Populus L. тұқымының биологиялық сипаттамасы мен түрлерінің әртүрлілігі
Жоспар
Кіріспе
1 Populus L. тұқымының биологиялық сипаттамасы мен түрлерінің әртүрлілігі
1.1 Populus L. тұқымының жалпы дендрологиялық сипаттамасы
1.2 Populus L. тектес өсімдіктердің таралу аймағы, химиялық құрамы және оларды қолдану
1.3 Populus L. биологиялық белсенді заттардың негізгі класстары
1.4 Теректердің өсуі мен дамуының сипаттамасы
1 Populus L. тұқымының биологиялық ерекшеліктері мен түрлерінің әртүрлілігі
0.1 Populus L. тұқымының жалпы дендрологиялық сипаттамасы
Populus L. тұқымдасы salicaceae талдар тұқымдасына жатады (1). Бұл жабықтұқымдылардың ежелгі туыстарының бірі, шамамен 100 түрді қамтиды. Солтүстік жарты шардың қоңыржай климаты бар аймақтарда кеңінен таралған (2).
Халықаралық терек комиссиясының классификациясы бойынша Populus туысының (3). барлық түрлері әдетте 5 бөлімге бөлінеді:
1. Туранга (Туранга).
2. Лейка (Leuce) - ақ терек (Albidae) және Көктерек (Trepidae).
3. Қара теректер (Aigeiros).
4. Бальзамдық теректер (Tacamahaca).
5.Ақтәрізді теректер (Leucoides) .
Теректің барлық түрлері жапырақты, сәндік, тез өсетін, ылғалсүйгіш және желге төзімді. Олар басқа өсімдіктермен салыстырғанда әртүрлі улы қосылыстарға және орташа тұзға төзімділікпен сипатталады (4). Олар орташа шаңды ұстап тұру қабілетіне ие, аязды қыс пен құрғақшылыққа өте жақсы төзеді, ауруларға өте төзімді және тіршілік ету ұзақтығы қысқа (5).
Теректер -- бірінші өлшемді ағаштар (туранга мен қара жапырақты қоспағанда), 40-45 м биіктікке жетеді және диаметрі 1,5-2,0 м (Ақ және сұр терек 50 м биіктікке және диаметрі 4 м жетеді). Бір түзу дің құрайды. Жас теректердің қабығы (1-3 жазғы өркен) тегіс, үлкен өсімдіктерде - өрескел жарылған. Қабықтың түсі ашық жасылдан қараға дейін. Тармақталу түрі-симподиалды. Жапырақтары қарапайым, пластинкалар: дөңгелек, эллипсті, жұмыртқатәріздес, ромбтық, үшбұрышты, ланцеттәрізді, кезектесіп орналасқан. Түсі ашық жасылдан жылтырға дейін күңгірт қара-жасыл немесе күміс-аққа дейін. Бүршіктері үлкен, қабыршақтармен жабылған. Тамыр жүйесі дамыған, пластикалық. Гүлдер жинақы сырғаларда жиналады, бір жынысты, екіүйлі. Жапырақтары ашылғанға дейін гүлдейді (ерте көктемде). Кемелдік 10-12 жаста болады. Барлық теректер вегетативті түрде жақсы өседі. Көктерек, ақ, хош иісті, қою жапырақты, лавржапырақты теректері көптеген ұрпақтар береді. Қара және бальзамдық теректер сабақты кесу арқылы жақсы көбейеді. Тірршілік ету ұзақтығы шамамен 150, сирек 300 жылға дейін (қара т.). Теректердің сынғыштығының, яғни, тіршілігінің қысқалығы негізгі себептерінің бірі шіруге бейім ағаштың тығыз болмауы мен жұмсақтығына байланысты.
Көгалдандыруда қолданылатын теректің түрлері мен формаларының ассортименті өте аз, ең көп тарағандары: шөгінділер, Көктерек, хош иісті теректер, лавр жапырақтылар, канадалық терек, қара пирамида Берлин мәдениетінде кездеседі (6).
0.2 Populus L. тектес өсімдіктердің химиялық құрамы, оларды қолдану және таралу аймағы
P. alba L.- ақ т. Биіктігі 35 м - ге дейінгі ағаш-еуропалық бөлік (сурет-1): Карел-Мурманск, Двинско-Печора және Ладога Ильминскийден басқа барлық аудандар. Кавказ: барлық аудандар. Батыс Сібір: барлық аудандар. Шығыс Сібір: Енисей, Ангаро-Саян. Орта Азия: барлық аудандар. Жайылма және ойпатты ормандарда, өзен аңғарларында, жайылма шалғындарда, тау бөктерінде, сирек тауларда; құмдарда, бірлі-жарым, тоғайларда немесе орман құраушы ретінде.
Сурет-1
Химиялық құрамы. Тамыр қабығы. Флавоноидтар: 7-0-метиларомалендрин. Ағаш. Көмірсулар: голоцеллюлоза 73,98%, целлюлоза 50,45%. Лигнин 18,74 %.
Қатты ағаш. Көмірсулар: голоцеллюлоза 78,3 %, оның құрамында: пентозандар 13,19%, оның гидролизатында: глюкоза, манноза, арабиноза, ксилоза, галактоза, урон қышқылдары. Лигнин 23,8% . Қабығы. Көмірсулар: глюкоза, фруктоза, сахароза 1,2%. Лигнаттар: (+) 3-D-глюкопиранозид изоларицирезинол 0,1% дейін. Фенолглюкозиды 2,3 - 2,5%: грандидентанин 0,1 дейін, салицин 0,1-1. популин, тремулоидин 0,47, саликортин 1-2, темулацин 0,1 дейін, салирепозил 0,1 дейін. Флавоноидтар. Таниндер 3-9%.
Бұтақтар. Таниндер.
Бүршік. Фенолглюкозидтер 5-9%: салицин, популин. Дубильді заттар 3.35%.
Жапырақтары. Көмірсулар: сахароза. Құрамында азот бар қосылыстар: 0-B-D зеалатин глюкопиранозиді, 0-3-D-дигидрозеатин глюкопиранозиді, 0-B-D глюкопиранозил-9-3-D-рибофуранозил дигидрозеатин. Витаминдер: С, каротин. Лигниндер: (+)- B-D-глюкопиранозид изоларицирезинол. Фенолглукозидтер 2,5%: грандидентанин 0,1 дейін, салицин 1-2; популин 0,3, тремулоидин 0,1 дейін, саликортин 1-2, тремулацин 0,1 дейін. Флавоноидтар. Дубильді заттар 1-3%.
Гүлшоғыры. Фенолглюкозидтер: салицин. Тозаң. Липидтер 5-10%: триглицеридтер (7).
Тұқымдар. Көмірсулар: голоцеллюлоза 74,1%, оның құрамында: пентозандар 14,14%, оның гидролизатында: глюкоза, манноза, арабиноза, ксилоза, галактоза, урон қышқылдары. Лигнин 26,21-26,5%. Май 5,5 %. Тұқым түктері. Май 0,2-0,3 %.
