Орыс тілінде эквиваленттілік сөзі эквивалентті сын есімінің ерекшеліктеріне тең

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

«Нұр-Сұлтан» қаласы Білім Басқармасы

«Қазақстандық Халықаралық Лингвистикалық Колледжі» ЖШС

Қонысова Тоғжан Нұржанқызы

АУДАРМАНЫҢ ЭКВИВАЛЕНТТІЛІГІ

Курстық жұмыс

Жетекші

Есимбетова Сауле Кадырбековна

Тапсыру күні «__»2020 ж.

Қорғау күні «__»2020 ж.

Бағалау

Нұр-Сұлтан 2020

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ3

I Аудармадағы эквиваленттілік ұғымына жалпы сипаттама

Аударма баламалығы
Аударма баламалығының түрлері
Аударма теориясының негізгі ұғымдары ретінде адекваттылығы мен баламалылығы

II Әр түрлі стильдер мен жанрлардағы эквиваленттілік

Идиомалар мен мақал - мәтелдер
Дж. К. Роулингтің «Хәрри Поттер мен пәлсапа тас. 1 тарау» кітабы
М. Әуезовтің «Абай жолы» 1 том романы
К. Швабтың «Төртінші индустриялық революция» кітабы
В. Н. Комиссаровтың жалған баламалар сөздігі

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

Қазіргі тіл білімін зерттейтін көптеген күрделі мәселелердің ішінде аударма немесе аударма қызметі деп аталатын тіларалық сөйлеу қызметінің лингвистикалық аспектілерін зерттеу маңызды орын алады. Аударманың арқасында адамдар басқа тілдегі адамдармен қарым-қатынаста болуына көмектеседі.

Аудармашының ең алғашқы мақсаты - аударылатын мәтіннің коммуникативтік қызметін сақтай отырып, оның барынша нақты және дәл болуына қол жеткізу. Аудармашының негізгі міндеті адекваттылыққа жеткенде - әртүрлі аударма трансформациясын шебер жасау.

Филологтар бұрыннан оқыған аударманың дәлділік мәселесі қазіргі уақытта "баламалылық" термині орталық болып табылатын өзге терминдерде зерттеледі. Екі мәтіннің баламалылық дәрежесі - бастапқы тілде және аударма тілінде - аударманың табыстылығы туралы айтуға мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта аударманың басты мақсаты - баламалылыққа немесе баламалылыққа қол жеткізу болып табылады.

Аударматану өзінің қазіргі жағдайында аударма процесі мен нәтижесі ретінде зерттеулердің барлық бағыттарын қамтиды. Кез келген ғылымда, аударматанудың шешілмеген мәселелері өте көп, ал ғалымдардың теориялық құрылымы аудармамен байланысты құбылыстардың мәнін анықтауға бағытталған және ғылыми ақиқатқа жақындауға талпыныс білдіреді. Аударма түпнұсқамен ғана емес, сонымен қатар, оның қалай көрсетілгенін де беруі тиіс. Бұл талап осы мәтіннің барлық аудармасына да, оның жеке бөліктеріне де қатысты. Түпнұсқаның және аударманың мазмұнының ортақтығы (мағыналық жақындығы) деңгейін анықтау үшін баламалылық және баламалылық ұғымдары енгізілді.

Баламалылық ұғымы аударманың маңызды ерекшелігін ашады және қазіргі кезде аударматанудың орталық ұғымдарының бірі болып табылады. Қазіргі аудармашылықта баламалықты анықтаудың әртүрлі тәсілдері бар. Алайда, бүгінгі таңда ең кең тараған В. Н. Комиссаровтың баламалылық деңгейінің теориясын атауға болады, осыған сәйкес аударма процесінде түпнұсқаның және аударманың тиісті деңгейлері арасындағы баламалылық қатынасы белгіленеді.

Баламалылық деңгейін зерттеу тек теория үшін ғана емес, аударма практикасы үшін де өте маңызды, өйткені аудармашының түпнұсқаға жақындығы әрбір нақты жағдайда қол жеткізе алатынын анықтауға мүмкіндік береді.

