Дүниежүзілік халықаралық ұйымдар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
География,жерге орналастыру және кадастр кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін тәуелсіздікке қол жеткізген елдер және саяси картадағы өзгерістер. Дүниежүзілік халықаралық ұйымдар.

Орындаған: Ибрашимов И. И.
Қабылдаған: Сарсенова И. Т.

Алматы - 2022

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі әлем ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі отарсыздандыру (деколонизация) процесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3. Халықаралық ұйымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
3.1 Біріккен Ұлттар Ұйымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..10
3.2 Халықаралық валюта қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
3.3 Дүниежүзілік сауда ұйымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3.4 Солтүстік Атлантикалық Келісім Ұйымы (НАТО) ... ... ... ... ... ... ... . 13
3.5 Мұнай экспорттаушы елдер ұйымы (ОПЕК) ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16

Кіріспе:
Алты жылға созылған Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін миллиондаған адамдардың өмірін киып, халыққа асқан қайғы-қасірет әкелді. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдар Еуропа елдеріндегі адам шығыны 50 млн. адамды құрады.
Азия мен Африканың халқы бір-бірімен соғысып жатқан әр түрлі армияның қатарында ұрыса отырып, ауыр шығынға ұшырады.
Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін (1945 ж.) көптеген жаңа мемлекеттер пайда болды. 2ші дүниежүзілік соғыстан кейін 100 шақты мемлекет өз тәуелсіздігін алды. Олардың қатарында Германияның ГФР және ГДР болып бөлінуі болды. Сонымен қатар Шығыс Еуропада социалистік мемлекеттер тобы пайда болды: Польша, Чехословакия, Венгрия, Югославия, Болгария, Румыния, Албания. Америкада, Кубада. Сондай-ақ сол кезеңде әлемдік отаршылдық жүйе күйреді, соған байланысты Азия, Африка, Океания және Латын Америкасы аумақтарында жаңа тәуелсіз мемлекеттер пайда болды.

1. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі әлем
ГДР мен ГФР-дің құрылуы. Кеңес үкіметі Ялта, Потсдам конференциясының шешімдерінен шыға отырып, Герман мәселесін талқылау кезінде бейбіт, демократиялық негізде Германия бірлігін қалпына келтірудің өзгеріссіз бағытын ұстанды. Соған қарамастан Екінші дүниежүзілік соғыстағы КСРО-ның бұрынғы одақтастары АҚШ, Англия, Франция Германияның жіктеліп, оның батысында милитаристік жікшілдік мемлекетін құруға ұмтылды. 1945-1948 жылдар бойында үш Батыс мемлекет пен КСРО өкілдерінің кездесулері оң нәтижесін бермеді. 1949 жылы Германияның батыс аймақтары біріктірілді. Межеленудің аймақаралық желілері мемлекеттік шекараға айналуына алып келді. 1949 жылы 14 тамызда батыс аймақтарда парламент сайлауы етіп, 7 қыркүйекте жаңа мемлекет Германия Федеративтік Республикасы құрылды. Бұған жауап ретінде 7 қазанда басқа мемлекет -- Германия Демократиялық Республикасы құрылды.
Экономикалық тұрақтылық. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ өзінің қуатын арттырып, соғыс жабдықтары есебінен байыды. Экономика саласында АҚШ үстемдігі әлі біршама берік болды. Соғыстың соңына қарай АҚШ-тың алтын қоры 22,5 млрд. долларға жетіп, бүкіл капиталистік әлемнің алтын қорын екі есеге арттырды. БҰ арқылы американ билеуші топтары соғыстан кейінгі әлемде экономикалық және саяси экспансия үшін механизм құруды жөн көрді. Әсер етудің мұндай механизмі 1944 жылы шілдеде Бреттон-Вудстағы халықаралық конференцияда рәсімделді. Конференция Халықаралық валюта қорын (ХВҚ) және Қайта құру мен дамудың халықаралық банкін (ҚҚДХБ) құру туралы шешім қабылдады.
Бреттон-Вудс жүйесі мына шараларды енгізді:
* елдердің арасындағы түпкілікті есептесудің функциясы ретінде алтын сақталды;
американ доллары -- әр түрлі елдердің валюта құндылығы өлшемдерінің сапасы, сондай-ақ төлеудің халықаралық несие құралы ретінде мойындалды;
Доллар басқа елдердің орталық банктері және мемлекеттік мекемелері мен АҚШ қаржы мекемесінде алтынға айырбасталды. Бреттон-Вудс жүйесі АҚШ-тың экономикалық ықпалын күрт күшейтіп, оның гүлденуі мен баюына қолайлы мүмкіндіктер ашып берді. Ұжымдық қауіпсіздік идеясы. Соғыстан кейінгі кезеңдегі жаңа жағдайлардағы ұжымдық қауіпсіздік идеясы 1945 жылы құрылған БҰҰ-да жүзеге асырылуға тиіс болды. БҰҰ-ның Жарғысы қауіпсіздіктің жаңа халықаралық ұйымын құрды. Бұл Жарғының негізгі қағидасы -- шыдамдылық көрсетіп, мейірімді көршілер сияқты бір-бірімен тату-тәтті бейбіт қатар өмір сүру болып табылады. Жарғы БҰҰ-ның мүшелерін теңдік, егемендік, халықтардың өзін-өзі билеуі, бөтен аумаққа тиіспеуге және бөтен істерге араласпау қағидаларын құрметтеуге негізделген достық қарым-қатынастарды дамытуға міндеттейді.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Шығыс елдері. Соғыс жылдарындағы Азия және Африканың барлық елдеріндегі ұлт-азаттық қозғалыстар халықтардың антифашистік күресімен бірлесе отырып, империалистік елдердің отарлық езгісіне қарсы объективті түрде бағытталды. Социализмнің бір елдің шеңберінен шығып, оның дүниежүзілік жүйеге айналуы Шығыс халықтарының ұлт-азаттық күресіне орасан зор ықпал етті. Империалистермен ұзаққа созылған табан тірескен күрестен кейін Үндістан, Индонезия, Цейлон, Бирма, Қытай, Египет, Сирия, Ливан және Пәкістан халықтары өз тәуелсіз-дігіне қол жеткізді. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін бүкілт халық-тық күрес нәтижесінде 25 жыл ішінде Азия және Африка құрлығының 60 мемлекеті өз бостандығын алды. Дегенмен бұл елдердің алдында әлі де болса толық әлеуметтік-экономикалық даму үшін ұзақ жолғы күрес тұрды.
КСРО мен ҚХР-дың қарым-қатынасы. Кеңес үкіметі ҚХР құрылған алғашқы күннен бастап-ақ барлық күш-жігерлерімен кеңес-қытай достығын нығайтуға және ынтымақтастықты өрістетуге ұмтылды. КСРО Қытайды мойындау және онымен дипломатиялық қарым-қатынас орнату туралы мәлімдеме жасаған алғашқы мемлекет болды. 1950 жылы екі ел арасында достық одақ және өзара көмек туралы шартқа қол қойылды. Қытай КСРО-дан техника мен жабдықтар сатып алуға жеңілдік несие алды. Қытайға мындаған Кеңес мамандары барды, Қытай-Шығыс темір жолы және Порт-Артур әскери базасы Қытайға берілді. КСРО ҚХР-дың зауыттарына арнап жабдықтар, ауыл шаруашылығы машиналарын, автомобильдер, темір жол материал-дарын жіберді. 1953 жылы ҚХР бірінші бес жылдық жоспарды жүзеге асыруға кірісті.
Осы жылдары кеңестік көмек бұрынғыдан да үлкен көлемге ие болды. КСРО ҚХР-ға 169 кәсіпорын құрылысын салуға көмектесті. Осылайша ҚХР-дың бастапқы құрылу кезеңінде қытай-кеңес қарым-қатынасы тұрақтылығымен, өзара сенім көрсетуімен, достық қарым-қатынастарымен ерекшеленді. Жапония мен Қытайдағы жағдай. Екінші дүниежүзілік соғыс-тан кейін Жапония мен Қытайдағы жағдай бір мәндес болған жоқ. Жапонияның жағдайы АҚШ-тың жаулап алу режімімен сипатталды. Соғыстан кейін ел экономикасы әбден әлсіреді. 1946 жылы басқыншы өкіметтердің бақылауымен парламент сайлауы өткізілді. 1947 жылы парламент американ кұқықтанушыларының белсенді кеңесі жағдайын-да құрастырылған жаңа Конституцияны қабылдады. 1949 жылғы Қытай революциясының жеңісіне байланысты АҚШ-тың Жапониядағы саясатының мақсаттары өзгерді. Жапония аймақта АКШ-тың мүдделерін корғаған Американың одақтасына айналды.

2. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі отарсыздандыру (деколинизация) процесі
Отарсыздандыру деп үстемдікке, мандаттық аумаққа, тәуелді аумақтарға, отарларға тәуелсіздік, толық егемендік беру процесі түсініледі. Бұл процесс бейбіт және қарулы құралдардың көмегімен жүзеге асты.
Отарсыздандырудың алғы шарттары: Екінші дүниежүзілік соғыста Германия, Италия және Жапонияның жеңілуі; ана елдердің өз отарларына (әсіресе Франция мен Голландия) бақылауының әлсіреуі, отарлардың (әсіресе ағылшын доминиондарының) ықпалы мен әлеуетінің артуы; елдердің көпшілігінде қарулы сипатқа ие болған жаппай ұлт-азаттық қозғалысты өрістету; қырғи-қабақ соғыстың әсері.

1-Сурет. 1945 жылдан кейінгі отарсыздандыру.(1 этап)
Отарсыздандыру процесінің бірнеше кезеңдері бар.
Бірінші кезеңде (1943-1956 жж.) отарсыздандыру процесі негізінен Азия мен Солтүстік Африканы қамтыды. Еуропа елдері Палестина мен Иорданияны (Англия), Ливан мен Сирияны (Франция) басқару мандаттарынан бас тартты. Итальяндық және жапондық колониялар мен мандаттық аумақтардың тағдыры шешілді. Англия Үндістанға тәуелсіздік берді (1947), бұрын оны екі мемлекетке - Үндістан мен Пәкістанға, Цейлон аралына (Шри-Ланка) және Бирмаға бөлді. Индонезия (1945 ж. 17 тамыз), Вьетнам (1945 ж. 2 қыркүйек) тәуелсіздігін жариялады. Олар ұзақ қарулы күресте өз тәуелсіздігін қорғады. 1953 жылы Франция Камбоджа мен Лаостың тәуелсіздігін мойындады. 1946 жылы Америка Құрама Штаттары Филиппинге тәуелсіздік берді.
1956 жылы Египетке қарсы француз-британ агрессиясы сәтсіздікке ұшырағаннан кейін Англия Суданның толық егемендігін, ал Франция Тунис пен Марокконың тәуелсіздігін мойындады.
Бірінші кезеңде коллиерлер иеліктердің едәуір бөлігін өз қарамағында ұстауға тырысты. Тәуелсіздікті отарлық мемлекетте ұстау мүмкін болмай қалған мемлекеттер ғана алды. Алайда, 1956 жылдан кейін Англия мен 1958 жылдан бастап Франция өздерінің отаршылдық иеліктерінен бас тарту жолына түсті.
Екінші кезеңде (50-жылдардың соңы-60-жылдар) отарсыздандыру процесі негізінен Африканы қамтыды. 1957 жылы Англия Ганаға, Малайзияға, ал 1958 жылы Гвинеяға тәуелсіздік берді. Бұрылыс кезеңі Африка жылы деп аталатын 1960 б. Биыл 17 мемлекет жұмыстан шықты: Габон, Дагомея, Жоғарғы Вольта, Кот-д'Ивуар, Чад, Орталық Африка Республикасы, Конго (Браззавиль), Республика! Конго (Заир), Камерун, Мавритания, Мали, Нигерия, Мадагаскар, Сенегал, Сомали, Того.
2-Cурет. Отарсыздандырудыің 2ші этабы.
Одан кейінгі жылдары британдықтарды және Шығыс Африкадағы иеліктерді отарсыздандыру процесі басталды. 1961 жылы Танганика, 1962 жылы - Уганда, 1963 жылы - Кения, 1964 жылы - Занзибар, Замбия, Малави, 1965 жылы - Гамбия тәуелсіздік алды. Осылайша, 1960 жылдардың ортасына қарай Тропикалық Африка елдерінің көпшілігі бағаналық қысымнан құтылды.
Үшінші кезеңде (70-жылдар) соңғы ең көне отаршылдық империя - португалдар құлады. Гвинея-Бисау ұзаққа созылған қарулы күрестен кейін бірінші болып тәуелсіздік алды (1973). Гвоздика революциясы нәтижесінде Португалияда әскери диктатура құлатылғаннан кейін (1974 ж. сәуір) басқа португал отарлары да тәуелсіздік алды: Кабо-Верде аралдары, Ангола, Мозамбик, Сан-Томе және Принсипи.
Бұл деколонизацияның соңы емес еді. Төртінші кезеңде (80-90 жж.) отаршыл империялардың соңғы қалдықтарында тәуелсіздік алды. Сонымен, 1980 жылы Оңтүстік Родезия (Зимбабве) мәселесі түпкілікті шешілді, 1982 жылы Англия Белизге тәуелсіздік берді, 1990 жылы әлемдік қауымдастықтың қысымымен Оңтүстік Африка Намибияға тәуелсіздік берді, 1997 жылы Қытай өз егемендігін қалпына келтірді. Гонконг, 1999 жылы - Макао үстінде.
Осылайша, ХХІ ғасырдың табалдырығында. отаршыл империялар жойылды. Алайда саяси тәуелсіздік алған жас мемлекеттер экономикалық тәуелсіздікке қол жеткізе алмады. Олардың басты мәселесі артта қалу болды, оны жас мемлекеттердің көпшілігі жеңе алмайды. Соғыстар, індеттер, ашаршылық, қаржылық қарыздар, этникалық және аумақтық мәселелер үйреншікті жағдайға айналды.

3. Халықаралық ұйымдар
Халықаралық ұйымдар - мемлекеттердің немесе олардың құрылымдарының, сондай-ақ қоғамдық ұйымдардың, ұлттық қоғамдардың, үкіметтік емес сипаттағы қауымдастықтардың, әртүрлі мемлекеттердің атынан жүретін жеке мүшелердің бірлесуі; қоғамдық өмірдің әртүрлі (саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени, ғылыми-техникалық және т.б.) салаларында ортақ мақсаттарға жету үшін құрылады және халықаралық әріптестіктің аса маңызды түрі болып табылады.
Халықаралық ұйымдар XIX ғ. екінші жартысында пайда болды, ол ұлттық мемлекет шеңберінен шыққан дамыған экономикалық және әлеуметтік-саяси қатынастардың түбегейлі жаңа мәселелердің, трансұлттық міндеттердің шешімін табуда бірлесудің, халықарaлық күшті жұмылдырудың объективті қажеттілігінен туды. Алғашқы бұқаралық халықаралық ұйымдар - 1863 ж. швейцарлық Анри Дюнан негізін қалаған Қызыл Крест және Бірінші интернационал - 1864 ж. Лондонда К. Маркс пен Ф. Энгельс негізін қалаған Халықаралық жұмысшылар жолдастығы. Алғашқы Халықаралық үкіметаралық ұйым -1874 ж. қүрылған Жалпы пошталық одақ. Халықаралық ұйымдардың құрылуына түрткі болған I және II дүниежүзілік соғыстар. Олар аяқталғаннан кейін әлем оның зардабын талқылап, енді болдырмау үшін тиімді, оңтайлы халықаралық қауіпсіздік жүйесін қүруға талпыныс жасады. Осылайша, 1919 ж. Ұлттар Лигасы қүрылды. 1945 ж. Сан-Францискода Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы қабылданды. XX ғасырдың екінші жартысында күрт күшейген жаһандану процестері, оған сәйкес әртүрлі елдер мен халықтардың өзара қарым-қатынасының дамуы жаңа халықаралық ұйымдардың қүрылуына септігін тигізді. XXI ғ. басында әлемде қызметі, мақсат-міндеттері, бірлесу түрі, қатысушылар саны, өкілеттігі алуан түрлі ондаған мың халықаралық ұйым бар. Бірлесу түріне байланысты халықаралық ұйымдар үкіметаралық және үкіметтік емес болып бөлінеді. Үкіметаралық халықаралық ұйымдар мемлекеттер арасындағы келісімдер мен шарттардың негізінде құрылып, қызмет етеді.

3.1 Біріккен Ұлттар Ұйымы
Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) -- халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтауға, халықтар арасындағы достық қатынастарды дамытуға, халықаралық ынтымақтастыққа қол жеткізуге және мемлекеттердің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.