Қолдану. Орман дақылдарында-іскерлік ағаш көзі ретінде. сондай-ақ, өнеркәсіптік аудандар мен елді мекендерді көгалдандыру, жолдар мен су қоймаларын қоршау және өзендерінің беткейлерін бекіту үшін (8).
Тамыры. Фунгицидтік қасиеттерге ие. Ағаш. Құрылыс материалы; тіректерді, шпалдарды, ағаш және токарлық бұйымдарды, үй ыдыстарын, дранкаларды, ыдыстарды, буып-түю жоңқаларын дайындауға арналған. Түрлі бұйымдарға, сондай-ақ целлюлоза-қағаз өнеркәсібіне арналған престеу пастасын өндіруге арналған шикізат (9).
Қабығы. Қызба подагра, ревматизм кезінде. Ветеринарияда аскаридоза кезінде антигельминттік. Тері илеу үшін.
Талшықтары. Солтүстік Америкада - ағаш жүнін, шнурларды, төсеніштерді, сандалдарды қолмен жасау үшін.
Өркен (жас). Халық медицинасында-антигельминтикалық.
Бүршік. Қызба, подагра, ревматизм, жаралар, күйіктер, конъюнктивит, терінің қабынуын емдеу үшін; жақпа түрінде - геморрой кезінде.
Жапырақтары. Ірі және ұсақ қара малға, түйелерге, жылқыларға арналған азық.
Медонос және перганос.. Аралар жапырақтардың бүршігінен және жас жапырақтарынан прополис өндірісінде қолданылатын бал мен жабысқақ зат жинайды. Сәндік (10).
ТМД-да ауқым шегінде және Еуропада, Азия және Американың бірқатар елдерінде тез өсетін, ағаш кесіндісі арқылы оңай көбейеді. 15 жылдың ішінде 1 га-дан 200 м3 ағаш алады, оның ішінде 100 м3 іскерлік.
Қолдану. Өнеркәсіптік екпелерде, ағаш алу үшін, орман алқаптарын қорғау үшін, құмдарды мелиорациялау, елді мекендерді, жолдарды, суару жүйелерін және оазистерді көгалдандыру үшін жарамды.
Ағаш. Жеңіл құрылыстар үшін, тақталар, фанер, жиһаз, токарлық бұйымдар, ойыншықтар, жәшікті ыдыстар жасау, отынға арналған, тұтас қағаз өндірісінде. Медонос, перганос. Сәндік. Мәдениетте-ағаш отырғызу мен көгалдандыруда, әсіресе Орта Азияда (11).
P. ariana Dode- Шығыс Парсы т.. Биіктігі 15 м - ге дейінгі ағаш-Орта Азия: Балқаш маңы, Тянь-Шань және Жоңғар-Тарбағатай аудандарынан басқа барлық аудандар. Өзендердің жағасында немесе тұзды жерлерге жақын жерде (сурет-2).
Химиялық құрамы. Қабығы, бұтақтары жасыл. Таниндер тиісінше 6,22-11,41; 8,13-16,87 немесе 3,13% . Жапырақтары. Таниндер 11,85-12,66 %. Флавоноидтар: хризин (12).
Қолдану. Орта Азияда-құрғақ дала аймағында, құм мен тұзды топырақты бекіту кезінде, елді мекендерді көгалдандыру кезінде, арықтар бойындағы екпелерде (13).
Ағаш. Ағаш құрылыстар, ағаш және токарлық бұйымдар, қолдан жасалған бұйымдар, ыдыстар, отын үшін.
Қабығы. Тері илеуге жарамды.
Өркен (жас). Жібекті Изабелла және сабан - сары түске бояу үшін; теріні илеуге жарамды.
Медонос, перганос (14).
Сурет-2.
P.bachofeniiWierzb. et Rachel. - Бахофен Т.. Биіктігі 35 м - ге дейінгі ағаш-Кавказ: Шығыс Закавказье; Орта Азия: Арал-Каспий, Балқаш маңы, Қарақұм және Жоңғар-Тарбағатай аудандарынан басқа барлық аудандар. Тау бөктерінде, тау өзендерінің аңғарларында, жаңғақ ормандарында 2500 м биіктікте, кейде тау бөктеріндегі шөлдерге түседі; әдетте кішкентай тоғайлар.
Химиялық құрамы. Қабығы, бұтақтары, жапырақтары. Дубильді заттар 6-12, 3,36 және сәйкесінше 3,93-9,24% .
Қолдану. Өнеркәсіптік екпелерде, ағаш алу үшін, орман алқаптарын қорғау үшін, құмды мелиорациялау, елді мекендерді, жолдарды, суару жүйелерін және оазистерді көгалдандыру үшін жарамды.
Ағаш. Жеңіл құрылыстар үшін , тақталар, фанер, жиһаз, токарлық бұйымдар, ойыншықтар, жәшікті ыдыстар жасау, отынға арналған, целлюлоза-қағаз өндірісінде.
Медонос, перганос (10). Сәндік. Мәдениетте-ағаш отырғызу мен көгалдандыруда, әсіресе Орта Азияда (15).
P. nigra L.- қара немесе шөгінді т.. Биіктігі 35 м-ге дейінгі ағаш-еуропалық бөлік: Карел-Мурманскіден басқа барлық аудандар; Кавказ: барлық аудандар: Батыс Сібір: барлық аудандар, Шығыс Сібір: Енисей, Ангаро Саян; Орта Азия: барлық аудандар (сурет-3). Өзендердің жайылмаларында және көлдердің жағалауларында тасты және құмды таяздарда, жағалау беткейлері мен террасаларында, ашық ормандарда 1500 м биіктікте, жеке немесе топтасып, сирек сүрекдіңдерден тұрады.
Сурет-3
Химиялық құрамы. Ағаш. Көмірсулар ( % ): голоцеллюлоза 74-78. 5. пентозандар 23.4, целлюлоза 44,6-50,5. гемицеллюлоза 28,3-31,8, және оның құрамында глюкуроксилан, гидролизатта D-ксилоза, d-арабиноза, d-манноза, d-глюкоза, D-галактоза, олигосахаридтер. Лигнин 18,7-23%.
Қабығы. Алкалоидтар. Лигнандар: 8-D-глюкопиранозил (+)-изоларицирезинол 0,1-1 %. Фенолглукозидтер 1,2-1,3 ( % ): салицин 0,1-1, саликортин 0,1 - 1, ниграцин 0,1-1, популин. Флавоноидтар: хризин 1771, тектохризин. Танинді заттар 1,3-9 %. Жоғары алифатты көмірсутектер: н-алкандар. Бүршіктер. Көмірсулар мен байланысты қосылыстар: маннит. Органикалық қышқылдар: алма. Эфир майы 0,5 %, оның құрамында: гумулен, а-кариофиллен, цинеол, сәйкестендірілмеген сесквитерпеноидтар. Витаминдер: C. Хош иісті қышқылдар: бензой. Фенолкарбон қышқылдары: галл кофе, ферул. Фенолглюкозидтер: салицин, популин (16). Халкондар: халконохризин және халко нотектохризин (болжам бойынша), дигидроксихалкон, бензоил (2.6-дигидрокси-4-метоксибензоил)-м етан. Флавоноидтар 8,05 % пиноцембрин, пиностробин, хризин, тектохризин, апигенин, генкванин, галангин, галангиннің 3-метил эфирі, изальпинин, кемпферол, 3-кэмпферолдың метил эфирі, рамноцитрин, кверцетин, рамнетин, изорамнетин, рамназин (17). Лейкоантоцианиндер. (18).