Осы курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі келесі ережелермен байланысты. Қазіргі әлемдегі ақпараттық процестер басқа елдермен өзара іс-қимыл жасаудың ерекше өзектілігі болып табылады. Аударма ерекшеліктерін білу, мысалы, ағылшын тілінен өте маңызды, өйткені аудармашылар өз қызметін жүзеге асыра отырып, олардың арасында тілдік кедергілерді алып, адамдарға көмек көрсетеді. Аудармашылар шет тіліндегі мәтіндерді сол тілдің тасымалдаушысы болып табылмайтын басқа адамдардың түсінуі үшін қол жетімді етеді. Аудармашының мәтінді аудару ерекшеліктері туралы білімі кең болған сайын, осы жұмыс соғұрлым сапалы жүзеге асырылады.

Өткізілетін жұмыстың мақсаты - мәтіннің әр түрлі функционалдық стильдердегі жанрларындағы әр түрлі кітаптар, мақал - мәтелдер мен роман баламалығын, қазіргі деңгейлермен сәйкестігін талдау.

Бұл курстық жұмыстың объектісі ағылшын мәтінінің аудармасының ерекшеліктері болып табылады. Курстық жұмыстың мақсаты: ағылшын мәтінінің мәнін және оның аудармасының ерекшеліктерін зерттеу.

Жұмыстың міндеттері:

- аудармашының қалыптасуындағы негіз ретінде аударма теориясының маңыздылығын зерттеу.

- аудармашыға кездесетін мәселелерді және оларды шешу жолдарын қарастыру .

Жұмыс құрылымы. Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Бірінші тарауда аударманың эквиваленттілігінің теориясы, оның құрылымы, тарихы, ерекшелігі, мазмұны мен міндеттері қарастырылады. Екінші тарауда аударманың эквиваленттілігін тәжірибе түрінде қолданып, тәжірибенің қорытындысы.

Аударма баламалығы

Қазақ аударматану ғылымында жиі қолданылып жүрген балама, баламалы аударма, баламалылық (эквивалент, эквивалентный перевод, эквивалентность) деген терминдердің қазірге дейін ұғымдық анықтамасы нақтылана қойған жоқ. Кей тұстарда сөз болғалы отырған аталымдар теңбе-теңдік (тождественность), дәлме-дәл аударма (адекватный перевод) деген терминдермен теңбе-тең дәрежеде ұғынылады. Сондай-ақ балама (эквивалент) дегенді түпнұсқа тілдегі сөздің басқа тіл сөздігінде көрсетілген варианттары немесе аудару үдерісі кезінде түпнұсқадағы сөзге, тіркеске, фразаға, синтаксистік тұтастыққа тәржімашы аударылатын тілден таңдап, іріктеп алған мағынасы жуық нұсқалар деп түсіндіретін реттер де жоқ емес. Бұл мәселе жөнінде орыс ғалымдарының тұжырымдары да бірыңғай емес. Баламалық турасында алғаш пікір айтқан ғалым Я. Реңкер балама және баламалы сәйкестік дегеннің аражігін ажыратуды ұсынады.

Зерттеушінің айтуы бойынша «балама» (эквивалент) дегеніміз - контексте тәуелсіз, тұрақты, теңбе-тең сәйкестік, басқаша айтқанда, екітілді сөздікте берілетін нұсқалар. Я. Рецкер сонымен қатар балама аударма үдерісінің катализаторы, бұның, әсіресе, ауызша аудару кезінде рөлі жоғары, өйткені сөздіктерде көрсетілген балама аудармашының санасына алдымен түседі де, контекстің мағынасын тез түсінуге ықпал етеді деп есептейді. Бірақ, ғалым екітілді сөздіктер де дәл баламаны бере алмайтынын мойындай отырып, эквивалент дегенге географиялық атауларды, жалқы есімдерді, терминдерді жатқызу керек деп санайды; ал басқа сөздер, сөз тіркестері баламалы сәйкестік деп танылуы тиіс; сондықтан толық балама, ішінара балама, абсолютті балама, шамалас балама типтес түрлерді ажырату қажет деген тұжырымға келеді.

