ХХ ғасырдың І жартысындағы өнер. Модернизм

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ХХ ғасырдың І жартысындағы өнер. Модернизм

ӨНЕР ТАРИХЫ

ХХ ғасырдың І жартысындағы өнер. Модернизм

ХХ ғасыр тарихта ең бірінші екі бірдей ауқымды соғысты басынан кешіреді. Бұл енді тарихтағы басқа кезеңдердегідей соғыс емес. Жаппай қыру соғысы. Өйткені соғыс құралдары, соғыс қарулары да әлдеқайда жетіліп дамыған болатын. Сондықтан да ХХ ғасыр соғыстың жойқын күшін, оның сұмдық жағдайларын басынан кешіріп, оны өте қатты сезінеді. ХХ ғасыр өнерінің тағы да тың жаңаша күрделі сипат алуына бұқаралық мәдениетің дамуы өзіндік зор үлесін қосады. Бұқаралық мәдениет дегеніміз не? Ол көпшілікке арналған өнер. Өнер енді жеке-дара қолөнер секілді дамудан қалады. Есімізде болса сонау қайта өрлеу, барокко өнерінде кескіндемені қолөнердің жеке дара бір түрі ретінде қарастырған еді. Ал ХХ ғасырда кәдімгі сәндік қолданбалы өнерінің түрлері қолданыстан шығып, енді адамдардың күнделікті тұрмысында зауыттардан шыққан формасында мейлінше шартты, қарапайым пішін алған заттар келе бастайды. Мысалы, ыдыс-аяқтар. Бұрынғыдай эксклюзивті, екінші бір қайталанбайтын туындылар жоқ. ХХ ғасырға дейінгі әрбір ыдыс-аяқ, әшекей және қолөнер бұйымдарының қандай түрі болсын қабылдауға келмейтін. Олар жеке дара, өз алдына бөлек туынды еді. Зауыттарда тұрмыс жиһаздарын, ыдыс-аяқтарды, сонымен қатар, тағы да адамзатқа қажетті көп мөлшерде шығара бастайды. Бір формаға негіздеп оларды көбейте бастайды. Мұндай кезде өнерге деген сұраныс пен талап та өзгереді. Неге ХХ ғасыр осылай тираждап шығаруды жолға қойды? Бұл кезең енді үлкен бір орталыққа негізделген өнер. Мұндай орталықта өндіріс орындары мен зауыттар орналасады. Осы зауыттарда жұмыс жасау үшін мемлекеттің түпкір-түпкірінен халық, қарапайым жұмысшылар осы орталыққа жинала бастайды. Мұндай халықтың легін сыйғызу үшін коммуналды сәулет құрылыстарына сұраныс артады. Сәулет өнері енді жатақхана, коммуналдық үйлер түріндегі жаңа тұрғын үй формасын ұсынады. Олар мейлінше бөлмелері кіші, бір үлгіде қайталанатын, ортақ тазалық бөлмелерімен ерекшеленетін. ХХ ғасырағы сәулет өнері темір материалының қарқынды қолданылуына байланысты конструктивтік сипат ала бастайды. Сәулет өнерінің керемет үлгісі символы ретінде Эйфель мұнарасын айта аламыз. Ол алғаш темірден жасалған констуктивтік құрылыс. Бұл жерден біз бір-біріне біріктіру арқылы құрастырып шыққан ең алғашқы мұнаралы құрылыс түрін кездестіреміз.