Жапырақтары. Органикалық қышқылдар: хин. Изопреноидтар: изопрен. Каротиноидтар: лютеин-3-монопальмитат, лютеин-3-монопаль митат, лютеин-3-монолиноленат, лютеин-3-монолиноленат, лютеин-3,3-дипальмитат, лютеин-3-пальмитат-3-монолиненат, лютеин-3-лино ленат-3-пальмитат, лютеин-3,3-дилиноленат, линоленаттар және басқа пальмиттер ксантофилдер. Алкалоидтар. Құрамында азот бар қосылыстар: зеатин, 0-3-D-зеатин глюкопиранозиді, 0-B-D-глюкопиранозидо-9-3-D зеатин рибофуранозиді, дигидрозеатин, 0-B-D-глюкопиранозид розеатин дигиді, 0-3-D-глюкопиранозил-9-B-D-рибофура нозид дигидрозсати. Витаминдер: С, Е, каротин. Фенолкарбон қышқылдары және олардың туындылары: кофе қышқылының 3-3-D-глюкопиранозиді 0,1% - дан аз. Лигнандар: (+)- В-D-глюкопиранозид изоларицирезинол 0.1% - дан аз. Фенолглюкозидтер 0,02-0,2 (%): салицин 0,1-ден кем, популин, саликортин 0,1-ден кем, ниграцин 0,1-ден кем. Дубильді заттар. Алифатты көмірсутектер: н-алкандар С.-С., тармақталған алкандар. Гүлшоғы. Витаминдер: Е. 5-токоферол. Гүлшоғыры. Витаминдер: Е, А-токоферол, у-токоферол (19).
5-токоферол. Фенолглюкозидтер: салицин. Тұқым түктері. Көмірсулар: целлюлоза, гемицеллюлоза, пентозаны 28,8%.
Қолдану. Орман шаруашылығында арзан ағаш алу үшін, агроорманмелиорацияда дала аудандарын ормандандыру, жыраларды, жағалауларды нығайту, жолдар мен су айдындарын бойлай отырғызу және елді мекендерін көгалдандыру үшін пайдаланылады.
Ағаш. Құрылыста, оның ішінде жер асты құрылыстары үшін, шпалдарды, фанераларды, ағаш және токарлық бұйымдарды, ыдыстар мен бөшкелік бұйымдарды, үй тұрмысындағы заттарды дайындауға және сіріңке өндіруге арналған тоқу бұйымдарын жасау үшін, целлюлоза, қағаз және жасанды жібек. Жиһазға арналған әрлеу материалы.
Қабығы. Үнді медицинасында-гемостатикалық. Ішке арналған қайнатпа безгекке қарсы, қызба, подагре, ревматизм кезінде гемостатикалық. Теріні илеу үшін, теріні сары, маталарды - сары, каштан, шоколад және қоңыр түске бояу. Су сорғыш грам-позитивті бактерияларға қарсы белсенді.
Өскін (жас). Мал азығы, теңбіл бұғы. Бүршік. Алкоголь ерітіндісі мен сығындысы-қатерлі ісіктерде (басқа өсімдіктермен бірге), туберкулезде, ревматизмде, подаграда, цинга, үзіліссіз қызба, цистит және қуықтың басқа аурулары. Шайырлы бальзам бүршіктен алынады, ал терек жақпа сығындылардан сыртқы қолдану үшін дезинфекциялық, антипиретикалық, алаңдататын, подагра, ревматизм, бірлескен аурулар, стафилококк және саңырауқұлақ тері аурулары, жаралар, күйіктер, жаралар, геморрой, кеуде қуысының жарықтары, аллопеция. Жаңа бүршіктерден алынған" терек майы " неміс медицинасында геморрой мен күйіктерді емдеуде қолданылады. Бүршіктен шыққан фитонцидтердің ұшпа фракциялары протистоцидтік қасиетке ие; сулы-спиртті тұнбалары-антиамебиялық белсенділікке ие: жас және жетілген жапырақтардан алынған бүршік шырыны және олардың ацетонды және эфирлі сығындылары, сондай-ақ су моншасында 1 сағат бойы 100 °С дейін қыздырылған құрғақ бүршіктер биотикалық және протистоцидтік қасиеттерге ие. Терек эфир майы сабынның хош иісі үшін жарамды. Маталарды сары түске бояйды.
Жапырақтары. Жас жапырақтардың шырыны-тіс ауруы үшін және тыныштандыратын ванналар үшін; Бактерияға қарсы қасиеттері бар. Табиғатта бактериалды және протистоцидтік қасиеттері бар; жапырақтардан алынған сығындымен өңделген алма мен алмұрттың жемістері вегетация кезеңінде де, сақтау кезінде де ауруларға төзімді. Теріні илеу үшін: маталарға сары бояу дайындау үшін: парфюмерия индустриясында - дәретхана сабынының хош иісі үшін. Жаңа жапырақтары - мал азығы; құрғақтары жылқы жеміне жарамды (20).
Медонос және перганос, терек бүршіктерінен алынған желім прополис өндірісінде қолданылады. Сәндік. Орман тұқымы, мелиоративті және сәндік өсімдік ретінде кеңінен өсіріледі (10).
P. suaveolens Fisch. - хош иісті т.. Биіктігі 40 м - ге дейінгі ағаш-Арктика: Сібір Арктикасы; Шығыс Сібір: барлық аудандар; Қиыр Шығыс: Курилден басқа барлық аудандар (4-сурет).
Жағалауларда, жайылмалар мен өзен аңғарларында, су басқан өзен үйінділерінде, әсіресе тас және құмды топырақтарда, көлдердің жағасында, кейде теңіз жағалауында, тау шөгінділері мен беткейлерде 700 м биіктікке дейін; басқа ағаш - бұта түрлерімен бірге топтар мен таза ағаштар; Арктикада өзен аллювийінде тоғайлар пайда болады.
Химиялық құрамы. Қабығы. Фенолглукозидтер: салицин. Дубильді заттар.
Бүршік. Эфир майы (21). Витаминдер: каротин.
Жапырақтары. Эфир майы 0,29%.
Гүлшоғы. Витаминдер: К, каротин.
Гүлдер. Полисахаридтер.
Қолдану. Ол елді мекендерді көгалдандыруда сәндік ретінде, орман шаруашылығында ағаш көзі ретінде қолданылады.