Аудару дәлдігі мәселесін филологтар бұрыннан бері қарастырып келе жатыр. Қазіргі кезде бұл мәселе әртүрлі аудармалық бағытта зерттелуде (Қазақстан мектебі: Г. И. Исина, А. Алдашева және т. б., Ресей мектебі: А. Т. Алексеева, В. Н. Комиссаров, Н. Р. Ткачев және т. б., Германия мектебі: Г. Егер, К. Райс, Е. Штойберг және т. б. ) . Жоғарыда аталған лингвистердің зерттеулерінде назар эквиваленттілік терминіне аударылады. [1. 134 б. ]

Барабарлық (эквиваленттілік) - аудару теориясында өте күрделі және көп қырлы ұғым ретінде қарастырылады. В. Н. Комиссаровтың пікірінше «эквиваленттілік ұғымы аударманың негізгі ерекшелігін ашып, қазіргі аударматануда негізгі ұғымдардың бірі болып табылады» . [2. 176 б. ]

«Эквиваленттілік» термині қазіргі аударма теориясында аз уақыттан бері қолданылып келе жатыр (1938 жылдан бастап Лейпциг аударма мектебінде) . П. М. Топер пікірлердің көп қырлылығын белгілеп, аудару теориясына «эквивалент» терминінің қашан және қайдан кіргенін анықтайды. «Алғаш рет «эквивалент» терминін «Аударманың лингвистикалық аспектілері» туралы мақаласында Р. Якобсон ұсынған еді» («О лингвистических аспектах перевода») . [3. 176 б. ]

Егер де қазіргі аударматану теориясы ХХ ғасырдың ортасында пайда болатын болса, онда оның негізгі категориясын білдіретін термин онымен бірге жарыққа шықты. Бірақ та, кейбір тілдерде, мысалы, француз тілінде, қазір біз қолданып жатқан лингвистикалық мағынада «эквивалент» сөзі (бір сөзді немесе сөз тіркесті ауыстыра алатын сөз немесе сөз тіркесі) ХІХ ғасырдың екінші жартысында (1864 жылы) тіркелген еді. Оны Бодлердің еңбегінде кездестіруге болады (1821 - 1867 жылдары) : «Сөз шексіздік, Құдай, рух және басқа сөздер сияқты басқа тілдерде эквиваленті бар».

Жалпы ғылыми білімдер жағынан «эквиваленттілік» ұғымын қарастырайық. Орыс тілінде эквиваленттілік сөзі эквивалентті сын есімінің ерекшеліктеріне тең. Яғни, бірдей, мағынасы бірдей, тең күшті, бір сөздің қандай да болса байланыста тұрғанды алмастыру сөздеріне эквивалент болып тұр. Сонда, эквивалент сөзі - бұл бірдей, мағынасы бірдей, басқаға тең болатын, оны толық алмастыра алатын ұғым. [4. 265 б. ]

Эквивалентті сөзінің анықтамасында болған қарама-қайшылыққа назар аудару қажет. Салыстырылып жатқан объектілер құндылық, мағынасы, күші жағынан біркелкілігі туралы оның бірінші бөлігінде айтылады. Басқа сөзбен айтқанда, олар бірдей, яғни, абсолютті түрде ұқсас. Бір сөздің қандай да болса өзара байланыста тұрған сөздермен толық алмастыра алатындығы туралы екінші бөлігінде айтылады. Орыс тілінің сөздігі, жоғары айтылған сөздерінің мағынасына анықтама беріп, «эквивалент» сөзіне аудару теориясы үшін өте қызықты және маңызды Пироговтың «Кәрі дәрігердің күнделігінен» («Дневник старого врача») мысал келтіреді: «Менің профессорлық институтқа кандидат ретінде тағайындауым дәрі сынауының эквиваленті боп есептелінді». [1. 147 б. ] Пироговпен келтірілген екі жағдай бірдей және біркелкі емес. Бірақ бір жағынан олар бірдей және белгілі бір орында болуға рұқсат етіледі.

