Ақтөбе облысының көлік жолдарының құрылысы кезіндегі инженерлік - геодезиялық жұмыстар
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Геоинформатика және картография кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ақтөбе облысының көлік жолдарының құрылысы кезіндегі инженерлік - геодезиялық жұмыстар
5B071100 - Геодезия және картография
Орындаған: Асуатова А.Е.
Ғылыми жетекші:
Аға оқытушы Сулейменова Д.Н.
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № от 2022 г.
Кафедра меңгерушісі: Асылбекова А.А.
Нормобақылау: Сулейменова Д.Н.
ТҮЙІН
Дипломдық жұмыстың көлемі 61 бет, 27 сурет, 7 кесте, 2 қосымша, 25 әдебиет көзі.
Түйінді сөздер: инженерлік-геодезиялық ізденістер, натураға шығару, бөлу, құрылыс, жол жамылғысы, жер төсемі, желілердің теңдеуі, геодезиялық қамтамасыз ету.
Жұмыс мақсаты: ұзындығы 51,757 шақырым болатын Батыс Қазақстан - Ресей шекарасы автомобиль жолының учаскесін реконструкциялауды геодезиялық қамтамасыз ету.
Мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылған:
Құрылыс объектісі туралы жалпы мәліметтер алу
Трассаны салу кезіндегі геодезиялық жұмыстардың тәсілдері мен әдістері туралы ақпаратты зерттеу
Объект құрылысы кезінде геодезиялық ізденістер жүргізу. "Қарағанды - Балқаш" автожолының учаскесі "Ақтөбе - Ресей шекарасы" халықаралық көлік дәлізінің бір бөлігі болып табылады және қозғалыс қарқындылығының артуына байланысты толық қайта жаңартуды талап етеді, бұл ел ішінде жүктерді тасымалдау уақытын едәуір қысқартады және транзиттік тасымалдарды арттырады.
Осы дипломдық жұмыста автомобиль жолдарын салу кезеңдері ме әдістері, сондай-ақ процесте жүргізілген геодезиялық зерттеулер туралы жалпы мәліметтер ашылды. Жұмыста құрылыс объектісі және оның сипаттамалары туралы ақпарат алынды. Нақты зерттеу объектісінде ұзындығы 51,757 км көлік магистралі учаскесін салу және оны 1-Б санатты жолға қайта жаңарту кезінде инженерлік-геодезиялық жұмыстар кешені жүргізілді.
Жұмыс нәтижесі трассаны қайта құру кезінде геодезиялық бөлу жұмыстарын жүргізу және бірнеше қабаттан тұратын қатты емес үлгідегі жол төсемін салу болып табылады.
РЕФЕРАТ
Объем дипломной работы 61 страниц, 27 рисунка, 7 таблиц, 2 приложения, 25 источника литературы.
Ключевые слова: инженерно - геодезические изыскания, вынос в натуру, разбивка, строительство, дорожная одежда, земляное полотно, уравнение сетей, геодезическое обеспечение.
Цель работы: геодезическое обеспечение реконструкции участка автомобильной дороги Актобе-Атырау-Астрахань протяженностью 51,757 километров.
Для достижения цели поставлены следующие задачи:
Получение общих сведений об объекте строительства
Изучение информации о способах и методах геодезических работ при строительстве трассы
Проведение геодезических изысканий при строительстве объекта Участок автодороги Актобе - Атырау-Астрахань является частью
международного транспортного коридора Западный Казахстан - граница РФ и в связи с возросшей интенсивностью движения требует полной реконструкции, что существенно сократит время на транспортировку грузов внутри страны и увеличит транзитные перевозки.
В настоящей дипломной работе были раскрыты общие сведения об этапах и способах строительства автомобильных дорог, а также, проводимых в процессе, геодезических изысканиях. В работе были получены сведения об объекте строительства и его характеристики. На конкретном объекте исследования был проведен комплекс инженерно-геодезических работ при строительстве участка транспортной магистрали протяженностью 51,757 км и его реконструкции в 1-б категорию.
Результатом работы является проведение геодезических разбивочных работ при реконструкции трассы и возведение дорожной одежды нежесткого типа, состоящей из нескольких слоев.
АBSTRАСT
The volume of the thesis is 61 pages, 27 figures, 7 tables, 2 applications, 25 sources of literature.
Keywords: engineering and geodesic surveys, take-out in nature, breakdown, construction, road clothing, roadbed, equation of networks, geodetic support.
The purpose of the work: geodetic support for the reconstruction of the road section of the Aktobe-Atyrau-Astrakhan highway with a length of 51,757 kilometers.
To achieve these goals, the following tasks are set:
:: Getting general information about objects under construction
:: Study of information about methods and methods of geodetic works in the construction of a highway
:: Carrying out geodetic surveys during the construction of the facility.
The section of the Aktobe-Atyrau-Astrakhan highway is part of the international transport corridor "Western Kazakhstan - the border of the RF" and, due to the high intensity of road traffic, requires complete reconstruction, which will reduce the time for transporting goods within the country and increase transit traffic.
This work disclosed general information about the stages and methods of road construction, as well as geodetic surveys. During the work, all information about the construction object and its characteristics was obtained. A complex of engineering and geodetic works was carried out at the study site during the construction of a section of a transport highway with a length of 51,757 km and its reconstruction to a category 1-b road.
The result of the work is the work on geodetic marking during the reconstruction of the highway and the construction of a non-rigid pavement consisting of several layers.
МАЗМҰН
1 ҚҰРЫЛЫС ОБЪЕКТІСІ ЖАЙЛЫ ЖАЛПЫ АҚПАРАТ 6
1.1 Құрылыс алаңының физикалық-географиялық сипаттамасы 6
1.2 Жергілікті жердің климаты 7
1.3 Жер бедері. Топырақ және өсімдік қабаты 8
1.4 Геологиялық құрылымы 10
1.5 Гидрогеологиялық көрсеткіштері 11
1.6 Инженерлік-геологиялық жағдайлар 11
1.7 Жол құрылыс материалдары 13
1.8 Жолдың негізгі технологиялық нормалары мен көрсеткіштері 14
1.9 Қозғалыс қарқындылығы 16
2 ЖОЛДАРДЫ ҚҰРУ КЕЗІНДЕГІ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 18
2.1 Топографиялық-геодезиялық жұмыстардың міндеттері мен мазмұны 18
2.2 Жол құрылыс жұмыстарын ұйымдастырудағы геодезиялық қамтамасыз ету 21
2.3 Жолдардың классификациясы. Техникалық жобалау шарттары. Бақылау элементтері 22
2.4 Геодезиялық ізденіс жұмыстарының технологиялық схемасы 27
2.5 Жол трассасын қалпына келтіру 29
2.6 Жол төсемі және жолдың жоғарғы қабатының құрылымын бөлу жұмыстары 31
3 АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНДА ЖОЛ САЛУ КЕЗІНДЕГІ АТҚАРЫЛҒАН ИНЖЕНЕРЛІК-ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ІЗДЕНІСТЕР МЕН ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 34
3.1 Тірек геодезиялық торын құру 34
3.2 Геодезиялық таңбалау жұмыстары 35
3.3 Көлік жолының жол төсемі 36
3.4 Жер жұмыстарын жүргізу кезінде геодезиялық қамтамасыз ету 38
3.5 Жұмыс барысында қолданылған аспаптар 44
3.6 IndorCAD бағдарламасы 46
3.7 Жол жамылғысы. Жол жамылғысының қолданыстағы конструкциясы 47
4 ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 51
4.1 Геодезиялық жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы 51
4.2 Жолды жайластыру. Жол қозғалысы қауіпсіздігі 52
4.3 Қоршаған ортаны қорғау 53
ҚОРЫТЫНДЫ 54
I қосымша 57
II қосымша 59
ҚҰРЫЛЫС ОБЪЕКТІСІ ЖАЙЛЫ ЖАЛПЫ АҚПАРАТ
Құрылыс алаңының физикалық-географиялық сипаттамасы
Республикалық маңызы бар А-27 "Ақтөбе - Атырау - Ресей шекарасы (Астрахань бағытында)" (52 - 100км) автомобиль жолын реконструкциялауға арналған жұмыс жобасы "ҚазАвтоЖол "ҰК"АҚ Ақтөбе облыстық филиалының техникалық тапсырмасы негізінде орындалды. Сондай-ақ, "Қазақстан Республикасы Көлік жүйесінің инфрақұрылымын дамытудың және ықпалдастырудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" 12.02.2014 жылғы №81 ҚР ӨЖ; "Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің 2014-2018 жылдарға арналған стратегиялық жоспары туралы" ҚР Үкіметінің 31.12.2013 жылғы №1561 қаулысы жобалаудың негізі болып табылады.
Реконструкцияланатын автомобиль жолы республикалық маңызы бар жолдар желісіне жатады (А-27) және Астраханьға шыға отырып, Қазақстан Республикасын Ресей Федерациясымен қосатын жол учаскесі болып табылады. Әкімшілік жоспарда автожол Ақтөбе облысының Алға және Мұғалжар аудандарында орналасқан (1-сурет).
1-сурет. А-27 "Ақтөбе - Атырау - Ресей шекарасы (Астрахань бағытында)"
(52 - 100км) автомобиль жолының сұлбасы. 1 : 2 000 000
Жобалау-сметалық құжаттама 2015 жылдың маусым-шілде айларында "ПроектСтройДиалог Актобе" ЖШС орындаған іздестіру жұмыстарының материалдары бойынша әзірленген. Қайта реконструкциялау жұмыстары жүргізілетін автомобиль жолы 1976 жылы салынған.
Көлік жолы III техникалық санаттағы нормаларға сәйкес асфальт-бетоннан жасалған жеңіл жабынға ие, жазық рельефте орналасқан және дренаждармен толықтай қамтамасыз етілмеген.
Қазіргі уақытта жолдың жағдайы қанағаттанарлықсыз жағдайда, жабынның және жер төсемінің көптеген ақаулары бар, жолдың бойлық және көлденең профильдері автокөлік қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ҚНжЕ талаптарына сәйкес келмейді.
Жол жиектері айтарлықтай төмендетілген, жол жиектерін нығайту орындары жоқ. Жер төсемінің ені 11-ден 20 метрге дейін [1].
Жергілікті жердің климаты
Жол-климаттық аймақтарға бөлу бойынша трассаның орналасу аумағы IV жол-климаттық аймаққа жатады. Яғни, жол топырақ жеткіліксіз ылғалданған, дала аймағында орналасқан. Бұл аумақтың климаты шұғыл континентті, қысы суық және қары аз, ал жазы ыстық, әрі құрғақ. Қаңтар айында ауаның орташа температурасы -15°С, шілде айында 22°С. Аумақ бойынша ауаның орташа жылдық температурасы - 3,6°С (1-кесте) [2].
1-кесте. Ауаның орташа жылдық температурасы
I
II
III
IV
V
VI
Жыл
-15,6
-14,9
-8,2
+4,7
+14,6
+19,8
VII
VIII
IX
X
XI
XII
+3,6
+22,3
+20,3
+13,3
+4,4
-4,8
-12,1
Ең ыстық ай - шілде; орташа температура: +22,30о С.
Ауа температурасының абсолютті максимумы: +43о С.
Ең суық ай - қаңтар; орташа температура: - 15,6о С.
Ауа температурасының абсолютті минимумы: - 48оС.
Желдің жылдамдылығы 1 см - 1 мсек
Желдің қайталануы 1 см - 5% (2 - сурет)
2-сурет. Жел тармақтары
Жер бедері. Топырақ және өсімдік қабаты
Геоморфологиялық аудандастыруға сәйкес, қайта салынған жол кең-байтақ Орал алды үстіртінің бөлігі болып табылатын Ақтөбе облысының оңтүстігінде орналасқан. Сипатталған аумақтың рельефі биіктелген төбелі-жоталы жазық болып табылады.
Қазіргі рельефтің қалыптасуы негізінен тұзды күмбездердің пайда болу процестеріне байланысты. Рельефтің сыртқы пішіндері негізінен суайрықтар, ал күмбезаралық депрессияларда (ойпаңдарда) - аңғарлар мен тұйық алаптар ретінде қалыптасқан. Қазіргі уақытта жазық аумақтардың шайылу процестеріне байланысты рельефтің пішіндері тегістелген. Су эрозиясы рельефтің түзілу процесін ойпаңдардың, құрғақ аңғарлардың, сайлардың және жыралардың тығыз желісінің пайда болуымен аяқтайды. Абсолютті жер биіктігі 150м-ден 330м-ге дейін (3-сурет).
Ауданның гидрографиялық желісі жолдан 2-3 км сол жақта ағатын Елек өзенімен тікелей байланысты. Елек өзені Мұғалжар тауының батыс бөлігіндегі Бестөбе сілемінен қос тармақ болып бастау алады.