Ағаш. Ауыл құрылыстарына, үй ыдыстарына және қолдан жасалған бұйымдарға, қағаз және сіріңке өндірістерінде көмір дайындауға арналған (22).
Бүршік. Шіл үшін азық. Эфир майы парфюмерлік және сабын өндірісінде хош иіс ретінде жарамды; бактерицидтік белсенділікке ие.
Жапырақтары. Бұғыларға арналған жем; фитонцидтік белсенділікті көрсетеді.
ТМД-ның еуропалық бөлігінде, Кавказда, Сібірде, Орта Азияда (солтүстіктегі Арктикалық шеңберден оңтүстігіндегі шөлді аймақтарға дейін), сондай-ақ Еуропа, Азия және Солтүстік Американың басқа елдерінде өсіріледі (23).
Сурет - 4
P. talassica Kom. ( ( P. densa Com., P. cathayanaauct.) - талас т.. Биіктігі 16 м - ге дейінгі ағаш-Орта Азия: Арал-Каспий, Қарақұм және тау-түрікмен аудандарынан басқа барлық аудандар (сурет-5). Эндемик. Тау өзендерінің жағасында, теңіз деңгейінен 2000-3250 м биіктікте ағаш өсімдіктерінің арасындағы таулы тасты беткейлерде.
Сурет-5
Қолдану. Жасыл құрылыс және мелиорация үшін арзан ағаш көзі.
Ағаш. Құрылыс, фанера, жиһаз, жәшікті ыдыс, токарлық бұйымдар жасау үшін пайдаланылады.
Сәндік. Ағаш алу үшін өсіріледі (24).
1.3 Populus L. биологиялық белсенді заттардың негізгі класстары.
Флавоноидтар
Флавоноидтар-фенолдық қосылыстардың ең кең тобы және өсімдік ағзасының маңызды құрамдас бөлігі. Олар тотығу процестеріне, иммунитетті дамытуға, өсімдіктерді ультракүлгін сәулелер мен төмен температураның қолайсыз әсерінен қорғауға белсенді қатысады. Олардың кейбіреулері аскорбатоксидазамен әрекеттесіп, аскорбин қышқылын тотығудан қорғайды.
Флавоноидтардың көпшілігі адам мен жануарлар ағзасына капиллярлық күшейткіш әсер етеді және гемопаренхималық кедергілердің өткізгіштігін төмендетеді. Бұл әрекет негізінде фармакологиялық, профилактикалық және емдік әсері бар қосылыстардың (қабынуға қарсы, сенсибилизациялаушы, ісікке қарсы әсері және т.с.с.) (25).
Өсімдіктер әлемінде таралуы
Флавоноидтар негізінен жоғары өсімдіктерге тән, бірақ олар балдырларда, саңырауқұлақтарда және жоғары эмбрионалды өсімдіктердің ең қарапайым тобында - мүктәрізділерде кездеседі. Флавоноидтардың көптеген класының өкілдері папоротниктер мен жалаңаштұқымдыларда кездеседі. Дж. Харбор б.қ. 1000-нан астам түрді зерттеді және олардың 34 бөлігінде флавоноидтар табылды.
Жоғары өсімдіктер арасында жеке флавоноидтардың таралуы бірдей емес, көбінесе кверцетин, кемпферол және изорамнетин гликозидтері кездеседі. Өсімдіктердегі флавоноидтардың болуы таксономиялық белгі болып табылады, өйткені флавоноидты қосылыстардың көмегімен түрлердің тәуелсіздігін сәтті анықтап қана қоймай, сонымен қатар түрішілік сипаттағы жүйелеу мәселелерін шешеді. Химотаксономияда полифенолдарды қолдану флавондар мен флавонолдар сияқты кейбір кластардың салыстырмалы түрде жоғары тұрақтылығын жеңілдетеді. Сонымен қатар, кеппешөпті ұзақ мерзімде сақтау барысында да бұл заттар тұрақты, бұл химосистематика үшін өсімдік материалын пайдалану мүмкіндігін кеңейтеді (26).
Өсімдіктердегі локализация
Химиялық скрининг және фенол компоненттерін зерттеу барысында флавоноидтар өсімдіктердің әртүрлі бөліктері мен мүшелерінде кездеседі. Сонымен қатар, олардың концентрациясы бірқатар факторларға байланысты айтарлықтай өзгереді: өсімдік ағзасы, оны жинау уақыты мен орны. Сонымен, өсімдік мүшелеріндегі флавонолдардың біркелкі емес концентрациясы әр түрлі теректерде байқалды (қарапайым және Пирамидалы): репродуктивті мүшелердегі максималды құрамы (қарапайым теректе 88,13, пирамидалық теректерде 47,50 мг1), жапырақтарда аз (11,68 және 13,25 мгг) және сабақтарда аз (4,85 және 2,31 мгг) (27).
Фенолкарбон қышқылдары
Вицинальды триоксибензол - пирогаллол - өсімдіктерде кейде жартылай этерифицирленген түрде кездеседі.
Өсімдіктердегі төменгі фенолкарбон қышқылдарынан С2 - окси - және Окси метоксихош иісті қышқылдар жиі кездеседі, мысалы, п-оксибензой (28), ваниль және сирень қышқылдары: Басқа метилденген фенолкарбон қышқылдары (Ананас, вератра) өсімдіктерде аз кездеседі (8).
Лигниндер
Жоғары өсімдіктерде лигнин ағаштың жалпы массасының 15-тен 13-ке дейін; сандық тұрғыдан алғанда, лигниннің ең маңызды мөлшері тамыр мен ағаштың қабығында 22% жетеді. Лигниннің маңызы өте зор, өйткені ағаш - ең көп қолданылатын және химиялық тұрғыдан зерттелген шикізат. Осыған байланысты осы фенол туындысына ерекше назар аудару өте орынды.
Лигнин-бұл күрделі фенилпропаноидты полимер, олар трахеидтердің, тамырлардың, талшықтардың және тамырлы өсімдіктердің склереидінің жасуша қабырғаларына сіңдірілген. Балдырлар, саңырауқұлақтар және мүк сияқты төменгі өсімдіктерде лигнин анықталмаған. Лигнинді белгілі түсті реакциялар арқылы оңай анықтауға болады. Мысалы, лигнині бар барлық тіндер флороглюцин мен тұз қышқылынан тұратын реактивпен қызыл түс береді. Жалаңаштұқымды өсімдік ағашын жабықтұқымды өсімдік ағашынан ажыратуға мүмкіндік беретін Мауле үлгісі өсімдік материалы алдымен KMnO-мен, содан кейін HCI-мен, содан кейін аммиакпен өңделеді. Бұл жағдайда жабықтұқымдылар жағдайында қызыл бояу дамиды, ал жалаңаштұқымдылар жағдайында қоңыр болады. Қызыл бояудың пайда болуы жабықтұқымды өсімдіктер лигнинінде сирингил топтарының болуына байланысты. Тіпті бір ... жалғасы
Кіріспе
1 Populus L. тұқымының биологиялық сипаттамасы мен түрлерінің әртүрлілігі
1.1 Populus L. тұқымының жалпы дендрологиялық сипаттамасы
1.2 Populus L. тектес өсімдіктердің таралу аймағы, химиялық құрамы және оларды қолдану
1.3 Populus L. биологиялық белсенді заттардың негізгі класстары
1.4 Теректердің өсуі мен дамуының сипаттамасы
1 Populus L. тұқымының биологиялық ерекшеліктері мен түрлерінің әртүрлілігі
0.1 Populus L. тұқымының жалпы дендрологиялық сипаттамасы
Populus L. тұқымдасы salicaceae талдар тұқымдасына жатады (1). Бұл жабықтұқымдылардың ежелгі туыстарының бірі, шамамен 100 түрді қамтиды. Солтүстік жарты шардың қоңыржай климаты бар аймақтарда кеңінен таралған (2).