В. С. Виноградов пікірінше, кең ұғымында эквиваленттілік ұғымға тең, тең мағыналы, барабарлық - дәлдеу, ал тепе-теңдік бір сөздің екіншіге толық ұқсастығы, үйлестігі ретінде түсініледі. [б. ]

Л. К. Латышев «Айырмашылық болған кезде эквиваленттілік - бұл тілдің ең басты мәселесі және лингвистиканың түпкі мәселесі болып табылады. Аудармашы рецептор сияқты қызмет атқарады» деп жазады. [6. б. ]

Бұдан басқа, «эквиваленттілік» терминімен бірге аударматануда «сәйкестілік» термині кең қолданылады. Берілген терминдер әртүрлі авторлардың жұмыстарында бір-бірін қайталап немесе әртүрлі категорияларды белгілеу үшін қолданылады. Соған байланысты біз «эквивалент» және «сәйкестілік» ұғымдарының үйлестілік мәселесін қарастырамыз. Я. М. Рецкер пікірінше, «эквивалент» - бұл тұрақты және тең мағыналы сәйкестілік, дағдыдағыдай, контекстке тәуелді болмайды. «Сәйкестілік» терминін қолданған кезде, берілген зерттеуші лексикалық бірліктер арасындағы семантикалық сәйкестілік туралы айтады. Л. С. Бархударовтың айтуынша, әртүрлі тілдердің лексикалық бірліктерінің, олардың бүкіл мағыналық көлемінде сәйкес үйлестілік өте сирек кездеседі.

В. Н. Комиссаров бойынша, «аударманың эквиваленттілігі түпнұсқа мәтін мазмұнының және аудармасының барлық деңгейлерінің максималды ұқсастылығында жатыр» деген. Сөйтіп, В. Н. Комиссаров эквиваленттілік Я. И. Рецкерге қарағанда кеңірек ұғым және ол аудару үдерісі кезінде берілген тілдің және аударылатын тілдің бірліктерінің үйлестіліктің бөлек түрін емес, негізгі мақсатын анықтайды.

Неміс аударматану мектебінің өкілі В. Коллердің пікірінше, мәтіндер арасындағы эквивалентті қарым-қатынас түрі және үлгісі анықталғаннан кейін, эквиваленттік ұғымы ақиқатты мағынасына жетеді.

Аударманы қабылдаушының реакциясы берілген мәтіннің мазмұнын жеткізу мәселесімен байланысты. Ол қандай элементтерден тұратынын анықтау қажет. Л. К. Латышев А. Д. Швейцердің көзқарасын бөліп, келесі төрт элементті белгілейді:

1) заттық жағдайларды белгілеуімен байланысты денотативті мағына (яғни, заттықлогикалық) ;

2) пікір элементтерінің арасындағы синтаксистік (яғни, оның синтаксистік құрылымымен) байланысты белгілейтін синтаксистік мағына;

3) функционалды-стилистикалық және экспрессивті бояумен белгіленген коннотативті мағына;

4) тілдік пікірдің және коммуникацияға түскен адамдардың қарым-қатынасымен анықталатын прагматикалық мағына.

Әрбір келтірілген, қарастырылған «денотат», «коннотат» анықтамаларында «тіл белгісі» ұғымы кездеседі. Лингвистикада тіл белгісі - бұл затты, қасиетті, ақиқатқа қатынасты білдіретін материалды-идеалды құрылым (екі жақты тіл бірлігі) . Өз жиынтығында тіл белгісі ерекше бір белгілер жүйесін - тілді құрайды.