Елек өзен аңғарының түбі жартылай ойысты болып келеді және екі жайылма террасалары мен екі жайылма үсті террасасынан тұрады. Өзен мен оған қатысты уақытша ағындардың ағын сулары тек қысқы жауын-шашын мен жер асты сулары есебінен ғана толады.
Жолды қайта жаңғырту барысында Елек өзенінің суы техникалық сумен қамтамасыз етілу үшін қолданылды.
Агроклиматтық аудандастыруға сәйкес жол жылы құрғақ дала аймағында орналасқан. Қара-қоңыр топырақ негізінен карбонатты лесс тәріздес саздақтарда және саздарда дамыған. Топырақ түзуші тау жыныстары - әртүрлі жастағы және құрамдағы элювийлі-делювийлі түпкі жыныстардың, негізінен ауыр саздақтардың, сондай-ақ жеңіл құмды және шаңды саздар шөгінділері.
Қарашірік горизонтының қалыңдығы 30 см-ден аспайды. Қарашірік мөлшері 2% жетеді.
Жылы құрғақ далаларға тән қасиет - өсімдік жамылғысынан айқын көрінетін кешенділік. Кешенділіктің пайда болуының негізгі себебі ретінде микрорельеф пен гидротермиялық режимнің микротөмендеуі және микроұлғаюы қарастырылады.
Қара-қоңыр топырақтар құрғақ климатта және нашар дамыған жусан-боз-бетегелі өсімдіктердің астында пайда болған.
Шөптесін өсімдіктер жер асты қабатының жоғарғы бөлігін қоспағанда, бүкіл айналаны қамтиды.
Ағашты өсімдіктер ұсақ жапырақты шегіршін (қарағаш), терек, сирек үйеңкі және қайың, бұталы ағаштардан негізінен ылғал сүйгіш - талдар тараған [3].
3-сурет. Ақтөбе облысының жер бедері картасы
Геологиялық құрылымы
Оралалды үстірті - үлкен геологиялық құрылымның шығыс бөлігі болып табылады, ол палеозой жартасты іргетасының өте терең орналасуымен және сәйкесінше борпылдақ мезокайнозой шөгінділерінің болуымен сипатталады. Соңғыларының ішінде Бор дәуірінің шөгінділері ең көп таралған, соның ішінде бүкіл аумақты жоғарғы бор шөгінділері алып жатыр, ал төменгі бор шөгінділері тек өзен аңғарлары мен ірі арқалықтардың бүйірлерінде кездеседі. Төменгі бор шөгінділері сұр және жасыл-сұрдан қара және түрлі-түсті саздармен, сондай-ақ түрлі түйіршікті ашық сұр және қоңыр құмдармен ұсынылған.
Төменгі бор дәуірінің құмдары (альт) аймақта кең таралған және іс жүзінде кеңінен қолданылатын қойнауқаттық арынды сулар қабатымен тікелей байланысты.
Жоғарғы бор шөгінділері тұзды күмбездердің және күмбезаралық ойыстардың қанаттарын құрайды. Олар ақ бордың, сұр және жасыл-сұр мергельдің, ұсақ құмдардың қабаттары бар жасыл - сұр саздардың қуатты (ондаған және жүздеген метр) қабаттарымен ұсынылған.
Аймақта палеогендік және неогендік шөгінділер сирек кездеседі, ұсақ құмдар мен ұсақ құмдардың қабаттары бар сарғыш - сұр саздармен ұсынылған.
Бор, неоген және палеоген жасындағы барлық жыныстар төрттік континентальды түзілімдердің әлсіз қабатымен жабылған:
элювиалды;
делювиалды;
пролювиалды;
аллювиалды (2 - кесте).
Элювий - бұл төбелер мен жартастардың шыңдарындағы бор және палеоген саздары мен құмтастардың үгілген формасы, саздақтар мен құмдақтар, кейде қиыршық тастар түрінде тараған.
Беткейлерден төмен қарай сырғанап, төбелер мен жоталардың беткейлерінде қайта шөгілген элювий түзілімдері делювиалды саздақтар мен саздарды, кейде қиыршық тасты да түзеді.
Жарлар мен сайлар түбіндегі жаңбыр, уақытша ағын сулар арқылы тасымалданған суайрық және беткей шөгінділері пролювиалды саздақтарды, сазды, құмдақтарды құрайды. Көлбеу жазықтағы делювиалды - делювиалды - пролювиалды шөгінділердің қабылдығы 2-4 м аспайды [4].
Су айрықтарынан шайылып, жаңбыр мен қар ағындары арқылы өзен аңғарларында қайта шөгілген аллювиальды шөгінділері неғұрлым күштірек (бірнеше метр және ондаған метрге дейін) болып табылады. Өзен арнасы және террассада тараған аллювий әдетте қиыршық тастар мен шақпатастар араласқан құмдармен, көбінесе құмдақ, саздақтармен, саз және балшықпен ұсынылған.
Сейсмикалық жағдай бойынша жұмыс ауданы сейсмикалық емес.
Қауіпті физикалық-геологиялық құбылыстар анықталған жоқ.
2 - кесте. Геологиялық құрылымы
Геологиялық шөгінді
Таралу түрі
Элювий
саздақтар, құмдақтар, сирек қиыршық тастар
Делювий
саздақтар, саздар, сирек қиыршық тастар
Пролювий
саздақтар, саз, құмдақтар
Аллювий
қиыршық тастар мен шақпатастар араласқан құмдармен, құмдақтар, саздақтар, саз және балшық.
Гидрогеологиялық көрсеткіштері
Ең кең таралған және практикалық маңызы бар, төменгі бор және жоғарғы бор шөгінділерімен шектелген жер асты сулары. Төменгі бор көкжиегі сазды қаптамалардағы ұсақ - сулы құмның қалың қабаттарымен ұсынылған. Ол арынды, ұңғымалардың дебиті 5-10 лсек жетеді. Осы су ұңғымалары жобаланған тас жол өтетін аумақта орналасқан елді мекендерді ауыз сумен қамтамасыз етеді.
Жоғарғы бор шөгінділерінің сулы қабаты бор мен мергельмен бейнеленген тау жыныстарындағы жарықшақ сулары болып табылады. Арынды су: төбелер мен жоталардың етегіндегі жарықшақ сулары, бұлақ түрінде жер бетіне шығады немесе арқалықтар мен өзендердің пролювиалды және аллювиалды құмды шөгінділеріндегі жер асты суларын қоректендіреді.
Ал, ең жоғарғы арынсыз сулы көкжиек - өзен аңғарларындағы аллювиалды шөгінділердің және сайлар мен жыралардағы пролювиалды шөгінділердің жер асты сулары. Бұл көкжиек жаңбыр мен тасқын суларының сүзілуі арқылы қоректенеді және бор дәуірінің төмен жатқан шөгінділеріндегі арынды суымен толықтырылады. Жер асты сулары тұщы болғанына байланысты елді мекендерде, қыстау алаңдарында 5-9 м тереңдікте көптеген құдықтар арқылы тартылып, тұрмыста қолданылады.
Жол құрылысына қажетті ауызсу және шаруашылық - тұрмыстық су құбыры Тамды ауылы және Қандыағаш қаласының су құбырларынан жүргізілді. Техникалық сумен қамтамасыз ету үшін негізінен Елек өзенінің суы пайдаланылды [1].
Инженерлік-геологиялық жағдайлар
Геоморфологиялық және геологиялық жағдайлар жол аумағының қазіргі геологиялық-литологиялық құрылымын қалыптастырды.
Аудан сейсмикалық жағынан сейсмикалық емес.
Жоғарыда айтылғандай, жолдың бағыты аласа төбелер - таяз жыралармен алмасып жататын дөңес-дөңес толқынды рельеф үстінде орналасқан. Рельеф пішіндері жайпақ беткейлермен тегістелген.
а) жер төсемі (земляное полотно)
Жер асты қабатының жағдайын зерделеу мақсатында трассалық тексеруден басқа 300 м-ден кейін жер асты қабаты мен жол жиегі жолағын бойлай тереңдігі 3 м ұңғымалармен бұрғылау жұмыстары жүргізілді.
Шағын жасанды құрылыстар (құбырлар) орнатылған орындардағы төмендетілген аумақтар да зерттелді. Қолданыстағы жер төсемі 1:1,5 - 1:3 құламамен жол жиегі қорларынан толтырылды. Жер төсемінің ені 11-ден 20 м-ге дейін, биіктігі 0,8-ден 3 м-ге дейін, көпірлерге жақындағанда 4 м және одан жоғары биіктікке өзгертілді.
Зертханалық зерттеулер бойынша жол учаскесінің барлық ұзындығы бойынша жол төсемінің топырағы 4 инженерлік-геологиялық элементтерге (ИГЭ) бөлінді. Бұл негізінен ауыр құмды саздақ және жеңіл құмды саздақ, құмдақ, 85 км-ден кейін екі шағын аумақта жеңіл шаңды саздар кездеседі. 85 км-ге дейін топырақтың тұздануы байқалмайды, 85 км-ден кейін сульфатты әлсіз және орташа сортаңдану пайда байқалады.
Жер асты қабатының жұмыс қабатындағы топырақтың тығыздығы ҚНжЕ талаптарынан төмен. Тығыздау коэффициенті кем дегенде 0,95 болуы керек, ал зертханалық мәліметтер бойынша Ку-0,74 0,94. Сондықтан, жабынды алып тастағаннан кейін, қолданыстағы жер асты қабатын тығыздау жұмыстары жүргізілді.
Жер төсемі қабатының жай-күйіне су өткізгіш құбырлар орнатылған (немесе мүлдем жоқ) төмен рельефті аймақтардағы жер асты топырақтарының жиі-жиі ылғалдануы теріс әсер етеді. Бұл жерлерде жер төсемінің өзіндік биіктігі төмендеген және су басқан. Ал төмен температурадағы ылғалдылығы жоғары топырақтар аязда ісінуге, еріген кезде шөгуге бейім болады. Сондықтан, жолдың жүріс бөлігінің ең елеулі деформациялары (ойлы-қырлы болуы, шөгуі) сайлар мен арқалықтардың қиылысында, сондай-ақ тоқырау суы бар жерлерде байқалады.
Жолды қайта жөндеу кезінде жерасты қабатын кеңейту және көтеру жұмыстары жүргізілді. Жұмысты бастамас бұрын беткейлер мен қорлардан топырақ пен өсімдік қабатын алып тастау қажет.
Қолданыстағы жер төсемінің беткейлері жұмсақ, ал қордың үсті шөп басып кеткен. Жол жиектері нығайтылмаған және төмендеген. Жер төсемінің шайылуы байқалмады.
Жер асты сулары 1,5 - 2,7 м тереңдікте шағын жасанды құрылыстар (құбырлар) орнатылған 4 жердегі құдықтар арқылы анықталды (ПК 65, ПК 167+55, ПК 171+66, ПК 212+83).
б) Жол бойындағы жолақ (притрассовая полоса)
Жол жиегіндегі жолақтың топырақтары дәл сол топырақтардан тұрады: ауыр және жеңіл құмды саздақ пен қосымша құдықтармен анықталған: орташа өлшемді құм және 0,5-0,6 м тереңдікте саздақ астындағы малтатас. Қандыағаш қаласын айналып өтетін учаскеде жеңіл және ауыр шақпатасты саздақ, шақпатасты құмдақ кездеседі.
Жүргізілген талдау нәтижесінде жол бойындағы жолақта 11 инженерлік-геологиялық элемент анықталды.
Топырақтың тұздануы негізінен жоқ, тек шағын аудандарда сульфатты әлсіз және орташа сортаңдану жүреді, топырақтың тығыздалу коэффициенті 1,00 1,10. Ылғалдығы жағынан топырақ қатты және жартылай қатты консистенциялы болып келеді. Құбыр монтаждау аудандарында топырақ жартылай қатты консистенциядан тығыз-пластикалық консистенцияға дейін өзгереді.
Жол жиегіндегі жолақтың топырақтары жер төсемінің қабатын толтыруға жарамды. Жұмысты бастамас бұрын 20 см қалыңдықтағы топырақтың жоғарғы қабатын алып тастау керек, ол кейіннен рекультивация кезінде пайдаланылады.
Барлық сазды топырақтардың су жинағыш ерекшелігін ескере отырып, оларды жұмыс қабатында шектеусіз (жер үсті суларын кетіру жағдайында) пайдалануға болады, тек топырақты батпақтанудан қорғауды қамтамасыз ету қажет (ҚР ҚНжЕ 3.03-09-2006 б. 7.2.4).
Жер төсеміндегі және жол бойындағы топырақтардың атауы, олардың тұздылығы бойлық профильге орналастырылды [1].
Жол құрылыс материалдары
Облыстың геологиялық құрылымы жол - құрылыс материалдарының кедейлігін тудырады.
Жолды қалпына келтіру кезінде жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың материалдары пайдаланылады.