Бейнелеу, кескіндеме, мүсін өнері өз дамуында енді қалыпты реалисттік академиялық формаларынан бас тартып, сол аянышты, сұрқия қоғамның әртүрлі бейнесін жеткізуге тырысады. Кескіндемеде модерн өнері пайда болып, ол әртүрлі ағымдарда айшықты көрініс тапқан еді. Бұл кезең өнеріне қатысты ерекше бір тоқталып кететін бағыттардың бірі - кубизм. Кубизм ресми даму уақыты небәрі он жылдықты ғана құрайды. Шамамен 1910 жылдары қалыптасқан өнер көпке созылмайды. Ол тек Пабло Пикассо мен Джорж Брак секілді екі суретшінің шығармашылығы арқылы тарқатылады. Кубизмнің негізін Джорж Брак қалайды. Алайда ол соғысқа кетіп, оның замандасы әрі серіктес досы Пикассо өз шығармашылығында кубисттік принциптерді жалғастырады. Кубизм аты айтып тұрғандай геометриялық формалар негізінде композиция құрып, формаларды геометриялық пішіндерге бағындыра отырып, белгілі бір мазмұндағы туындылар жасайды. Ол ішінара аналитикалық, синтетикалық кубизм деп тағы да бірнеше түрге бөлінеді. Пикассо кубизмге келмес бұрын өз шығармашылығында көгілдір, күлгін түсті кезеңдерді басынан өткерген еді. Кейінгі өнертанушы ғалымдардың зерттеулерінде Пикассо шығармашылығын осындай кезеңдерге бөледі. Ол шығармашылығында басымдық танытқан түстерге байланысты болды. Кубизмге келу арқылы Пикассо өз шығармашылығының шыңын, өте керемет дамыған тұсын айқын көрсетеді. Пикассо 94 жыл жасайды. Сол жасына жеткенше оның шығармашылығы ұдайы сұраныста болады. Тіпті ең танымал монументалды туындысын да жазып үлгереді. Бұл Герника атты шығармасы. Герника алапат соғыстың, әсіресе атом бомбасының салдарын оның драмалық трагедиялық тұстарын дамыта, ширата отырып көрсеткен көркем туындылардың бірі болған еді. Герниканы суреттеу арқылы, оның тарихын бүкіл әлемге жеткізу арқылы Пикассо кейінгі қоғамда белең алатын үлкен алапат атом ядросы секілді соғыстардың нәтижесін болжап көрсеткендей әсер қалдырады. Кубизм модернисттік бағыттың ішіндегі өте ауқымды ағымдардың бірі.

Бұл кезеңде өнер абстракциялық сипат алып, мұндай ағым түрлері енді көбейе береді. Келесі бір тоқталып, міндетті түрде айтып өтетіп ағмдардың бірі - фовизм. Фовизм - жабайы деген мағынаны бере отырып, тікелей Анри Матисс шығармашылығымен байланысты болды. Фовизмнің негізін қалаушы, жетекші өкілі осы Анри Матисс болды. Ол түске, денелердің ырғақты қозғалысына ден қоя отырып, шығармашылығында композицияға мән береді, яғни түс пен денелердің қозғалысы тұтас бір туындының мазмұнын ашу үшін маңызды еді. Біз Матисстің Бишілер атты жұмысымен таныспыз. Көгілдір аяда қанық қызыл түсте, яғни аядағы көк түспен контрастты шешім тапқан адамдар дөңгелек шеңберлі тұйық композиция құрып билеп жүр. Олар белгілі бір діни жоралғыны өтеп жатқандай, басқа бір рухани көңіл күйде тұрғандай әсер қалдырады. Өз қозғалыстарында олар бірі-бірімен айтпаса да бір ырғақты әрекетке түсіп, билету арқылы Матисс бейнелеу өнеріндегі жаңа бір бағыттың негізін салады.

Еуропаның солтүстік бөліктеріндегі Германия мен Нидерландыда белең алған ХХ ғасырдағы революциялар футуристік және экспрессионисттік бағыттардың қалыптасуына ықпал етті. Футуризм шын мәнісінде формаларында кубизммен байланыс табады. Ерекшелігі футуризм агитациямен, наразылықпен, қарсылықпен байланысты болды. Кенепте енді әртүрлі түсте, реалистік сипатынан ажыраған кеңістік пен сол кеңістікті мекен етуші адамдарды көреміз. Көпқабатты ғимараттар, көше шамдарынан түскен жарықтар бір-бірімен шағылысып, кенеп кеңістігіндегі денелерді бөліп, бөлшектеп қарауға мүмкіндік береді. Техниканың қарыштап дамуы, телефон мен теледидардың, фотокамера, видеокамералардың ойлап табылуы осы футуристік өнерде кеңістік аралық шешімдерді көрсетуге мүмкіндік береді. Кенеп кеңістігіндегі бірінші планнан бұрын оның артқы аясы алдыға ұмтыла шығып, керісінше ол бірінші планды жұта бейнеленеді. Футуристік идеялар тек қана бейнелеу өнерінде ғана емес, сонымен қатар, әдебиет пен музыка өнерінде де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.