Ақмола облысы жағдайындағы Герефорд тұқымды ірі қара малының қанының көрсеткіштері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Ақмола облысы жағдайындағы Герефорд тұқымды ірі қара малының қанының көрсеткіштері.

М. А. Хасенов, С. А. Әшімов, К. К. Әшімова, Ж. Е. Титанов

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті,

Аннотация
Мақалада Ақмола облысындағы Атбасар ауданына қарасты, жыл мезгіліне байланысты герефорд тұқымы малының қан құрамының гематологиялық көрсеткіштері мен дене салмағының зерттеу нәтижелері көрсетілген.
Түйінді сөздер: бейімделу (акклиматизация), физиологиялық және морфологиялық көрсеткіштер, қанның гемтологиялық құрамы.
Бейімделу дегеніміз - (лат. adaptare - бейімделу) ағзаның, ағза функциялар құрылымының, сезім мүшелерінің ішкі және сыртқы тітіркендіргіштерге, орта жағдайына бейімделу үрдісі. Сонымен қатар кез-келген бейімделу, белгілі бір нәтиже болып табылады, өйткені ағза даму барысында көптеген өзгерістерге ұшырайды.
Мал өнімділігін арттыру және оларды шаруашылық мақсатта генетикалық дәрежесі пайдалануын, жануарлар денесінің кез-келген физиологиялық үрдістерінің сыртқы ортаға, бейімделу жағдайларына тікелей байланысты [1,2].
Кейбір ғалымдардың пікірі бойынша шетелден әкелінген малдарды қоршаған орта жағдайларына қарқынды пайдалануы нашар бейімделу мүмкін. Малды өрісте жаю, қыс мезгілдерінде жасыл шөптің болмауы, ірі қара малдардың бір жерде көптеп шоғырлануы, азықтандыру алаңының жеткіліксіздігі, осы себептердің барлығы ірі қара малдарының ағзасы жаңа технологиялық азықтандыруға және көптеген физиологиялық өзгерістерге ұшырайды [3].
Ғалымдардың зерттеулері нәтижесінде, әр түрлі тұқымды ірі қара малдар метерорологиялық факторларға бірдей бейімделе алмайы. Сол уақытта, бір климаттық аймақта орналасқан елдерде ірі қара малдардың тіршілік ету жағдайы әртүрлі деңгейде өтеді [9].
Қан ағзадағы физиологиялық өзгерістердің көрсеткіші болып табылады. Қанның биохимиялық көрсеткіштерін зат алмасу үрдістерінің қарқындылығына қарай бағалауға болады. Өйткені қанның белсенділігі, зат алмасу деңгейі, биохимиялық бейімделуі гендермен байланысы зор болғандықтан, кейбір ірі қара малдардың қанның биохимиялық құрамы өнімділікпен тұқымдық қасиеттеріне байланысты [1, 4, 8].
Қанның морфологиялық және физикалық-химиялық көрсеткіштері бойынша ағзаның физиологиялық жай-күйі туралы ғана емес, олар ағзаның сыртқы ортаның қолайсыз факторларының төзімділігіне жанама көрсеткіштері болып табылады.
Қанның формалық элементтері бірнеше табиғи маңызды рөл атқарады, атап айтқанда эритроциттер транспорттық, реттегіш функцияларды орындайды, ағзалардың жасушаларына қоректік заттарды, оттегіні тасымалдап, көмірқышқыл газды алып тастап отырады [2, 3, 9].
Лейкоциттер бір-бірінен морфологиялық және ағзадағы биологиялық рөлдермен ерекшеленеді. Ағзаға патогенді микробтар кірген жағдайда, бөтен тірі нысандар (бактериялар, вирустар т.б.) қатты бөлшектерді жұтып алып, немесе қорытып жіберіп, қорғаныштық (фагацитоз) қызметін атқарады. Бұл қабілет ағзаның инфекциямен күресуінің маңызды құралы болып табылады [10].
Баяндалғанды ескере отырып, біздің зерттеулеріміздің мақсаты Қазақстанның Ақмола облысы өңірі жағдайында герефорд тұқымды етті бағыттағы қан құрамының гематологиялық көрсеткіштерін, тірілей салмағын және ағзасының өнімділігін зерттеу болып табылды.
Ғылыми-зерттеу жұмыстары "Қазақстанның Ақмола облысы өңірі жағдайында импортталған етті бағыттағы тұқымды ірі қара малдардың үшінші генерациясының бейімделуі мен өнімділік сапасы"атты зерттеу тақырыбының жоспарына сәйкес жүргізілді.
Зерттеу материалдары мен әдістері: зерттеу жұмыстары Ақмола облысының "Алтын дән" ЖШС-де 2018 жылдың қыркүйек айынан 2019 жылдың мамыр айына дейін 9 айдың ішінде жүргізілді.
Зерттеу объектісі ретінде герефорд тұқымының (III генерация) етті бағытындағы 30 бас бұқашықтар мен қашарлар болды. Қанның құрамының көрсеткіштері мен тірілей салмағы зерттелді.
Қан алу және дене салмағын өлшеу таңертең жүргізілді. Дене салмағын өлшеу электрондық таразыларды пайдалану арқылы зерттелді. Қан күзде жайылым, қыста қора және көктемгі-жайылым кезеңдерінде асептика және антисептика талаптарын сақтай отырып, мойын асты тамырынан алынды. Қан алу үшін бір рет қолданылатын аспап вакутейнер (Vacutainer) -- веналық қан сынамасы қолданылды [1,2].
Гематологиялық зерттеулер ҚАТУ ветеринариялық клиникасының клиникалық-диагностикалық зертханасы жағдайында жүргізілді. Қанның нысанды элементтерінің сандық көрсеткіштері - эритроциттер, лимфоциттер және лейкоциттер Micro CC-18 фирмасының гематологиялық талдауышында (АҚШ) анықталды.
Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау. Жылдың қыс мезгілінде бұқашықтар мен қашарлар қора-жайларда ұсталынды, күндізгі уақытта терең сабан төсенішінде байлаусыз кәудаға шығарылды. Азықтандыру рационына шөп, сабан, құнарландырылған азық кірді. Жылдың басқа кезеңдерінде ерте көктемнен бастап терең күзге дейін тәулік бойы жайылымда байлаусыз жайылды.
Жылдың әртүрлі кезеңдерінде бұқашыктармен қашарлардың тірілей дене салмағының көрсеткіштері №1 кестеде көрсетілген.

Кесте -1 дененің тірілей салмағы
Половозрастные ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.