Іріктелген ұсақталған 1000 маркалы електен өткізілген әктас Ақтасты кен орнынан (Белогор карьері), Ақтөбе кенсіз материалдар комбинатынан (АКМК) алынады. Тасымалдау әдісі - жүк автомобилі арқылы.
Іріктелген шақпатасты - диабаз 1200, 1400 маркалы електен өткізілген тастары Көктас-Ақтөбе АҚ Мұғалжар ұсақталған тас зауытынан алынады. Темір жол көлігімен Қандыағаш станциясына дейін, содан кейін жүк автомобилі арқылы тас жолға дейін жеткізіледі.
Құм-қиыршық тас қоспасы Көктас-Ақтөбе АҚ Георгиев кен орнынан алынады - автотасымалдау.
Жолды төсеу үшін қайта құру кезінде келесі құрамды қоспалар ұсынылады:
1. Қиыршық тасты-мастикалық асфальт - бетон ҚМА-20 құрамы (МС 31015-2002)
Қиыршық тас фр. 5-10мм - 15%
10-20мм - 58%
Сұрыпталған қалдығы 0-5мм - 15%
Мин. ұнтақ - 12%
Битум ЖМБ 70100 - 6%
(немесе ПБТ) 70100
Тұрақтандырғыш қоспа - 0,35%
2. Ірі түйіршікті кеуекті ыстық асфальтбетон қоспасы (МС 9128-2009)
Қиыршық тас фр. 20-40мм - 20%
5-20мм - 30%
Сұрыпталған қалдығы 0-5мм - 45%
Мин. ұнтақ - 5%
Битум ЖМБ 100130 мм - 5,5%
3. Қоспаның өңделмеген негіздеріне арналған қиыршық тас - құм қоспасының құрамы №4 (СТРК 1549
-2006)
Қиыршық тас фр. 40-70мм - 30%
20-40мм - 20%
5-20мм - 20%
Сұрыпталған қалдығы 0-5мм - 30%
Су - 4%
Тротуардың астыңғы қабатына Георгиевский кен орнының құм-қиыршық тас қоспасы қолданылды.
Жол төсемінің құрылысын бастамас бұрын материалдардың шығынын нақтылау үшін жоғарыда аталған асфальтбетон қоспалары зертханада сыналды.
10-15 мм фракциялы қиыршықтасты алу үшін материалды фракцияларға сұрыптау кезінде диаметрі 15 мм қосымша елеуіш қолданылады.
Материалдардың сапалық сипаттамалары, олардың трассаға байлануы кен орындарының ведомостінде жүзеге асырылады.
Қиыршық тас, ұсақтау сүзгілері және кен орындарына арналған құм-қиыршықтас қоспасы бойынша сертификаттар мен сынақ хаттамалары геологиялық есепке қоса беріледі [1].
Жолдың негізгі технологиялық нормалары мен көрсеткіштері
Тапсырмаға сәйкес, сондай-ақ келешек көлік көлемін ескере отырып, I санат нормаларына сай жол учаскесін қайта жаңарту жобасы әзірленді. Автомобиль жолы ҚР ҚНжЕ 3.03-09-2006 сәйкес халықаралық жол санатына жатады.
Жолды жобалау барысындағы негізгі техникалық стандарттар 3 - кестеде келтірілген (а - Iб, б - II санаттағы жол)
3 - кесте. Негізгі техникалық стандарттар
а)
№
пп
Параметрлердің атауы
Нормативтер
ҚР ҚНжЕ бойынша
3.03-09-2006
қабылданған
1
Жол санаты
I-б
I-б
2
20 жылдық перспективаға арналған қозғалыс қарқындылығы, бірліктәулік
14000-астам
23349
3
Жүріс жылдамдығы, кмсағ
120
120
4
Жүріс жолағының саны, дана
4
4
5
Қозғалыс жолағының ені, м
3,75
3,75
6
Жүріс бөлігінің ені, м
15,0
15,0
7
Жолжаға ені, м
3,75
3,75
8
Жолжағаға бекітілген жолақтың ең кіші ені,м
0,75
0,75
9
Бөлу жолағының ені, м
2м кем емес + қоршаулардың ені
5,0
10
Бөлу жолағының жанындағы қауіпсіздік жолақтары, м
1,0
1,0
11
Жер төсемінің ені, м
27,5
27,5
12
Жүріс бөлігінің және бекітілген жолақтың көлденең еңісі, %.
20
20
13
Жол жағасының көлденең еңісі, %.
40
40
14
Ең үлкен бойлық еңіс, %.
40
19
15
Көрінудің ең аз қашықтығы, м
а) аялдама
250
250
б) қарсы автокөлік
450
450
16
Қисықтардың ең кіші радиусы
а) жоспарда, м
800
1200
б) бойлық профильде:
- дөңес, м
15000
15043
- ойыс, м
5000
9706
17
Қисықтар радиусы бойынша біреңісті жүріс бөлігінің кескіні бар вираждар, м
3000
3000
б)
№ п
п
Параметрлердің атауы
Нормативтер
ҚР ҚНжЕ бойынша
3.03-09-2006
қабылданған
1
Жол санаты
II
II
2
20 жылдық перспективаға арналған қозғалыс қарқындылығы, бірліктәулік
6000-дан
14000-дейін
8578
3
Жүріс жылдамдығы, кмсағ
120
120
4
Жүріс жолағының саны, дана
2
2
5
Қозғалыс жолағының ені, м
3,75
3,75
6
Жүріс бөлігінің ені, м
7,5
7,5
7
Бөлу жолағының ені, м
3,75
3,75
8
Бөлу жолағының жанындағы қауіпсіздік жолақтары, м
0,75
0,75
9
Жер төсемінің ені, м
15,0
15,0
10
Жүріс бөлігінің және бекітілген жолақтың көлденең еңісі, %.
20
20
11
Жол жағасының көлденең еңісі, %.
40
40
12
Ең үлкен бойлық еңіс, %.
40
32
13
Көрінудің ең аз қашықтығы, м
а) аялдама
б) қарсы автокөлік
250
250
450
450
14
Қисықтардың ең кіші радиусы
а) жоспарда, м
б) бойлық профильде:
- дөңес, м
- ойыс, м
800
1200
15000
15015
5000
13112
15
Қисықтар радиусы бойынша біреңісті жүріс бөлігінің кескіні бар вираждар, м
2000
2000
Қозғалыс қарқындылығы
Жобалық-іздестіру жұмыстары кезеңінде жолдың жөнделген учаскесінде қозғалыс қарқындылығын анықтау жұмыстары жүргізілді.
Офистік өңдеу ҚР ПҚ 218-04-05 Автомобиль жолдары бойынша көлік қозғалысын есепке алу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылды.
Қарқындылықты есепке алу нәтижелері кестеде жинақталған және осы мәтінге қоса берілген (4-5-кесте).
Бұрын әзірленген жобаларда қабылданған интенсивтіліктің жылдық өсу қарқыны негізінде болашақта көліктің барлық түрлері үшін қарқындылықтың өсу деңгейі 5% құрайды.
4 - кесте. Алдағы 20 жылдағы қозғалыс қарқындылығы
Есепке алу пункті 52 км
Аралықтың атауы
Кезеңдері
Жеңіл және шағын автобустар
Автобустар
Жүк көліктері
Трактор
Барлығы авт тәул
Орташа
Ауыр
2-осьті, жүк көтергіштігі, т
3-осьті, 4-осьті, жүк көтергіштігі,т
жеңтіркемесі бар
ауыр тіркемесі бар
2-д
2-5
5-10
5-10
10-
20
1
2
4
5
6
7
8
9
10
11
21
22
24
А-27
2020
4625
101
24
360
60
24
66
199
0
0
6407
2021
4857
106
25
378
63
25
70
209
0
0
6727
2022
5099
111
27
397
66
27
73
220
0
0
7064
2025
5903
129
31
459
77
31
85
254
0
0
8177
2030
7534
164
39
586
98
39
108
324
0
0
10436
2035
9616
210
50
748
125
50
138
414
0
0
13320
2036
10096
220
53
786
131
53
145
435
0
0
13986
приведенн ая к легк. авто.
едсут.
10096
660
265
1178
262
132
435
1521
0
0
23349
5-кесте. Алдағы 20 жылдағы қозғалыс қарқындылығы
Есепке алу пункті 91 км
Аралықтың атауы
Кезеңдері
Жеңіл және шағын автобустар
Автобустар
Жүк көліктері
Трактор
Барлығы авт тәул
Орташа
Ауыр
2-осьті, жүк көтергіштігі, т
3-осьті, 4-осьті, жүк көтергіштігі,т
жеңтіркемесі бар
ауыр тіркемесі бар
2-д
2-5
5-10
5-10
10-
20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
А-27
2020
3627
98
20
354
50
9
74
170
0
0
5265
2025
4629
125
26
451
64
11
94
217
0
0
6719
2030
5908
160
33
576
81
15
121
276
0
0
8576
2035
7541
204
42
735
103
19
154
353
0
0
10945
2036
918
15
5
72
109
20
162
371
0
0
11492
приведенн ая к легк. авто.
едсут.
7918
644
223
1158
217
49
485
1297
0
0
19904
ЖОЛДАРДЫ ҚҰРУ КЕЗІНДЕГІ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР
Топографиялық-геодезиялық жұмыстардың міндеттері мен мазмұны
Жол құрылысы кезінде орындалатын топографиялық - геодезиялық жұмыстар жер бедері, қоршаған орта, қолданыстағы құрылыстар мен ғимараттар туралы нақты, заманауи, сенімді материалдар мен әртүрлі нысандардағы мәліметтерді алуға бағытталған. Бұл жұмыс аумақты ұтымды экономикалық пайдалануды қамтамасыз ету, сондай-ақ объектілерді тиімді пайдалану және пайдаланудан шығару үшін қажет. Топографиялық-геодезиялық жұмыстар жоба алдындағы құжаттаманы негіздеу, жаңа объектілерді салу және жобалау, жұмыс істеп тұрғандарын реконструкциялау, кеңейту, техникалық қайта жарақтандыру, мемлекеттік кадастрды құру және жүргізу үшін де қажет.
Жұмыс бірнеше іс-шараларды, оның ішінде геодезиялық желілерді дамыту, әртүрлі масштабтағы жер бедерін топографиялық түсіру, сондай-ақ объектілерді және жер үсті және жер асты коммуникацияларын зерттеу жұмыстарын қамтиды.
Топографиялық-геодезиялық жұмыстардың мынадай түрлері бар:
1. Жалпы мақсаттағы топографиялық геодезия және оны ғимараттар мен құрылыстарды салу, пайдалану, кадастрлық, жерге орналастыру және инженерлік іздестіру жұмыстарын және тағы басқа зерттеулер жүргізу кезінде 1:500 - 1:10000 масштабта жаңарту (4-сурет).
4-сурет. Жалпы мақсаттағы топографиялық түсіру
2. Инженерлік іздестірулер кезінде, ғимараттарды, жолдарды және құрылыстарды салу, пайдалану кезінде 1:500 - 1:5000 масштабтағы жер үсті және жерасты құрылыстарын сынау (5-сурет).
5-сурет. Топографиялық-геодезиялық түсіріс және іздестіру жұмыстарының нәтижелері
3. 1:10000-нан асатын масштабтағы қалалардың топографиялық жоспарларын қоса алғанда, графикалық, фотографиялық жоспарлардың және топографиялық жоспарлардың өзге де түрлерін сандық (электрондық) нысанда жасау, жаңарту, жариялауға дайындау, көшіру (6-сурет).
4. Жерге орналастыру және кадастр бойынша топографиялық-геодезиялық жұмыстарды орындау.
5. Фотографиялық және цифрлық (электрондық) туынды материалдарды алу. Әуе-ғарыштық кемелерінің көмегімен әуе жұмыстарын орындау.
6. Ауданның ортофотопланын және сандық биіктік моделін алу, өсімдіктер мен объектілерді үш өлшемді модельдеу және аумақтың векторлық жоспарын құру (7-сурет) [5-6].
6-сурет. Топографиялық план
7 - сурет. Ортофотоплан
Жол құрылыс жұмыстарын ұйымдастырудағы геодезиялық қамтамасыз ету
Автомобиль жолдарындағы іздестіру жұмыстары жобалық кезеңдерге сәйкес жүргізіледі: ТЭН - техникалық-экономикалық негіздеме, техникалық жобалау. Техникалық жобаны іске асыру сатысында құрылыстың негізгі конструкциялары орнатылады, құрылыстың жалпы құны және оның техникалық параметрлері таңдап алынады. Құрылыс алаңында жолды түпкілікті төсеу, конструктивті шешімдер мен бекіту, құжаттау кезеңінде жүзеге асырылады.
Ірі және күрделі құрылыс объектілерін салудың дәлдігіне қойылатын талаптардың артуы геодезиялық жұмыстарды қолдану қажеттілігін туғызды.
