30-39 жас аралығындағы (VI топ – ауыр дене еңбегінің жұмыскері) ер адамның күнделікті тамақтану рационы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім Министрлігі
АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Тамақтану өнімдерінің технологиясы кафедрасы

Тамақтану физиологиясы пәні бойынша жеке тапсырма
Тақырып: 30-39 жас аралығындағы (VI топ – ауыр дене еңбегінің жұмыскері) ер
адамның күнделікті тамақтану рационы

Орындаған: Жакупова А.Б.
ТОП 17-12
Тексерген: Буламбаева А.

Алматы 2018

Мазмұны

1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .3-5
2. Негізгі бөлім
а)VI топ еңбек үлесімен айналысатын адамның тамақтану
ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6-10
b)VI топ ауыр дене еңбегімен айналысатын 30-39 жастағы
ер адамның тамақтану
рационы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
0-15
3.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...15-1 7
4. Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...18

Кіріспе

Қоғамдық тамақтану халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға
бағытталған салалардың бірі болып табылады. Қазіргі заманғы нарықтық
экономиканың әлеуметтік бағыты, адамның лайықты өмірі мен дамуын қамтамасыз
ететін жағдайлар жасауға бағдарлану осы қызмет көрсету саласына сапалы
өзгерістер енгізу қажеттілігін барынша өткір көрсетіп отырады. Осы сала
қызметінің нәтижелері көп функционалды, кешенді сипатқа ие, халықтың бос
уақытын ұлғайтады, оны үй шаруашылығын жүргізу жөніндегі еңбекті көп қажет
ететін жұмыстардан босатады, ақшалай кірістерді ұтымды пайдалануға ықпал
етеді. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары халықтың қажеттіліктерін
қанағаттандыруда маңызды рөл атқарады және ұлттық экономика инфрақұрылымы
жүйесінде адамдардың дайын тағамға қажеттілігін қанағаттандырудың қоғамдық-
ұйымдастырылған нысаны ретінде қарастырылады.

Жүргізілген зерттеу барысында, жыл сайын 18 млн.доллар ҚР
тұрғынын мейрамханаларға жұмсайтыны анықталды (Euromonitor мәліметтері,
2009 жыл), бұл украиндық және американдық елдерге қарағанда шығыны
ондаған,тіпті жүздеген есе аз.Қазақстан Республикасында 2004 жылдан 2015
жылға дейінгі кезеңде тамақ өнімдері мен сусындарды (қоғамдық тамақтандыру)
ұсыну жөніндегі қызметтер нарығының жалпы көлемінің өзгеруі оң үлесін
көрсетеді. Қоғамдық тамақтану нарығын зерттеу кейбір жылдары көлемнің өсімі
40-45% - ға дейін құрағанын, ал 2011 жылдан бастап 6-20% деңгейінде
бекітілгенін көрсетеді.Қазақстанда ресми түрде 2017 жылдың қараша айында
қонақ үй (ЭҚЖЖ коды 55101 "мейрамханалары бар қонақ үйлер қызметін ұсыну")
және мейрамхана бизнесімен (ЭҚЖЖ коды 56100 "мейрамханалар және тамақ
өнімдерін жеткізу бойынша қызметтер") ресми түрде 2976 ұйым айналысады. Бір
ұйымда бірнеше түрлі қоғамдық тамақтану орындары немесе желі болуы
мүмкін.Тағы 130 компания тамақты тапсырысқа жеткізумен айналысады (ЭҚЖЖ
коды 56210 "тамақты тапсырысқа жеткізу").Осылайша, қоғамдық тамақтануды
ұйымдастырумен айналысатын заңды тұлғалардың жалпы саны - 3106 ұйымды
құрайды.Оның ішінде ірі 15 (9 мейрамхана және 6 қонақ үй) және орта 49 (30
қонақ үй және 19 мейрамхана). Қалғандары-шағын кәсіпо
рындар.Қазақстандықтар қоғамдық тамақтану орындарына жиі барады.
Респонденттердің 65% - дан астамы ҚТО-на аптасына 1 рет және одан да көп
барады.Ал 20% - дан астамы қоғамдық тамақтану орындарына 1-ден 3 есеге
дейін барады.10% - дан кем ҚТО-на бармайды және тек үйде ғана тамақтанады.

Денсаулық, салауатты өмір салты, тамақтану проблемалары -қай
халықтың болсын, ұлттың болсын басты назарға алған мәселесі. Бұл салада
әлемдік деңгейде БҰҰ-ның Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы айналысады
(ВОЗ).

Адам ағзасында үнемі жасушалар ыдырайды, олардың орнына жаңа
келеді. Адам жасушаларға арналған құрылыс материалдарын тағам
компоненттерінен алады: Тамақ өнімдерінің құрамына кіретін химиялық заттар.
Олар ағзаның тіршілік әрекетін реттеу үшін қажетті биологиялық белсенді
заттарды алудың негізгі көзі болып табылады. Тіршілік әрекеті дегеніміз-
ағзаның өсуі мен дамуы, денсаулық, жұмысқа қабілеттілік, ұзақ өмір сүру,
жасау және жасау қабілеті. Заттар мен энергияның шығыны, және олардың орнын
толтыру-біз сияқты биологиялық жүйелердің өмір сүруінің және жалпы өмірдің
дамуының қажетті шарты.

Көптеген адамдар әлі олар қолданатын тағам рөлі мен мәнін
түсінбейді. Өркениетті қоғамда соңғы бірнеше жылда салауатты тамақтануға
деген қызығушылық артты. Мұндай тағамға деген қызығушылықтың себептерінің
бірі - дұрыс тамақтанбау салдарынан адамдар ауырады, яғни олар тұтынатын
азық-түлікпен, олардың саны мен сапасымен байланысты аурулар бар.
Тамақтануға тікелей байланысты бірқатар аурулар бар: семіздік, қант
диабеті, гипертония, атеросклероз, жүрек аурулары, обыр.

Қоғамдық тамақтану орындарын жобалау, онда жұмыс жасаудан бастап дайын
тағамды тұтынушыға ұсыну процестерінің барлығы Қоғамдыық тамақтану орнына
қойылаты санитарлық –эпидемиологиялық талаптар деп аталатын нормативтік
құжатта қарастырылған. Бұл құжат "Халық денсаулығы мен денсаулықсақтау
жүйесі туралы" 2009жылғы 18 қыркүйектегі ҚР Кодексінің 144-бабының 6-
тармағына сәйкес бекітілген.

Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының қызметін реттейтін
негізгі нормативтік құжаттарға мыналар жатады:

-Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы Қазақстан
Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйек (2018жылғы 24 қыркүйектегі №ҚР ДСМ-9
өзгертілген)

- Қоғамдық тамқтану объектілеріне қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар санитариялық қағидаларын бекіту туралы (2015
жылғы 19 наурыздағы №234 бұйрығымен бекітілген)

-БАҚ-тың қаптамасы Кеде Одағы комиссиясының 2011 жылғы 16 тамыздағы
№769 шешімімен бекітілген Қаптаманың қауіпсіздігі туралы 0052011 Кеден
Одағының техникалық регламентінің талаптарына сәйкес аналымның барлық
кезеңдеріне сақталуын және сапасын қамтамасыз етеді.

-Кеден одағының техникалық регламенті КО ТР 0212011 тамақ өнімдерінің
қауіпсіздігі туралы.

Және тағы айта кететін жәйт қоғамдық тамақтану кәсіпорындары
шикізатсыз жұмыстары болмайды. Шикізаттың түріне қарай жекізуші компаниялар
сан алуан. Олар:

1кесте. Шикізат өндіруші компаниялар тізімі

Өнім түрі Компания атауы Компанияның мекен-жайы:
Сүт өнімдері Агропромышленная компанияул. Гоголя, 111, Алматы.
АДАЛ;
Домик в деревне; ул. Луганского, 95А, Алматы
Құс өнімдері ТОО ”Рыбпром”; ТОО Алматы, проспект Сакена Сейфуллина
Казакстан Кустары Алматы обл. Қарасай ауд.Ұмтыл ауылы
Алматинская құсфабрикасы; Алматы обл.Қарасай ауд.Мерей ауылы
ТОО "Алсад Казахстан" Ақмола обл. район Биржан сал,
компаниясы; Құсфабрикасы г. Степняк, ул. Е. Ибрагима, д 16
Казгер-Кус;
Ет өнімдері "Бижан" Промзона, 1
Чапаев ауылы, Іле ауданы
Бидай өнімдері Компания Султан Илийский тракт, 31А, Алматы
Маркетинг; Компания 36А, микрорайон Аксай-2, Алматы
"Аксай-нан"; ТОО "ЛИЯ" Казанская к.34,Алматы қ.
Макаро және ұн өнімдерін
өндіру;
Шұжық өнімдері Халал-ЕТ Ахметова көшесі 20, Алматы қ.

1кестенің жалғасы

Негізгі бөлім
VI топ ауыр еңбек үлесімен айналысатын адамның тамақтану
eрекшелігі
18-ден 60 жасқа дейінгі халық еңбек қарқындылығы топтарына бөлінеді,
олар кәсіби қызметпен байланысты энергия деңгейі бойынша ерекшеленеді.Сонын
ішінде 4 топ ауыр дене еңбегінің қызметкерлерін айтып кетсек оларға:

- құрылыс жұмысшылары;

- ауыл шаруашылығы жұмысшылары мен механизаторлар;

- жер бетіндегі жұмыстарда істейтін тау-кен жұмысшылары;

- мұнай және газ өнеркәсібінің қызметкерлері;

- 5-топқа жатқызылған тұлғалардан басқа металлургтер мен құюшылар;

- целлюлоза-қағаз және ағаш өңдеу өнеркәсібінің қызметкерлері;

- стропальщиктер, такелажниктер;

- ағаш өңдеушілер, ағаш ұсталары және басқалар;

- 5-топқа жатқызылған адамдардан басқа құрылыс материалдары
өнеркәсібінің қызметкерлері.

Еңбек қарқындылығы топтарының әрқайсысы үш жас категориясына бөлінген:
18-29, 30-39, 40-59 жас. Бұл ретте энергия мен азық-түлік заттарына деген
қажеттіліктерге әсер ететін энергия шығыны біртіндеп жас деңгейінің
төмендеуіне әкеледі. Бірақ жынысына байланысты дене салмағының аз мөлшеріне
және ерлермен салыстырғанда әйелдерде аз қарқынды зат алмасуына байланысты.
Сондықтан барлық жастағы және кәсіби топтағы әйелдерде энергия мен тағамдық
заттарға деген қажеттілік ерлерге қарағанда орташа 15% - ға төмен.
Әйелдерде (18-ден 60 жасқа дейін) ерлерге қарағанда темірге деген
қажеттілік ерекше. Әйелдер үшін 5-ші тобы еңбек қарқындылығын қамтитын
кәсіп аса ауыр дене жұмысы қаралмайды. Тамақтану нормаларында жүкті және
бала емізетін әйелдердің физиологиялық қажеттіліктері бөлек көрсетілген.

18-ден 60 жасқа дейінгі халық үшін тағамдық заттар мен энергияға
қажеттілікті анықтау кезінде дене салмағының орташа мінсіз салмағы ретінде
ерлер үшін 70 кг және әйелдер үшін 60 кг қабылданды. Артық салмағы бар
адамдар үшін (жынысын, жасын, бойын, дене бітімін ескере отырып) тағамдық
заттар мен энергияға қажеттілік дене салмағының сауықтыру реттелуінің
міндеттеріне сәйкес жеке анықталады.

Берілген тамақтану нормаларында белоктарды, майлар мен көмірсуларды
олардың арасындағы физиологиялық қажетті арақатынаста тұтынудың оңтайлы
шамалары берілген. Тағамның амин қышқылдық құрамының толыққанды болуын
қамтамасыз ету үшін жануар тектес ақуыздар қажеттіліктің ұсынылатын
мөлшерінің 55% - ын құрауы тиіс. Жүкті әйелдер (5-9 ай мерзімге) және бала
емізетін әйелдер үшін ақуыздардың жалпы санының 60% құрайды. Рационның
тәуліктік энергия құнындағы белоктың 100% — ға қабылданған үлесі:4-ші және
5-ші топтар үшін-11% - ды құрауы тиіс.Физикалық еңбек үлкен жүктемемен
сипатталады тірек-қимыл аппараты мен функционалдық жүйелер (жүрек–қан
тамырлары, жүйке-бұлшықет, тыныс алу және т. б.).

Ауыр дене еңбегі кейбір өнеркәсіптік кәсіпорындарда, құрылыста және
көлікте сақталған. Бұл жұмысшылардың энергия шығындары 4000-нан 5000 ккал-
ға дейін құрайды. Бұлшықет жүйесі бар ең көп жүктеме. Бұлшықеттерде
рационға зат алмасу деңгейін (қажетті) ұстау үшін ақуыздың жоғары мөлшерін
қосу керек. Еңбекті механикаландыру және автоматтандыру процесі
қызметкерлердің еңбегін жеңілдетті және төмендетті олардың энергетикалық
шығындары қазіргі уақытта негізгі түрлерде өнеркәсіп және ауыл
шаруашылығында тәулігіне 4000 ккал аспайды.

Бұлшықеттегі энергияның негізгі көзі көмірсулар болып табылады.
Олардың рациондағы үлесі жоғары болуы тиіс. Майлардың мөлшері дене
еңбегімен айналыспайтын адамдарға қарағанда да жоғары, бірақ көмірсуларға
қарағанда салыстырмалы түрде аз дәрежеде болуы тиіс. Көмірсулар ағзада оңай
ыдырайды және майларға қарағанда энергияны тез босатады. Көмірсулардың
ыдырау өнімдері уытты аз (сүт қышқылы) және оңай кәдеге жаратылады.
Майлардың тотығуы кезінде аралық өнімдер ацетон денелері болып табылады.
Жиналған кезде олар улы әсер етеді.

IV еңбек қарқындылығы тобының қызметкерлері үшін ақуыздардың, майлар
мен көмірсулардың арақатынасы рациондағы энергетикалық құндылығы бойынша
11, 33, 56 %құрайды.

Дене еңбегімен айналысатын адамдардың тамақтану рационына ағзаны
қажетті қоректік заттармен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін азық-
түліктердің барлық негізгі топтары (ет және ет өнімдері, балық және балық
өнімдері, сүт, сүт өнімдері, жұмыртқа, тағамдық майлар, көкөністер мен
жемістер, нан және нан-тоқаш өнімдері, Жармалар, макарон өнімдері және
бұршақ өнімдері, қант және кондитерлік өнімдер) кіруі тиіс.

Ерекше жүктемелерді ыстық цехтардың қызметкерлері (цех жұмысшылары
металды балқыту және оны ыстықтай илектеу және наубайханадағы наубайханалар
жоғары физикалық кернеуден басқа,экстремалды жүктемелер-жоғары
температурада және жылулық сәулелену,содан кейін витаминдердің жоғалуын
тудырады. Мұндай өндірістерде тәулік сайын қызметкерлер алуға тиіс міндетті
түрде жинағы келесі витаминдер: А - 2 мг, B1 – 3 мг, В2 – 3 мг, С – 150 мг,
РР - 20 мг.

Ауыр физикалық еңбек кезінде терлеу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.