Халықаралық терек комиссиясының классификациясы бойынша Populus туысының (3). барлық түрлері әдетте 5 бөлімге бөлінеді:
1. Туранга (Туранга).
2. Лейка (Leuce) - ақ терек (Albidae) және Көктерек (Trepidae).
3. Қара теректер (Aigeiros).
4. Бальзамдық теректер (Tacamahaca).
5.Ақтәрізді теректер (Leucoides) .
Теректің барлық түрлері жапырақты, сәндік, тез өсетін, ылғалсүйгіш және желге төзімді. Олар басқа өсімдіктермен салыстырғанда әртүрлі улы қосылыстарға және орташа тұзға төзімділікпен сипатталады (4). Олар орташа шаңды ұстап тұру қабілетіне ие, аязды қыс пен құрғақшылыққа өте жақсы төзеді, ауруларға өте төзімді және тіршілік ету ұзақтығы қысқа (5).
Теректер -- бірінші өлшемді ағаштар (туранга мен қара жапырақты қоспағанда), 40-45 м биіктікке жетеді және диаметрі 1,5-2,0 м (Ақ және сұр терек 50 м биіктікке және диаметрі 4 м жетеді). Бір түзу дің құрайды. Жас теректердің қабығы (1-3 жазғы өркен) тегіс, үлкен өсімдіктерде - өрескел жарылған. Қабықтың түсі ашық жасылдан қараға дейін. Тармақталу түрі-симподиалды. Жапырақтары қарапайым, пластинкалар: дөңгелек, эллипсті, жұмыртқатәріздес, ромбтық, үшбұрышты, ланцеттәрізді, кезектесіп орналасқан. Түсі ашық жасылдан жылтырға дейін күңгірт қара-жасыл немесе күміс-аққа дейін. Бүршіктері үлкен, қабыршақтармен жабылған. Тамыр жүйесі дамыған, пластикалық. Гүлдер жинақы сырғаларда жиналады, бір жынысты, екіүйлі. Жапырақтары ашылғанға дейін гүлдейді (ерте көктемде). Кемелдік 10-12 жаста болады. Барлық теректер вегетативті түрде жақсы өседі. Көктерек, ақ, хош иісті, қою жапырақты, лавржапырақты теректері көптеген ұрпақтар береді. Қара және бальзамдық теректер сабақты кесу арқылы жақсы көбейеді. Тірршілік ету ұзақтығы шамамен 150, сирек 300 жылға дейін (қара т.). Теректердің сынғыштығының, яғни, тіршілігінің қысқалығы негізгі себептерінің бірі шіруге бейім ағаштың тығыз болмауы мен жұмсақтығына байланысты.
Көгалдандыруда қолданылатын теректің түрлері мен формаларының ассортименті өте аз, ең көп тарағандары: шөгінділер, Көктерек, хош иісті теректер, лавр жапырақтылар, канадалық терек, қара пирамида Берлин мәдениетінде кездеседі (6).
0.2 Populus L. тектес өсімдіктердің химиялық құрамы, оларды қолдану және таралу аймағы
P. alba L.- ақ т. Биіктігі 35 м - ге дейінгі ағаш-еуропалық бөлік (сурет-1): Карел-Мурманск, Двинско-Печора және Ладога Ильминскийден басқа барлық аудандар. Кавказ: барлық аудандар. Батыс Сібір: барлық аудандар. Шығыс Сібір: Енисей, Ангаро-Саян. Орта Азия: барлық аудандар. Жайылма және ойпатты ормандарда, өзен аңғарларында, жайылма шалғындарда, тау бөктерінде, сирек тауларда; құмдарда, бірлі-жарым, тоғайларда немесе орман құраушы ретінде.
Сурет-1
Химиялық құрамы. Тамыр қабығы. Флавоноидтар: 7-0-метиларомалендрин. Ағаш. Көмірсулар: голоцеллюлоза 73,98%, целлюлоза 50,45%. Лигнин 18,74 %.
Қатты ағаш. Көмірсулар: голоцеллюлоза 78,3 %, оның құрамында: пентозандар 13,19%, оның гидролизатында: глюкоза, манноза, арабиноза, ксилоза, галактоза, урон қышқылдары. Лигнин 23,8% . Қабығы. Көмірсулар: глюкоза, фруктоза, сахароза 1,2%. Лигнаттар: (+) 3-D-глюкопиранозид изоларицирезинол 0,1% дейін. Фенолглюкозиды 2,3 - 2,5%: грандидентанин 0,1 дейін, салицин 0,1-1. популин, тремулоидин 0,47, саликортин 1-2, темулацин 0,1 дейін, салирепозил 0,1 дейін. Флавоноидтар. Таниндер 3-9%.
Бұтақтар. Таниндер.
Бүршік. Фенолглюкозидтер 5-9%: салицин, популин. Дубильді заттар 3.35%.
Жапырақтары. Көмірсулар: сахароза. Құрамында азот бар қосылыстар: 0-B-D зеалатин глюкопиранозиді, 0-3-D-дигидрозеатин глюкопиранозиді, 0-B-D глюкопиранозил-9-3-D-рибофуранозил дигидрозеатин. Витаминдер: С, каротин. Лигниндер: (+)- B-D-глюкопиранозид изоларицирезинол. Фенолглукозидтер 2,5%: грандидентанин 0,1 дейін, салицин 1-2; популин 0,3, тремулоидин 0,1 дейін, саликортин 1-2, тремулацин 0,1 дейін. Флавоноидтар. Дубильді заттар 1-3%.
Гүлшоғыры. Фенолглюкозидтер: салицин. Тозаң. Липидтер 5-10%: триглицеридтер (7).
Тұқымдар. Көмірсулар: голоцеллюлоза 74,1%, оның құрамында: пентозандар 14,14%, оның гидролизатында: глюкоза, манноза, арабиноза, ксилоза, галактоза, урон қышқылдары. Лигнин 26,21-26,5%. Май 5,5 %. Тұқым түктері. Май 0,2-0,3 %.