Геодезиялық қызметтің негізгі міндеті құрылыс өндірісі процесінде геодезиялық жұмыстарды уақытылы және сапалы орындау, ғимараттар мен құрылыстардың геометриялық параметрлерінің жобасына дәл сәйкестігін қамтамасыз ету болып табылады.
Жұмыс көлемі үлкен құрылыс кәсіпорындарында бас геодезист пен инженер-техник жұмысшылардан тұратын геодезиялық бригада ұйымдастырылады. Геодезиялық бригада бас инженерге бағынады. Геодезиялық бригада функцияларына:
1) Құрылыстың барлық кезеңдерінде инженерлік - геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу;
2) Бөлу негізін жер бетінде бекіту жайлы актті тапсырыс берушіге ұсыну;
3) Реперлер пункттері мен құрылыс торларының нүктелерінің координаталары мен биіктіктерінің каталогтары, схемалары мен сұлбалары, олардың орналасуы, жоспарлары мен профильдері, магистральдық коммуникациялар маршруттары, құрылыс басталғанға дейінгі геодезиялық түсірілімдер бойынша қысқаша есеп;
4) Жобалау ұйымдарының бас жоспарлар мен сұлба сызбаларының сапасын бақылау және дұрыс дайындау;
5) Құжаттаманы рәсімдеу және атқарушылық түсіріс жүргізу.
Геодезиялық жұмыстар құрылымды геодезиялық қорғаудың технологиялық картасын қамтитын жеке жоба бойынша жүргізілуі керек.
Геодезиялық жұмыстарды орындау жобасын мердігер немесе оның тапсырмасы бойынша жобалау ұйымдары жасайды.
Құрылымды геодезиялық қорғаудың технологиялық картасы құрылыс алаңында геодезиялық жұмыстарды жүргізу тәртібін анықтайды.
Геодезиялық бригада геодезиялық және топографиялық негіздерді жобалауы керек; геодезиялық базалық пункттердің қауіпсіздігін қадағалау; жабдықтардың, сызықтық өлшеу құралдарының жай-күйін бақылау, олардың сақталуы мен жұмыс істеуінің дұрыстығын қадағалау; геодезиялық тірек нүктелерінің координаттары мен биіктіктерінің, контурларының, олардың орналасуының каталогын құрастыру, негізгі байланыс жолдарының ситуациялық жоспарларын, профильдерін құру; құрылыс басталар алдында қысқаша есептеме дайындауы қажет.
Геодезиялық топтың бас маманының міндеттеріне кіреді:
1) шағын кәсіпорындардың геодезиялық жұмыстарында техникалық және әдістемелік басшылықты қамтамасыз ету;
2) геодезиялық қызмет пен материалдық-техникалық қамтамасыз ету қызметін жетілдіру жөніндегі шараларды әзірлеу;
3) геодезиялық құралдардың тексерісін ұйымдастыру;
4) құрылыстағы геодезиялық жұмыстардың дәлдігіне қойылатын талаптардың сақталуын қадағалау;
5) құрылысқа геодезиялық жұмыстардың жаңа аспаптарын, жабдықтарын және әдістерін енгізу;
6) құрылыс өндірісін жобалау, ұйымдастыру және дайындау сатысында туындайтын геодезиялық қамтамасыз ету мәселелерін жоба авторларымен және тапсырыс берушілермен бірге қарастыру [7-8].
Жолдардың классификациясы. Техникалық жобалау шарттары. Бақылау элементтері
Барлық жолдар әдетте қозғалыс қарқындылығына және елдің көлік желісіндегі маңыздылығына байланысты санаттарға бөлінеді.
Автомобиль жолдары бес санатқа бөлінеді. 1 және 2 санаттағы жолдар - республикалық және республикалық маңызы бар және аса маңызды экономикалық аудандар мен ірі орталықтарды байланыстыратын автомобиль жолдары.
1-ші санаттағы жолдарда күнделікті қозғалыс көлемі 6 мыңнан астам көлік құралын қамтиды, негізгі жобалық жылдамдығы 150 кмсағ, сәйкесінше, әр түрлі қозғалыс бағыттарынан тұратын төрт немесе одан да көп қозғалыс жолақтарына бөлінген.
2-ші санаттағы жолдарда тәулігіне көлемі 3-тен 6 мыңға дейін, тәуліктік қозғалыс көлемі 120 кмсағ жылдамдық болатын көлік құралын қамтиды және екі жолақты болып келеді.
3-ші санаттағы жолдар - қозғалыс көлемі 1-3 мың автомобильді құрайтын және негізгі жобалық жылдамдығы 100 кмсағ құрайтын республикалық және облыстық маңызы бар жолдар.
4-5 санаттағы жолдар - көлік қозғалысы аз және негізгі жобалық жылдамдығы 80-60 кмсағ жергілікті маңызы бар жолдар [8].
Жол маршруттарына қойылатын негізгі талап - белгілі бір жылдамдықтағы қозғалыстың тегістігі мен қауіпсіздігі. Сондықтан жолдарда ең үлкен еңіс пен ең аз қисық радиустар қатаң түрде есептелінеді. Жол құрылысындағы дөңгелек қисықтардың негізгі элементтері:
далалық өлшемдерден немесе топографиялық картадан алынатын трассаның θ бұрылу бұрышы;
жер бедері жағдайына және сызықтық құрылым түріне байланысты өзгеретін R қисығының радиусы;
жанама деп аталатын MZ=LZ=T жанамаларының ұзындығы.
Қисықтың ұзындығы MLN Τ = Rx tg(θ2) (2.1)
Биссектриса ұзындығы ZN=Б K = RxPIxθ180 (2.2)
Домер көлеміД=2Т-К Б = Rx(secθ2 - 1 (2.3)
Жоғарыда келтірілген формулалар бойынша қисықтар кестесі жинақталды (6-кесте).
6-кесте. Қисық радиусы және бойлық еңіс
Параметрлері
Жол санаттары
I
II
III
IV
V
Ең үлкен бойлық еңістер (негізгі), м
30
40
50
60
70
Жоспардағы қисықтардың ең кіші радиусы (негізгі), м
1000
600
400
250
125
Тік қисықтардың ең кіші радиусы (негізгі), м:
дөңес
25000
15000
10000
5000
2500
ойыс
8000
5000
3000
2000
1500
Z нүктесі - айналу бұрышының шыңы (TO), M, N және L нүктелері - қисық басы (ҚБ), қисықтың ортасы (ҚО) және қисықтың соңы (ҚС). Бұл нүктелер қисық сызықтың негізгі нүктелері болып табылады (8-сурет) [9].
8-сурет. Дөңгелек қисық элементтері
Қазіргі заманда жолдардың ландшафты дизайны көбірек енгізілуде, оның мәні трассаның элементтерін қоршаған ортамен біркелкі байланыстыру және табиғатты қорғау жағдайларын есепке алу болып табылады.
Бұл дизайн үшін әр түрлі типтегі қосымша аэрофототүсірілімдер, күрделі аумақтардың жерүсті стереотүсірілімдері, сондай-ақ, аумақтың перспективалық құрылысына және ландшафттық сәулет жоспарына байланысты басқа жұмыстар жүргізіледі.
Заманауи автомобиль жолдары құрылыс кезінде және оларды пайдалану кезінде есептелген геометриялық параметрлерді мұқият сақтауды талап етеді. Осы талаптарды орындау үшін, сондай-ақ көлік қозғалысын кеңейту және жолдарды реконструкциялау үшін мезгіл-мезгіл көлік тораптарына, станцияларға және автомобиль жолдарына геодезиялық зерттеулер жүргізу қажет. Өлшемдер мен түсірістердің нақты нәтижелерін алу үшін барлық жұмыстарды координаттар мен биіктіктердің біртұтас жүйесінде орындау қажет.
Осылайша, автомобиль жолдарының бойында белгілі бір дәлдік пен тығыздықтың тұрақты геодезиялық негіздемесі болуы қажет.
Бұл негіздемені құрылысқа дейін жүргізілілетін жоғары дәлдікті теодолитті - нивелирлеу жүрістері кезеңінде дамыту керек. Шекті қателер 15000 аспауы қажет, ал үйлеспеушілік биіктігі формуламен көрсетілген шектерде орналасуы керек.
шfh=30√L мм, (2.4)
мұндағы L - километрдегі жүріс ұзындығы [7].
Трасса құрылыс аймағында белгіленген және жобаланған сызықтық құрылымның осі болып табылады. Кедергілерді айналып өту, төбешіктерге көтерілу және ойпатты жерлерге түсу кезінде көлік жолы әртүрлі жазықтықта бағытын өзгертетіндіктен, ол жоспар элементтерін, сонымен қатар бойлық және көлденең профильдер мен айналадағы ландшафтты өзара байланыстыратын тегіс кеңістіктік сызық ретінде жобаланған.
Көлік жолының негізгі элементтері - жоспары, бойлық және көлденең профильдері болып табылады.
Жолдың бойлық профилі - бұл сызбаның жазықтығына орналастырылған тік жазықтықтағы жол осінің проекциясы. Бойлық профиль жолдың жүріс бөлігінің жерге қатысты орналасуын, сонымен қатар бойлық еңіспен өлшенетін оның жеке учаскелерінің тіктігін бейнелейді. (9-сурет).
9-сурет. Жолдың бойлық профилі
Бойлық көлбеу - бұл автомобиль жолының категориясына байланысты сапаларыдың маңызды параметртерінің бірі болып табылады. Сондықтан жол төсемінің берілген бойлық еңістерін қамтамасыз ету үшін алдын ала ойықтар мен үйінділер жоспарланып, орнатылады.
Үйінділер биіктігі 1 м-ден кем болса, жол нөлдік белгілермен өтеді деп есептеледі. Үйінділер мен ойықтар салынуына байланысты жол белгілері жер бедері белгілерімен сәйкес келмейді. Бойлық профильдің графикалық бейнесінің арқасында жол нұсқасын бағалау, жер жұмыстарының көлемі мен құнын есептеу, сондай-ақ жұмыс құжаттамасы сатысында жол салу жүзеге асырылады. Осылайша, бұл ең негізгі жобалық құжаттардың бірі деп есептеледі.
Көлденең профиль - құрылымның негізгі осіне перпендикуляр бағыттағы тік қимасы. Оның құрамдас бөліктері дренаж жүйесімен және жол жабынымен бірге жер төсемінің құрылымы болып табылады (10-сурет).
Жағалауларды толтыруға, жасанды құрылыстарды орналастыруға, безендіруге, қорғаныш екпелерін орналастыруға арналған, оның үстіндегі жолды орналастыру және топырақты өңдеу үшін бөлінген жер учаскесі жол жолағы деп аталады.
Жолды кептіру немесе жол үстіндегі суды ағызу үшін бүйірлік дренаждық арықтары (кюветтері) бар арнайы жер төсемі салынады. Ол сондай-ақ жолдың жүру бөлігін жер бетінен қажетті деңгейде орналастыруға ықпал етеді, осылайша жолдың шөгуін және деформациясын жояды. Жағалаудың еңісі немесе арықтың ішкі еңісі мен иық бетінің конъюгация сызығы жер төсемінің жиегін құрайды. Оған қатысты жолдың барлық жобасы биіктік бойынша жүзеге асырылады. Жолдың осі бойынша жол жиегінің шамасы мен жер төсемінің жиегінің арасындағы айырмашылық жұмыс белгісі деп аталады. Ол үйіндінің биіктігін немесе қазбаның тереңдігін анықтайды [10].
10-сурет. Жолдың көлденең профильдері:
а) нөлдік жағдайда; б) үйіндімен; в) ойықпен
Трассаның қосымша элементті - есептелген жылдамдықпен және қауіпсіздік талаптарына сай жүруге арналған жол бұрылыстары. Жолдың жүріс бөлігінің сыртқы жолағында қозғалыс жағдайын жақсарту үшін оған ішкі жағындағыдай қисық ортасына қарай еңіс беру қажет. Бұл еңісі бар бір жақты көлденең профиль бұрылыс деп аталады (11-сурет). Ол шағын радиустағы қисықтарда қозғалыс қауіпсіздігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұрылысты ретке келтіру кезінде автомобильдің жүріс бөлігінің сыртқы және ішкі жолақтарында қозғалысының шарттары бірдей болады.
11-сурет. Жол бұрылысы
I санаттағы жолдар үшін бұрылыс R 3000 м қисық сызықта, ал басқа санаттағы жолдар үшін R 2000 м қисық сызықтарында орналасады. Бұрылысты орналастыру кезінде жоспардағы қисық радиусы төмендегі формула бойынша анықталады:
R=v2 g(μ+iB) (2.5)
осыдан вираж көлбеуі
iB=v2gR-μ (2.6)
Сондай-ақ кері қайтару деп аталатын тағы бір анықтама бар. Бұл дөңгелек қисық сызықтың екі жағында орналасқан аймақтың ішінде жүзеге асырылатын бір көлбеу профильге көшу.