Л. К. Латышевтің пікірінше, мәтінді, сөйлемді, сөз тіркесін, сөзді белгілер ретінде қарастыруға болады. Яғни, бір түрлі құбылыс ретінде. Ал бұл болса, аудару теориясы үшін ерекше құрылымды. Бұл аудару үдерісі кезінде берілген тілдің тіл бірліктерін аудару тілдің тіл бірліктеріне «ауыстыру», бір-бірімен байланысқан бірнеше деңгейлерде, сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер және толық мәтіндер деңгейлерінде параллелді болып өтеді.

Қазіргі лингвистика белгінің мағынасын (мән, мазмұны) белгі ширегінде жатпайтын қатынас ретінде анықтайды. Сондай қатынастар бірнешеу болады: біріншіден, белгі денотатпен арақатысын белгілейді, соны белгілеп жатқан белгі затпен, ақиқатты болмыс құбылыспен арақатысын белгілейді; екіншіден, белгі оны белгілейтін денотантпен сигнификаттың арақатысын белгілейді; осы адамның санасына тән, коллективті, «ортадағы» адамдарға бейнелеу индивидуалды болуы мүмкін.

1. 2. Аударма баламалығының түрлері

Аударма - бір тілде бейнеленген мазмұнды екінші бір тілге әрі дәл әрі толық қайталай бейнелейтін тілдік қимыл.

Аудармашының басты міндеттерінің бірі түпнұсқаның мазмұнын барынша толық беру болып табылады, және түпнұсқаның және аударманың нақты мазмұнының ортақтығы өте маңызды.

Әр түрлі мәтінде жасалған тілдердің айырмашылықтарымен жол берілетін екі түрлі тілдік мәтін мазмұнының барынша ортақтығы және аударма баламалылығы - аударма процесінде аудармашы қол жеткізетін түпнұсқа мен аударма мәтіндерінің нақты мағыналық жақындығы ұғынылатын әлеуетті қол жетімді баламалығын ажырату керек. Аударма баламалылығының шегі аударма кезінде түпнұсқаның мазмұнын сақтаудың барынша мүмкін болатын (лингвистикалық) деңгейі болып табылады, бірақ әрбір жеке аудармада түпнұсқаға мағыналық жақындығы әртүрлі дәрежеде және әр түрлі тәсілдермен барынша жақындап келеді.

Бастапқы тілдегі және аудармалы тілдегі жүйелердегі айырмашылықтар және осы тілдердің әрқайсысында мәтіндерді жасау ерекшеліктері әр түрлі дәрежеде аудармада түпнұсқаның мазмұнын толық сақтау мүмкіндігін шектеуі мүмкін. Сондықтан аударма эквиваленттілігі түпнұсқадағы мәннің әр түрлі элементтерін сақтауға негізделуі мүмкін. Оның баламалылығын қамтамасыз ету үшін аудармада мазмұнның қай бөлігі берілгеніне байланысты эквиваленттіліктің әр түрлі деңгейлері (типтері) ерекшеленеді. Баламалылықтың кез келген типінде аударма тіларалық коммуникацияны қамтамасыз ете алады.

Баламалықтың бірінші типінде кез-келген мәтін қандай да бір коммуникативтік функцияны атқарады: фактілерді хабарлайды, эмоцияны білдіреді, Рецептордан қандай да бір реакция немесе жауап күтіледі және т. б. Қарым қатынас кезінде мәтін мазмұнының бөлігі мәтіннің тілдік қасиеттерін көрсететін коммуникация мақсатын береді. Ол барлық айтылғандардан қорытындала жасалған жасырын түрде болатындай “жобаланған” мағына береді. Ал жеке бірліктер басқа да бірліктермен бірге өзінің тура мағынасын емес, қосымша мағына жасау үшін қатысады. Рецептор айтылғандарды қабылдай отырып, тіл бірліктерін ғана емес, сонымен бірге олардың арасындағы байланысын, яғни толығымен мазмұнды түсінуі керек, сонымен қатар ол айтушының не хабарлап тұрғанын ғана емес, тағы оның бұны не үшін айтып жатқанын, “осымен не айтқысы келетініні” туралы хабарлайтын қосымша мәліметті де анықтауы керек. Аударманың эквиваленттілігінің бірінші типі түпнұсқа мазмұнының коммуникация мақсатын жасайтын бөлігін сақтау үшін қарастырылады.

Баламалықтың бірінші типіне тән қасиеттер :

1) Лексикалық құрамы мен синтаксистік құрылымының сәйкес келмеушілігі;

2) Түпнұсқаның және аударманың лексикасын және симантикалық ауыстырудың немесе синтаксистік трансформациямен байланыстырудың мүмкін еместігі;

3) Түпнұсқада және аудармада тура және қосымша логикалық байланыстың болмауы ;

4) Эквиваленттіліктің басқа типтерімен салыстырғанда бірінші типте түпнұсқа мен аударма ортақтығы ең төменгі деңгейде;

Баламалылықтың екінші типінде түпнұсқа мен аударманың жалпы мазмұны коммуникация мақсатын ғана емес, сонымен қоса тілге қатысты емес ситуацияны береді. (Ситуация деп әңгімедегі айтылатын объектілердің жиынтығы мен объектілердің арасындағы байланысты айтамыз. ) Кез‑келген мәтінде қандай да бір нақты немесе қиялды ситуация мен қатысты информация болады. Көз алдымызға “ештеңе туралы емес” болатын мәтінді елестету мүмкін емес. Эквиваленттіліктің бірінші типімен салыстырғанда екінші типі барлық мағынылық элементтерін жеткізеді деп айтуға болмайды, дегенмен бірінші типке қарағанда түпнұсқаның мазмұны толығырақ беріледі.

Әрбір айтылған сөз қандай да бір жеке құбылыстарына нұсқау арқылы қатысты ситуацияны белгілейді. Бұның нәтижесі әртүрлі жақтан бейнеленетін ситуацияны теңестіру мүмкіндігі мен қажеттілігі болып табылады. Тілді жетік білетін адамдар арқылы айтылатын синонимдестер сияқты сөздер жиынтығы пайда болады.

Баламалықтың екінші типіне тән қасиеттер :

1) Лексикалық құрамы мен синтаксистік құрылымының сәйкес келмеушілігі;

2) Түпнұсқаның және аударманың лексикасын және семантикалық ауыстырудың немесе синтаксистік трансформациямен байланыстырудың мүмкін еместігі;

3) Аудармада коммуникативтік мақсаттың сақталуы, яғни осы эквиваленттіліктің негігі ойының доминантты функциясысының сақталуы;

4) Аудармада сол берілген ситуацияның сақталуы, яғни әр тілдегі хабардың тікелей және жанама логикалық байланысының бар екендігі;

Баламалықтың үш типінде де түпнұсқа мен аударма мазмұндарының ұқсастығы мәтін мазмұнының басты белгілерінің сақталуында құрылған. Мәтін тілдік коммуникация бірліктері ретінде әрқашан коммуникативтік функционалдық, ситуациялық хабардарлық және ситуация бейнелеу тәсілдерінің таңдаулығы сияқты сипатталады. Бұл қасиеттері мәтін бірліктерінің кішкентай бөлігі әңгімеде де сақталынады. Басқаша айтқанда, кез - келген әңгіменің мазмұнында қандай да бір ситуация арқылы бейнеленетін қандай да бір коммуникация мақсаты беріледі.

Баламалықтың үшінші типіне тән қасиеттер :

1) Cөз құрамы мен синтаксистік құрылымында параллелизмнің болмауы;

3) Аударма коммуникация мақсаты мен ситуацияның ұқсастығының түпнұсқадағы сияқты сақталуы;

4) Аудармада жалпы түсініктердің сақталуы және сол арқылы түпнұсқалық ситуацияны бейнелеп көрсетуі; тілдік құралдар.

Баламалықтың төртінші типінде кез‑келген хабарлама жеке мағынасы бар және әрқайсысы белгілі бір информацияны білдіретін тілдік бірліктерден құралады. Әңгіме құралған тілдік бірліктердің мағынасынсыз әңгіме мазмұны болмайды. Егер эквиваленттіліктің алғашқы үш типінде түпнұсқа мен аудармағы мағыналар берілетін тілдік құралдары айтарлықтай ұқсас болмай сақталынатын элементтер мағынасының берілуі жайлы әңгіме жүрсе, ал енді аударатын тіл бірліктерінің мағынасына сәйкес эквиваленттілік ұқсастықты табу керек. Бірақ әртүрлі тіл бірліктерінің мағыналары сәйкес келе бермейді. Солайша түпнұсқа мен аударманың өзара қатысты элементтері мағыналары жағынан ұқсас болмайды. Дегенмен түпнұсқадағы тіл бірліктерін аударма кезінде информацияның белгілі бір бөліктерінен кездестіруге болады. Эквиваленттіліктің келесі екі типінде түпнұсқа мен аударма ұқсастығы коммуникация мақсаты, ситуация және ситуацияны бейнелеу жолымен ғана берілмейді, осымен қатар түпнұсқа мен аудармаға қатысты синтаксистік және лексикалық бірліктерінің мағыналарының ұқсастығы максимальды түрде болады. Енді онда тк түпнұсқа мәтінінде айтылатын “не үшін”, “не туралы” және “не” деген ғана емес, сонымен қоса “бұл қалай айтылады” деген мәліметте сақталынады.

Баламалықтың төртінші типіне тән қасиеттер :

1) Лексикалық құрамының толық параллелизмі болмаса да, дегенмен түпнұсқадағы көптеген сөздердің аудармада жақын, ұқсас мағынасын табуға болады;

2) Аудармада түпнұсқадағы синтаксистік құрылысты, ұқсас құрылыстарды қолдану және солармен байланысты синтаксистік түрлендіруді қолдану аудармада түпнұсқаның синтаксистік құрылысын барынша жеткізу мүмкіндігін береді;

3) Эквиваленттіліктің алғашқы үш типінде сақталынатын түпнұсқа мазмұнының үш бөлігі: коммуникация мақсаты, ситуация және ситуацияны бейнелеу жолы сақталынады;

Баламалықтың бесінші типіне тән қасиеттер :

1) Мәтіннің құрамдық құрылысының параллелизмінің ең жоғарғы деңгейде болуы

2) Лексикалық құрамының максимальды түрде ұқсас болуы, аудармада түпнұсқаға қатысты барлық сөзгдің орнын басатын сөз табуға болады

3) Аудармада түпнұсқа мазмұнының барлық негізгі бөліктерінің сақталуы

1. 3. Аударма теориясының негізгі ұғымдары ретінде барабарлығы мен баламалылығы

Аударманың лингвистикалық теориясы екі тілдің арақатынасынның оқшауы емес, белгілі бір түрдегі мәтіндерде (түпнұсқаларда және олардың аудармаларында) теорияның барлық деректері мәтіндердің салыстырмалы зерттеуінен алынған. Бірінші кезекте аудармашының міндеті, сөзсіз, түпнұсқаның мазмұнын жаңғырту болып табылады. Бірақ бұл нені білдіреді? Аударманың баарабарлығына қол жеткізу үшін тілдік құралдардын дұрыс таңдау критерийлері қандай? Бұл мәселелер көп жылдар бойы Лингвистикада белсенді түрде көтеріліп келеді.

В. Н. Комиссаров "эквивалентті аударма" және "барабарлық аударма" бір-бірімен тығыз байланысқан болса да, ұқсамайтын ұғымдар ретінде қарастырады. Баламалылық оларға бір-біріне теңестірілетін тіл мен тіл бірліктерінің мағыналық ортақтығы ретінде түсініледі. "Барабарлы аударма" термині, оның пікірінше, неғұрлым кең мағынаға ие және "жақсы" аударманың, яғни тіларалық коммуникацияның қажеттілігінің толықтығын қамтамасыз ететін аударманың синонимі ретінде пайдаланатын.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.