Қолдану. Орман дақылдарында-іскерлік ағаш көзі ретінде. сондай-ақ, өнеркәсіптік аудандар мен елді мекендерді көгалдандыру, жолдар мен су қоймаларын қоршау және өзендерінің беткейлерін бекіту үшін (8).
Тамыры. Фунгицидтік қасиеттерге ие. Ағаш. Құрылыс материалы; тіректерді, шпалдарды, ағаш және токарлық бұйымдарды, үй ыдыстарын, дранкаларды, ыдыстарды, буып-түю жоңқаларын дайындауға арналған. Түрлі бұйымдарға, сондай-ақ целлюлоза-қағаз өнеркәсібіне арналған престеу пастасын өндіруге арналған шикізат (9).
Қабығы. Қызба подагра, ревматизм кезінде. Ветеринарияда аскаридоза кезінде антигельминттік. Тері илеу үшін.
Талшықтары. Солтүстік Америкада - ағаш жүнін, шнурларды, төсеніштерді, сандалдарды қолмен жасау үшін.
Өркен (жас). Халық медицинасында-антигельминтикалық.
Бүршік. Қызба, подагра, ревматизм, жаралар, күйіктер, конъюнктивит, терінің қабынуын емдеу үшін; жақпа түрінде - геморрой кезінде.
Жапырақтары. Ірі және ұсақ қара малға, түйелерге, жылқыларға арналған азық.
Медонос және перганос.. Аралар жапырақтардың бүршігінен және жас жапырақтарынан прополис өндірісінде қолданылатын бал мен жабысқақ зат жинайды. Сәндік (10).
ТМД-да ауқым шегінде және Еуропада, Азия және Американың бірқатар елдерінде тез өсетін, ағаш кесіндісі арқылы оңай көбейеді. 15 жылдың ішінде 1 га-дан 200 м3 ағаш алады, оның ішінде 100 м3 іскерлік.
Қолдану. Өнеркәсіптік екпелерде, ағаш алу үшін, орман алқаптарын қорғау үшін, құмдарды мелиорациялау, елді мекендерді, жолдарды, суару жүйелерін және оазистерді көгалдандыру үшін жарамды.
Ағаш. Жеңіл құрылыстар үшін, тақталар, фанер, жиһаз, токарлық бұйымдар, ойыншықтар, жәшікті ыдыстар жасау, отынға арналған, тұтас қағаз өндірісінде. Медонос, перганос. Сәндік. Мәдениетте-ағаш отырғызу мен көгалдандыруда, әсіресе Орта Азияда (11).
P. ariana Dode- Шығыс Парсы т.. Биіктігі 15 м - ге дейінгі ағаш-Орта Азия: Балқаш маңы, Тянь-Шань және Жоңғар-Тарбағатай аудандарынан басқа барлық аудандар. Өзендердің жағасында немесе тұзды жерлерге жақын жерде (сурет-2).
Химиялық құрамы. Қабығы, бұтақтары жасыл. Таниндер тиісінше 6,22-11,41; 8,13-16,87 немесе 3,13% . Жапырақтары. Таниндер 11,85-12,66 %. Флавоноидтар: хризин (12).
Қолдану. Орта Азияда-құрғақ дала аймағында, құм мен тұзды топырақты бекіту кезінде, елді мекендерді көгалдандыру кезінде, арықтар бойындағы екпелерде (13).
Ағаш. Ағаш құрылыстар, ағаш және токарлық бұйымдар, қолдан жасалған бұйымдар, ыдыстар, отын үшін.
Қабығы. Тері илеуге жарамды.
Өркен (жас). Жібекті Изабелла және сабан - сары түске бояу үшін; теріні илеуге жарамды.
Медонос, перганос (14).
Сурет-2.
P.bachofeniiWierzb. et Rachel. - Бахофен Т.. Биіктігі 35 м - ге дейінгі ағаш-Кавказ: Шығыс Закавказье; Орта Азия: Арал-Каспий, Балқаш маңы, Қарақұм және Жоңғар-Тарбағатай аудандарынан басқа барлық аудандар. Тау бөктерінде, тау өзендерінің аңғарларында, жаңғақ ормандарында 2500 м биіктікте, кейде тау бөктеріндегі шөлдерге түседі; әдетте кішкентай тоғайлар.
Химиялық құрамы. Қабығы, бұтақтары, жапырақтары. Дубильді заттар 6-12, 3,36 және сәйкесінше 3,93-9,24% .
Қолдану. Өнеркәсіптік екпелерде, ағаш алу үшін, орман алқаптарын қорғау үшін, құмды мелиорациялау, елді мекендерді, жолдарды, суару жүйелерін және оазистерді көгалдандыру үшін жарамды.
Ағаш. Жеңіл құрылыстар үшін , тақталар, фанер, жиһаз, токарлық бұйымдар, ойыншықтар, жәшікті ыдыстар жасау, отынға арналған, целлюлоза-қағаз өндірісінде.
Медонос, перганос (10). Сәндік. Мәдениетте-ағаш отырғызу мен көгалдандыруда, әсіресе Орта Азияда (15).
P. nigra L.- қара немесе шөгінді т.. Биіктігі 35 м-ге дейінгі ағаш-еуропалық бөлік: Карел-Мурманскіден басқа барлық аудандар; Кавказ: барлық аудандар: Батыс Сібір: барлық аудандар, Шығыс Сібір: Енисей, Ангаро Саян; Орта Азия: барлық аудандар (сурет-3). Өзендердің жайылмаларында және көлдердің жағалауларында тасты және құмды таяздарда, жағалау беткейлері мен террасаларында, ашық ормандарда 1500 м биіктікте, жеке немесе топтасып, сирек сүрекдіңдерден тұрады.
Сурет-3
Химиялық құрамы. Ағаш. Көмірсулар ( % ): голоцеллюлоза 74-78. 5. пентозандар 23.4, целлюлоза 44,6-50,5. гемицеллюлоза 28,3-31,8, және оның құрамында глюкуроксилан, гидролизатта D-ксилоза, d-арабиноза, d-манноза, d-глюкоза, D-галактоза, олигосахаридтер. Лигнин 18,7-23%.
Қабығы. Алкалоидтар. Лигнандар: 8-D-глюкопиранозил (+)-изоларицирезинол 0,1-1 %. Фенолглукозидтер 1,2-1,3 ( % ): салицин 0,1-1, саликортин 0,1 - 1, ниграцин 0,1-1, популин. Флавоноидтар: хризин 1771, тектохризин. Танинді заттар 1,3-9 %. Жоғары алифатты көмірсутектер: н-алкандар. Бүршіктер. Көмірсулар мен байланысты қосылыстар: маннит. Органикалық қышқылдар: алма. Эфир майы 0,5 %, оның құрамында: гумулен, а-кариофиллен, цинеол, сәйкестендірілмеген сесквитерпеноидтар. Витаминдер: C. Хош иісті қышқылдар: бензой. Фенолкарбон қышқылдары: галл кофе, ферул. Фенолглюкозидтер: салицин, популин (16). Халкондар: халконохризин және халко нотектохризин (болжам бойынша), дигидроксихалкон, бензоил (2.6-дигидрокси-4-метоксибензоил)-м етан. Флавоноидтар 8,05 % пиноцембрин, пиностробин, хризин, тектохризин, апигенин, генкванин, галангин, галангиннің 3-метил эфирі, изальпинин, кемпферол, 3-кэмпферолдың метил эфирі, рамноцитрин, кверцетин, рамнетин, изорамнетин, рамназин (17). Лейкоантоцианиндер. (18).