Автомобиль өлшемдеріне байланысты жолдың қисық учаскесі бойынша қозғалған кезде жолдың жүру бөлігінің талап бойынша берілген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Геоинформатика және картография кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ақтөбе облысының көлік жолдарының құрылысы кезіндегі инженерлік - геодезиялық жұмыстар
5B071100 - Геодезия және картография
Орындаған: Асуатова А.Е.
Ғылыми жетекші:
Аға оқытушы Сулейменова Д.Н.
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № от 2022 г.
Кафедра меңгерушісі: Асылбекова А.А.
Нормобақылау: Сулейменова Д.Н.
ТҮЙІН
Дипломдық жұмыстың көлемі 61 бет, 27 сурет, 7 кесте, 2 қосымша, 25 әдебиет көзі.
Түйінді сөздер: инженерлік-геодезиялық ізденістер, натураға шығару, бөлу, құрылыс, жол жамылғысы, жер төсемі, желілердің теңдеуі, геодезиялық қамтамасыз ету.
Жұмыс мақсаты: ұзындығы 51,757 шақырым болатын Батыс Қазақстан - Ресей шекарасы автомобиль жолының учаскесін реконструкциялауды геодезиялық қамтамасыз ету.
Мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылған:
Құрылыс объектісі туралы жалпы мәліметтер алу
Трассаны салу кезіндегі геодезиялық жұмыстардың тәсілдері мен әдістері туралы ақпаратты зерттеу
Объект құрылысы кезінде геодезиялық ізденістер жүргізу. "Қарағанды - Балқаш" автожолының учаскесі "Ақтөбе - Ресей шекарасы" халықаралық көлік дәлізінің бір бөлігі болып табылады және қозғалыс қарқындылығының артуына байланысты толық қайта жаңартуды талап етеді, бұл ел ішінде жүктерді тасымалдау уақытын едәуір қысқартады және транзиттік тасымалдарды арттырады.
Осы дипломдық жұмыста автомобиль жолдарын салу кезеңдері ме әдістері, сондай-ақ процесте жүргізілген геодезиялық зерттеулер туралы жалпы мәліметтер ашылды. Жұмыста құрылыс объектісі және оның сипаттамалары туралы ақпарат алынды. Нақты зерттеу объектісінде ұзындығы 51,757 км көлік магистралі учаскесін салу және оны 1-Б санатты жолға қайта жаңарту кезінде инженерлік-геодезиялық жұмыстар кешені жүргізілді.
Жұмыс нәтижесі трассаны қайта құру кезінде геодезиялық бөлу жұмыстарын жүргізу және бірнеше қабаттан тұратын қатты емес үлгідегі жол төсемін салу болып табылады.
РЕФЕРАТ
Объем дипломной работы 61 страниц, 27 рисунка, 7 таблиц, 2 приложения, 25 источника литературы.
Ключевые слова: инженерно - геодезические изыскания, вынос в натуру, разбивка, строительство, дорожная одежда, земляное полотно, уравнение сетей, геодезическое обеспечение.
Цель работы: геодезическое обеспечение реконструкции участка автомобильной дороги Актобе-Атырау-Астрахань протяженностью 51,757 километров.
Для достижения цели поставлены следующие задачи:
Получение общих сведений об объекте строительства
Изучение информации о способах и методах геодезических работ при строительстве трассы
Проведение геодезических изысканий при строительстве объекта Участок автодороги Актобе - Атырау-Астрахань является частью
международного транспортного коридора Западный Казахстан - граница РФ и в связи с возросшей интенсивностью движения требует полной реконструкции, что существенно сократит время на транспортировку грузов внутри страны и увеличит транзитные перевозки.
В настоящей дипломной работе были раскрыты общие сведения об этапах и способах строительства автомобильных дорог, а также, проводимых в процессе, геодезических изысканиях. В работе были получены сведения об объекте строительства и его характеристики. На конкретном объекте исследования был проведен комплекс инженерно-геодезических работ при строительстве участка транспортной магистрали протяженностью 51,757 км и его реконструкции в 1-б категорию.
Результатом работы является проведение геодезических разбивочных работ при реконструкции трассы и возведение дорожной одежды нежесткого типа, состоящей из нескольких слоев.
АBSTRАСT
The volume of the thesis is 61 pages, 27 figures, 7 tables, 2 applications, 25 sources of literature.
Keywords: engineering and geodesic surveys, take-out in nature, breakdown, construction, road clothing, roadbed, equation of networks, geodetic support.
The purpose of the work: geodetic support for the reconstruction of the road section of the Aktobe-Atyrau-Astrakhan highway with a length of 51,757 kilometers.
To achieve these goals, the following tasks are set:
:: Getting general information about objects under construction
:: Study of information about methods and methods of geodetic works in the construction of a highway
:: Carrying out geodetic surveys during the construction of the facility.
The section of the Aktobe-Atyrau-Astrakhan highway is part of the international transport corridor "Western Kazakhstan - the border of the RF" and, due to the high intensity of road traffic, requires complete reconstruction, which will reduce the time for transporting goods within the country and increase transit traffic.
This work disclosed general information about the stages and methods of road construction, as well as geodetic surveys. During the work, all information about the construction object and its characteristics was obtained. A complex of engineering and geodetic works was carried out at the study site during the construction of a section of a transport highway with a length of 51,757 km and its reconstruction to a category 1-b road.
The result of the work is the work on geodetic marking during the reconstruction of the highway and the construction of a non-rigid pavement consisting of several layers.
МАЗМҰН
1 ҚҰРЫЛЫС ОБЪЕКТІСІ ЖАЙЛЫ ЖАЛПЫ АҚПАРАТ 6
1.1 Құрылыс алаңының физикалық-географиялық сипаттамасы 6
1.2 Жергілікті жердің климаты 7
1.3 Жер бедері. Топырақ және өсімдік қабаты 8
1.4 Геологиялық құрылымы 10
1.5 Гидрогеологиялық көрсеткіштері 11
1.6 Инженерлік-геологиялық жағдайлар 11
1.7 Жол құрылыс материалдары 13
1.8 Жолдың негізгі технологиялық нормалары мен көрсеткіштері 14
1.9 Қозғалыс қарқындылығы 16
2 ЖОЛДАРДЫ ҚҰРУ КЕЗІНДЕГІ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 18
2.1 Топографиялық-геодезиялық жұмыстардың міндеттері мен мазмұны 18
2.2 Жол құрылыс жұмыстарын ұйымдастырудағы геодезиялық қамтамасыз ету 21
2.3 Жолдардың классификациясы. Техникалық жобалау шарттары. Бақылау элементтері 22
2.4 Геодезиялық ізденіс жұмыстарының технологиялық схемасы 27
2.5 Жол трассасын қалпына келтіру 29
2.6 Жол төсемі және жолдың жоғарғы қабатының құрылымын бөлу жұмыстары 31
3 АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНДА ЖОЛ САЛУ КЕЗІНДЕГІ АТҚАРЫЛҒАН ИНЖЕНЕРЛІК-ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ІЗДЕНІСТЕР МЕН ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 34
3.1 Тірек геодезиялық торын құру 34
3.2 Геодезиялық таңбалау жұмыстары 35
3.3 Көлік жолының жол төсемі 36
3.4 Жер жұмыстарын жүргізу кезінде геодезиялық қамтамасыз ету 38
3.5 Жұмыс барысында қолданылған аспаптар 44
3.6 IndorCAD бағдарламасы 46
3.7 Жол жамылғысы. Жол жамылғысының қолданыстағы конструкциясы 47
4 ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 51
4.1 Геодезиялық жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы 51
4.2 Жолды жайластыру. Жол қозғалысы қауіпсіздігі 52
4.3 Қоршаған ортаны қорғау 53
ҚОРЫТЫНДЫ 54
I қосымша 57
II қосымша 59
ҚҰРЫЛЫС ОБЪЕКТІСІ ЖАЙЛЫ ЖАЛПЫ АҚПАРАТ
Құрылыс алаңының физикалық-географиялық сипаттамасы
Республикалық маңызы бар А-27 "Ақтөбе - Атырау - Ресей шекарасы (Астрахань бағытында)" (52 - 100км) автомобиль жолын реконструкциялауға арналған жұмыс жобасы "ҚазАвтоЖол "ҰК"АҚ Ақтөбе облыстық филиалының техникалық тапсырмасы негізінде орындалды. Сондай-ақ, "Қазақстан Республикасы Көлік жүйесінің инфрақұрылымын дамытудың және ықпалдастырудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" 12.02.2014 жылғы №81 ҚР ӨЖ; "Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің 2014-2018 жылдарға арналған стратегиялық жоспары туралы" ҚР Үкіметінің 31.12.2013 жылғы №1561 қаулысы жобалаудың негізі болып табылады.
Реконструкцияланатын автомобиль жолы республикалық маңызы бар жолдар желісіне жатады (А-27) және Астраханьға шыға отырып, Қазақстан Республикасын Ресей Федерациясымен қосатын жол учаскесі болып табылады. Әкімшілік жоспарда автожол Ақтөбе облысының Алға және Мұғалжар аудандарында орналасқан (1-сурет).
1-сурет. А-27 "Ақтөбе - Атырау - Ресей шекарасы (Астрахань бағытында)"
(52 - 100км) автомобиль жолының сұлбасы. 1 : 2 000 000
Жобалау-сметалық құжаттама 2015 жылдың маусым-шілде айларында "ПроектСтройДиалог Актобе" ЖШС орындаған іздестіру жұмыстарының материалдары бойынша әзірленген. Қайта реконструкциялау жұмыстары жүргізілетін автомобиль жолы 1976 жылы салынған.
Көлік жолы III техникалық санаттағы нормаларға сәйкес асфальт-бетоннан жасалған жеңіл жабынға ие, жазық рельефте орналасқан және дренаждармен толықтай қамтамасыз етілмеген.
Қазіргі уақытта жолдың жағдайы қанағаттанарлықсыз жағдайда, жабынның және жер төсемінің көптеген ақаулары бар, жолдың бойлық және көлденең профильдері автокөлік қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ҚНжЕ талаптарына сәйкес келмейді.
Жол жиектері айтарлықтай төмендетілген, жол жиектерін нығайту орындары жоқ. Жер төсемінің ені 11-ден 20 метрге дейін [1].
Жергілікті жердің климаты
Жол-климаттық аймақтарға бөлу бойынша трассаның орналасу аумағы IV жол-климаттық аймаққа жатады. Яғни, жол топырақ жеткіліксіз ылғалданған, дала аймағында орналасқан. Бұл аумақтың климаты шұғыл континентті, қысы суық және қары аз, ал жазы ыстық, әрі құрғақ. Қаңтар айында ауаның орташа температурасы -15°С, шілде айында 22°С. Аумақ бойынша ауаның орташа жылдық температурасы - 3,6°С (1-кесте) [2].
1-кесте. Ауаның орташа жылдық температурасы
I
II
III
IV
V
VI
Жыл
-15,6
-14,9
-8,2
+4,7
+14,6
+19,8
VII
VIII
IX
X
XI
XII
+3,6
+22,3
+20,3
+13,3
+4,4
-4,8
-12,1
Ең ыстық ай - шілде; орташа температура: +22,30о С.
Ауа температурасының абсолютті максимумы: +43о С.
Ең суық ай - қаңтар; орташа температура: - 15,6о С.
Ауа температурасының абсолютті минимумы: - 48оС.
Желдің жылдамдылығы 1 см - 1 мсек
Желдің қайталануы 1 см - 5% (2 - сурет)
2-сурет. Жел тармақтары
Жер бедері. Топырақ және өсімдік қабаты
Геоморфологиялық аудандастыруға сәйкес, қайта салынған жол кең-байтақ Орал алды үстіртінің бөлігі болып табылатын Ақтөбе облысының оңтүстігінде орналасқан. Сипатталған аумақтың рельефі биіктелген төбелі-жоталы жазық болып табылады.
Қазіргі рельефтің қалыптасуы негізінен тұзды күмбездердің пайда болу процестеріне байланысты. Рельефтің сыртқы пішіндері негізінен суайрықтар, ал күмбезаралық депрессияларда (ойпаңдарда) - аңғарлар мен тұйық алаптар ретінде қалыптасқан. Қазіргі уақытта жазық аумақтардың шайылу процестеріне байланысты рельефтің пішіндері тегістелген. Су эрозиясы рельефтің түзілу процесін ойпаңдардың, құрғақ аңғарлардың, сайлардың және жыралардың тығыз желісінің пайда болуымен аяқтайды. Абсолютті жер биіктігі 150м-ден 330м-ге дейін (3-сурет).
Ауданның гидрографиялық желісі жолдан 2-3 км сол жақта ағатын Елек өзенімен тікелей байланысты. Елек өзені Мұғалжар тауының батыс бөлігіндегі Бестөбе сілемінен қос тармақ болып бастау алады.
Елек өзен аңғарының түбі жартылай ойысты болып келеді және екі жайылма террасалары мен екі жайылма үсті террасасынан тұрады. Өзен мен оған қатысты уақытша ағындардың ағын сулары тек қысқы жауын-шашын мен жер асты сулары есебінен ғана толады.
