Қоршаған ортаның, атмосфераның ластануы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:
Кіріспе
Негізгі бөлім
Қоршаған ортаның физикалық ластануы
Қоршаған ортаның биологиялық - химиялық ластануы
Атмосфераның ластануы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Қоршаған ортаның ластануы деп -- әдетте оған тән емес, теріс салдарға алып келетін жаңа физикалық, химиялық, биологиялық немесе ақпараттық агенттердің келіп түсуін немесе пайда болуын айтады. Табиғи ортаның ластануы табиғи факторлардың әсері нәтижесімен қатар, адамның шаруашылық қызметінің нәтижесінде де болады.
Табиғи ластанулар табиғат апаттарының нәтижесінде пайда болады (жанартаудың атқылауы, жер сілкінісі, сел, дауыл және т.б.). Антропогендік ластанудың мысалы ретінде радиоактивтік, химиялық, биологиялық заттардың таралуы себеп болатын өнеркәсіптік объектілерде орын алатын апаттар жатады. Алайда күнделікті шаруашылық қызметпен, кәсіпорындардың жұмысымен, көлік, қалалардың құрылысымен, территориялардың урбанизациясымен және т.б. Байланысты ластанулар да өте қауіпті.
Ластанулар қоршаған ортаға әсер ету қасиеттеріне байланысты келесі топтарға жіктелінеді: физикалық, химиялық, физикалық-химиялық және биологиялық.
Ағза деңгейінде жеке ағзалардың физиологиялық қызметтерінің бұзылуы, олардың іс-әрекеттерінің өзгеруі, даму және өсуінің төмендеуі, сыртқы ортаның басқа да жағымсыз факторларының әсеріне тұрақтылығының төмендеуі мүмкін. Таралым деңгейінде ластану олардың саны мен биомассасының өзгеруіне, туылуы, өлімі, құрылымындағы өзгерістер, жылдық миграция циклдері және т.б. Қызметтік қасиеттеріндегі өзгерістерге алып келуі мүмкін.
Биоценотикалық деңгейде ластану бірлестіктердің құрылымы мен қызметтеріне әсер етеді. Бір түрлі ластаушы заттар бірлестіктің әр компонетіне әр түрлі әсер етеді. Соған сәйкес биоценозда сандық қатынастар өзгереді, бір түрдің мүлдем жоғалып, басқа түрлердің пайда болуы мүмкін. Бірлестіктердің кеңістіктегі құрылымы өзгере бастайды, өнімділіктен өлім басым бола бастайды. Соңынан экожүйенің дағдарысы болып, биосфераның қалыптасуындағы жағымды рөлі азайып, шаруашылық қатынаста құндылығын жоғалтады.
Қоршаған ортаның ластануы
Жоғарыда айтылып өткендей, ластанудың екі түрі бар -- табиғи және антропогендік. Қазіргі кезде антропогендік ластану көздерінің күші көп жағдайда табиғи ластанудың күшінен асып түсуде. Осылайша, азот қышқылының табиғи көздері жылына 30 млн т азот шығарса, антропогендік -- 35-50 млн күкірт қышқылы тиісінше 30 млн т жэне 150 млн т шығарады. Адам қызметінің нәтижесінде биосфераға қорғасын табиғи ластанумен салыстырғанда он есе көп түседі.
Адамның шаруашылық қызметінің нәтижесінде пайда болатын ластаушы заттар және олардың қоршаған ортаға әсері әр түрлі болып келеді. Оларға келесілер жатады: көміртегі, азот, күкірт қосылыстары, ауыр металдар, әр түрлі органикалық қосылыстар, жасанды материалдар, радиоактивтік элементтер және т.б.
Осылайша, сарапшылардың бағалауынша, мұхитқа жыл сайын 10 млн т дейін мүнай түседі екен. Суда мүнай су мен ауа арасында болатын газ айналымына кедергі келтіретін жұқа пленка қабатын түзеді. Мұхиттың түбіне шөккен мұнай мұхит түбінде өмір сүретін жануарлар мен микроағзалардың табиғи өмір сүру жағдайын бұзады. Мұнайдан басқа, мүхитқа қүрамында өте күшті улы әсері бар қорғасын, сынап, мышьяк сияқты өте қауіпті ластаушылардан тұратын түрмыстық және өнеркәсіптік қалдық сулар төгіледі. Мұндай заттардың жинақталуы көптеген жерлерде қалыпты деңгейінен он еседен асып кеткен.
Әрбір ластаушы табиғатқа белгілі бір теріс әсерін тигізеді, сондықтан олардың қоршаған ортаға келіп түсуі қатаң қадағалануы керек.
Биосфера күннен-күнге антропогендік фактордың әсерінен пайда болған тірі ағзаларға, зиянды заттарға толып бара жатыр. Бұл заттардың миллиардтаған тонналары атмосфераға шығарылады, су қоймаларына тасталынып, қоқыстар күйінде жинақталуда. Ауа, өзен, теңіз ағындары арқылы зиянды заттар мемлекеттер шекараларынан өтіп, үлкен қашықтықтарға таралып, ғаламдық ластану мәселесін тудыруда, адамдардың денсаулығына, табиғатқа, материалдық құндылықтарға зиянын тигізуде.
Қоршаған ортаның физикалық ластануы
Физикалық ластанулар деп қоршаған ортаның физикалық параметрлерінің: жылулық, жарықтық, акустикалық, электромагниттік, радиациялық өзгеруінен пайда болатын ластануларды айтамыз.
Мысал ретінде өнеркәсіптегі жылы қалдық сулардың төгілуі, жылы ауа ағындары, газ, түтінмен байланысты пайда болатын, қоршаған орта температурасының жоғарылауынан болатын жылулық ластануды келтіруге болады. Екіншіден, жылулық ластану антропогендік әсермен ауаның көмір қышқыл газымен, метан, фтор, хлорлы көміртекпен ластануының нәтижесінде пайда болатын қоршаған ортаның химиялық құрамының өзгеруінен болуы мүмкін. Олар Күн сәулесін өткізеді, бірақ жер бетінде жылуды ұстап қалады, сондықтан атмосфераның температурасын жоғарылатады.
Су қоймаларының жылулық ластануы балдырлар бірлестігінің қалыптасуы мен құрылымына өзгерістер алып келеді. Өнеркәсіптің дамуы қоршаған ортаның акустикалық ластануына алып келеді, ол шуылдың табиғи деңгейінен жоғары болуы және дыбыс сипатыньщ қалыпты жағдайынан ауытқуы (дыбыстың күші, ырғақтылығы). Эволюция барысында тірі ағзалар бейімделмеген табиғи дыбыс көздерінен шықпайтын кез келген дыбыс антропогендік шуыл ластануы деп қарастырылады. Шуыл әр түрлі жиілік және қуаттағы дыбыстардың ретсіз байлынысы секілді кез келген тірі ағзаға, әсіресе адамдарға теріс әсер береді, шаршатады, ақыл-ойдың белсенділігін, еңбек өнімділігін төмендетеді, соматикалық және психикалық ауруларға алып келеді.
Қоршаған ортаның ластануын радиациялық және радиоактивтік деп бөлуге болады. Радиациялық иондаушы сәуле шығарудың нәтижесінде болады, ал радиоактивтік -- қоршаған ортада радиоактивтік заттардың қалыпты деңгейінен жоғарылауынаң пайда болады. Радиациялық және радиоактивтік ластану -- эволюция барысында барлық тірі ағзалар бейімделген Жер шарының табиғи радиациялық фонын жоғарылатады. Радиоактивтік және радиациялық ластанулар қатаң қадағаланады. Олардың нормативтен асуы қоршаған ортаға және адам ағзасына күрделі өзгерістер алып келуі мүмкін. Радиациядан болатын мутагендік әсер (генетикалық өзгерістер) ластанудың бұл түрінен болатын ең қауіпті салдар. Мутация тұқым қуалап, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп биосферадағы тұрақты өзгерістерге алып келуі мүмкін.
Ғылыми-техникалық прогресе кезеңінде ластанудың жаңа түрлері пайда болуда, айта кетсек -- электромагниттік. Радио, теледидар, электр тасымалдаушылардың қызметі, өнеркәсіптік құралдардың белгілі бір түрі жұмысының нәтижесінде пайда болатын ластанудың бұл түрі жасушалық мембрананы өзгертеді және молекулярлық деңгейде әсер етіп, жалпы тірі ағзалардың тіршілігін өзгертеді.
Ластанудың жергілікті көздеріне қазіргі кезде иесіз тұрған нысандар: мұнай-газ және гидрогеологиялық ұңғымалар, шахталар, кеніштер (оның ішінде радиоактивтік қалдықты), елдің экологиялық қауіпсіздігіне нақты қатер болып табылатын қалдық сақтағыштар мен ағынды сулар жинақтауыштар жатады.
Жер маңы және ғарыштық кеңістікке кездейсоқ орбиталы объектілерді шығару және осы кеңістікті ғарыштық объектілермен ластау ғарыштың ластануына алып келеді. Орбитадағы ядролық реакторлардың бұзылуынан ғарыштың радиоактивтік ластану жағдайлары байқалған.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының аумағында төрт әскери сынақ полигоны және Байқоңыр кешені жұмыс істейді. Зымырандардың жерге түскен және құлайтын бөліктері, аса улы отынның төгілуі және қоршаған орта мен тікелей жақын жерде тұратын халыққа қолайсыз әсер ететін басқа да факторлар нақты экологиялық қауіп төндіреді. Байқоңыр ғарыш айлағынан зымыран тасығыштарды ұшыру бөлінетін бөлшектер құлайтын жалпы ауданы 12,24 млн га аудандармен қамтамасыз етілген. Осы жағдайларда қоршаған ортаның жай-күйін бағалау ғарыш қүралдарын, әскери техниканы және әскери объектілерді шығару, сынау, сақтау және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.