Жапырақтары. Органикалық қышқылдар: хин. Изопреноидтар: изопрен. Каротиноидтар: лютеин-3-монопальмитат, лютеин-3-монопаль митат, лютеин-3-монолиноленат, лютеин-3-монолиноленат, лютеин-3,3-дипальмитат, лютеин-3-пальмитат-3-монолиненат, лютеин-3-лино ленат-3-пальмитат, лютеин-3,3-дилиноленат, линоленаттар және басқа пальмиттер ксантофилдер. Алкалоидтар. Құрамында азот бар қосылыстар: зеатин, 0-3-D-зеатин глюкопиранозиді, 0-B-D-глюкопиранозидо-9-3-D зеатин рибофуранозиді, дигидрозеатин, 0-B-D-глюкопиранозид розеатин дигиді, 0-3-D-глюкопиранозил-9-B-D-рибофура нозид дигидрозсати. Витаминдер: С, Е, каротин. Фенолкарбон қышқылдары және олардың туындылары: кофе қышқылының 3-3-D-глюкопиранозиді 0,1% - дан аз. Лигнандар: (+)- В-D-глюкопиранозид изоларицирезинол 0.1% - дан аз. Фенолглюкозидтер 0,02-0,2 (%): салицин 0,1-ден кем, популин, саликортин 0,1-ден кем, ниграцин 0,1-ден кем. Дубильді заттар. Алифатты көмірсутектер: н-алкандар С.-С., тармақталған алкандар. Гүлшоғы. Витаминдер: Е. 5-токоферол. Гүлшоғыры. Витаминдер: Е, А-токоферол, у-токоферол (19).
5-токоферол. Фенолглюкозидтер: салицин. Тұқым түктері. Көмірсулар: целлюлоза, гемицеллюлоза, пентозаны 28,8%.
Қолдану. Орман шаруашылығында арзан ағаш алу үшін, агроорманмелиорацияда дала аудандарын ормандандыру, жыраларды, жағалауларды нығайту, жолдар мен су айдындарын бойлай отырғызу және елді мекендерін көгалдандыру үшін пайдаланылады.
Ағаш. Құрылыста, оның ішінде жер асты құрылыстары үшін, шпалдарды, фанераларды, ағаш және токарлық бұйымдарды, ыдыстар мен бөшкелік бұйымдарды, үй тұрмысындағы заттарды дайындауға және сіріңке өндіруге арналған тоқу бұйымдарын жасау үшін, целлюлоза, қағаз және жасанды жібек. Жиһазға арналған әрлеу материалы.
Қабығы. Үнді медицинасында-гемостатикалық. Ішке арналған қайнатпа безгекке қарсы, қызба, подагре, ревматизм кезінде гемостатикалық. Теріні илеу үшін, теріні сары, маталарды - сары, каштан, шоколад және қоңыр түске бояу. Су сорғыш грам-позитивті бактерияларға қарсы белсенді.
Өскін (жас). Мал азығы, теңбіл бұғы. Бүршік. Алкоголь ерітіндісі мен сығындысы-қатерлі ісіктерде (басқа өсімдіктермен бірге), туберкулезде, ревматизмде, подаграда, цинга, үзіліссіз қызба, цистит және қуықтың басқа аурулары. Шайырлы бальзам бүршіктен алынады, ал терек жақпа сығындылардан сыртқы қолдану үшін дезинфекциялық, антипиретикалық, алаңдататын, подагра, ревматизм, бірлескен аурулар, стафилококк және саңырауқұлақ тері аурулары, жаралар, күйіктер, жаралар, геморрой, кеуде қуысының жарықтары, аллопеция. Жаңа бүршіктерден алынған" терек майы " неміс медицинасында геморрой мен күйіктерді емдеуде қолданылады. Бүршіктен шыққан фитонцидтердің ұшпа фракциялары протистоцидтік қасиетке ие; сулы-спиртті тұнбалары-антиамебиялық белсенділікке ие: жас және жетілген жапырақтардан алынған бүршік шырыны және олардың ацетонды және эфирлі сығындылары, сондай-ақ су моншасында 1 сағат бойы 100 °С дейін қыздырылған құрғақ бүршіктер биотикалық және протистоцидтік қасиеттерге ие. Терек эфир майы сабынның хош иісі үшін жарамды. Маталарды сары түске бояйды.
Жапырақтары. Жас жапырақтардың шырыны-тіс ауруы үшін және тыныштандыратын ванналар үшін; Бактерияға қарсы қасиеттері бар. Табиғатта бактериалды және протистоцидтік қасиеттері бар; жапырақтардан алынған сығындымен өңделген алма мен алмұрттың жемістері вегетация кезеңінде де, сақтау кезінде де ауруларға төзімді. Теріні илеу үшін: маталарға сары бояу дайындау үшін: парфюмерия индустриясында - дәретхана сабынының хош иісі үшін. Жаңа жапырақтары - мал азығы; құрғақтары жылқы жеміне жарамды (20).
Медонос және перганос, терек бүршіктерінен алынған желім прополис өндірісінде қолданылады. Сәндік. Орман тұқымы, мелиоративті және сәндік өсімдік ретінде кеңінен өсіріледі (10).
P. suaveolens Fisch. - хош иісті т.. Биіктігі 40 м - ге дейінгі ағаш-Арктика: Сібір Арктикасы; Шығыс Сібір: барлық аудандар; Қиыр Шығыс: Курилден басқа барлық аудандар (4-сурет).
Жағалауларда, жайылмалар мен өзен аңғарларында, су басқан өзен үйінділерінде, әсіресе тас және құмды топырақтарда, көлдердің жағасында, кейде теңіз жағалауында, тау шөгінділері мен беткейлерде 700 м биіктікке дейін; басқа ағаш - бұта түрлерімен бірге топтар мен таза ағаштар; Арктикада өзен аллювийінде тоғайлар пайда болады.
Химиялық құрамы. Қабығы. Фенолглукозидтер: салицин. Дубильді заттар.
Бүршік. Эфир майы (21). Витаминдер: каротин.
Жапырақтары. Эфир майы 0,29%.
Гүлшоғы. Витаминдер: К, каротин.
Гүлдер. Полисахаридтер.
Қолдану. Ол елді мекендерді көгалдандыруда сәндік ретінде, орман шаруашылығында ағаш көзі ретінде қолданылады.