Жолды қайта жаңғырту барысында Елек өзенінің суы техникалық сумен қамтамасыз етілу үшін қолданылды.
Агроклиматтық аудандастыруға сәйкес жол жылы құрғақ дала аймағында орналасқан. Қара-қоңыр топырақ негізінен карбонатты лесс тәріздес саздақтарда және саздарда дамыған. Топырақ түзуші тау жыныстары - әртүрлі жастағы және құрамдағы элювийлі-делювийлі түпкі жыныстардың, негізінен ауыр саздақтардың, сондай-ақ жеңіл құмды және шаңды саздар шөгінділері.
Қарашірік горизонтының қалыңдығы 30 см-ден аспайды. Қарашірік мөлшері 2% жетеді.
Жылы құрғақ далаларға тән қасиет - өсімдік жамылғысынан айқын көрінетін кешенділік. Кешенділіктің пайда болуының негізгі себебі ретінде микрорельеф пен гидротермиялық режимнің микротөмендеуі және микроұлғаюы қарастырылады.
Қара-қоңыр топырақтар құрғақ климатта және нашар дамыған жусан-боз-бетегелі өсімдіктердің астында пайда болған.
Шөптесін өсімдіктер жер асты қабатының жоғарғы бөлігін қоспағанда, бүкіл айналаны қамтиды.
Ағашты өсімдіктер ұсақ жапырақты шегіршін (қарағаш), терек, сирек үйеңкі және қайың, бұталы ағаштардан негізінен ылғал сүйгіш - талдар тараған [3].
3-сурет. Ақтөбе облысының жер бедері картасы
Геологиялық құрылымы
Оралалды үстірті - үлкен геологиялық құрылымның шығыс бөлігі болып табылады, ол палеозой жартасты іргетасының өте терең орналасуымен және сәйкесінше борпылдақ мезокайнозой шөгінділерінің болуымен сипатталады. Соңғыларының ішінде Бор дәуірінің шөгінділері ең көп таралған, соның ішінде бүкіл аумақты жоғарғы бор шөгінділері алып жатыр, ал төменгі бор шөгінділері тек өзен аңғарлары мен ірі арқалықтардың бүйірлерінде кездеседі. Төменгі бор шөгінділері сұр және жасыл-сұрдан қара және түрлі-түсті саздармен, сондай-ақ түрлі түйіршікті ашық сұр және қоңыр құмдармен ұсынылған.
Төменгі бор дәуірінің құмдары (альт) аймақта кең таралған және іс жүзінде кеңінен қолданылатын қойнауқаттық арынды сулар қабатымен тікелей байланысты.
Жоғарғы бор шөгінділері тұзды күмбездердің және күмбезаралық ойыстардың қанаттарын құрайды. Олар ақ бордың, сұр және жасыл-сұр мергельдің, ұсақ құмдардың қабаттары бар жасыл - сұр саздардың қуатты (ондаған және жүздеген метр) қабаттарымен ұсынылған.
Аймақта палеогендік және неогендік шөгінділер сирек кездеседі, ұсақ құмдар мен ұсақ құмдардың қабаттары бар сарғыш - сұр саздармен ұсынылған.
Бор, неоген және палеоген жасындағы барлық жыныстар төрттік континентальды түзілімдердің әлсіз қабатымен жабылған:
элювиалды;
делювиалды;
пролювиалды;
аллювиалды (2 - кесте).
Элювий - бұл төбелер мен жартастардың шыңдарындағы бор және палеоген саздары мен құмтастардың үгілген формасы, саздақтар мен құмдақтар, кейде қиыршық тастар түрінде тараған.
Беткейлерден төмен қарай сырғанап, төбелер мен жоталардың беткейлерінде қайта шөгілген элювий түзілімдері делювиалды саздақтар мен саздарды, кейде қиыршық тасты да түзеді.
Жарлар мен сайлар түбіндегі жаңбыр, уақытша ағын сулар арқылы тасымалданған суайрық және беткей шөгінділері пролювиалды саздақтарды, сазды, құмдақтарды құрайды. Көлбеу жазықтағы делювиалды - делювиалды - пролювиалды шөгінділердің қабылдығы 2-4 м аспайды [4].
Су айрықтарынан шайылып, жаңбыр мен қар ағындары арқылы өзен аңғарларында қайта шөгілген аллювиальды шөгінділері неғұрлым күштірек (бірнеше метр және ондаған метрге дейін) болып табылады. Өзен арнасы және террассада тараған аллювий әдетте қиыршық тастар мен шақпатастар араласқан құмдармен, көбінесе құмдақ, саздақтармен, саз және балшықпен ұсынылған.
Сейсмикалық жағдай бойынша жұмыс ауданы сейсмикалық емес.
Қауіпті физикалық-геологиялық құбылыстар анықталған жоқ.
2 - кесте. Геологиялық құрылымы
Геологиялық шөгінді
Таралу түрі
Элювий
саздақтар, құмдақтар, сирек қиыршық тастар
Делювий
саздақтар, саздар, сирек қиыршық тастар
Пролювий
саздақтар, саз, құмдақтар
Аллювий
қиыршық тастар мен шақпатастар араласқан құмдармен, құмдақтар, саздақтар, саз және балшық.
Гидрогеологиялық көрсеткіштері
Ең кең таралған және практикалық маңызы бар, төменгі бор және жоғарғы бор шөгінділерімен шектелген жер асты сулары. Төменгі бор көкжиегі сазды қаптамалардағы ұсақ - сулы құмның қалың қабаттарымен ұсынылған. Ол арынды, ұңғымалардың дебиті 5-10 лсек жетеді. Осы су ұңғымалары жобаланған тас жол өтетін аумақта орналасқан елді мекендерді ауыз сумен қамтамасыз етеді.
Жоғарғы бор шөгінділерінің сулы қабаты бор мен мергельмен бейнеленген тау жыныстарындағы жарықшақ сулары болып табылады. Арынды су: төбелер мен жоталардың етегіндегі жарықшақ сулары, бұлақ түрінде жер бетіне шығады немесе арқалықтар мен өзендердің пролювиалды және аллювиалды құмды шөгінділеріндегі жер асты суларын қоректендіреді.
Ал, ең жоғарғы арынсыз сулы көкжиек - өзен аңғарларындағы аллювиалды шөгінділердің және сайлар мен жыралардағы пролювиалды шөгінділердің жер асты сулары. Бұл көкжиек жаңбыр мен тасқын суларының сүзілуі арқылы қоректенеді және бор дәуірінің төмен жатқан шөгінділеріндегі арынды суымен толықтырылады. Жер асты сулары тұщы болғанына байланысты елді мекендерде, қыстау алаңдарында 5-9 м тереңдікте көптеген құдықтар арқылы тартылып, тұрмыста қолданылады.
Жол құрылысына қажетті ауызсу және шаруашылық - тұрмыстық су құбыры Тамды ауылы және Қандыағаш қаласының су құбырларынан жүргізілді. Техникалық сумен қамтамасыз ету үшін негізінен Елек өзенінің суы пайдаланылды [1].
Инженерлік-геологиялық жағдайлар
Геоморфологиялық және геологиялық жағдайлар жол аумағының қазіргі геологиялық-литологиялық құрылымын қалыптастырды.
Аудан сейсмикалық жағынан сейсмикалық емес.
Жоғарыда айтылғандай, жолдың бағыты аласа төбелер - таяз жыралармен алмасып жататын дөңес-дөңес толқынды рельеф үстінде орналасқан. Рельеф пішіндері жайпақ беткейлермен тегістелген.
а) жер төсемі (земляное полотно)
Жер асты қабатының жағдайын зерделеу мақсатында трассалық тексеруден басқа 300 м-ден кейін жер асты қабаты мен жол жиегі жолағын бойлай тереңдігі 3 м ұңғымалармен бұрғылау жұмыстары жүргізілді.
Шағын жасанды құрылыстар (құбырлар) орнатылған орындардағы төмендетілген аумақтар да зерттелді. Қолданыстағы жер төсемі 1:1,5 - 1:3 құламамен жол жиегі қорларынан толтырылды. Жер төсемінің ені 11-ден 20 м-ге дейін, биіктігі 0,8-ден 3 м-ге дейін, көпірлерге жақындағанда 4 м және одан жоғары биіктікке өзгертілді.
Зертханалық зерттеулер бойынша жол учаскесінің барлық ұзындығы бойынша жол төсемінің топырағы 4 инженерлік-геологиялық элементтерге (ИГЭ) бөлінді. Бұл негізінен ауыр құмды саздақ және жеңіл құмды саздақ, құмдақ, 85 км-ден кейін екі шағын аумақта жеңіл шаңды саздар кездеседі. 85 км-ге дейін топырақтың тұздануы байқалмайды, 85 км-ден кейін сульфатты әлсіз және орташа сортаңдану пайда байқалады.
Жер асты қабатының жұмыс қабатындағы топырақтың тығыздығы ҚНжЕ талаптарынан төмен. Тығыздау коэффициенті кем дегенде 0,95 болуы керек, ал зертханалық мәліметтер бойынша Ку-0,74 0,94. Сондықтан, жабынды алып тастағаннан кейін, қолданыстағы жер асты қабатын тығыздау жұмыстары жүргізілді.
Жер төсемі қабатының жай-күйіне су өткізгіш құбырлар орнатылған (немесе мүлдем жоқ) төмен рельефті аймақтардағы жер асты топырақтарының жиі-жиі ылғалдануы теріс әсер етеді. Бұл жерлерде жер төсемінің өзіндік биіктігі төмендеген және су басқан. Ал төмен температурадағы ылғалдылығы жоғары топырақтар аязда ісінуге, еріген кезде шөгуге бейім болады. Сондықтан, жолдың жүріс бөлігінің ең елеулі деформациялары (ойлы-қырлы болуы, шөгуі) сайлар мен арқалықтардың қиылысында, сондай-ақ тоқырау суы бар жерлерде байқалады.
Жолды қайта жөндеу кезінде жерасты қабатын кеңейту және көтеру жұмыстары жүргізілді. Жұмысты бастамас бұрын беткейлер мен қорлардан топырақ пен өсімдік қабатын алып тастау қажет.
Қолданыстағы жер төсемінің беткейлері жұмсақ, ал қордың үсті шөп басып кеткен. Жол жиектері нығайтылмаған және төмендеген. Жер төсемінің шайылуы байқалмады.
Жер асты сулары 1,5 - 2,7 м тереңдікте шағын жасанды құрылыстар (құбырлар) орнатылған 4 жердегі құдықтар арқылы анықталды (ПК 65, ПК 167+55, ПК 171+66, ПК 212+83).
б) Жол бойындағы жолақ (притрассовая полоса)
Жол жиегіндегі жолақтың топырақтары дәл сол топырақтардан тұрады: ауыр және жеңіл құмды саздақ пен қосымша құдықтармен анықталған: орташа өлшемді құм және 0,5-0,6 м тереңдікте саздақ астындағы малтатас. Қандыағаш қаласын айналып өтетін учаскеде жеңіл және ауыр шақпатасты саздақ, шақпатасты құмдақ кездеседі.
Жүргізілген талдау нәтижесінде жол бойындағы жолақта 11 инженерлік-геологиялық элемент анықталды.
Топырақтың тұздануы негізінен жоқ, тек шағын аудандарда сульфатты әлсіз және орташа сортаңдану жүреді, топырақтың тығыздалу коэффициенті 1,00 1,10. Ылғалдығы жағынан топырақ қатты және жартылай қатты консистенциялы болып келеді. Құбыр монтаждау аудандарында топырақ жартылай қатты консистенциядан тығыз-пластикалық консистенцияға дейін өзгереді.
Жол жиегіндегі жолақтың топырақтары жер төсемінің қабатын толтыруға жарамды. Жұмысты бастамас бұрын 20 см қалыңдықтағы топырақтың жоғарғы қабатын алып тастау керек, ол кейіннен рекультивация кезінде пайдаланылады.
Барлық сазды топырақтардың су жинағыш ерекшелігін ескере отырып, оларды жұмыс қабатында шектеусіз (жер үсті суларын кетіру жағдайында) пайдалануға болады, тек топырақты батпақтанудан қорғауды қамтамасыз ету қажет (ҚР ҚНжЕ 3.03-09-2006 б. 7.2.4).
Жер төсеміндегі және жол бойындағы топырақтардың атауы, олардың тұздылығы бойлық профильге орналастырылды [1].
Жол құрылыс материалдары
Облыстың геологиялық құрылымы жол - құрылыс материалдарының кедейлігін тудырады.
Жолды қалпына келтіру кезінде жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың материалдары пайдаланылады.
Іріктелген ұсақталған 1000 маркалы електен өткізілген әктас Ақтасты кен орнынан (Белогор карьері), Ақтөбе кенсіз материалдар комбинатынан (АКМК) алынады. Тасымалдау әдісі - жүк автомобилі арқылы.
