Қазпочта акционерлік қоғамының кәсіпкерлік қызметінің даму жағдайы

Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. «Казпочта» АҚ ұйымдық бәсекеге қабілеттілігі . . . 5

1. 1. «Казпочта» АҚ-ның деңгейі, ұйымдастырылу құрылымы . . . 8

1. 2. «Қазпочта» АҚ Қаржылық қызмет түрлері . . . 10

2. « Қазпочта» акционерлік қоғамына технико-экономикалық талдау . . . 1

2. 1. «Қазпочта» акционерлік қоғамы үшін қоғамның кезекті қаржылық тұрақтануы . . . 18

2. 2. «Қазпочта» акционерлік қоғамының кәсіпкерлік қызметінің даму жағдайы . . . 20

3. Ұлттық почта операторының қазіргі жай-күйі . . .

3. 1. «Казпочта» АҚ даму аспектілерінің салыстырмалы көрсеткіштері.

3. 2.

Қорытынды . . . 25

Қолданылған әдебиеттер . . . 26

Кіріспе

Мен Тоқтасын Ермек АО «Казпочта» АҚ-нан практикадан өте отырып бұл есебімді «Почта туралы» Қазақстан Республикасының 2019 жылғы 8 ақпандағы Заңына, «Қазақстан Республикасының почта-жинақтау жүйесін дамытудың 2019-2021 жылдарға арналған бағдарламасын әзірлеу жөніндегі жұмыс тобын құру туралы» Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2021 жылғы 5 мамырдағы № 131-ө өкіміне, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 5 қыркүйектегі № 903 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019-2021 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының 4. 15-тармағына сәйкес әзірледім.

Аумағының ауқымдылығын, халық тығыздығының төмендігі мен біркелкі еместігін, елді мекендердің бір-бірінен шалғай орналасқандығын, сондай-ақ ауыл халқының төлеу қабілетінің төмендігін қоса алғанда, Қазақстанның географиялық және экономикалық-демографиялық ерекшеліктері ауылдық аумақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуына теріс әсер етеді. Қаржы-банк құрылымдарының болмашы қатысуы негізінен ауылдық елді мекендердің жалпы санының 5%-ынан азын қамтитын аудандық деңгейлерде шоғырланған ауылдык жерлерде ел халқының 43%-ы, тұратындығын ескерсек, Қазақстан экономикасын одан әрі қайта кұру ауылдың каладан өмір сүру деңгейі мен жағдайлары бойынша артта қалу проблемаларын шешуге, сондай-ақ ауыл халқының өмір салтындағы теріс өзгерістерді жеңуге бағытталады.

Осыған байланысты, 2015 жылдан бастап почта саласы оның қызметін әртараптандыруға және Қазақстан халқының қалың бұқара топтарына аумақтық және бағалық қол жетімділік қағидаттарындағы почта мен банк қызметтерінің жекелеген түрлерін көрсетуді көздейтін почта-жинақтау жүйесін қалыптастыруға бағытталған реформалауға ұшырады.

Қазіргі кезде Қазақстанда почта-жинақтау жүйесін қалыптастыруға арналған құқықтық және ұйымдастырушылық негіздер жасалған. «Почта туралы» Қазақстан Республикасының 2018 жылғы 8 ақпандағы Заңына және басқа да нормативтік құқықтық кесімдерге сәйкес почта-жинақтау жүйесі қызметін дамыту жөніндегі мемелекеттік саясатты жүргізуші ретінде «Қазпочта» акционерлік қоғамы (бұдан әрі -«Қазпочта» АҚ) түрғысында Қазақстан Республикасының ¥лттық почта операторы (бұдан әрі - ¥лттық почта операторы) белгіленді. Заңнамаға сәйкес Ұлттық почта операторы почталық қызметтермен қатар Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттігі мен Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің лицензиялары негізінде қаржы қызметтерін жүзеге асыру және қаржы қызметтерін көрсету құқығын алды. Мұндай шешім мынадай факторлар негізге алына отырып қабылданды: «Қазпочта» АҚ-та іс жүзінде елдің бүкіл аумағын қанағаттандыратын, 617-і қалаларда және 278-і - ауылдық жерлерде орналасқан 3385 бөлімшені камтитын ең тармақталған почта бөлімшелері желісінің; ақпараттық және ақша ағымдарының қалыпқа түскен жүйесінің болуы; мемлекет Қоғамның бірден-бір құрылтайшысы және қатысушысы болып табылады.

Почта-жинақтау жүйесін қызметтерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыруды және оларды халыкаралық стандарттар бойынша ұсынуды қарастыратын сапалы жаңа деңгейде одан әрі дамыту үшін мынадай кезеңге өту қажет: почта-жинақтау қызметтері рыногында Ұлттық почта операторының тұрақты жұмыс істеуіне арналған инвестициялық және экономикалык қолайлы жағдай жасау.

Бірақ, Қазақстан Республикасында почта саласын қайта реформалау процесінде «Қазпочта» АҚ құру кезінде мемлекет почта-жинақтау жүйесін қалыптастыруға арнап тиісті қаржылық қаражат бөлінбеді: бастапқыда Қоғамның жарғылық капиталы тек ғимараттар мен жабдықтар түрінде қалыптастырылды. Жалақы мен салықтар бойынша 2019-2020 жылдар кезеңінде жинақталған жалпы сомасы 350, 0 млн. теңге берешегімен сипатталатын аса ауыр қаржылық жағдайымен киындай түсті. Өткен жылдарда жинақталған шығындардың сомасы көрсетілген кезеңде 250, 6 млн. теңгені құрады.

Қаржыландырудың болмауы материалдық-техникалық базаға теріс әсерін тигізді, оның тозуы 45%-дан асты. Почта қызметінің ерекшелігі негізгі қаражаттың елеулі бөлігінің іске қосылғандағынан және оларды ұстауға қаржы ресурстары бөлінетіндігінен ескерсек, мұндай жағдай түбегейлі шешімдерді қажет етеді.

Жоғарыда көрсетілген факторларды, сондай-ақ «Қазақстан Республикасының почта саласын дамытудың және почта-жинақ жүйесін қалыптастырудың 2017-2019 жылдарға арналған бағдарламасы туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 15 қарашадағы № 1716 қаулысымен бекітілген салалық бағдарламаның 2019 жылы орындалғанын ескерсек, онда мақсаттары, іске асыру жолдары мен тетіктері айқындалатын Қазақстан Республикасының почта-жинақтау жүйесін дамытудың 2021-2023 жылдарға арналған бағдарласмасын әзірлеу қажеттілігі туындады.

Бағдарламада көзделген мақсаттарға кол жеткізуге арналған почта-жинақтау жүйесін дамыту стратегиясым мемлекеттік саясаттың мынадай қағидаттарына сүйенетін болады:

почта-жинақтау жүйесін дамыту үшін тиімді құқықтық, экономикалық және ұйымдастырушылық тетіктерін іске асыру;
қала мен ауыл арасындағы почта-жинақтау қызметтеріне қол жетімділік деңгейіндегі алшақтықты қысқартуға мемлекеттің жәрдемдесуі;
почта-жинақтау жүйесінің бәсекеге қабілеттілігін күшейтуге бағытталған тиімді мемлекеттік саясат жүргізу.

Ұлттық почта операторының бәсекеге қабілеттілігін күшейту тұиасиай алғанда почта саласын дамытуға ықпал ететін және почта рыногының барлық сегменттерін халықтың және нақты экономика секторының еркін бәсеке жағдайында сапалы почтакызметтерін алудағы қажеттіліктерін қанағаттандыратын халықаралық стандартқа сәйкес келтіруге жәрдемдесетін болады.

1. «Казпочта» АҚ ұйымдық бәсекеге қабілеттілігі

1. 1. «Казпочта» АҚ-ның деңгейі, ұйымдастырылу құрылымы.

