе алады. Ядро митоз жолымен бөлінеді. Қолайсыз жағдай туғанда амебаның сыртын циста қоршайды. Амебалық дизентерия ауруын қоздырушы- E. histolitica. Ол адамның тоқ ішегіне енетін болса, эритроциттермен қоректене отырып токсиндер шығарады. Бұл тоқ ішекте пайда болатын жараларға әкеледі. Кейін қан жолдарына түсіп, бауырға жетеді. Оны ісіндіріп зақымдайды. Түзілген цисталары жуылмаған жеміс, қол арқылы сау адамға жұғады. Бұл аурумен ауырған адам күніне 300 млн циста шығарады.

Қабыршақты амебалар отряды

Негізгі белгілері Олардың денесі бір камералы қабыршақпен немесе сауытпен қапталған. Жалған аяқтары шығу үшін қабыршағында устье деп аталатын арнайы тесігі пайда болған. Көбеюі жыныссыз жолмен. Пайда болған екі клетканың біреуі устье арқылы шығып, жаңа қабыршақ дамиды.

Фораминифералар отряды

Негізгі белгілері сырты көп камералы қабыршақпен немесе сауытпен қапталған Басында қабыршағы ұрық камерасынан ғана тұрған бірақ кейіннен қабыршақтың тесігі арқылы цитоплазманың бір бөлігі шығып оның сыртынан жаңа қабыршақ түзейді Осылайша көптеген қабаттар түзіле бастайды Қабыршағы псевдохитин деп аталатын қалың органикалық заттан құралған Кейбіреулерінің қабыршақтары жеңіл болады, егер псевдохитинге көмірқышқыл ізбесті сіңсе, ал ауыр болады, егер оған майда қиыршық құм жабысса. Жалған аяқтары тесіктен шығып бір бірімен қосылып ризоподия түзеді. Олар қозғалу және қорегін аулауды атқарады. Фораминифералар жыныссыз және жынысты жолдардың кезектесіп отыруынан дамиды. Микросфералық камера жынысты жолмен, ал макросфералы камера жыныссыз жолмен дамиды. Микросфералық камерада ядролар бірнеше рет бөлініп, бір клеткалы организмді түзеді. Олар микросфералық камераларын тастап, макросфералық формаға айналады. Макросфералық камерада ядролары көпке бөлініп жыныс клеткаларын түзейді. Гаметалар басқа особьтардан шыққан гаметалармен қосылып зигота түзу үшін макросфералық камерасын тастап шығады. Олар қайттып микросфералық формаға ауысады.

12. Губкалар типіне жалпы сипаттама беріп, систематикасын жазыңыз және құрылысындағы ерекшеліктерді түсіндіріңіз

Губкалар типі-Spongia

Табаншасымен бекініп арқылы қозғалмай тіршілік ете алатын жәндіктердің бірі. Жасыл түсі балдырлармен селбесуі нәтижесінде қалыптасады. Денесі гастральды- энтодерма және дермальды-эктодерма қабаттарынан тұрады. Олардың арасында қойжалжың зат мезоглея болады. Оларда парагастральды қуысы кең қуыс бар. Саңылауларының болуы губкаларға тән қасиет. Саңылаулары арқылы су парагастраль қуысына еніп, оскулустың көмегімен қайтадан сыртқа шығады. Эктодерма қабаты пинакоциттен (жалпақ клеткалардан) құралған. Олар губканың ішкі ортасын сыртқы ортадан қорғап тұрады. Оларда пороцит клеткалары да дамыған. Пороциттер жиырылуы саңылаулардың ашылып жабылуына себепкер. Энтодерма қабаты хоаноцит клеткаларынан құралған. Ол клетканың талшықтары бір бағытта қозғалып, судың үнемі парагастраль қуысына өтуін қамтамасыз етеді және ұсақ жәндіктерді бактерияларды ұстап, клетка ішінде қорытады. Мезоглея қабатында колленциттер, склеробласт, спонгиобласт, амебоцит, археоциттер сиякты клеткалар кездеседі. Колленциттер тірек, тасымалдаушы, түйістіруші қызметін атқарса, склеробласт, спонгиобласт клеткалары әр түрлі инелердің дамуына ықпал болып, губканың қаңқасын қалыптастырады. Амебоцит клеткалары мезоглеяға түскен ұсақ қоректік заттарды ұстап, қорытады. Археоциттер толық дифференцияланбаған резервті клетка яғни барлық клетка түріне айналады және жыныс клеткаларына бастама береді. Регенерациялық қабілеті күшті дамыған.

Губкаларды морфологиялық құрылысы жағынан аскон, сикон, лейкон деп аталатын үш типке бөледі. Ең қарапайымдысы аскон, ол парагастраль қуысын түгелімен астарлап жатады. Сиконда мезоглея қабаты қалың болады және онда талшықты қалталар түзіледі.

Губкалардың қаңқасы минералды заттардан, көмір қышқыл ізбестісінен және органикалық заттардан спонгиннен немесе кремнезем мен спонгиннің қосындысынан тұрады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.