Іріктелген шақпатасты - диабаз 1200, 1400 маркалы електен өткізілген тастары Көктас-Ақтөбе АҚ Мұғалжар ұсақталған тас зауытынан алынады. Темір жол көлігімен Қандыағаш станциясына дейін, содан кейін жүк автомобилі арқылы тас жолға дейін жеткізіледі.
Құм-қиыршық тас қоспасы Көктас-Ақтөбе АҚ Георгиев кен орнынан алынады - автотасымалдау.
Жолды төсеу үшін қайта құру кезінде келесі құрамды қоспалар ұсынылады:
1. Қиыршық тасты-мастикалық асфальт - бетон ҚМА-20 құрамы (МС 31015-2002)
Қиыршық тас фр. 5-10мм - 15%
10-20мм - 58%
Сұрыпталған қалдығы 0-5мм - 15%
Мин. ұнтақ - 12%
Битум ЖМБ 70100 - 6%
(немесе ПБТ) 70100
Тұрақтандырғыш қоспа - 0,35%
2. Ірі түйіршікті кеуекті ыстық асфальтбетон қоспасы (МС 9128-2009)
Қиыршық тас фр. 20-40мм - 20%
5-20мм - 30%
Сұрыпталған қалдығы 0-5мм - 45%
Мин. ұнтақ - 5%
Битум ЖМБ 100130 мм - 5,5%
3. Қоспаның өңделмеген негіздеріне арналған қиыршық тас - құм қоспасының құрамы №4 (СТРК 1549
-2006)
Қиыршық тас фр. 40-70мм - 30%
20-40мм - 20%
5-20мм - 20%
Сұрыпталған қалдығы 0-5мм - 30%
Су - 4%
Тротуардың астыңғы қабатына Георгиевский кен орнының құм-қиыршық тас қоспасы қолданылды.
Жол төсемінің құрылысын бастамас бұрын материалдардың шығынын нақтылау үшін жоғарыда аталған асфальтбетон қоспалары зертханада сыналды.
10-15 мм фракциялы қиыршықтасты алу үшін материалды фракцияларға сұрыптау кезінде диаметрі 15 мм қосымша елеуіш қолданылады.
Материалдардың сапалық сипаттамалары, олардың трассаға байлануы кен орындарының ведомостінде жүзеге асырылады.
Қиыршық тас, ұсақтау сүзгілері және кен орындарына арналған құм-қиыршықтас қоспасы бойынша сертификаттар мен сынақ хаттамалары геологиялық есепке қоса беріледі [1].
Жолдың негізгі технологиялық нормалары мен көрсеткіштері
Тапсырмаға сәйкес, сондай-ақ келешек көлік көлемін ескере отырып, I санат нормаларына сай жол учаскесін қайта жаңарту жобасы әзірленді. Автомобиль жолы ҚР ҚНжЕ 3.03-09-2006 сәйкес халықаралық жол санатына жатады.
Жолды жобалау барысындағы негізгі техникалық стандарттар 3 - кестеде келтірілген (а - Iб, б - II санаттағы жол)
3 - кесте. Негізгі техникалық стандарттар
а)
№
пп
Параметрлердің атауы
Нормативтер
ҚР ҚНжЕ бойынша
3.03-09-2006
қабылданған
1
Жол санаты
I-б
I-б
2
20 жылдық перспективаға арналған қозғалыс қарқындылығы, бірліктәулік
14000-астам
23349
3
Жүріс жылдамдығы, кмсағ
120
120
4
Жүріс жолағының саны, дана
4
4
5
Қозғалыс жолағының ені, м
3,75
3,75
6
Жүріс бөлігінің ені, м
15,0
15,0
7
Жолжаға ені, м
3,75
3,75
8
Жолжағаға бекітілген жолақтың ең кіші ені,м
0,75
0,75
9
Бөлу жолағының ені, м
2м кем емес + қоршаулардың ені
5,0
10
Бөлу жолағының жанындағы қауіпсіздік жолақтары, м
1,0
1,0
11
Жер төсемінің ені, м
27,5
27,5
12
Жүріс бөлігінің және бекітілген жолақтың көлденең еңісі, %.
20
20
13
Жол жағасының көлденең еңісі, %.
40
40
14
Ең үлкен бойлық еңіс, %.
40
19
15
Көрінудің ең аз қашықтығы, м
а) аялдама
250
250
б) қарсы автокөлік
450
450
16
Қисықтардың ең кіші радиусы
а) жоспарда, м
800
1200
б) бойлық профильде:
- дөңес, м
15000
15043
- ойыс, м
5000
9706
17
Қисықтар радиусы бойынша біреңісті жүріс бөлігінің кескіні бар вираждар, м
3000
3000
б)
№ п
п
Параметрлердің атауы
Нормативтер
ҚР ҚНжЕ бойынша
3.03-09-2006
қабылданған
1
Жол санаты
II
II
2
20 жылдық перспективаға арналған қозғалыс қарқындылығы, бірліктәулік
6000-дан
14000-дейін
8578
3
Жүріс жылдамдығы, кмсағ
120
120
4
Жүріс жолағының саны, дана
2
2
5
Қозғалыс жолағының ені, м
3,75
3,75
6
Жүріс бөлігінің ені, м
7,5
7,5
7
Бөлу жолағының ені, м
3,75
3,75
8
Бөлу жолағының жанындағы қауіпсіздік жолақтары, м
0,75
0,75
9
Жер төсемінің ені, м
15,0
15,0
10
Жүріс бөлігінің және бекітілген жолақтың көлденең еңісі, %.
20
20
11
Жол жағасының көлденең еңісі, %.
40
40
12
Ең үлкен бойлық еңіс, %.
40
32
13
Көрінудің ең аз қашықтығы, м
а) аялдама
б) қарсы автокөлік
250
250
450
450
14
Қисықтардың ең кіші радиусы
а) жоспарда, м
б) бойлық профильде:
- дөңес, м
- ойыс, м
800
1200
15000
15015
5000
13112
15
Қисықтар радиусы бойынша біреңісті жүріс бөлігінің кескіні бар вираждар, м
2000
2000
Қозғалыс қарқындылығы
Жобалық-іздестіру жұмыстары кезеңінде жолдың жөнделген учаскесінде қозғалыс қарқындылығын анықтау жұмыстары жүргізілді.
Офистік өңдеу ҚР ПҚ 218-04-05 Автомобиль жолдары бойынша көлік қозғалысын есепке алу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылды.
Қарқындылықты есепке алу нәтижелері кестеде жинақталған және осы мәтінге қоса берілген (4-5-кесте).
Бұрын әзірленген жобаларда қабылданған интенсивтіліктің жылдық өсу қарқыны негізінде болашақта көліктің барлық түрлері үшін қарқындылықтың өсу деңгейі 5% құрайды.
4 - кесте. Алдағы 20 жылдағы қозғалыс қарқындылығы
Есепке алу пункті 52 км
Аралықтың атауы
Кезеңдері
Жеңіл және шағын автобустар
Автобустар
Жүк көліктері
Трактор
Барлығы авт тәул
Орташа
Ауыр
2-осьті, жүк көтергіштігі, т
3-осьті, 4-осьті, жүк көтергіштігі,т
жеңтіркемесі бар
ауыр тіркемесі бар
2-д
2-5
5-10
5-10
10-
20
1
2
4
5
6
7
8
9
10
11
21
22
24
А-27
2020
4625
101
24
360
60
24
66
199
0
0
6407
2021
4857
106
25
378
63
25
70
209
0
0
6727
2022
5099
111
27
397
66
27
73
220
0
0
7064
2025
5903
129
31
459
77
31
85
254
0
0
8177
2030
7534
164
39
586
98
39
108
324
0
0
10436
2035
9616
210
50
748
125
50
138
414
0
0
13320
2036
10096
220
53
786
131
53
145
435
0
0
13986
приведенн ая к легк. авто.
едсут.
10096
660
265
1178
262
132
435
1521
0
0
23349
5-кесте. Алдағы 20 жылдағы қозғалыс қарқындылығы
Есепке алу пункті 91 км
Аралықтың атауы
Кезеңдері
Жеңіл және шағын автобустар
Автобустар
Жүк көліктері
Трактор
Барлығы авт тәул
Орташа
Ауыр
2-осьті, жүк көтергіштігі, т
3-осьті, 4-осьті, жүк көтергіштігі,т
жеңтіркемесі бар
ауыр тіркемесі бар
2-д
2-5
5-10
5-10
10-
20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
А-27
2020
3627
98
20
354
50
9
74
170
0
0
5265
2025
4629
125
26
451
64
11
94
217
0
0
6719
2030
5908
160
33
576
81
15
121
276
0
0
8576
2035
7541
204
42
735
103
19
154
353
0
0
10945
2036
918
15
5
72
109
20
162
371
0
0
11492
приведенн ая к легк. авто.
едсут.
7918
644
223
1158
217
49
485
1297
0
0
19904
ЖОЛДАРДЫ ҚҰРУ КЕЗІНДЕГІ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР
Топографиялық-геодезиялық жұмыстардың міндеттері мен мазмұны
Жол құрылысы кезінде орындалатын топографиялық - геодезиялық жұмыстар жер бедері, қоршаған орта, қолданыстағы құрылыстар мен ғимараттар туралы нақты, заманауи, сенімді материалдар мен әртүрлі нысандардағы мәліметтерді алуға бағытталған. Бұл жұмыс аумақты ұтымды экономикалық пайдалануды қамтамасыз ету, сондай-ақ объектілерді тиімді пайдалану және пайдаланудан шығару үшін қажет. Топографиялық-геодезиялық жұмыстар жоба алдындағы құжаттаманы негіздеу, жаңа объектілерді салу және жобалау, жұмыс істеп тұрғандарын реконструкциялау, кеңейту, техникалық қайта жарақтандыру, мемлекеттік кадастрды құру және жүргізу үшін де қажет.
Жұмыс бірнеше іс-шараларды, оның ішінде геодезиялық желілерді дамыту, әртүрлі масштабтағы жер бедерін топографиялық түсіру, сондай-ақ объектілерді және жер үсті және жер асты коммуникацияларын зерттеу жұмыстарын қамтиды.
Топографиялық-геодезиялық жұмыстардың мынадай түрлері бар:
1. Жалпы мақсаттағы топографиялық геодезия және оны ғимараттар мен құрылыстарды салу, пайдалану, кадастрлық, жерге орналастыру және инженерлік іздестіру жұмыстарын және тағы басқа зерттеулер жүргізу кезінде 1:500 - 1:10000 масштабта жаңарту (4-сурет).
4-сурет. Жалпы мақсаттағы топографиялық түсіру
2. Инженерлік іздестірулер кезінде, ғимараттарды, жолдарды және құрылыстарды салу, пайдалану кезінде 1:500 - 1:5000 масштабтағы жер үсті және жерасты құрылыстарын сынау (5-сурет).
5-сурет. Топографиялық-геодезиялық түсіріс және іздестіру жұмыстарының нәтижелері
3. 1:10000-нан асатын масштабтағы қалалардың топографиялық жоспарларын қоса алғанда, графикалық, фотографиялық жоспарлардың және топографиялық жоспарлардың өзге де түрлерін сандық (электрондық) нысанда жасау, жаңарту, жариялауға дайындау, көшіру (6-сурет).
4. Жерге орналастыру және кадастр бойынша топографиялық-геодезиялық жұмыстарды орындау.
5. Фотографиялық және цифрлық (электрондық) туынды материалдарды алу. Әуе-ғарыштық кемелерінің көмегімен әуе жұмыстарын орындау.
6. Ауданның ортофотопланын және сандық биіктік моделін алу, өсімдіктер мен объектілерді үш өлшемді модельдеу және аумақтың векторлық жоспарын құру (7-сурет) [5-6].
6-сурет. Топографиялық план
7 - сурет. Ортофотоплан
Жол құрылыс жұмыстарын ұйымдастырудағы геодезиялық қамтамасыз ету
Автомобиль жолдарындағы іздестіру жұмыстары жобалық кезеңдерге сәйкес жүргізіледі: ТЭН - техникалық-экономикалық негіздеме, техникалық жобалау. Техникалық жобаны іске асыру сатысында құрылыстың негізгі конструкциялары орнатылады, құрылыстың жалпы құны және оның техникалық параметрлері таңдап алынады. Құрылыс алаңында жолды түпкілікті төсеу, конструктивті шешімдер мен бекіту, құжаттау кезеңінде жүзеге асырылады.
Ірі және күрделі құрылыс объектілерін салудың дәлдігіне қойылатын талаптардың артуы геодезиялық жұмыстарды қолдану қажеттілігін туғызды.
Геодезиялық қызметтің негізгі міндеті құрылыс өндірісі процесінде геодезиялық жұмыстарды уақытылы және сапалы орындау, ғимараттар мен құрылыстардың геометриялық параметрлерінің жобасына дәл сәйкестігін қамтамасыз ету болып табылады.