Бәсекелестік - бұл өндірушілер арасындағы күрес немесе жабдықтаушылар, кәсіпорындар, фирмалар арасындағы өнім өндіру және өнімді тиімді өткізу үшін күрес. Нарық жүйесінде бәсекелестік тұтынушылар үшін сайыс. Бұл нарықтағы өзіне лайықты орын алу үшін күрес. Ол тауарлардың сапасы мен арзандығына байланысты. 19 ғасырдың ортасында нарықта еркін бәсекелестік кең өріс алды. Мұндай нарық сұраныс пен ұсыныс негізінде бағаның ауытқуымен болды. Ол тұтынушылардың талабы мен есептесіп, тауардың сапасын жақсартуға еңбек өнімдерін арттыруға, өндірісті ұлғайтуға өнім бірлігіне шығынды азайтуға ынталандырды.

Бәсеке (Состязание; contention) - ортақ ресурсты пайдаланудағы жүйелердің немесе программалардың өзара таласушылығы; қандай жұмыс бекетінің арнаға қатынас құра алатынын анықтауға мүмкіндік беретін ұстаным.

Бәсеке дегеніміз, бір жағынан, іс-қимыл жасайтын салада ұнамды нәтижеге жету үшін жүріп отыратын экономикалық жарыс, шаруашылық жүргізудің қолайлы жағдайына ие болу үшін, пайданы мол алу үшін тауар өндірушілердің бір-бірімен күресі. Екінші жағынан, ол нарық субъектілерінің өнімді өндіру мен оны өткізудегі және капиталды қолдану сферасындағы ара қатынастары. Форма жағынан бәсеке ұйымдастырудың нормалары мен ережелерінің, мемлекеттік және жеке құрылымдардың директивалары мен іс-қимыл әдістерінің жүйесі. Бәсекені экономикалық процесс ретінде шаруашылық жүргізуші субъектердің белгілі әрекеттерінің жиынтығының түрі деп тануға болады. Осы әрекеттер экономикалық цикл ретінде жинақталады.

«Қазпочта» АҚ бәсекелестік нарығыан кіре отырып, мына ұйымдардың мүшесі болып табылады:

1) ЕМS халықаралык кооперативі (курьерлік қызмет) - Швейцария, Берн қ. ;

2) Бүкілдүниежүзілік почта одағы - Швейцария, Берн қ. ;

3) Аймақтық байланыс достастығы почта байланысы операторларының кеңесі;

4) Қазақстан қаржы қызметкерлерінің ассоциациясы - Қазақстан Республикасы, Алматы қ. ;

5) «Қазақстан қор биржасы» АҚ - Қазақстан Республикасы, Алматы қ. ;

6) «Western Union» жүйесінің мүшесі - Гринвуд-Виллидж, Колорадо штаты, Американың Құрама Штаттары.

Почталық қызмет түрлері:

«Қазпочта» АҚ мынадай почта қызметтерінің ауқымды спектрлерін жүзеге асырады:

1) жазба хат-хабарларды, бандерольдерді және сәлемдемелерді жіберу мен жеткізіп беру;

2) ЕМS - Kazpost курьерлік қызметтері;

3) мерзімді басылымдарға жазылуды қабылдау, оларды тасымалдау, жіберу, жеткізіп беру және бөлшек сауда арқылы сату;

4) арнайы байланыс қызметтері;

5) филателия;

6) аралас (гибритті) электронды почта қызметтері.

Қаржылық қызмет түрлері:

«Қазпочта» АҚ мынадай қаржы қызметтерінің ауқымды спектрлерін жүзеге асырады:

1) депозиттер;

2) заңды тұлғалардың банктік шоттарын ашу және жүргізу;

3) аударым операциялары;

4) банкноттардың, монеталардың және құндылықтардың инкассациясы мен жіберілуі;

5) бюджеттік мекеме қызметкерлеріне жалақы мен стипендия төлеу;

6) зейнетақыларды, жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді төлеу;

7) коммуналдық және салық төлемдерін қабылдау.

Агенттік қызмет түрлері:

«Қазпочта» АҚ мынадай агенттік қызметтердің ауқымды спектрлерін жүзеге асырады:

1) Директ-Майл тікелей почталық жарнама қызметтері;

2) зейнетақы қорлары мен сақтандыру ұйымдары үшін клиенттермен шарттар жасау;

3) күнделікті сұраныстағы тауарлар мен лотерей билеттерін сату.

Осыған бірте-бірте жүріп отыратын төменде аталған ұдайы өндірістік процестер жатады:өндіріс және еңбек ұжымдарының материалдық-заттық элементтерін қалыптастыру; өндірісті ұйымдастыру, оны шикізатпен, материалдармен, жартылай фабрикаттармен жабдықтау және өндірістік, несие-қаржылық және жобалау мекемелерінің бір-біріне әсер етуі; бәсекеге төзімді өнім өндіру; өнімді сату. Бұл үшін оның саны анықталады, өткізілетін орны мен уақыты белгіленеді; пайда есебінен инвестициялық қор жасау және оны өндірісті кеңейту үшін пайдалану.

Бәсекелестіктің негізгі 2 түрі бар:

1. сала ішіндегі бәсекелестік - бұл саланың тауар өндірушілері арасында болады. Онда ең жоғарғы еңбек өнімділігі бар, ғылыми техниканы қолданып кәсіпорын жоғары табысқа жетеді, ал артта қалған кәсіпорынның табыстары төмен болады, тіпті күйреуі мүмкін

2. салааралық бәсекелестік - бұл халық шаруашылығы салалар арасындағы күрес. Мұнда төмен деңгейдегі пайда табатын саладан капитал пайда деңгейі жоғары салаға құйылады.

Оның қортындысында жаңа сапалы тауарлар көптеп шығарылып халықтың әл-ауқаты жоғарылайды. Ол саладағы пайда деңгейі төмендегенде ғылыми техникалық жетістіктер негізінде жаңа тауарлар пайда болады, сапасы жоғарылайды, халықтың табысы көбейген сайын сұраныс өседі, осылай жаңа сатыға өсе береді.

«Қазпочта» АҚ-да еркін бәсекелестіктің негізгі белгілері - бұл шексіз нарыққа қатынасушылардың әрқайсысы кәсіпкерліктің қай түрінен болмасын айналасуы және кәсіпкерлікті қоюға еркі бар. Кәсіпкерліктің алуан түрі бар:

1. өзі араласып кәсіп жасайды;

2. жұмысшылар жалдайды;

3. акция облигация сатып алады;

4. акциясын счетқа салады, кейбірулер өндірісті қаржыландырады т. б.

Қазпоштаның қызметтері енді электронды түрде көрсетіледі. Яғни, өз-өзіне қызмет көрсету бұрыштары мен роботтардың көмегімен барлық қажетті қызметтерді ала аласыз. Бұл туралы aigak. kz ақпараттық агенттігі жазды.

Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы мен Қазпоштаның Трансформация» бағдарламасының аясында бүгінде компанияда электронды қызметтер жиі көрсетілуде.

Электронды қызметті қолданушылардың алғашқысы Шымкент қаласының әкімі Ғабидолла Әбдірахымов болды. Қала әкімі интернет арқылы сауда жасауға арналған карточканы, тапсырыс бергеннен кейін небәрі 10 минутта қолына алды. Осы секілді Қазақстан қалалары арасында жедел хаттар жолдау, коммуналды төлемдер де электронды түрде болмақ

Бұған қоса, Қазпоштаның цифрлық кеңселері де көбірек бой көтеріп жатыр. Қазіргі таңда Қазақстан бойынша 7 цифрлық кеңсе бар. 7-шісі Шымкент қаласында ашылған болатын. Алдағы уақытта Түркістан қаласында ашылады деп жоспарлануда. Пошта желісі бизнес пен халық үшін электрондық сауданы, көлік-логистикалық сервисті сонымен қатар қаржылық қызметтерді дамытудың тиімді құралы болып табылады.

Қазпошта арқылы коммуналдық төлемдер, салық және басқа да төлем түрлері, ақша аударымдары, депозит салымын қабылдау, халықаралық төлем карточкаларын рәсімдеу, жеке және заңды тұлғаларға банк шотын жүргізу мен ашу, зейнетақы, еңбекақы, әлеуметтік жәрдемақы төлемдерін қабылдау, әуе және темір жол билеттерін сату, несие (Банк ХоумКредит арқылы) төлеу, несиелік бюро, трансфер-агенттік, шетелден интернет-дүкен арқылы тапсырыс қабылдау сынды қызметтерді алуға болады.

Жaқында Алматыда «Қазпошта» АҚ-ның елiміздегі ең үлкен сәлемдeмелер супермаркетi ашылып, қала тұрғындарына демалыссыз қызмет көрсетуде.

Әуезов ауданында орналасқан бұл филиалдың көлемі 1180 шаршы метрді құрaйды. Аталмыш бөлімше 200 мыңнан аса адамға қызмет етуге арнaлған. Ондaғы қызмет түрлері де көпқырлы. Мәселен, несие беру бойынша қызмет көрсете алады, тұрғын-үйдің коммунaлдық төлемдерін төлеуге болады. Сондaй-aқ, зейнет жасындағылар зейнетақысын алса, борышкерлер өтемақын төлей алуларына мүмкiндіктері бар.

«Осы бөлiмше 230 мыңнан астам тұрғынға қызмет ұсынады. Ай сайын бұл супермаркет 30 мыңнан аса адамға өздерінің жолдамаларын жібереді. Сәлемдемелер супермаркеті арқылы несие алуға, коммуналдық төлемдерді төлеуге, өтемақыларын өтеуге, зейнетақысын алуға болады».

Мұндай супермaркеттeрдің aшылуы - пошта жөнелтімдерін жеделдетуге жаңа серпін беріп, компанияның өндірістік шығындарын оңтайландыруға жағдай жасап жатыр. Орта айлық көрсеткіш бойынша 32 мың пошталық жөнелтім жіберуге қауқарлы. Ал күн сайынғы келушілердің саны шамамен 900-1100 адамды құрайды. Оның aйтуынша, қазіргі таңда Қазақстанда 186 сәлемдемелер супермаркеті жұмыс істейді. Жөнелтім процесіндегі мұндaй формaт бүгінде қолдaнушылардың ықыласына бөленіп үлгерген. Ағымдaғы жылдың соңынa дейін тағы дa 4 үлкен сәлемдемелер супермаркетін ашу жоспарланып отыр.

Кез келген тұтынушы өз тауарының келген-келмегенін телефонына жіберілген хабарлaма арқылы біле алaды. Ол үшін операторғa небәрі жеке куәлігі, тауaрды және телефон нөмірін ұсынсa жеткілікті. Сондай-aқ, ол тауарын өзіне қолaйлы уақытта алып кетуіне болады.

Айтa кетейік, елiмізідегі ең алғашқы сәлемделер супермаркеті 2015 жылы Астaна қаласындa ашылған болатын. Мұндай жүйенің арқасында супермаркет клиенті Қазақстанның кез келген аймағына тауарын өзі жібере алады. Бұндай қызметті пайдалану үшін клиент сәлемдені салуға арналған, трек нөмірі жaзылған қорaпшаны сатып алуы керек. Мұндaй жүйе сәлемдемелерді қабылдaу мен жіберу мерзімін азaйтуға, кәсіпорынның шығын көлемін үнемдеуге жәрдемдесуде. Әрбір кәсіпкер немесе бәсекелестікке қатынасушылар өз ақшаларына қосымша пайда тауып байлығын арттыруға тырысады, кем дегенде сол пайда арқылы күн көруге тырысады. Еркін бәсекелестік жағдайын ұсыныс пен сұраныстың ауытқуы бір салада өнімді көп шығарып дағдарысқа ұшыраса 2-ші салада тауар жетіспейді. Бұл фирманың табысы өссе 2- шісі күйрейді. Сонда өндіріс пен капитал шоғырланып орталықтанады. Ол монополия құруына әкелді, яғни нарықты басып алады. Жетілмеген бәсекелестік нарығы бұл таза монополия. Монополиялық бәсеке - бұл олигополия. Таза монополия өнім шығаратын бір фирма бәсекелестігі жоқ. Оның 4 ерекшелігі бар:

1. сатушы тек қана бірфирма

2. сатылатын тауарлардың орнын басатын тауар жоқ.

3. монополист нарықты билейді және бағаны бақылайды

4. нарыққа кірер жерге өте алмайтын кедергі қояды.

Нарықтық экономиканы дамытудағы бәсекенің мәнін XVIII ғасырда ағылшынның кемеңгер экономисі Адам Смит әйгілі "көрінбейтін қол" қағидасында ашып көрсеткен. Адам Смит бойынша бәсеке механизм іспеттес, сол арқылы жеке көзқарастар мен экономикалық тиімділік қалыптасады, салалар арасында игіліктердің тиімді бөлінуі жүзеге асады, пайда мөлшері теңеледі. Қазіргі ғалым экономистер өз еңбектерінде бәсекеге қатысты көзқарастарын жаңа ойлармен сипаттап, бәсеке теориясының дамуына өз үлестерін қосуда. Ресейлік ғалым А. Ю. Юдановтың пікірінше "нарықтық бәсеке - нарық сегментінің тиісті бөлігінде, тұтынушының шектеулі көлемдегі төлем қабілеті бар сұранысы үшін фирмалар арасындағы тартыс". .

Бәсеке - белгілі бір мақсатқа жету үшін заңды немесе жеке тұлғалар (бәсекелестер) арасында болатын тартысты бейнелейді дейді Г. Л. Азоев пен А. П. Челенкоев.

Бәсеке - бұл субъектінің объективті немесе субъективті қажеттіліктерін заңдылық шеңберінде, не қалыпты жағдайда қанағаттандыру үшін бәсекелестерімен тартыс барысында жеңіске немесе басқа да мақсаттарға жетуде өзінің бәсекелестік артықшылықтарымен басқару үрдісі. Бәсеке қандай да бір қызмет аясында жақсы нәтижелерге жету үшін болатын экономикалық жарыс, тауар өндірушілердің тиімді шаруашылық жағдайы үшін, мол пайда алуға бағытталған күрес деп айтса да болады. "Нарықтық экономиканың анықтамалығында" бәсеке дегеніміз - жеке өнім өндірушілер, жұмыс істеушілер, қызмет көрсетушілер арасында өз мүддесі жолындағы бәсекені айтады.

Нарықтық экономикада бәсекелестік негізгі реттеуші қызмет атқарады. Оның күш-қуаты стихиялы сипатқа ие, егер ол басқа мехенизмдермен түзетіліп отырмаса экономикалық, әлеуметтік, экологиялық және басқа да қажетсіз зардаптарға ұрындыруы мүмкін. Қазақстандық бір топ ғалымдар бәсекелестік қабілетке төмендегідей анықтама береді: "бәсекелестік қабілет - өнімдердің нақты қоғамдық қажеттіліктерге сәйкестік деңгеймен, сондай-ақ оны қанағаттандыруға кеткен шығындармен бейнелейді". Сол сияқты, тамақ өнеркәсібінің бәсекелестік қабілетін жүйелі түрде зерттеген ғалым-экономист С. Б. Ахметжанова "бәсекеге қабілетті өнім, бәсекелестердің нарыққа ұсынған ұқсас тауарларымен салыстырғанда, сапасы мен бағасы жағынан ерекшеленеді" деген пікір білдіреді. Өнімнің бәсекелік қабілетін оның бағасы арқылы сипаттау әрекеттері де қолданылуда. Бұл бағаны қалыптастырудың квалиметриялық әдістемесін жақтайтындардың анықтамаларында көрсетеді. Олардың пікірінше, тауардың бағасы - оның тұтынушылық және құндық қасиеттерін бейнелейтін әмбебеп сипатқа ие. Бағасына байланысты тауарлардың айырмашылықтары қалыптасады, осы себепті тауарлар бір-бірімен бәсекеге түседі. Алайда, бұл көзқарасты баға бәсекесі теріске шығарады, өйткені, біркелкі тұтынушылық сипатқа ие тауарлар әртүрлі бағамен сатылуы мүмкін. Өнімнің бәсекелік қабілетін екі топ факторлармен анықтайтын салыстырмалы сипатпен қарастыру жағдайлары да кездеседі, яғни, өнімнің сапасы мен қарастырылатын өткізу нарығының талаптары арқылы.

Шындығында, өнім бәсекеге қабілетті болу үшін өткізілетін нарықтың тиісті талаптарына сай жоғарғы сапалы болуы тиіс. Алайда, бұл жағдайдың өзі өнімнің бәсекеге қабілетті екендігін көрсетеді. Бәсекелестік қабілет өнімді өткізу барысында басқа тауарлар мен салыстыру арқылы анықталады.

Қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру деңгейі және оған кеткен шығындылық арқылы анықталатын өнімнің салыстырмалы сипаттағы бәсекелік қабілеті тұтынушылардың бір өнімнен екіншісін жоғары бағалау арқылы анықтайтынын ескермейді.

Осыған байланысты, өнімнің бәсекелік қабілеті - оның ұқсас басқа өніммен айырмашылығында ғана емес, салыстырмалы ерекшелігінің де болуында.

Негізінен, өнімнің бәсекелік қабілеті оның нақты қажеттілік үшін құндылығымен анықталады. Әр бір тұтынушы қандай да бір өнімді сатып аларда оның қажеттілігін өтеудегі тиімділігінескереді. Егер, өнім тұтынушылардың қажеттілігіне сай болып тұрса, онда оның бәсекелестік қабілетін бағалау құнына қарай ауысады. Яғни, тұтынушы, бір жағынан, өнімнің пайдалану тиімділігін ескерсе, екінші жағынан, оған кеткен шығынды ойлайды.

Бұл жерден шығатыны, өнімнің бәсекелік қабілеті - бұл өнімнің бәсекелес өндірушілерінің ұқсас өнімдерімен салыстырғанда жоғары тұтынушылық қасиеттерімен, төмен бағамен, тартымдылығымен және оның қажеттілікті өтеу құндылығымен ерекшелену сипаты. Бұл анықтама өнімнің бәсекелік қабілетінің маңызын мейлінше толық түрде бейнелейді деген ойдамыз.

Жалпы алғанда, өнімнің бәсекелік қабілеті бірнеше маңызды қасиеттерге ие:

бәсекелік қабілет - салыстырмалы шама, яғни ол ұқсас өнімдермен теңестіру арқылы анықталады;
ол динамикалық шама, яғни уақытқа байланысты өзгереді, тауардың өмірлік циклына және басқа да жағдайларға тәуелді;
әр бір тұтынушылардың жеке талғамы әр бір өнімнің бәсекелік қабілетіне өздігінше әсер етеді. Сондықтан, өнімнің бәсекелік қабілеті құбылмалы сипатқа ие;
бәсекелік қабілет нақты, яғни ол өнімнің белгілі бір түріне, нарыққа, ҒТП даму деңгейіне, қоғамдық еңбек жүйелеріне және т. с. с. байланысты.
бәсекелік қабілетке әсер етуге болады, ол оның құндылығын арттыру үшін маңызды.

Осы жағдайларға байланысты, бәсекелік қабілетті жүйелі түрде, уақытқа және қоғамдық талаптарға сай, тұтынушы үшін де, өндіруші үшін де зерттеу қажет.

Сонымен жоғарыда айтылған өнімнің бәсекелік қабілетіне қатысты анықтамаларды жинақтай келе, келесі пайымдауларды атап өтуге болады:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.