Екінші деңгейлі банктердің құнды қағаздар нарығын құрастырудағы және дамытудағы ролі

Жоспар

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК ЖӘНЕ ОНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕЛУІ
1.1 Құнды қағаздар нарығына түсінік және оның мемлекеттік реттелуі ... ... ... ...5
1.2 Қазақстан Республикасының құнды қағаздары және оның түрлері ... ... ... ...11

2. ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫН ҚҰРАСТЫРУДАҒЫ ЖӘНЕ ДАМЫТУДАҒЫ РОЛІ
2.1 Қазақстан Республикасының жалпы қор нарығындағы жағдайына талдау..16
2.2 «Банкцентркредит» АҚ.ның құнды қағаздар нарығындағы қызметіне талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20

3. ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНДАҒЫ ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ
3.1 Екінші деңгейлі банктердің ссудалық қоржындарын қорғау ... ... ... ... ... ... ..24
3.2 Вексель және оның екінші деңгейлі банктердің активті операцияларының дамуындағы ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...34

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

1. Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы туралы түсінік және
оның мемлекеттік реттелуі
1.1 Құнды қағаздар нарығына түсінік және оның мемлекеттік
реттелуі ... ... ... ...5
1.2 Қазақстан Республикасының құнды қағаздары және оның
түрлері ... ... ... ...11

2. ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ Банктердің ҚҰНДЫ қағаздар нарығын ҚҰРАСТЫРУДАҒЫ ЖӘНЕ
ДАМЫТУДАҒЫ РОЛІ
2.1 Қазақстан Республикасының жалпы қор нарығындағы жағдайына талдау..16
2.2 Банкцентркредит АҚ-ның құнды қағаздар нарығындағы қызметіне
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20

3. ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ Банктердің ҚҰНДЫ қағаздар нарығындағы даму
перспективалары
3.1 Екінші деңгейлі банктердің ссудалық қоржындарын
қорғау ... ... ... ... ... ... ..24
3.2 Вексель және оның екінші деңгейлі банктердің активті операцияларының
дамуындағы
ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 30

ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..33
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...34

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаев 2007 жылдың 28 ақпанында өткен Парламент палаталарының
бірлескен отырысындағы Жаңа Әлемдегі Жаңа Қазақстан атты Қазақстан
халқына дәстүрлі Жолдауында: "Тәуелсіздікке қолымыз жеткен алғашқы күннен
бастап сіздер мен біздер барлық қажыр-қайратымызды жұмсап, еңсесін
асқақтатқан Жаңа Қазақстан барған сайын нық сеніммен алға басып келеді.
Дамудың өзі таңдаған даңғылына түскен еліміздің атағы шартарапқа таралып,
әлемдік қоғамдастықтың алдындағы абыройы да жылдан жылға артып отыр. Біз
экономикамыз мен мемлекетіміздің берік іргетасын қаладық. Қазақстанның
алдағы дамуы, кемел келешегі экономикалық, әлеуметтік, саяси және әкімшілік
тұрғыда жан-жақты сараланып, түбегейлі жаңа кезеңге батыл қадам бастық",-
деп Елбасымыз Қазақстан халқына жарқын болашағымыз біздің қолымызда
екендігіне тағы да көзімізді жеткізді.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев
Қазақстан – 2030 Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі қауіпсіздігі
және әл-ауқатының артуы халыққа Жолдауында: Біздің салауатты экономикалық
өрлеу стратегиямыз мықты нарықтық экономикаға, мемлекеттің белсенді рөліне
және айтарлықтай шетел инвестицияларын тартуға негізделеді. – деп
айтқандай, бағалы қағаздар нарығындағы банктің іс-әрекеті – нарықтық
экономиканың маңызды құрылымдарының бірі.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың
Қазақстан халқына 28 ақпан 2007 жылғы Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан
Жолдауының бесінші бөлімінде жаңа кезеңнің негізгі міндеттері Қазақстан
әлемдік тауарлар, қызметтер, еңбек ресурстары, капитал, осы заманғы идеялар
мен технологиялар рыногының шын мәнінде ажырағысыз да серпінді бөлігіне
айналуы үшін біз он басты міндетті шешуге тиіспіз., - оның ішіндегі:
Бірінші міндет – экономиканың тұрлаулы дамуын жай қамтамасыз етіп, ұстап
тұру емес, оның өсуін басқару барысындағы міндетіміз Біздің тиімді жұмыс
істейтін қор рыногын құруымыз керек. Оның дамуы халықты өз салымдарын
бағалы қағаздарға белсенді инвестициялауға тартпайынша мүмкін емес.
Жоғарыда аталған Президент Жолдауында: Алтыншы бағыт – Ырықтандыру
жағдайында қаржы жүйесінің орнықтылығы мен бәсекеге қабілеттілігінің жаңа
деңгейі, - деп атап көрсеткендей бағалы қағаз нарығын Бесіншіден, біз
тиімді жұмыс істейтін қор рыногын құруымыз керек. Халықты өзінің жинақ
ақшасын бағалы қағаздарға салуға кеңінен тартпайынша, оның дамуы мүмкін
емес. Халықты инвестициялық сауаттылық әліппесі бойынша нысаналы оқыту
бағытында ауқымды жұмыстар жүргізу де қажет, - деп атап ерекше міндеттеді.
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Президентіміз Жаңа әлемдегі жаңа
Қазақстан атты халыққа Жолдауында: Қазақстанның банк жүйесі тарапынан
экономиканың келешегі зор секторларына нарықтық жағынан орнықты қолдау
көрсетуі үшін жағдай жасалуын және банктердің өңірлік экономикалық
жобаларға, соның ішінде мемлекеттік – жеке меншік әріптестік шеңберінде
қатысуын бағалы қағаздар нарығын күшейту қажет, – деп айтқандай, бағалы
қағаздардың біздің елімізде банктер мен басқа несиелік институттардың даму
болашақтары бойынша сұрақтары ерекше болып келеді.
Қазақстан Республикасы өз егемендігін алғаннан соң өз экономикасына, өз
заңына ие болды. Осымен байланысты бағалы қағаздар нарығын дамыту
қажетті болып табылады. Ал бағалы қағаздар нарығы қазір біздің елімізде
жаңа даму үстінде.
Статистикалық деректерге сүйене отырсақ Қазақстан қор биржасында
(КАSE) жасалған операциялар көлемі нарықтың барлық секторында 4425,3
миллион долларға жетті,яғни 682,9 миллиард теңгеге 2006 жылдағы осы кезең
кезіндегі операциялар көлемімен 2007 жылғы операцияларды салыстырсақ олар
долларлық эквивалентте 1,39 есе өскен.
Әрине мұндай жағдай біздің қор нарығының жаңа даму үстінде екендігін
көрсетеді. Теориялық материалдарға сүйене отырып, және тәжірибе
материалдарды талдай отырып мен өзім бұрыннан бері мүдделі болып жүрген
тақырыбымды, яғни бағалы қағаздар нарығындағы банктердің рөлін осы
дипломдық жұмысымда толығырақ ашып қарастыруға тырыстым.
Әрине құнды қағаздар нарығының банктерсіз қалыптасуы мүмкін емес.
Кез–келген елдің құнды қағаздар нарығын немесе қор биржасын алып
қарастырсақ банктердің осы елдің бағалы қағаздар нарығында банктердің
алатын рөлі өте зор. Ал біздің елде осы бағалы қағаздар нарығында
банктердің алатын рөлі қаншалықты маңызды екендігін мен өзімнің дипломдық
жұмысымда ашып қарастыруға тырыстым.
Мен өз курстық жұмысыма осы тақырыпты алу себебім, бұл осы тақырыптың
зерттелмей қалмауы емес бірақ диалектикалық ізденімде шек жоқ демекші,
мен өз курстық жұмысымда осы тақырыптың тереңдеу ашылмай қалған кездерін
ашып түсіндіруге тырыстым.
Құрылымдық жағынан курстық жұмыс: кіріспе, үш тараудан және
қорытындыдан тұрады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасындағы құнды қағаздар
нарығын құрастырудағы және дамытудағы екінші деңгейлі банктердің ролін
анықтау.
Жұмыстың басты мақсатына жетуде келесі міндеттер қарастырылды:
-Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы туралы түсінік және
оның мемлекеттік реттелуі;
-коммерциялық банктердің бағалы қағаздар нарығындағы қызметтеріне
талдау;
-банктердің бағалы қағаздар нарығындағы даму перспективалары;
Жұмыстың зерттеу пәні ретінде екінші деңгейлі банктердің құнды қағаздар
нарығын құрудағы қаржылық қызметтері болып табылады.