Ағаш. Ауыл құрылыстарына, үй ыдыстарына және қолдан жасалған бұйымдарға, қағаз және сіріңке өндірістерінде көмір дайындауға арналған (22).
Бүршік. Шіл үшін азық. Эфир майы парфюмерлік және сабын өндірісінде хош иіс ретінде жарамды; бактерицидтік белсенділікке ие.
Жапырақтары. Бұғыларға арналған жем; фитонцидтік белсенділікті көрсетеді.
ТМД-ның еуропалық бөлігінде, Кавказда, Сібірде, Орта Азияда (солтүстіктегі Арктикалық шеңберден оңтүстігіндегі шөлді аймақтарға дейін), сондай-ақ Еуропа, Азия және Солтүстік Американың басқа елдерінде өсіріледі (23).
Сурет - 4
P. talassica Kom. ( ( P. densa Com., P. cathayanaauct.) - талас т.. Биіктігі 16 м - ге дейінгі ағаш-Орта Азия: Арал-Каспий, Қарақұм және тау-түрікмен аудандарынан басқа барлық аудандар (сурет-5). Эндемик. Тау өзендерінің жағасында, теңіз деңгейінен 2000-3250 м биіктікте ағаш өсімдіктерінің арасындағы таулы тасты беткейлерде.
Сурет-5
Қолдану. Жасыл құрылыс және мелиорация үшін арзан ағаш көзі.
Ағаш. Құрылыс, фанера, жиһаз, жәшікті ыдыс, токарлық бұйымдар жасау үшін пайдаланылады.
Сәндік. Ағаш алу үшін өсіріледі (24).
1.3 Populus L. биологиялық белсенді заттардың негізгі класстары.
Флавоноидтар
Флавоноидтар-фенолдық қосылыстардың ең кең тобы және өсімдік ағзасының маңызды құрамдас бөлігі. Олар тотығу процестеріне, иммунитетті дамытуға, өсімдіктерді ультракүлгін сәулелер мен төмен температураның қолайсыз әсерінен қорғауға белсенді қатысады. Олардың кейбіреулері аскорбатоксидазамен әрекеттесіп, аскорбин қышқылын тотығудан қорғайды.
Флавоноидтардың көпшілігі адам мен жануарлар ағзасына капиллярлық күшейткіш әсер етеді және гемопаренхималық кедергілердің өткізгіштігін төмендетеді. Бұл әрекет негізінде фармакологиялық, профилактикалық және емдік әсері бар қосылыстардың (қабынуға қарсы, сенсибилизациялаушы, ісікке қарсы әсері және т.с.с.) (25).
Өсімдіктер әлемінде таралуы
Флавоноидтар негізінен жоғары өсімдіктерге тән, бірақ олар балдырларда, саңырауқұлақтарда және жоғары эмбрионалды өсімдіктердің ең қарапайым тобында - мүктәрізділерде кездеседі. Флавоноидтардың көптеген класының өкілдері папоротниктер мен жалаңаштұқымдыларда кездеседі. Дж. Харбор б.қ. 1000-нан астам түрді зерттеді және олардың 34 бөлігінде флавоноидтар табылды.
Жоғары өсімдіктер арасында жеке флавоноидтардың таралуы бірдей емес, көбінесе кверцетин, кемпферол және изорамнетин гликозидтері кездеседі. Өсімдіктердегі флавоноидтардың болуы таксономиялық белгі болып табылады, өйткені флавоноидты қосылыстардың көмегімен түрлердің тәуелсіздігін сәтті анықтап қана қоймай, сонымен қатар түрішілік сипаттағы жүйелеу мәселелерін шешеді. Химотаксономияда полифенолдарды қолдану флавондар мен флавонолдар сияқты кейбір кластардың салыстырмалы түрде жоғары тұрақтылығын жеңілдетеді. Сонымен қатар, кеппешөпті ұзақ мерзімде сақтау барысында да бұл заттар тұрақты, бұл химосистематика үшін өсімдік материалын пайдалану мүмкіндігін кеңейтеді (26).
Өсімдіктердегі локализация
Химиялық скрининг және фенол компоненттерін зерттеу барысында флавоноидтар өсімдіктердің әртүрлі бөліктері мен мүшелерінде кездеседі. Сонымен қатар, олардың концентрациясы бірқатар факторларға байланысты айтарлықтай өзгереді: өсімдік ағзасы, оны жинау уақыты мен орны. Сонымен, өсімдік мүшелеріндегі флавонолдардың біркелкі емес концентрациясы әр түрлі теректерде байқалды (қарапайым және Пирамидалы): репродуктивті мүшелердегі максималды құрамы (қарапайым теректе 88,13, пирамидалық теректерде 47,50 мг1), жапырақтарда аз (11,68 және 13,25 мгг) және сабақтарда аз (4,85 және 2,31 мгг) (27).
Фенолкарбон қышқылдары
Вицинальды триоксибензол - пирогаллол - өсімдіктерде кейде жартылай этерифицирленген түрде кездеседі.
Өсімдіктердегі төменгі фенолкарбон қышқылдарынан С2 - окси - және Окси метоксихош иісті қышқылдар жиі кездеседі, мысалы, п-оксибензой (28), ваниль және сирень қышқылдары: Басқа метилденген фенолкарбон қышқылдары (Ананас, вератра) өсімдіктерде аз кездеседі (8).
Лигниндер
Жоғары өсімдіктерде лигнин ағаштың жалпы массасының 15-тен 13-ке дейін; сандық тұрғыдан алғанда, лигниннің ең маңызды мөлшері тамыр мен ағаштың қабығында 22% жетеді. Лигниннің маңызы өте зор, өйткені ағаш - ең көп қолданылатын және химиялық тұрғыдан зерттелген шикізат. Осыған байланысты осы фенол туындысына ерекше назар аудару өте орынды.
Лигнин-бұл күрделі фенилпропаноидты полимер, олар трахеидтердің, тамырлардың, талшықтардың және тамырлы өсімдіктердің склереидінің жасуша қабырғаларына сіңдірілген. Балдырлар, саңырауқұлақтар және мүк сияқты төменгі өсімдіктерде лигнин анықталмаған. Лигнинді белгілі түсті реакциялар арқылы оңай анықтауға болады. Мысалы, лигнині бар барлық тіндер флороглюцин мен тұз қышқылынан тұратын реактивпен қызыл түс береді. Жалаңаштұқымды өсімдік ағашын жабықтұқымды өсімдік ағашынан ажыратуға мүмкіндік беретін Мауле үлгісі өсімдік материалы алдымен KMnO-мен, содан кейін HCI-мен, содан кейін аммиакпен өңделеді. Бұл жағдайда жабықтұқымдылар жағдайында қызыл бояу дамиды, ал жалаңаштұқымдылар жағдайында қоңыр болады. Қызыл бояудың пайда болуы жабықтұқымды өсімдіктер лигнинінде сирингил топтарының болуына байланысты. Тіпті бір ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz