Мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім беру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Қaзaқcтaн Рecпубликacы бiлiм жәнe ғылым миниcтрлiгi Ш.Eceнoв aтындaғы Кacпий мeмлeкeттiк тeхнoлoгиялaр инжиниринг унивeрcитeтi

Педагогика фaкультeтi
Педагогикалық технологиялар кaфeдрacы

КУРCТЫҚ ЖҰМЫC
Тaқырыбы: Мүмкіндігі шектеулі төменгі сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері
Пәнi: Инклюзивтi бiлiм бeру
Мaмaндығы: 5В010200-Биология

Oрындaғaн: Камаева Марина Дарменқызы , 2 курc cтудeнтi

oқу фoрмacы: күндiзгi
Жeтeкшi: Eрубaeвa A.Р., aғa oқытушы
________________________
Курcтық жұмыcты
қoрғaу уaқыты ___ ___ 2020 ж.

Бaғacы

Aқтaу, 2020
ҚAЗAҚCТAН РECПУБЛИКACЫ БIЛIМ ЖӘНE ҒЫЛЫМ МИНИCТРЛIГI
Ш.ECEНOВ aтындaғы КACПИЙ МEМЛEКEТТIК ТEХНOЛOГИЯЛAР ИНЖИНИРИНГ УНИВEРCИТEТI
Пeдaгoгикa фaкультeтi
Пeдaгoгикaлық тeхнoлoгиялaр кaфeдрacы

Пәнi: Инклюзивтi бiлiм бeру
Мaмaндығы: 5В010200-биология

ТAПCЫРМA
Курcтық жұмыcты oрындaуғa aрнaлғaн
Cтудeнт: Камаева Марина Дарменқызы
Тaқырыбы: Мүмкіндігі шектеулі төменгі сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері
Тaпcырмaны oрындaуғa (зeрттeугe) қaтыcты нeгiзгi cұрaқтaр:
1) Мүмкіндігі шектеулі төменгі сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері
2) Мүмкiндiгi шeктeулi бaлaлaрдың oтбacымeн жүргiзiлeтiн пeдaгoгикaлық жұмыcтaры
3) бaлaлaрды пeдaгoгикaлық дaмыту
Нeгiзгi әдeбиeттeр:
1) А.Р.Маллер Социальное воспитание и обучение детей с отклонениями в развитии.
2) Л.И.Акатов Социальная реабилитация детейс ограниченными возможностями здоровья
3 Журнал Дефектология, 2007-2 Педагогические условия социальной реабилитации детей со сложной структуой дефекта Сайтханов А.Ф.
4) Журнал Дефектология Социальный педагог в школе для глухих детей , И.Л.Соловьева, И.В.Цукерман
5) Вoлocoвeц Т.В., Caзoнoвa C.Н. Oргaнизaция пeдaгoгичecкoгo прoцecca в дoшкoльнoм oбрaзoвaтeльнoм учрeждeнии кoмпeнcирующeгo видa. М., 2004.
Курcтық жұмыcтың көлeмi: 26 бeт.
Курcтық жұмыcты тaпcыру мeрзiмi ___ ___ 2020 ж. дeйiн
Курcтық жұмыc жeтeкшici ________ Eрубaeвa A.Р. ___ ___ 2020 ж.
Eceнoв турaлы aтындaғы зeрттeулeр Кacпий ТAРAУ. мeмлeкeттiк Aбылaй тeхнoлoгиялaр мeн
инжиниринг 2.1.Aбылaй унивeрcитeтiнiң хaнның Педагогика Ж0ңғaр фaкультeтi,
2 - дипл0мaтиялық курc қaтынacы cтудeнтi Камаева Марина 5В010200-Биология
Мүмкіндігі шектеулі төменгі сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері aтты Қ0РЫТЫНДЫ курcтық CIЛТEМEЛEР жұмыcқa

Рeцeнзия
Мүмкіндігі шектеулі төменгі сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері-Психологиялық-педагогикалы қ жұмыстарының бағыты ерекше балалардың қоғамдық өмірге араласулары үшін әлеуметтік-тұрмыстық білім мен икемдерін қалыптастыру екенін назарда ұстай отырып, педагог арнайы сабақтарда оқушылардың көлік, пошта, қоғамдық орындарда өздерін ұстай алу, қажетті хабарламалар мен жарнамалық ақпараттарды түсіне бастауға үйрету керектігін де басты назарда ұстайды.
Мысалы, жаяу жүргіншіге арналған белгілер, ойнауға тиым салынатын белгілер, қандай мекеме екенін білдіретін сыртқы жарнамалар немесе жақын жердегі асхана, қонақ үй, емхана бар екені туралы айтатын белгілерді көріп, керегіне жарата алу, кез-келген жағдаятта шығатын жол болатынын түсіндіру әрине жалпы пәндерге оқыту барысында алатын біліммен байланысты.
Мүмкіндіктері шектелген балаларда қоршаған орта туралы сәйкес түсінік қалыптастыру көп жағдайда педагогтың оқыту мен тәрбиелеудің түрлі әдістері мен формаларын қолдана отырып, дұрыс педагогикалық процесс ұйымдастыруымен анықталады.
Ерекше көзқарасты қажет ететін балардың дамуы оқу мен тәрбие барысында практикалық әрекеті негізінде құрылады.
Сондықтан бұл балаларды өмірге бейімдеу экскурсия және сабақтар, түрлі ойындар формасында ұйымдастырылып, бала дамуында жетекші орын алады. Егер пәндік сабақтарда Тағамдар, Дүкенде тақырыптары өтілсе, сабақтан тыс уақытарда тақырыптық эксурсия өткізудің маңызы ерекше.
Бірақ оқушылар белгілі бір объектіні сырттай бақылап қана қоймай, ересектердің әрекеттеріне еліктей отырып, өздеріде жас шамаларына қарай әрекет ете алатындай етіп ұйымдастыру өте маңызды.

Рeцeнзeнт: _____________________ қaрacтырғaн, Eрубaeвa A.Р., aғa зeрттeгeн oқытушы

МAЗМҰНЫ

КIРICПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6

1 МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ ТӨМЕНГІ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРҒА ҚОРШАҒАН ӘЛЕМДІ ТАНЫСТЫРУДЫҢ ТҮРЛЕРІ МЕН ӘДІСТЕРІ ... .8
1.1.Мүмкiндiгi шeктeулi төменгі сынып оқушыларын бaлaлaрын oтбacындa тәрбиeлeп әлeумeттeндiру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.2Қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері ... ... ... ... ... ... ..1 5

2.ЖАҢА ҚҰРАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУ ҚЫЗМЕТІМЕН БАЛАЛАРДЫ ҮЙРЕТУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.1.Мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім беру ... ... ... ... ... ... 21
2.2.Мүмкіндіктері шектелген балаларға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсете отырып, әлеуметтік ортаға бейімдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24

ҚOРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

ПAЙДAЛAНҒAН ӘДEБИEТТEР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28

КIРICПE

Курcтық жұмыcтың өзeктiлiгi:Ocы курcтық жұмыcтa педагог әрбір ұйымдастырылатын әрекет, іс-шаралардың білімділік, дамытушылық, тәрбиелік мақсатын, алынған материалдарын игертіп қана қоймай, балаларға (экскурсия барысына есеп беру, әңгіме жазу немесе бір оқушының әрекеттерін сипаттау) т.б. тапсырмалар жүйесін дайындаса, бұл мүмкіндіктері шектелген балаларды өз ісіне, жұмысына, берілген тапсырмаларды орындауға дағдыларын қалыптастырумен қатар, оқушыларға үлкен жауапкершілікті сезіне бастауға дайындап, жүктей бастайды.
Мысалы, төменгі кластарда ұйымдастырылатын ойындардың өзінде жеке баланың әрекеті барлық ұжымның әрекетімен тікелей байланысты екенін түсіндіру. Яғни, Кітапханадаойыны барысында бір оқушы кітапханашыдан керек кітабын сұрамаса, кітапханашы ол балаға керек кітабын тауып баре алмайтыны, ойын желісі осы жерден үзіліп қалуы мүмкін.
Немесе қимылды ойындар барысындағы ойын ережесін қатаң сақтау керектігін түсіндіру. Ал ойын ережесі сақталмаған жағдайда ойын барысы осы жерден үзілетіні туралы түсіндірілумен қатар, ережені сақтамаудың себебі мен салдарын түсіндірудің де маңызы ерекше.
зeрттeу ныcaны:мүмкіндігі шектеулі төменгі сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері
Зeрттeу мaқcaты:сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері
Зeрттeудiң мiндeттeрi:
1.Зeрттeу мәceлeci бoйыншa пcихoлoгия-пeдaгoгикaлық әдeбиeттi үйрeту.
2. Oтбacындaғы бaлaлaрды тəрбиeлeу eрeкшeлiктeрi
3. Тiлдiк тeoрияны үйрeту үрдiciндe мeктeпкe дeйiнгi жac бaлaлaрының oтбacындa тәрбиeлeнууi дaмыту жaғдaйлaрын aйқындaу.
Зeрттeудiң бoлжaмы: Тәрбиеленушілерді әлеуметтік оқыту барысында көрнекі құралдар негізгі тиімді әдіс болып табылады. Бұл жерде көрнекілік шынайылық деген мағынаны білдіреді.
Педагог мүмкіндіктері шектелген балаларды экскурсия, сюжетті-рольді ойындар, ертегі қойылымдар, театрландырылған қойылымдар барысында сыртқы ортаның қасиеттерімен, құбылыстарымен таныстырады.
Бұл оқушылардың мүмкіндіктерін пайдалана отырып, өздеріне қызмет ету, тұрмыста және арнаулы өндірісте қиын емес еңбек операцияларын орындауға, мүмкіндігінше қоршаған ортаға икемдеуге бағытталған жұмыстар.
Осындай жұмыстар барысында дамуында проблемасы бар балалар белсенділік көрсетіп, өз беттерінше жұмыс істей алуға, түрлі жағдаяттар барысына сай әрекет етуге, өзін өзгелердің бағалауына парапар ұстауға үйренеді.
Түзетім жұмыстары барысында жасаған жұмыстарына сын көзбен қарауға үйреніп қана қоймай, салыстырмалы түрде бағалауға, өзгелердің сындарын қабылдай және текшелей алуға, керек кезінде жолдастарын қолдауға, көмек қолын созуға үйренеді.
Зeрттeудiң тeoриялық мaңыздылығы. Әлеуметтік - экономикалық дамудың қазіргі кезеңінде мүмкіндіктері шектелген балаладың жеке даралық ерекшеліктеріне, қазіргі қоғамдағы орнына, олардың мінез-құлық және мінез ерекшеліктеріне мән бермеу бүгінгі қоғам дамуында мүмкін емес.
Дегенмен ерекше балаларды оқыту мен тәрбиелеу және әлеуметтендіру күрделі мәселе болып қалып отыр.
Аталған балалар категориясын қоғамға интеграциялауға дайындаудағы жағымды беталыстардың алдын-алу үшін оларды оқыту, тәрбиелеу және барлық өмірлік әрекеттерін ұйымдастыруда арнаулы (түзетім) білім берудің қазіргі проблемаларын талдаудан шығатын жаңа теориялық ықпал жасауды талап етеді және де бұл мүгедек балаларды әлеуметтік қорғауға қатысты медициналық, педагогикалық, әлеуметтік, әлеуметтік психологиялық және өзге де проблемалар комплексін ескере отырып шешілу қажеттігін туындатады.
Зeрттeудiң прaктикaлық құндылығы.Тәрбиеленушілерді әлеуметтік оқыту барысында көрнекі құралдар негізгі тиімді әдіс болып табылады. Бұл жерде көрнекілік шынайылық деген мағынаны білдіреді.
Педагог мүмкіндіктері шектелген балаларды экскурсия, сюжетті-рольді ойындар, ертегі қойылымдар, театрландырылған қойылымдар барысында сыртқы ортаның қасиеттерімен, құбылыстарымен таныстырады.
Осындай жұмыстар барысында дамуында проблемасы бар балалар белсенділік көрсетіп, өз беттерінше жұмыс істей алуға, түрлі жағдаяттар барысына сай әрекет етуге, өзін өзгелердің бағалауына парапар ұстауға үйренеді.
Құрылымы: курcтық жұмыc кiрicпe, қoрытынды, eкi тaрaудaн турaды. Жұмыc coңындa әдeбиeт тiзiмi бeрiлгeн.

1. МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ ТӨМЕНГІ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРҒА ҚОРШАҒАН ӘЛЕМДІ ТАНЫСТЫРУДЫҢ ТҮРЛЕРІ МЕН ӘДІСТЕРІ
1.1.Мүмкiндiгi шeктeулi төменгі сынып оқушыларын бaлaлaрын oтбacындa тәрбиeлeп әлeумeттeндiру

Мүмкiндiгi шeктeулi Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамыту 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламада жалпы білім беретін мектептерде инклюзивті оқыту, білім беруді дамытудың негізгі міндеттері қатарына қойылған.
Мүмкіндігі шектеулі төменгі сынып оқушыларға қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері Соңғы жылдары мүмкіндігі шектеулі балаларға деген көзқарас өзгеріп, оларды дамытуға ерекше мән беріліп отыр. Жалпы білім беретін мектептерде қалыпты дамыған оқушылармен қатар мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту бүгінгі таңда өзекті мәселеге айналды.
Әлемнің дамыған елдерінде мүмкіндігі шектеулі балаларды қалыпты балалармен қосып оқытуға көп көңіл бөлінеді және бұл салада елеулі тәжірибелер жинақталған. Біздің отандық жалпы білім беретін мектептің іс - тәжірибесі үшін инклюзивті оқыту педагогикалық жаңашылдық деп бағалануы мүмкін. Себебі мәселенің жаңалығы қазақстандық жалпы білім беретін мектептердің іс - тәжірибесінде инклюзивті оқыту жан - жақты зерттеуді талап етеді.
Ғаламдық педагогика және психологияда инклюзивті оқыту мәселелері көптеген ғалымдар тарапынан зерттелінген мысалы: M Ainscow, M.C. Reynolds, К.Хортон, М.Гуральник, Т.С.Лернера, Д.Брикер, Н.Д.Шматко т.б. еңбектерінде инклюзивті оқытудың проблемалары теориялық тұрғыдан қарастырылған.
Соңғы жылдары Ресей ғалымдары Л.М. Шипицина, Л.П. Назарова, Л.И. Аксенова, Н.Н. Малофеев, В.В. Линькова, Н.Г. Чанилова, С.А. Марковой, В.Г. Маралова, Т.В Егоров, Н.Д.Шевцовтың зерттеу жұмыстарында инклюзивті оқытудың көптеген аспектілері ашылып көрсетілінген.
Қазақстандық ғалымдар Р.А. Сулейменова, А.Н. Алмаганбетова, А.К. Жалмухамедова, А.А. Баймуратова, Хакимжанова Г.Д, Р.Ж. Жумажанова, К.Ш. Кумаржанова, А.А. Байтұрсынованың зерттеу жұмыстарында инклюзивті оқытудың кейбір мәселелері қарастырылған.
Алайда жалпы білім беретін мектептерде инклюзивті оқытудың көптеген проблемалары теориялық тұрғыдан да шешімін таппаған. Сондықтан қазіргі таңда жалпы білім беретін мектептерде мүмкіндігі шектеулі балаларды инклюзивті оқытудың қажеттілігі мен оның педагогикалық ерекшеліктерін айқындамағандығы, технологиясының жасалмағандығы қарама - қайшылықты туындатады.
Бұл қарама - қайшылық жалпы білім беретін мектептерде инклюзивті оқытудың педагогикалық ерекшеліктері неде деген проблеманы тұжырымдауға мүмкіндік жасайды.
Сол себепті біздің магистрлық диссертациямыздың тақырыбы Жалпы білім беретін мектептерде мүгедек балаларды инклюзивті оқытудың педагогикалық ерекшеліктері деп аламыз.
Қазақстан Республикасы 2002 жылы Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы Заңның қабылдауы отандық арнайы білім беру жүйесінің дамуына маңызды әсерін тигізді. Аталмыш заң қабылданған соң мүмкіндігі шектеулі балаларға түзеу арқылы қолдаудың жаңа түрлерін анықтау, сол жаңа үлгідегі мекемелердің белсенді ашылуына жол ашты.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында күрделі әлеуметтік-саяси өзгерістерге тәуелді мүмкіндігі шектеулі тұлғалардың құқықтарын қамтамасыз ету, бүкіл әлемдегі беталысқа сәйкес келтіру шаралары басталуда.
2011 - 2020 жылға арналған Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытуға арналған мемлекеттік бағдарламасында инклюзивті оқыту білім жүйесін дамытудың ең бір өзекті мәселелер қатарынан орын алып отыр. Бағдарламада мүмкіндігі шектеулі балалардың санының ұлғайғандығы, 2002 жылы олардың саны 120 мың құраса, 2009 жылы 149 246 мыңды құрағыны, олардың 38% - ы ғана арнайы білім беру бағдарламаларымен қамтылғаны жазылған. Алға қойған мақсаттарға жету үшін міндеттерді орындау қажеттілігі қатарында жалпы білім беретін мектептерде инклюзивті білім беруді жетілдіру көрсетілген.
Сондай- ақ барлық өңірлерде ерте жастағы балаларға түзету- педагогикалық қолдау көрсету үшін және инклюзивті білім беру кабинеттері құрылатыны, мектептер үлесі жалпы санына 10 % - тен 70 % -ға дейін артатыны көрсетілген.[1]
Инклюзивті оқыту қазақстандық білім беру жүйесінде соңғы жылдары енгізіле бастаған жаңашыл идея болып табылады. Қазіргі таңда мүмкіндігі шектеулі балаларды қалыпты дамыған құрдастарымен мектепте қосып оқытудың маңыздылығы қажеттігі және тиімділігі педагогикалық жұртшылық мойындай бастады.
Дегенмен инклюзивті оқыту отандық мектеп тәжірибесі үшін жаңалық болғандықтан оны іске асырумен байланысты көптеген психология - педагогикалық, ұйымдастырыушылық проблемалар туындайды. Сол себепті осы саладағы дамыған елдер тәжірибесін зерделеу және одан қазақстандық жалпы білім беру жүйесінде шығармашылықпен пайдаланудың жолдарын анықтау үлкен ғылыми теориялық және практикалық маңызға ие.
Инклюзия терминін ағылшын тілінен аударғанда қосылу деген мағына береді. Инклюзивті білі беру барлық қатысушыларға (мүмкіндігі шектеулі адамдарға да) толық көлемде өмір ұжымында балабақшада, мектепте, институтта қатыса алуына мүмкіндік береді.
Өкінішке орай Қазақстанда инклюзия және инклюзивті білім беру түсінігі қоғамдық кең ортаға таныс емес. Бірақта дамыған елдерде бұл терминдер тек таныс қана емес, сонымен қатар заңнамалық түрде бекітілген, ал білім беру, оқыту көптеген халықаралық ұйымдармен қолдайды (мысалы ЮНЕСКО и ЮНИСЕФ).
Мемлекеттік білім беру жүйесі кемеліне жетпегендіктен, әлеуметтік көмек жүйесінде бос орындар, мектептердің архитектуралық жетіспеушілігі, ерекше қажеттілікті керек ететін балаларға қатынас - аталған ресей мәселелері ондай балалараға Ресей Федерациясының толыққанды азаматы екендігін сезінуге мүмкіндік жасай алмайды. Сол қатарда, қажетті және қолайлы білім беру жағдайыда.
Инклюзияға орнатылған жай мектептерде бар - дискриминациямен күресте ең сапалы тәсіл, мектепік қауымдастықта мейірімді, жайлы қатынасты қалыптастыруға, қоғамды құруға, барлығын қабылдауға және барлық жалпы білім беру мүмкіндіктерін қамтамасыз ету (Саламанка деклорациясы, 1994 ж). Америкадағы мелекеттік мектептерді дамыту институтында, инклюзивті мектептер қоғамға пайда әкелетіні туралы біледі:
Әр бала білім алуға негіз болатын құқығы бар, ал берілетін білім оның деңгейіне байланысты өткізіледі.; әр бала өзінің қызығушылығымен, мінезімен және білімге деген қажеттілігімен қайталанбас тұлға; 1994 жылы жазда 300 жуық ұсынушылар 92 мемлекеттік және 25 халықаралық ұйымдар Саламанкада (Испания) инклюзивті оқыту сұрақтары жайлы кездесті.
Бұл конференцияға қатысушылар, ЮНЕСКО - ның демеуімен Испания өкілдері ұйымдастырған. Арнайы білім беру сферасында саясат пен әрекет жайлы, сондай - ақ әрекетке жетекшілік принциптер жайлы Саламан Декларациясын қабылдаған. Білім беру жүйесіне өндегенде және оқу бағдарламасын іске асыруда бұл қажеттілктер мен ерекшеліктердің кең әр түрлілігі есепке алынады.
Арнайы оқытуды қажет ететін балалар жалпы мектепке бара алатындай мүмкіндікке ие болады. Олардың ерекшеліктеріне және педагогикалық әдісті таңдау баланың қажеттіліктеріне бағытталған болады. Инклюзиялық мектептер барлығына ашық - әр балаға және жасөспірімдерге.
Инклюзивті мектептер - барлық балаларды, психологиялық, ақыл-ой, әлеуметтік, эмоционалды, тіл және кез-келген ерекшеліктеріне қарамастан өз қарамағына бейімдейді.
Оларда мүгедек балаларда және ерекше таланты бар балаларда оқытылады; жұмыс жасайтын және көшеде тұратын балалар; көшпелі халықтың және халықтың, оқшауланған жағдайда өмір сүретін: шеттегі елді мекенде немесе таулы аймақата; тілдік, этникалық және мәдени жетіспеушілікке жататындарда; қамтамасыз етілмеген өнірлерде және әлеуметтік құқықтары қысылған балалар тобы (Саламан Декларация 1994 ж.) ұсынушылар.
Инклюзивті мектептер өзінен өзі туындамайды. Осындай мектепті дамыту және қолдау қойылған мақсатқа және қазіргі жұмыстардың көбісі табандылықты қажет етеді. Қоғамның мектептік жұмысқа қатысуының бағалыға күмән туындамайды.
Инклюзивті мектептер қоғам мүшелерінің бірігіп әрекетесуі мен мейірімді қатынасына байланысты, сонымен қатар оларға шешім қабылдауға көмекмектеседі. Сондықтан инклюзия - бұл жай ғана емес әрекет бейнесі немесе мекеме таңдауы. Оның негізі қоғамға қытысуымен бекітіледі - достар тобында, көршілер, мектептік қауымдастық. Инклюзивті мектептер адамдар арасындағы айырмашылықты бағалайды. Бұндай келушілік, жеткіліксіз білімді жеңуге және ұқсас емес адамдармен өзара әрекетте, тәжірбиенің жоқтығын жеңеді. Түрлілікте адамдар құндылықты байқай бастайды. Тура сол сияқты, қауымдастық өз қорларын мектепке қосқан сияқты, мектепте оларға әсер етеді.
Біз қауымдастық сөзінен не ойлаймыз? Ол бір орында өмір сүретін адамдар тобы ма? немесе мінез белгілері, ойлары ұқсас, қоғамның тұтас бір бөлігі ретінде өмір сүретіндер ме? немесе бұл тұтас қоғам? немесе жеке азаматтар және халық, ортақ саясаты, тарихы, әлеуметі, экономикалық және саяси ойда болатындар (мысалы, халықаралық қауымдастық)? Әріптестердің және қатысушылардың сезімдері, бірігіп пайдалану . American Heritage Dictionary (1993 ж.) сөздігі осы анықтамаларды ұсынады. Оларды біргіп инклюзивті қоғамның идеяларын көрсете бастайды - мектепте, аудандарда, ауылдарда, қалаларда және дүние жүзілік елдерде.
Инклюзия мектептік қауымдастыққа пайда әкеледі. Мектептік қауымдастық өзіне барлық оқушыларды, мұғалімдерді, ата-аналарды және басқа отбасы мүшелерін, әкімшілікті, қызметкерлер құрамын және басқада мектеп алдында тұраған мақсаттарды орындайтындарды қосады. Дүние жүзінде толығымен және қоғамдағы әр алуан түрде мектептік қауымдастықтықтың ішінде жағдайлар (ситуатция) бар.
Әр жаңа күн сайын мектеп қоғамының әр мүшесіне алуан түрлілікпен байланысты қиын сұрақтарды түсінуге мүмкіндік береді. Бұл мектептер инклюзивті мектептен шығып әрекет етеді, мектеп қауымдастығының мүшелері бұл сұрақтарды өте жақсы түсініп қана қоймай, жаңа жүйеге құнды түрде қатынас жасап және қоршаған ортамен өте жақсы қатынаспен, олардың ұқсастығына қарамастан әрекеттесуіне идеалды жағдай жасайды. Инклюзивті мектеп мектептік қауымдастыққа көптеген себептермен пайдалы:
Иклюзивті мектеп дисткриминатциямен айырмашылығы қорқуды жеңуге көмектеседі. Балалармен жасөспірімдерді адамдардың арасындағы әр түрлілікті және ерекшелікті түсінуге, бағалауға, қабылдауға үйретеді.
Бұл мектептер адамдар арасындағы айырмашылықты - бұл қалыпты құбылыс екендігіне сендіреді және оқыту үрдісі баланың қажеттілігіне қарай болуы тиіс. Балалар тура оқыту үрдісінің құрылымына лайықты болмау керек (Саламан декларациясы 1994ж.).
Инклюзивті мектеп барлық балаларға керекеті көмектер көрсетсе, оларда білім алатынын дәлелдеп, көтермелейді. Инклюзивті мектепте балалар сондай демеулерді ала алады.
Көмек көрсету акценті баланың мүгедектігіне байланысты, бала өзінің мүгедектігін біліп өз-өзін кемсітпей, ұялмай білім алу ортасына қалай сіңіп кету жолын көрсетеді. Білім беруге демеу шоғыры, көмектесу жағдайында мектептік спекторларды кең көлемде дамуына көмектеседі. Білім берудің дамуына демеулік мектеп қауымдастығының мүшелеріне білім берудің қиындығы тек балаларда ғана еместігін және балалар түзетуді талап етпейтіндігін және қиындықты білім беруге дұрыс, орынды тәсілдермен келе білу керек екендігін көрсетеді.
Инклюзивті мектеп білім алу сферасында теңдікті, әлеуметтік әділдікті, бірлікті және жайлы қатынасты сезіне алу мүмкіндігін жасайды.
Инклюзивті мектептер педагогтардың кәсіби білімдерін кеңейтеді. Бұндай білім беру сабақ өткізудің жаңа және икемді тәсілдерін қолдануға, оқушыларға білім білім беруде сапалы сабақ жоспарларын жасауға мүмкіндік туғызады. Инклюзивті мектеп барлық жергілікті, өнірлік және жалпы мемлекеттік өауымдастыққа пайда әкеледі.
Инклюзивті оқыту сапалы, сәтті болуы үшін қоғаммен тығыз қатынста болуды қалайды. Бұл өзара байланыс екі жақты. Мектеп және қоғам бір-бірімен тыңыз байланысты. Сондықтан оыс қатарда белгілі ауыл шекараларына, қала, штат және елдер өздеріне инклюзивті оқытудың пайдасын қосады: иклюзивті мектеп ерекше қажеттілікті керек ететін жандарға бағдар жасайды, олардың түрлілігі мен адами ар-намысын қадағалайды.
Әр инклюзивті мектепте қызымет ететін адамдар, олардың мүмкіндіктерін, қажеттіліктерін едәуір білетін болады.
Оларға адамгершілікпен қарап, сыйлап, түсінетін болады. Инклюзивті мектеп мемлекеттік деғгейде әлеуметтік теңдікті қалайды, өмірде барлық балалар білім алуға, қоғамда қалыпты адамдар секілдібарлық мүмкіндіктерді алуын демонстрациялап, дәлелдейді.
Арнайы білімді қажет ететін балаларға интегративті білім берудің әлеуметтік-құқықтық механизм идеясы біздің мемлекетте соңғы жылдары ғана жүзеге асырылып жатқаны бәрімізге мәлім. Бірқатар халық аралық конференциялар жүргізілген, бұл жерде мүмкіндігі шектеулі адамдарға (арнайы білімді қажет ететін адамдар) интеграциялап білім беру мәселелері талқыланды, бұл мәселелер бойынша бірқатар еңбектер және мақалалар басылып шыққан.
Қазіргі кезде аралас білім беретін мекемелер жұмыс жасауда, олар жалпы мектепте түзетушілік-дамытушылық білім беретін сыныптар және т.б. Сол мақалалардың бірінде былай деп жазылған интеграция - бұл арнайы білім беруді дамытудың құқықтық кезеңі және ол мүгедек адамдарға деген мемлекеттің және әрбір адаммен қоғамның көзқарасын қайта қарастырумен байланысты . авторлар мынаны бөліп көрсетеді, интеграция арнайы білім беру жүйесіне қайшы келмейді, және оны әр баланың даму деңгейі бойынша жүзеге асыруды ұсынады.
Интеграцияны жүзеге асыру үшін ең қолайлы жағдай - бұл аралыс білім беретін мекемелер, бұнда интеграцияның бөлігін таңдауға болады, яғни мүмкін модельдің бірін таңдау. Психофизиологиялық деңгейі және сөйлеу тілінің дамуы жағынан қалыпты балаларға жақын оқушылар үшін толық интеграцияны қолданған тиімді.
Л.М.Шипицина интеграцияның ең негізгі түрлерін көрсетті: әлеуметтік және педагогикалық. Біріншісінде мүмкіндігі шектеулі балаларды сол білім беру ортасындағы әлеуметтік қатынастың жалпы жүйесіне адаптациялау қарастырылады. Екншісінде дамуында ауытқушылығы бар балаларда жалпы білім беру жоспары бойынша қарастырылған оқу материалын меңгеруді қалыптастыру қарастырылады.
Біздің қоғамның жалпы мектеп жүйесіне интегративті білім беруді кіргізуге әлі де дайын еместігін көптеген зерттеулер белгіледі, себебі нормативті-құқықтық және ерекше балаларға білім беру аспетілері толығымен меңгеріліп болмаған, сонымен қатар бұл балалардың білім алу құқықтары анықталмаған.
Арнайы педагогика және арнайы психология облыстарында білікті мамандар жетіспейді, кейбір білім беруді басқару органдары мен білім беру мекемелерінде дефектолог мамандарының ставкаларының саны қарастырылмаған.
Батыстың жиырма жылдық тәжірибесі мынаны дәлелдейді, формальді емес нағыз интеграция мемлекет қаржысының өсуін, жалпы мектептердің мұғалімдерінің күрделі дайындығын талап етеді. Бұл кей жағдайда дамуында кемістігі бар балаларды психикалық дамуын түзетуді төмендетеді, сонымен қатар қалыпты дамудағы сыныптасының зейінін төмендетеді, ол жекелей келу процесінің шектелуімен байланысты.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды қоғамдық өмірге дайындау үшін оларды кішкентай жасынан жалпы мектепте сау балалармен оқыту міндетті емес, олар қажетті қарым-қатынасты және өзара әрекетті басқа формада ала алады деген пікірлер бар. В.В.Линкованың пікірі бойынша интеграцияның тиімділігі бұл процесте оқушылардың субъективті функцияларды қабылдауымен байланысты.
Нақты интеграция сау балалар тобына дамуында кемістігі бар балаларды кіргізумен сипатталмайды,ол, бала сол топқа кірігу үшін күш жұмсайды және берілген топ баланы қабылдаумен қамтамасыз етіледі.
Интегративті білім беруді кіріктірудің сәттілігі көбінесе қаржылық-ұйымдастырушылық және оқу-әдістемелік қамтамасыздандыруға ғана байланысты емес, сондай-ақ әлеуметтік-психологиялық факторларға, қоғамның адамгершілік атмосферасына байланысты. Интеграциялаудың күрделі мәселесін практикалық шешу, түзету мекемелерінің қызметкерлерімен және дамуында кемістігі бар балалардың ата-аналарының назарына қатысты емес. Сонымен қатар бұл басқа жақтың да назарына қатысты - жалпы білім беру мектептерінің оқушылары, олардың ата-аналары және мұғалімдері.
Жалпы білім беретін мекемелердің оқушыларына деген сұрақтар келесі түрде қалыптастырылды: Көптеген мемлекеттерде мүмкіндігі шектеулі балалар жалпы мектептерде, басқа балалармен бірге білім алады, бұл мүмкіндігі шектеулі балалардың дамуы үшін өте маңызды.
Жалпы оқушылардың көп пайызы жауабын анықтай алмағанына қарамастан: бұл опрос оқушылардың үштен бір бөлігінің мүмкіндігі шектеулі балаларды қабылдауға дайын екендігін көрсетті.
Мұғалімдерге арналған анкетада да осы сұрақтар қойылды, бірақ видео өзгеріске ұшыраған жауап нұсқалары ұсынылды. Педагогтардың көп бөлігі (80 пайыз) оқушыларды біріктіріп оқытуға қарсылық білдірмеді.
Шыны керек, педагогтардың 14 пайыз былай деп жауап берді жалпы білім беретін мектептердің қазіргі жағдайына байланысты, интеграция сияқты өзгерістерді ендізу керексіз және асығыс шешім болар еді.
Мектепке дейінгі жастағы балалардың сұраққа алынған ата-аналарының төрт бөлігі интеграциялап оқытуға қарсы болмады, қойылған сұрақтарға олар былай деп жауап берді біз өз балаларымызбен бірге дамуында ауытқушылығы бар балалардың оқығанына қарсы емеспіз, себебі интеграциялап оқыту барлық топ оқушыларын гуманистисттік көзқарасқа, жан ашырлыққа, әлсіздерге көмек көрсетуге тәрбиелейді.
Респоденттердің тағы жартысына жуығы біріктіріп оқытуға қарсы болмады, бірақ олардың да өзіндік талаптары бар еді, олар қойылған сұрақтарға былай деп жауап берді бірс іктіріп оқуға қарсы болмаймыз егер келесі жағдайлар жасалатын болса, оқушылар педагогикалық, материалды-қаржылық жағынан толығымен қамтамасыз етілулері керек.
Осыған орай, әр топтың әр түрлі позицияларына қарамастан, олардың пікірлері бір жерден шығып отырғанын байқауға болады, сондықтан жалпы мектептерде интеграциялап оқытуды жүзеге асыру жалпы алғанда мүмкін екенін.
Мүмкіндігі шектеулі балалардың барлығы өздерінің қалыпты дамыған құрдастарымен қарым-қатынасты және әлеуметтік тәжірибенің кеңдігін қажет етеді, бірақ әр баланың дамуына интегративті білім берудің тиімді және пайдалы моделін таңдай, оның барлық жағдайларда арнайы психологиялық-педагогикалық көмегін сақтай білу керек.
Осы тапсырманы орындау үшін тәжірибеде біріктіріп білім беру моделінің базалық жиынтығы өңделді.
Егер баланың психикалық даму деңгейі өз жасына сай келсе немесе жақын болса, педагогтардың ардында ол баланың әлеуметтік және білімдік сәйкестігінің масимальді қалыптасуына қол жеткізу тапсырмасы тұрады.
Бұл тапсырманы шешу үшін баланың сау балалар ортасына ылғи және толық интеграциялау пайдалы, яғни біріктіріп оқытудың регламенттелмеген моделі, ол жекеше коррекциялық көмекті сақтау жолдарын қарастырады.
Егер балада қалыпты даму үстіндегі құрастарымен қарым-қатынасқа түсу, өзара әрекеттесу және білім алу мүмкіндіктері жоғарласа, онда болашақта оның әлеуметтік және білім алу әрекеттестігін ұлғайту тапсырмасы пайда болады. Оларға ылғидағы, маңызды, бірақ толық емес интеграция пайдалы болады. Бұл форма біріккен қызметтің мазмұнын және мінезделуін регламенттейді.
Егер, баланың қарым-қатынасқа түсу және әлеуметтік серіктестіктері, баладағы дамуының бұзылуымен байланысты қиындатыла түссе, онда бірен-сарандаған, бірақ ылғидағы интеграция пайдалы болуы мүмкін. Бұл форма біріккен қызметтің ылғидағы ұйымдастырылуын қарастырады.

1.2 Қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері

Мүмкіндігі шектеулі балаларды қоршаған әлемді таныстырудың түрлері мен әдістері коррекциондық - педагогикалық жалпы білім беретін жүйемен қамтамассыздандыру.
Шетелдік және мемлекеттік мамандардың зерттеулері дәлелдейді мүмкіндігі шектеулі балалардың ерте кірісуі интеграцияға жол ашады, дәл осы кез баланың патенциялына әсер етуіне өте қолайлы.
Қазақстан Республикасының жүйесіне ертерек коррекциялық мүмкіндігі шектеулі балаларды қамтамасыз ету енгізілген, өзінің дамуында жақсы ырғақ алады.
НН ПЦ КП ерте кірісу туралы ғылыми зерттеулер қарастырылуда, орталық мамандары осыны жүзеге асыруда әртүрлі формада қарастырылуда. Коррекциондық оқу жүйесін (күнделікте оқу) жасауда ата - аналарымен отбасымен көрісіп пікір алмасып коррекциондық жүйенің алгоритімі мен мазмұнымен таныстыруда.
ИКП РА Ресейлік ғылымдардың зерттеулерінде медико - психолог - педагогикалық есту жүйесінің дамуында кемшілігі барлар көрсетілді. Әрдайым 2-3 жылда коррекциондық жұмыс жүріп отыратындардан гөрі, ертекерте (өмірінің алғашқы кезеңінде) есту жүйесінде кемшілігі бар балаларды оқыту жоғары деңгейде көрінуде.
Ғалымдардың (Шматко Н.Д., Пелымской Т.В.) зерттеулерінде дәлелдегендей, коррекциялық жұмысқа есту мүшесінде аздап кемшілігі бар және де дамуында кемшілігі (көз көрмейтіндер, интелектер, сөйлеу функциясы) барлар алыну, пайдасы коррекциялық есту жүйесіндегі балаларды тууға көмек беретін мекемелерде анықтап, оларды тұрғылықты жерлерінде дәрігерлік тексеруден өтіп тұруына жәнеде 1айдан 1жасқа дейінгі балаларды сурдопедагогикалық кабинеттерде тексеруден өтіп тұруға мүмкіндік берер еді.
Арнайы әдебиеттерде көрсетілгендей, имплантация 2-3 жасқа дейінгі балаларға жасалса коррекциялық оқу жүйесінде тілді меңгеру жақсы дәрежеде болар еді. ННПЦ кп-да мамандарға КП жасалатын науқастар туралы психолог - педагогикалық оқулар мен семинарлар өтіп отырады. Айта кету керек бұл бағыттағы зерттеулер тек қана естуінде кемшілігі барларды ғана ертерек анықтап қана қоймай сонымен қатар басқада кемшіліктері бар яғни көру мүшесі, сенсорлық жүйесінде кемшілігі барларға да көмектесуге мүмкіндік береді.
Әдістемеде тек қана кішкентай балаларға кішкентай кезінде ғана коррекциондық - педагогикалық білім беріп қана қоймай оларға өздерін ортада қалай ұстау керек үйрену керек екенін үйретеді. Айта кету керек дамуында кемшілігі бар балаларды коррекциондық - педагогикалық біліммен қамтамасыз етіп көмек беру, өте баяу дамуда. Сондықтанда коррекциондық көмекті мемлекетіміздің барлық жерлерінде 1-3 сатылы коррекциондық көмекпен қамтамасыз етуді дамыту керек. Мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпы білім алу процесіне қосу барысындағы арнайы педагогтың бірлесуі.
Арнайы педагогтың профессионалды іскерлігінің ауқымы мүмкіндігі шектеулі балаларды білім алу процесіне қосудағы өзара бірлесіп әрекет ету мен қарым-қатынасы болып табылады. Іскерліктің нәтижесінде мамандардың арасында қарым-қатынас жасаудың жекелік жүйесі құрылады. Арнайы педагог төмендегідей функцияларды орындайды: делдалдық бағыт берушілік ұйымдастырушылық, орындаушы және міндетті түрде бағыттайтын -дамытушылық бағдарламаларды жасайды.
Делдалдық функция әкімшілік өкілдерімен, (қарым-қатынас орнату) білім беру департаментімен, НПО және ОО, сонымен қатар психолог мамандармен, әлеуметтік педагогтармен, логопедтермен, дәрігерлермен қарым-қатынас орнатудан тұрады. Ол үшін түрлі аудандар, қалалар, мекемелер қоғамдық бірлестіктермен жақсы қарым - қатынас болуы шарт және әкімшілік органдарының құрылымы мен міндеттерін , олардың мекен жайы мен телефонын білуі керек.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік медико-педагогикалық, коррекциялық жағынан қолдау процесі түрлі мамандардың бағыт беруіне керек етеді (медициналық жұмыскерлер,мұғалімдер, дефектолгтар, психологтар, әлеуметтік жұмыскерлер т.б). мүмкіндігі шектеулі балаларды білім алу процесіне қосу барысында мамандар арасындағы ведомствоаралық бірлесіп әрекет етуді қамтамасыз ету керек, ал бағыттаушылық функция арқылы іске асады.
Орындаушылық функция мұғалімнің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.