1.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР ТУРАЛЫ ТҮСІНІК ЖӘНЕ ОНЫҢ
МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕЛУІ

1.1 Құнды қағаздар нарығына түсінік және оның мемлекеттік реттелуі

Нарықтық экономика әр түрлі нарықтар жағдайын өзіне енгізеді. Сол
нарықтардың бірі қаржы нарығы болып табылады.
Қаржы нарығы – ақша қаражаттарын экономикаға қатысушылардың арасында
өзара бөлетін нарық болып табылады. Басқаша айтқанда оны экономиканың
жүрегі деп айта аламыз, қаржы нарығының көмегімен бос қаржы ресурстары бір
жерге жинақталып, оны тиімді қолдана алатын тұлғаларға бағыттайды. Қаржы
нарығының элементтері бағалы қағаздар нарығы немесе қор нарығы болып
табылады. Бағалы қағаздар нарығы – бұл несиелік қатынастарды дамытатын
және меншіктестікті бағалы қағаздар арқылы жүзеге асыратын нарық.
Қаржы қаражаттарын бағалы қағаздар арқылы таратудың маңызы, ол бағалы
қағаздардың нарықта еркін айналу мүмкіншілігі болып табылады. Сондықтан,
өз қаржысын белгілі бір өндіріске бағалы қағаздар сатып алу арқылы салған
тұлға, өз қаражаттарын толық немесе белгілі бір бөлімін, бағалы
қағаздарды сату арқылы қайтара алады. Және осы кездегі оның іс- әрекеті
өндіріс рпоцесіне әсер етпейді себебі ақша кәсіпорыннан алынбайды.
Бағалы қағаздарды еркін сатып алу, сату мүмкінділігі, салымшы кез
келген шаруашылық жобаға қаражатын қанша уақытқа салам десе, сонша
уақытқа салуға еркіндік береді.
Бағалы қағаздар нарығының пайда болуы және дамуы өндіріс және сауда
қызметінің даму себебінен оған қосымша қаражат тарту қажеттілігінен
туындайды. Өндіріс көлемінің өсуіне байланысты және, әрі қарай дамыту үшін
бір немесе бірнеше кәсіпкердің қаражаты жеткіліксіз болды.Сондықтан
көбірек тұлға-лардың қаржысын тарту қажет болды. ХIХ – шы ғасырдағы
теміржол салудың дамуы көптеген ақша қаражаттарын қажет етті. Осы кезеңде
бағалы қағаздар нарығы жақсы дами бастады.
Бағалы қағаздардың қаржы ресурстарын тарту құралы ретінде пайда болуы
белгілі дәрежеде шаруашылық қызметке байланысты тәуекел мәселесін шешуге
көмек береді. Егерде белгілі бір тұлға үлкен тәуекелге бел буса, онда ол
бағалы қағаздардың үлкен қоржынын сатып алады, ал керісінше жағдайда бір
немесе бірнеше бағалы қағаздарды сатып алумен шектеледі. Бағалы
қағаздардың мұндай қасиеті жаңа тауар өндіретін немесе жаңа қызмет
көрсететін кәсіпорындар үшін өте тиімді болып табылады.Себебі, мұндай
жағдайда банктен несие алу өте қиын мәселе болып табылады. Акциялар
шығару жаңа кәсіпорындардың, жаңа жобаларын қаржыландыруға мүмкіндік
береді.
Салымшылар үлкен тәуекелге барады, бірақ олжалы жағдайда олар үлкен
пайда табады. Мысалға IВМ кәсіпорыны да барында тәуекелі бар кәсіпорын
ретінде пайда болған.
Ұдайы салымшылар санын өсіру үшін қағаздар шығарылуы мүмкін. Осының
нәтижесінде ақша қаражаттарының тарту көлемін ұлғайтуға болады.Осы
айтқандарымыздың барлығын қортындылай отырып келесідей тұжырым айта
аламыз:
Қор нарығының бірінші қызметі салымшылардың қаражаттарын шаруашылық
қызметін көлемін ұлғайту үшін қолдану.
Екінші қызметі – ақпараттық, яғни ол экономиканың коньюнктурасы жайлы
ақпарат береді, және салымшыларға капиталдарын қайта салуы керектігі жайлы
ақпарат береді. Берілген ақпарат бағалы қағаздардың курстық бағасында
көрсетілген. Мысалы: белгілі бір кәсіпорынның акциясының бағасы өссе, онда
ол осы кәсіпорынның шаруашылық қызметінің өсуін білдіреді және
керісінше. Және осындай жағдай қор нарығымен жалпы экономикаға тән.
Бағалы қағаздардың курстық бағасының төмендеуі экономиканың тоқырауын
білдіреді және керісінше. Бұл тәртіптің терістік жағдайлары да болады,
бірақ көп жағдайда қор нарығы экономика қозғалысының бағытын дұрыс
анықтайды. Бұған келесі жағдайлар дәлел бола алады.
Қазақстанның қор нарығының дамуы 1997 жылдың 2 – ші жартысында
байқалды. Дәл осы кезеңде сауда санының ең үлкен саны тіркелді, сауда
тізімінде Республиканың 13 компаниясының 24 акциясы орын алды және олардың
кейбіреулернің 20 миллиард теңгеден асып түсті. ”Қазақтелеком” Акционерлік
қоғамының акциясының курсы 1997 жылдың қыркүйек – қараша айларында 1200 –
1500 теңгені құрады, ал сату курсы 1400 - 1800 теңгеге тең болды. Бұл
акцияларға инвестиция салғандар жақсы түсіндірілмейді, жалпы
Қазақстанның экономикасының төмендеуімен түсіндіріледі. Осылайша қор
нарығындағы жағдай экономиканың алдағы жағдайы жайлы мәлімет береді.
Мынадай кезектіліктің пайда болуы және қор нарығымен экономикалық
коньюнктураның байланысы келесіден туындайды, салымшылар белгілі бір
кәсіпорынның болашақ шаруашылық жағдайын талдау үшін әрдайым мәліметтер
жинап оларды талдайды. Егер алынған мәлімет оңтайлы болса, олар
қағаздарды сатып алады, ал керісінше болған жағдайда сатады.
Осының нәтижесінде бағалы қағаздардың курстық бағасы кәсіпорынның
шаруашылық жағдайының қорытындысы білінбей жатып өзгереді. Қор нарығының
жағдайы экономиканың тұрақты дамуына үлкен әсер етеді, бағалы
қағаздардың бағасының аз уақытта күрт түсуі, экономиканың тоқырауына
әкеледі.
Салымшылар мұндай жағдайда әдетте өздерінің тұтыну қажеттіліктерін
азайтады, тауарлар мен қызметтерге сұраныс азаяды, кәсіпорындарда өткі-
зілмеген өнім жинала бастайды, олар өндірісті азайтып жұмыскерлер санын
қысқарта бастайды, ол тұтыну деңгейін одан әрі қысқарта түседі. Сонымен
қатар курстық бағаның төмендеуі жаңа бағалы қағаздар шығару арқылы қаражат
тарту мүмкіндігін азайта түседі.
Бағалы қағаздар нарығын ақша нарығы және капитал нарығы құрайды. Ақша
нарығы – бұл нарықта қысқа мерзімді бағалы қағаздар айналысқа түседі. Егер
де қағаз нарықта бір жылға дейін айналса онда ол ақша нары-ғының құрамы
ретінде қарастырылады. Ақша нарығы шаруашылық субьек-тілердің қысқа
мерзімді қаржыландыруға қызмет етеді.
Капитал нарығы - бұл нарықта бағалы қағаздар немесе қағаздар мерзімсіз
бір жылдан айналыста болады. Капитал нарығы шаруашылық субьектілерді ұзақ
мерзімде қаржыландыру үшін қызмет етеді.
Ұйымның құрылымы бойынша бағалы қағаздар нарығын екіге бөледі. Бірінші
және екінші нарық. Бірінші нарықта бағалы қағаздың алғашқы орналасуы
жүзеге асырылады. Кез – келген бағалы қағаз алғаш рет бірінші нарықта
қарастырылады. Осылайша “Бірінші нарық” термині жаңа шығарылған бағалы
қағаздарды сатуға жатады. Бірінші нарықта бағалы қағазды сату арқылы оны
шығарғандар өздеріне қажетті қаржы қаражаттарын алады, ол қағаздар бірінші
ұстаушылар қолына түседі. Осылайша, бірінші нарық функциясы жаңа капитал
тартудан тұрады.
Бағалы қағаздар заңды тұлға-лармен шығарылады. Бағалы қағаздарды
шығарушы тұлғалар эмитент - деп аталады, ал қағаздарды шығару эмиссия деп
аталады. Бағалы қағаздарға өз қаражатын салушы заңды немесе жеке тұлға
“инвестор” деп аталады. Қор нарығында қағазды сатып алушылардың
негізгілері заңды тұлғалар болып табылады, көбінесе банктер, сақтандыру
ұйымдары, инвестициялық, зейнетақы қорлары, өйткені көбінесе осылар үлкен
қаражат соммаларына ие.
Қор нарығында “институционалдық инвестор” термині бар, ол біреудің
активтеріне ие болатын мамандарға жатады, немесе тартылған қаражат арқылы
қаржылық активтерге ие кәсіпорындарды атайды. Алғашқы инвес-тор бағалы
қағазды сатып алғаннан соң ол оны басқа тұлғаларға қайта сатуға еркінді,
ал олар оны басқа салымшыларға сатуға ерікті. Бағалы қағазды алғашқы және
одан кейінгі қайта сату екінші нарықта жүзеге асады.
Бағалы қағаздардың айналысы жүзге асатын нарық екінші нарық деп
аталады. Бұл нарықта эмитент үшін қаржы ресурстарын тарту жүзеге
асырылмайды, тек қана келесі инвесторлар арасында ресурстардың қайта
бөлінуі байқалады. Екінші нарық қайта сату механизмі болып табылған-дықтан
инвесторларға қағаздарды еркін сату мүмкіндігін тудырады. Екінші нарық жоқ
болған жағдайда немесе дұрыс дамымаған жағдайда бағалы қағаздарды қайта
сату мүмкіндігі болмайтын еді, ол инвесторлардың қағазды сатып алуға
мүддесіз болуына әкеледі. Мұның нәтижесінде қоғам ұтылыста болады, себебі
көп кәсіпорындар негізінен жаңа кәсіпорындар қажетті қаржы ресурстарын ала
алмайтын еді.
Екінші нарық құрылымына биржалық және биржадан тыс нарықтарға кіреді.
Екінші нарықтың былай бөлінуі бағалы қағаздардың барлығы биржада айнала
алмайтынын дәлелдейді.Тарих бойынша алдымен биржадан тыс нарық пайда
болған, содан кейін бағалы қағазадар арқылы жасалатын операциялар көлемі
өсу нәтижесінде қор биржалары пайда болды. Алдында айтылғандай биржада
бағалы қағаздардың барлығы айнала алмайды. Әдетте мұндай жағдайды тұрақты
компаниялардың бағалы қағаздары айналысқа түсе алады.
Ал қаржылық жағдайы тұрақсыз жас компаниялардың бағалы қағаздары
биржадан тыс айналады. Әр компания өзінің бағалы қағаздарын биржада
айналдыруға тырысады, өйткені бағалы қағаздары биржада айналысқа түссе, ол
жағдай әдетте компанияның тұрақты екендігін дәлелдейді.
Эмитенттер бойынша қор нарығы мемлекеттік және мемлекеттік емес
бағалы қағаздар болып бөлінеді.
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар нарығы қаржы ресурстарын кәсіп-
орындарға жинауға әсерін тигізеді.
Мемлекеттік бағалы қағаздар нарығы екі негізгі мәселені шешуге
әсер етеді.Мемлекет өзіне қажетті ақша ресурстарын жинап алады және
мемлекеттік бюджеттің дифицитін жабады.
Мемлекет экономикадағы пайыздық қойылымды реттейді, пайыздық қойылым
ақшаның бағасы болып табылады, сондықтан ақша ұсынысынан тәуелді
болады.
Егер Ұлттық банк кәсіпкерлік белсенділікті пайыздық қойылымды
төмендету арқылы ынталандырам десе, онда ол мемлекеттік бағалы қағаз-дарды
сатып ала бастайды.
Бұл жағдайда экономикаға қосымша ақша массасы түседі және пайыздық
қойылымы төмендейді. Егер ұлттық банк тез экономикалық өсімі инфляцияға
алып келеді деп есептесе, онда ол мемлекеттік бағалы қағаздарды сата
бастайды, ал ол пайыздық қойылымның өсуіне және кәсіпкерлік
белсенділіктің тұрақтануына әкеледі.
Мемлекет инвесторлар мен эмитенттердің қызметерін реттеп отырса,
бағалы қағаздар нарығы өз қызметтерін тиімді орындайтын еді.
Мемлекеттік реттеу келесі жолдармен жүзеге асырылады:
-Эмитенттер мен бағалы қағаздар нарығына қатысушыларының қызметтеріне
міндетті талап қою арқылы;
-Шығарылған бағалы қағаздарды тіркеп және эмиссия талаптарының
орындалуына бақылау жүргізу арқылы;
-Бағалы қағаздар нарығына қатысушылардың қызметін лицензиялау арқылы;
-Бағалы қағаздар нарығын мемлекеттік реттеуде, бағалы қағаздар бойынша
ұлттық комиссия негізгі роль атқарады.
Ол бағалы қағаздар нарығына қатысушылардың қызметіне бақылау жасайды
және мемлекеттік емес бағалы қағаздарды эмиссиялау стандарты-мен
анықтайды. Банктік және несиелік мекемелердің қызмет атқаруына бақылауды
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі атқарады.Бағалы қағаздар нарығына
қатысушылардың қызметін реттеуде қор нарығының өзіндік реттелетін ұйымдары
орын алады, олар Қазақстан Республикасының бағалы қағаздары бойынша ұлттық
комиссия рұқсатымен құрылады. Бағалы қағаздар нарығы өз қызметін тиімді
атқара алады, егерде ол қаржылық махинациялармен, заңсыз бәсекелестіктен
қорғалса. Осыған байланысты бағалы қағаздар нарығының қызметін жүзеге
асыруда мемлекеттік заң тарапына оған көптеген талаптар қойылады. Бірінші
бағалы қағаздарды шығару бойынша белгілі әдістер жүргізіледі. Қағаздар
шектелген немесе шектелмеген тұлғалар тізімдер арасында айнала алады.
Егерде шығару талабы бойынша бағалы қағаздарды шектеусіз тұлғалар арасында
берсе мұндай эмиссия ашық эмиссия деп аталады, егерде бағалы қағаздар
орналасуы шктеулі тұлғалар арасында болса мұндай эмиссия жабық эмиссия
деп аталады.
Жабық немесе ашық эмиссия кезінде иеленушілердің саны 500 – ден астам
болған кезде және эмиссия көлемі 50000 минималды еңбек ақы көлемінен асса,
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар бойынша ұлттық эмиссиясында
тіркеуге алынуы тиіс.
Инвестор өзінің қағаздарын тіркеуге алынғаннан кейін сата алады. Ашық
эмиссия кезінде эмитент өзінің қаржылық жағдайы жайлы ақпарат беріп отыруы
қажет, және ол мерзімдік басылымға қаржылық жағдайын жазу керек, ол
баспаның тиражы 50000 экземплярдан аз болмауы керек. Жыл сайын эмитент
бағалы қағаздар бойынша ұлттық комиссияға бағалы қағаздар жағдайы жайлы
есеп беруі керек, сонымен қатар бағалы қағаздар иелеріне де егерде олар
талап етсе.
Екіншіден қызметтік ақпаратты қолдануына бақылау жүргізіледі. Қызметтік
ақпаратты білуші тұлғаларға оларды үшінші тұлғаларға жариялауға рұқсат
берілмейді. Қызметтік ақпаратқа ие тұлғаларға келесілер жатады:
-эмитентті және бағалы қағаздар нарығына қатысушылрады басқарушы
органның қызметтік тұлғалары;
-эмитенттің немесе бағалы қағаздар нарығына қатысушылардың аудиторлары;
-көрсетілген ақпаратқа ие мемлекеттік органдардың қызметкерлері.
Үшіншіден бағалы қағаздар нарығандағы жарнамалық қызмет реттеледі.
Бағалы қағаздарды және төленген немесе есептелген табыстар туралы
ақпараттар жарнама болып табылады. Жарнамаға келесілерде тыйым салынады:
-эмитенттің қызметі және оның бағалы қағаздары туралы нақты емес
ақпарат беруге;
-болжамды табыс көлемін көрсетуге немесе кепілдік етуге;
-жарнаманы бәсекелестікке қолдануға;
-эмиссиондық бағалы қағаздарды тіркестірмей жатып алдын ала
жарнамалауға тиым салынады.
Төртіншіден белгілі жағдайларда бағалы қағаздар нарығына қатысушылар
өздерінің бағалы қағаздармен жүргізетін опреациялары жайлы ақпарат
берулері керек, себебі бағалы қағаздар нарығында инвесторлар бір - бірімен
жалпы мүдде арқылы байланысты болып, басқа салымшыларға кері әсерлерін
тигізулері мүмкін. Сондықтан заң аффинирлендірілген тұлға түсінігін
енгізеді. Қазақстан Республикасының “Акционерлік қоғамдар” туралы заң
аффинирлендірілген тұлғаға 10% -дан астам акциясы бар тұлғаны жатқызады.
Заң талаптары бойынша акционерлік қоғамдар мұндай тұлғалар бойынша
есеп беріп отыруы қажет.
Бағалы қағаздар нарығы бойынша заң бұзушыларға заңмен сәйкес
санкциялар қолданылады.
Қазақстан Республикасында отандық бағалы қағаздаар нарығын дамыту
бойынша мемлекет тарапынан мақсатты бағытталған саясат жүргізіледі.
Қазақстан Республикасында 17.05.96 жылы бағалы қағаздар нарығын
дамыту бағдарламасы бойынша қаулы қабылданды. Бұл бағдарлама келесі
негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылды:
• Бағалы қағаздар нарығының заңдық базасының құрылуы;
• Институционалды инвесторлар жүйесінің құрылуы;
• Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымын құру;
• Бағаалы қағазадар нарығын мемлекеттік реттеу жүйесін жетілдіру;
• Бухгалтерлік және қаржылық есеп беруді реформалау;
• Бағалы қағаздар нарығының өзіндік реттелуі;
• Бағалы қағаздар нарығының кәсіби мамандарын дайындау жүйесі;
• Бағалы қағаздар нарығының ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін дамыту;
• Отандық бағалы қағаздар нарығын халықаралық қаржылық нарықтар жүйесіне
енгізуге алғышарттар жасау.
Бағалы қағаздар нарығының заңдық базасын құру бағыттрадың ішіндегі
негізгі бағыт болып табылады.
Қазіргі кезеңде бағалы қағаздар нарығының заңдық базалық инфра-
құрылымы құрылды. Ол өзіне Қазақстан Республикасының прези-дентінің және
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар бойынша ұлттық комиссиясының
заңдық және нормативті құқықтық актілерін енгізеді. Бүгінгі таңда
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар туралы заңы Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексіне және оған сәйкес қабылданған
нормативті құқықтық актілерден тұрады Қазақстан Республикасының бағалы
қағаздар нарығын реттеуде негізгі іс - әрекетті келесі заңдар атқарады:
1997 жылдың 5 наурызында қабылданған “Құнды қағаздар туралы” Қазақстан
Республикасының заңы. 1997 жылдың 5 наурызында қабылданған “Бағалы
қағаздармен істелінген операцияларды тіркеу туралы заң” 1998 жылдың 10
шілдесінде қабылданған “Акционерлік қоғамдар туралы заң”, 1997 жылдың 5
наурызында қабылданған “бағалы қағаздар туралы заңы” Қазақстан
Республикасының заңында бағалы қағаздар нарығының обьектілері мен
субьектілері анықталған, сонымен қатар бағалы қағаздарды шығару және
орналастыру талаптары қойылған, бағалы қағаздармен сауда ұйымдастыру
және оларды жүзеге асыру үшін жағдай жасауды қарастырады. 1997 жылдың 5
наурызында қабылданған “Бағалы қағаздармен жүзеге асырылған операцияларды
тіркеу туралы” заңында бағалы қағаздармен жүзеге асырылған операцияларды
тіркеу бойынша және бағалы қағаздарға құқық меншігін дәлелдейтін
ұйымдардың іс – қызметтері анықталған. 1998 жылдың 10 шілдесінде
қабылданған “Акционерлік қоғамдар туралы” заңында Акционерлік қоғамды құру
тәртібі және олардың қызметі, сонымен қатар олардың бағалы қағаздарды
шығару тәртібі.
Көрсетілген заң актілерімен қатар Қазақстан Республикасында бағалы
қағаздар нарығын реттеу көптеген нормативті құқықтық актілермен жүзеге
асырылады.

1.2 Қазақстан Республикасындағы құнды қағаздар және оның түрлері

Құнды қағаз деп – мүліктік құқыққа иелендіретін құжат түрін айтамыз.
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздарының негізгі түрлерін
қарастырайық.
Облигация – бұл несие беруші мен несие алушының арасындағы
қарыздық қатынасты дәлелдейтін құжат болып табылады. Облигация екі
негізгі элементтен құралады:
-эмитенттің облигация ұстаушыға облигацияда көрсетілген мерзімде
қайтару міндеті;
-эмитенттің облигация ұстаушыға облигацияда көрсетілген сомманы
белгіленген мерзімде қайтару міндеті;
-эмитенттің облигация ұстаушысына пайыз түріндегі табысты төлеу
міндеті.
Акциямен облигация арасындағы айырмашылық келесіде:
-Инвестор акцияны сатып алған кезден бастап эмитент компаниясының
иелерінің бірі болады. Ал облигацияны сатып алған кезде инвестор
эмитент компаниясына қарыз беруші болады.
Сонымен қатар облигацияның айналу мерзімі шектеулі болады.
Облигациялар бірқатар белгілері бойынша келесідей болып бөлінеді:
Эмитентке байланысты:
- мемлекеттік;
- административті – территориялық;
- корпоративтік;
-шетелдік;
Төлеу мерзіміне байланысты облигациялар екі үлкен топқа
бөлінеді.
Төлеу мерзімі белгіленген облигациялар:
- қысқа мерзімді;
- орта мерзімді ;
- ұзақ мерзіміді;
Төлеу мерзімі белгіленбеген облигациялар:
- мерзімсіз;
- талап етілгенге дейінгі;
- мерзімін ұлғайта алатын;
Иелену тәртібіне байланысты облигациялар атаулы болады;
Облигациялық қарыз мақсатына байланысты облигациялар келесідей
бөлінеді:
- қарапайым;
- мақсатты;
Орналастыру әдісі бойынша:
- еркін орналасатын облигациялық қарыздар;
- еріксіз түрде орналастырылатын қарыздар;
Қарыздарды қайтару түріне байланысты:
- ақшалық;
- натуралды;
Номиналды қайтару әдісіне байланысты:
- бір реттік;
- көп реттік;
Купондық табысты төлеу әдісіне байланысты:
- белгіленген купондық қойылым негізіндегі;
- малтушы купондық қойылым негізіндегі;
Айналым мінездемесі бойынша облигациялар келесідей бөлінеді:
- айырбасталатын;
- айырбасталмайтын;
Қамтамасыздандырылғанына байланысты:
- кепілдендірілген;
- кепілдендірілмеген;
Инвесторлардың салымдарының қорғалу дәрежесіне байланысты:
- сенімді облигациялар;
- макулатуралық облигациялар;
Осы аталғандарды қорытындылай келе отырып облигацияларды келесідей
мінездей аламыз:
- эмитенттің қарыздық міндеттемесі
- акционерлік қоғамдардың инвестицияларын қаржыландыру көздері
- азаматтармен ұйымдардың қаржыларын сақтау және олар бойынша
табыс алуы
Акция - бұл эмиссиондық бағалы қағаз, осы қағаз негізінде оның
иесі акционерлік қоғамның пайдасының бөлігін дивиденд ретінде
алады.
Акционерлік қоғам қарапайым және артықшылығы бар акциялар
шығаруға құқылы.
Акционерлік қоғам құрылтайшылары “ Алтын акция” шығара алады, ол
акция жарғылық капитал құруға қатыспайды және ол бойынша дивиденд
алынбайды. Ол акцияның иесі тек құрылтайшылар жиналысында шешім
қабылдау кезінде артықшылыққа ие болады.
Әдетте акция деп Акционерлік қоғамның құрылған кезіндегі бағалы
қағазды айтады. Сондықтан акция акционерлік қоғамның жарғылық
капиталына белгілі бір үлестің қосқандығын дәлелдейтін куәлік болып
табылады.
Акция шығаруға эмитентті келесі жағдайлар тартады:
Акционерлік қоғам инвесторларға акция сатып алуға жұмсалған
қаражаттарын қайтып беруге міндетті емес. Төлейтін дивиденд көлемі
табыстан тәуелсіз болады. Егер де аз табыс болған жағдайда акционерлік
қоғам дивидендті төлемей – ақ барлық табысты өндірісті дамытуға
жұмсалуы мүмкін. Акция келесідей қасиеттерге ие:
-Акция бұл меншік иелігі, яғни иесі акционерлік қоғамның иелерінің
бірі болып табылады;
-Акцияның мерзімі шектеусіз, яғни акционерлік қоғам бар болса, ақша
иесінің құқығында бола береді. Акцияға шектеулі жауапкершілік тән,
өйткені акционер Акционерлік қоғамның міндеттері бойынша жауап
бермейді. Сондықтан банкрот болған жағдайда инвестор акцияға салған
қаражатынан басқа қаражат жоғалтады. Акцияға біріктілік тән, олар бір
тұлға ретінде қарастырылады.
-Акция құжатты түрде немесе құжатсыз шарттарда жазылады түрде
шығарыла алады.
Иелену тәртібіне байланысты акциялар атаулы және көрсетушіге
бөлінеді.
Акционерлік қоғамның акциялары орналастырылған және жарияланған
болып бөлінеді. Орналастырылған акциялар деп, акционерлер сатып алған
акцияларды айтады. Акционерлік қоғам орналастырылған акцияларға қосымша
акциялар шығара алады. Олар жарияланған акциялар болып табылады.
Көлем құқығына байланысты акцияларды қарапайым және артықшылықты деп
бөледі.
Коносамент - бұл теңіздік тасымалдаудың келісім шартта көрсетілген
құжат. Коносамент бұл оның иесіне жүкті иеленуге құқық беретін құжат
бағалы қағаз.
Коносамент түрлері :
- көрсетушіге яғни - коносаментті көрсетуші жүктің иесі болып
табылады;
- атаулы, яғни коносаментте көрсетілген тұлға жүк иесі болып
табылады, атаулы коносаментті басқа тұлғаға беруге болмайды;
- ордерлік - яғни коносаментті бір тұлғадан екіншіге индоссамент
жазу арқылы жүргізіледі. Бұл коносаменттің ең кең таралған түрі.
Коносаментке қоса жүкті тасымалдауға қажетті қосымша құжаттар
берілуі керек. Коносамент ешқандай өзгертушіліктер жасау мүмкіндігі жоқ
құжат болып табылады.
Консаменттің негізгі реквизиттері:
- кеменің аты;
- тасымалдаушы фирманың атауы;
- жүкті қабылдап алушының атауы;
- жүкті жіберушінің атауы;
- жүктің атауы және оның негізгі мінездемелері;
- коносаменттің берілген жері және уақыты;
- кеме капитанының қолы;
Мемлекеттік бағалы қағаздар бұл мемлекеттік ішкі қарыздың формасы,
мұнда мемлекет қарыздық бағалы қағаздардың эмитенті болып табылады.
Мемлекеттік бағалы қағаздар арыз валютасына байланысты, валюталық
және теңгелік болып бөлінеді мерзімге байланысты қысқа мерзімді 3,
6, 9, 12 ай, ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Осы белгілеріне байланысты
бағалы қағаздардың әр түрлі мемлекеттік тілде өзіндік қысқартуларға
ие болады.
Мысалы МГКК АМБ 3 мемлекеттік бағалы қағаздар шығарғанда оларға
дүниежүзілік сертификат толтырылады, онда келесі параметрлер
көрсетіледі:
- ұлттық идентификациялық номер;
- шығару көлемі;
- айналым мерзімі;
- төлеу мерзімі;
- бағалы қағаздардың номиналды құны;
- сый ақы қойылымы;
- сый ақыны төлеу күні;
Эмитент бағалы қағаз бойынша өз міндеттемесін орындаған кезде және
бағалы қағаздың айналым мерзімі аяқталған кезде дүниежүзілік
сертификат жарамсыз деп саналады. Әдетте Мемлекеттік бағалы қағаздар
басқа бағалы қағаздардан екі негізгі артықшылыққа ие. Біріншіден
сенімділік деңгейнің жоғарылығы, Екіншіден салық деңгейі төмен болған
жағдайларда мемлекеттік бағалы қағаздармен одан алынған табыстарға
салық мүлдем салынбайды.
Чек – бұл міндетті реквизиттері көрсетілген меншік иелігіне құқық
беретін құжат бағалы қағаз пен есеп айырысудың айырмашылығы оның
субьектілік құрамында. Негізгі қатысушылар чек беруші, чек ұстаушы,
төлеуші болып табылады. Чек беруші болып чекті жазып берген тұлға
саналады, чек ұстаушы жазып берген чекті алушы тұлға болып атбылады.
Төлеуші болып чек бойынша төлем жасайтын банк табылады. Чек бойынша
есеп айырысуда тағы да келесілер алады:

- Индосант – чек ұстаушы, бұған чекті чек ұстаушы индосаментті
жазуы арқылы береді.
- Авалист – бұл чек бойынша төлем жүргізуді басқа тұлғаға
жүктейді сенімділік қағаз негізінде. Чек бойынша төлемшілер болып әр
қашанда банктер табылады немесе банкткі қызметпен айналысуға
лицензиясы бар несиелік ұйымдар.
Кейбір чекті төлеуші чек берушінің қаражаттары жатқан банкті
көрсетеді. Чек берушінің қаражаты арқылы көрсетілген мерзімде төленеді.
Чекті төлемге көрсету чек ұстаушы мен жүргізіледі . Чек ұстаушы
өзіне инкассаға қызмет көрсететін банкте чек бойынша есеп
айырысады.
Бұл жағдайда чек бойынша төлем инкассациялық тапсырма негізінді
жасалады. Егерде төлеуші төлемнен бас тартса, онда чек берушіден,
авалисттен, индосанттан. Коммерциялық банктердің депозиттік және жинақ
сертификаттары.
Депозиттік және жинақ сертификаттары - бұл тек қана коммерциялық
банктермен шығарылатын бағалы қағаздар.
Депозиттік сертификат – бұл банкте салымшының салымы бар екендігін
куәландыратын бағалы қағаз.
Егерде салымы заңды тұлға болса онда депозиттік сертификат
толтырады, ал егерде салымшы жеке тұлға болса онда жинақ сертификаты
толтырылады. Депозиттік немесе жинақ сертификатын толтыру , банктік
салым бойынша келісім шарт толтыру болып табылады. Сондықтан
сертификаттың бағалы қағаз ретіндегі ерекшелігі оның құжаттық түрде
шығарылуы, сонымен қатар сертификат атаулы және көрсетушіге болып
екіге бөлінеді.
Сертификат бланкісінде келесідей міндетті реквизиттері болуы
керек:
• Сертификаттауы “депозиттік” немесе “жинақ”;
• Сертификатты беру есебі;
• Депозиттік немесе жинақ салуы, салу күні;
• Депозиттік немесес жинақ салымының көлемі;
• Депозитке немесе салымға салынған сомманы банктік қайтару
міндеті;
• Депозитті немесе салымды қолданған үшін пайыздық қойылым;
• Төленетін пайыз соммасы;
• Банктің атауы;
• Екі жақтың қолы, банк мөрімен бекітілген.
Осы реквизиттердің біреунің болмауы бұл сертификатты жарамсыз
қылдырады. Сертификатты толтырушы банк заңға қайшы келмейтін басқа да
реквизиттер енгізуі мүмкін. Сонымен қоса сертификат банкісінде шығару,
төлеу және сертификаттың айналыс жағдайлары көрсетілуі керек. Егер
де сертификатпен банкте көрсетілмеген операция жүргізілсе, мұндай
операция есепке алынбайды.
Депозиттік және жинақ сертификаттарының айналысы Азаматтық құқық
нормасы негізінде жасалады. Сертификаттар өткізілген тауар, немесе
көрсетілген қызмет үшін төлем құралы ретінде қолданылмайды.
Депозиттік сертификаттарды сату сатып алу бойынша есеп айырысулар
қолма – қолсыз түрде жүргізіледі.
Депозит немесе салым бойынша талап ету мерзімі келген кезде,
банк салымы соммасын және ең басында келісілген пайыздық сый ақыны
төлеу керек. Азаматтарға төлем қолма – қол түрде жүргізіледі немесе
шоттарына аударылады. Егер де сертификаттардың төлеу мерзімі аяқталмай
жатып, оның иесі оның төлеуін талап етсе онда салым соммасы
қайтарылады және талап еткенше дейінгі қойылған пайыз мөлшері
төленеді.
Осылайша депозиттік және жинақ сертификаттары банктің салым
алғаны туралы жазбалы түрдегі куәлік болып табылады
Қазақстанда 1991-1994 жж. қаржы нарығы, оның құрамында құнды қағаздар
нарығы қалыптаса бастады. Осы кездегі жұмыс істеп тұрған құнды қағаздар
нарығының негізгі секторлары ретінде мыналарды айтуға болады:
1.Мемлекеттің ішкі және сыртқы міндеттемелік қағаздары (облигациялары)
тұрақты түрде айналымға шығарылып келеді.
2.Ірі коммерциялық банктердің акциялары және басқа да қаржы қағаздары
соңғы жылдары ұтымды түрде сыртқы әлемдік және ішкі ұлттық нарық
жүйесінде орналыстырыла бастады.
3.Мұнай - газ, энергетика, қара және түсті металлургия компаниялары
шығарған акциялар Қазақстанның және Орталық Азия қор биржаларында тіркеліп
бағамдалып келеді.
4.Қазақтелеком, КЕГОК, Қазақойл сияқты жаңаша құрылған
компаниялардың акцияларына сұраным жоғары қалыптасқан.
Құнды қағаздар нарығын қалыптастыру мәселесі бойынша Қазақстанда
негізінен екі түрлі ғылыми-әдістсмелік көзқарас - пікір қалыптасқан.
Алғашқы кездері экономистердің басым көпшілігі Қазақстанда нарық жүйесін
қалыптастыру үшін құнды қағаздар нарығы қажет деген пікірде болғаны
белгілі.
2. ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ Банктердің ҚҰНДЫ қағаздар нарығын ҚҰРАСТЫРУДАҒЫ ЖӘНЕ
ДАМЫТУДАҒЫ РОЛІ

2.1 Қазақстан Республикасының жалпы қор нарығындағы жағдайына талдау

2008 жылдың қаңтар – ақпан айларындағы КАSE – дағы операциялар
көлемі нарықтың барлық секторларында 4425, 3 миллион долларға немесе
682, 9 миллиард теңге эквивалентіне жетті 2007 жылдағы осы кезең
кезіндегі операциялар көлемімен салыстырғанда биылғы операциялар көлемі
1, 37 ретке долларлық эквивалентте өскен, теңгелік эквивалентте 1, 39
есе өскен. (кесте 1)
KASE – ның шетелдік валюталық секторы үлкен өсу қарқынымен
айырықшаланады. Егер де 2007 жылдың қараша – желтоқсан айларында КАSE
опрецияларының жалпы көлемінде осы сектордың үлесі 12 – ге тең
болса ол 2008 жылдың қаңтар – ақпан айларында 20, 7 – құрады. Шетелдік
валютамен байланысты операциялар көлемінің өсуі биржалық айналыстың
құрылымын жалпы өзгертті.
Теңгенің тұрақтануы КАSE – ның қалған секторларына кері әсер
етті. Жедел келісім шарт операцияларының көлемінің төмендеуі, осы
нарықты дамытуға жағдай жасалмай жатқаны көрсетеді. Осылайша жедел
келісім шарт операциялар көлемі 2008 жылдың қаңтар – ақпан айларында КАSE
секторларында жасалған операциялар көлемінің 5, 4–ын құраса, 2007
жылдың қараша – ақпан айларында осы сектордың үлесі 99,7% -ға дейін
төмендеді.
Ал 2008 жылдың қаңтар –ақпан айларында сектор көлемі 0, 011% құрады.
2008 жылдың қаңтар – ақпан айларын 2007 жылдың сйкес кезеңімен
салыстырғанда осы сектор көрсеткіші 99, 7% - ға төмендеген.
Мемлекеттік бағалы қағаздардың биржалық нарығындағы жағдай, қаржы
министрлігінің жаңадан шығарған орта мерзімді 2003 жылдың қаңтарында
КАSE–да жасалған операциялардың көлемімен құрылымы

облигациялардың жоқ болған кездерімен сай келді, бұл бұған дейінгі
қаржы құралдарының дефициттік жағдайын одан әрі ауырлата түсті.
Егерде 2008 жылдың қаңтар – ақпан айларындағы қорытындылар бойынша
нарық көлемі 246, 4 миллион долллар құраса, яғни КАSE-лық секторында
жасалған операцияларының жалпы көлемінің 7, 6 % құраса, 2007 жылдың
қараша – желтоқсан айларында 9,6-ын құрады ал 2008 жылдың қаңтар-ақпан
айларында 2007 жылдың осы айларымен салыстырғанда 70,2 % -ға өсті, ал
2002 жылғы көрсеткіш оның алдындағы жылдың көрсеткішімен салыстырғанда
35,9 % - ға кеміді. Өлшемелі тұрақтылықты мемлекеттік емес бағалы
қағаздар нарығы секторы білдіреді. 2008 жылдың қаңтар-ақпан айларының
қорытындылары бойынша осы секторда істелген операциялар көлемі КАSE
секторларының барлығында жасалған операцияларының жалпы көлемінің 2,4
% -ын құрайды, және 2007 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанад 91,4 %
құрады.
Кесте 1 -КАSE – да жасалған операциялардың көлемімен құрылымы
КаSE нарығыныңҚаңтар 2007 жылдың сәйкес Алдыңғы айға
секторы -ақпан айына
2008
Қаңтар –тренд Қараша тренд
ақпан -желтоқсан
2007 жыл 2007 жыл
млн.долл % млн.долл %
1 2 3 4 5 6 7 8
Шетелдік 914, 2 291, 2 +263, 0 +213, 815, 8 +98, 4 +12, 1
валюталар 9
20, 7% 96 0% 127 0%
Қысқа 0,500 174, 8 -174, 3 -99, 7267, 0 -266,5 -100, 0
мерзімді
келісімдер
0, 011% 5,4 % 3, 9%
Мемлекеттік 419, 4 246,4 -173, 0 +70,2 645, 5 -235,1 -35,9
бағалы
қағаздар
9, 5 % 7, 6 9, 6 %
Мемлекеттік 105,7 55,2 +50,5 +91,4 302,4 -196,7 -65,02
емес бағалы
қағаздар
1 2 3 4 5 6 7
2,4 % 1,7% 4,4 %
Репо барлығы 2985,4 2466,8 +518,5 +21,0 4778,1 +1792,8 -37,5
67,5 76,3 70,1 %
Соның ішінде 45,3 590,4 -133,1 -22,5 1458,3 -1001,0 -68,6
мемлекеттік
бағалы
қағаздар
бойынша тік
Репо

10,3 18,3 % 21,4 %
Соның ішінде
мемлекеттік
бағалы
қағаздар
бойынша 2473,0 1853,4 +619,5 +33,4 3230,8 -757,8 -23,5
автоматикалық
Репо
55,9 % 57,3 % 47,4 %
Соның ішінде 45,5 23, 0 -22,5 +98, 086,4 -40,9 -47,3
мемлекеттік
емес бағалы
қағаздар
бойынша Репо

1,03 % 0, 7 % 1,3 %
Соның ішінде 9,6 0 +9,6 2, 6 +7, 0 +264,9
мемлекеттік
емес бағалы
қағаздар
бойынша
автоматикалық
Репо

0, 096 0 +0,096 0 +0, 096
Вексельдер 0,002 % 0 % 0 %
Барлығы 4425, 3 3234,5 +1190,8 +36,8 6817,9 -2392,6 -35,1
100 % 100 % 100 %

Ескертпе – 2007-2008 жылдар аралығында KASE – нің қаржылық есептемесінен
алынды.

Мемлекттік емес бағалы қағаздар нарығындағы секторда негізгі айналым
корпоративті облигациялар бойынша байқалды. РЕПО опрецияларының
секторы анықсыздықты білдіреді. Осы секторға инвесторлардың босаған
ақшалары бағытталған, себебі оның құралдарын тиімді жағдай күткізетін
коньюнктура болып табылады.
Осы секторда істелген операциялар көлемі 2008 жылдың қаңтар – ақпан
айларында 2985,4 миллион долллра құрады, 2007 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.