Жұмыс көлемі үлкен құрылыс кәсіпорындарында бас геодезист пен инженер-техник жұмысшылардан тұратын геодезиялық бригада ұйымдастырылады. Геодезиялық бригада бас инженерге бағынады. Геодезиялық бригада функцияларына:
1) Құрылыстың барлық кезеңдерінде инженерлік - геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу;
2) Бөлу негізін жер бетінде бекіту жайлы актті тапсырыс берушіге ұсыну;
3) Реперлер пункттері мен құрылыс торларының нүктелерінің координаталары мен биіктіктерінің каталогтары, схемалары мен сұлбалары, олардың орналасуы, жоспарлары мен профильдері, магистральдық коммуникациялар маршруттары, құрылыс басталғанға дейінгі геодезиялық түсірілімдер бойынша қысқаша есеп;
4) Жобалау ұйымдарының бас жоспарлар мен сұлба сызбаларының сапасын бақылау және дұрыс дайындау;
5) Құжаттаманы рәсімдеу және атқарушылық түсіріс жүргізу.
Геодезиялық жұмыстар құрылымды геодезиялық қорғаудың технологиялық картасын қамтитын жеке жоба бойынша жүргізілуі керек.
Геодезиялық жұмыстарды орындау жобасын мердігер немесе оның тапсырмасы бойынша жобалау ұйымдары жасайды.
Құрылымды геодезиялық қорғаудың технологиялық картасы құрылыс алаңында геодезиялық жұмыстарды жүргізу тәртібін анықтайды.
Геодезиялық бригада геодезиялық және топографиялық негіздерді жобалауы керек; геодезиялық базалық пункттердің қауіпсіздігін қадағалау; жабдықтардың, сызықтық өлшеу құралдарының жай-күйін бақылау, олардың сақталуы мен жұмыс істеуінің дұрыстығын қадағалау; геодезиялық тірек нүктелерінің координаттары мен биіктіктерінің, контурларының, олардың орналасуының каталогын құрастыру, негізгі байланыс жолдарының ситуациялық жоспарларын, профильдерін құру; құрылыс басталар алдында қысқаша есептеме дайындауы қажет.
Геодезиялық топтың бас маманының міндеттеріне кіреді:
1) шағын кәсіпорындардың геодезиялық жұмыстарында техникалық және әдістемелік басшылықты қамтамасыз ету;
2) геодезиялық қызмет пен материалдық-техникалық қамтамасыз ету қызметін жетілдіру жөніндегі шараларды әзірлеу;
3) геодезиялық құралдардың тексерісін ұйымдастыру;
4) құрылыстағы геодезиялық жұмыстардың дәлдігіне қойылатын талаптардың сақталуын қадағалау;
5) құрылысқа геодезиялық жұмыстардың жаңа аспаптарын, жабдықтарын және әдістерін енгізу;
6) құрылыс өндірісін жобалау, ұйымдастыру және дайындау сатысында туындайтын геодезиялық қамтамасыз ету мәселелерін жоба авторларымен және тапсырыс берушілермен бірге қарастыру [7-8].
Жолдардың классификациясы. Техникалық жобалау шарттары. Бақылау элементтері
Барлық жолдар әдетте қозғалыс қарқындылығына және елдің көлік желісіндегі маңыздылығына байланысты санаттарға бөлінеді.
Автомобиль жолдары бес санатқа бөлінеді. 1 және 2 санаттағы жолдар - республикалық және республикалық маңызы бар және аса маңызды экономикалық аудандар мен ірі орталықтарды байланыстыратын автомобиль жолдары.
1-ші санаттағы жолдарда күнделікті қозғалыс көлемі 6 мыңнан астам көлік құралын қамтиды, негізгі жобалық жылдамдығы 150 кмсағ, сәйкесінше, әр түрлі қозғалыс бағыттарынан тұратын төрт немесе одан да көп қозғалыс жолақтарына бөлінген.
2-ші санаттағы жолдарда тәулігіне көлемі 3-тен 6 мыңға дейін, тәуліктік қозғалыс көлемі 120 кмсағ жылдамдық болатын көлік құралын қамтиды және екі жолақты болып келеді.
3-ші санаттағы жолдар - қозғалыс көлемі 1-3 мың автомобильді құрайтын және негізгі жобалық жылдамдығы 100 кмсағ құрайтын республикалық және облыстық маңызы бар жолдар.
4-5 санаттағы жолдар - көлік қозғалысы аз және негізгі жобалық жылдамдығы 80-60 кмсағ жергілікті маңызы бар жолдар [8].
Жол маршруттарына қойылатын негізгі талап - белгілі бір жылдамдықтағы қозғалыстың тегістігі мен қауіпсіздігі. Сондықтан жолдарда ең үлкен еңіс пен ең аз қисық радиустар қатаң түрде есептелінеді. Жол құрылысындағы дөңгелек қисықтардың негізгі элементтері:
далалық өлшемдерден немесе топографиялық картадан алынатын трассаның θ бұрылу бұрышы;
жер бедері жағдайына және сызықтық құрылым түріне байланысты өзгеретін R қисығының радиусы;
жанама деп аталатын MZ=LZ=T жанамаларының ұзындығы.
Қисықтың ұзындығы MLN Τ = Rx tg(θ2) (2.1)
Биссектриса ұзындығы ZN=Б K = RxPIxθ180 (2.2)
Домер көлеміД=2Т-К Б = Rx(secθ2 - 1 (2.3)
Жоғарыда келтірілген формулалар бойынша қисықтар кестесі жинақталды (6-кесте).
6-кесте. Қисық радиусы және бойлық еңіс
Параметрлері
Жол санаттары
I
II
III
IV
V
Ең үлкен бойлық еңістер (негізгі), м
30
40
50
60
70
Жоспардағы қисықтардың ең кіші радиусы (негізгі), м
1000
600
400
250
125
Тік қисықтардың ең кіші радиусы (негізгі), м:
дөңес
25000
15000
10000
5000
2500
ойыс
8000
5000
3000
2000
1500
Z нүктесі - айналу бұрышының шыңы (TO), M, N және L нүктелері - қисық басы (ҚБ), қисықтың ортасы (ҚО) және қисықтың соңы (ҚС). Бұл нүктелер қисық сызықтың негізгі нүктелері болып табылады (8-сурет) [9].
8-сурет. Дөңгелек қисық элементтері
Қазіргі заманда жолдардың ландшафты дизайны көбірек енгізілуде, оның мәні трассаның элементтерін қоршаған ортамен біркелкі байланыстыру және табиғатты қорғау жағдайларын есепке алу болып табылады.
Бұл дизайн үшін әр түрлі типтегі қосымша аэрофототүсірілімдер, күрделі аумақтардың жерүсті стереотүсірілімдері, сондай-ақ, аумақтың перспективалық құрылысына және ландшафттық сәулет жоспарына байланысты басқа жұмыстар жүргізіледі.
Заманауи автомобиль жолдары құрылыс кезінде және оларды пайдалану кезінде есептелген геометриялық параметрлерді мұқият сақтауды талап етеді. Осы талаптарды орындау үшін, сондай-ақ көлік қозғалысын кеңейту және жолдарды реконструкциялау үшін мезгіл-мезгіл көлік тораптарына, станцияларға және автомобиль жолдарына геодезиялық зерттеулер жүргізу қажет. Өлшемдер мен түсірістердің нақты нәтижелерін алу үшін барлық жұмыстарды координаттар мен биіктіктердің біртұтас жүйесінде орындау қажет.
Осылайша, автомобиль жолдарының бойында белгілі бір дәлдік пен тығыздықтың тұрақты геодезиялық негіздемесі болуы қажет.
Бұл негіздемені құрылысқа дейін жүргізілілетін жоғары дәлдікті теодолитті - нивелирлеу жүрістері кезеңінде дамыту керек. Шекті қателер 15000 аспауы қажет, ал үйлеспеушілік биіктігі формуламен көрсетілген шектерде орналасуы керек.
шfh=30√L мм, (2.4)
мұндағы L - километрдегі жүріс ұзындығы [7].
Трасса құрылыс аймағында белгіленген және жобаланған сызықтық құрылымның осі болып табылады. Кедергілерді айналып өту, төбешіктерге көтерілу және ойпатты жерлерге түсу кезінде көлік жолы әртүрлі жазықтықта бағытын өзгертетіндіктен, ол жоспар элементтерін, сонымен қатар бойлық және көлденең профильдер мен айналадағы ландшафтты өзара байланыстыратын тегіс кеңістіктік сызық ретінде жобаланған.
Көлік жолының негізгі элементтері - жоспары, бойлық және көлденең профильдері болып табылады.
Жолдың бойлық профилі - бұл сызбаның жазықтығына орналастырылған тік жазықтықтағы жол осінің проекциясы. Бойлық профиль жолдың жүріс бөлігінің жерге қатысты орналасуын, сонымен қатар бойлық еңіспен өлшенетін оның жеке учаскелерінің тіктігін бейнелейді. (9-сурет).
9-сурет. Жолдың бойлық профилі
Бойлық көлбеу - бұл автомобиль жолының категориясына байланысты сапаларыдың маңызды параметртерінің бірі болып табылады. Сондықтан жол төсемінің берілген бойлық еңістерін қамтамасыз ету үшін алдын ала ойықтар мен үйінділер жоспарланып, орнатылады.
Үйінділер биіктігі 1 м-ден кем болса, жол нөлдік белгілермен өтеді деп есептеледі. Үйінділер мен ойықтар салынуына байланысты жол белгілері жер бедері белгілерімен сәйкес келмейді. Бойлық профильдің графикалық бейнесінің арқасында жол нұсқасын бағалау, жер жұмыстарының көлемі мен құнын есептеу, сондай-ақ жұмыс құжаттамасы сатысында жол салу жүзеге асырылады. Осылайша, бұл ең негізгі жобалық құжаттардың бірі деп есептеледі.
Көлденең профиль - құрылымның негізгі осіне перпендикуляр бағыттағы тік қимасы. Оның құрамдас бөліктері дренаж жүйесімен және жол жабынымен бірге жер төсемінің құрылымы болып табылады (10-сурет).
Жағалауларды толтыруға, жасанды құрылыстарды орналастыруға, безендіруге, қорғаныш екпелерін орналастыруға арналған, оның үстіндегі жолды орналастыру және топырақты өңдеу үшін бөлінген жер учаскесі жол жолағы деп аталады.
Жолды кептіру немесе жол үстіндегі суды ағызу үшін бүйірлік дренаждық арықтары (кюветтері) бар арнайы жер төсемі салынады. Ол сондай-ақ жолдың жүру бөлігін жер бетінен қажетті деңгейде орналастыруға ықпал етеді, осылайша жолдың шөгуін және деформациясын жояды. Жағалаудың еңісі немесе арықтың ішкі еңісі мен иық бетінің конъюгация сызығы жер төсемінің жиегін құрайды. Оған қатысты жолдың барлық жобасы биіктік бойынша жүзеге асырылады. Жолдың осі бойынша жол жиегінің шамасы мен жер төсемінің жиегінің арасындағы айырмашылық жұмыс белгісі деп аталады. Ол үйіндінің биіктігін немесе қазбаның тереңдігін анықтайды [10].
10-сурет. Жолдың көлденең профильдері:
а) нөлдік жағдайда; б) үйіндімен; в) ойықпен
Трассаның қосымша элементті - есептелген жылдамдықпен және қауіпсіздік талаптарына сай жүруге арналған жол бұрылыстары. Жолдың жүріс бөлігінің сыртқы жолағында қозғалыс жағдайын жақсарту үшін оған ішкі жағындағыдай қисық ортасына қарай еңіс беру қажет. Бұл еңісі бар бір жақты көлденең профиль бұрылыс деп аталады (11-сурет). Ол шағын радиустағы қисықтарда қозғалыс қауіпсіздігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұрылысты ретке келтіру кезінде автомобильдің жүріс бөлігінің сыртқы және ішкі жолақтарында қозғалысының шарттары бірдей болады.
11-сурет. Жол бұрылысы
I санаттағы жолдар үшін бұрылыс R 3000 м қисық сызықта, ал басқа санаттағы жолдар үшін R 2000 м қисық сызықтарында орналасады. Бұрылысты орналастыру кезінде жоспардағы қисық радиусы төмендегі формула бойынша анықталады:
R=v2 g(μ+iB) (2.5)
осыдан вираж көлбеуі
iB=v2gR-μ (2.6)
Сондай-ақ кері қайтару деп аталатын тағы бір анықтама бар. Бұл дөңгелек қисық сызықтың екі жағында орналасқан аймақтың ішінде жүзеге асырылатын бір көлбеу профильге көшу.
Автомобиль өлшемдеріне байланысты жолдың қисық учаскесі бойынша қозғалған кезде жолдың жүру бөлігінің талап бойынша берілген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz