Эмоциялық интелектіні дамыту бағдарламасын құрастыру

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Бүгінгі таңда адамдар мен қоғамның салауаттылығы бүкіл өркениетті әлем үшін әлеуметтік сипатқа ие болып отыр. Адам салауатты өмір салты мен денсаулық мәдениетін игермей тұрып, өзін білімділер қатарына жатқыза алмайды. Өйткені әрқайсымыздың денсаулығымыз - бұл жеке байлық қана емес, сондай-ақ еліміздің экономикалық қуатының өсуі үшін де қажетті шарт. Тұлғаның жаңа психологиялық мүмкіндіктерін қалыптастыруға бағыттау, баланың психикалық дамуы, оны ілгері дамыту, мақсатқа бағдарлай ұйымдастыру, тәрбиелеуді басқару және өзін-өзі тәрбиелеу үрдісін ұйымдастыруға кең өрісті жағдай туғызады. Гуманистік психология адамды биологиялық емес əлеуметтік тіршілік иесі ретінде қарастырады. Осы көзқарасқа сəйкес адам баласы өзін қоршаған адамдармен, қоғаммен қарымқатынас жасамайынша дами алмайды. Мұндағы тұлғаның қоғаммен байланысы қоршаған ортамен сəйкес жүру емес, өзара қатынаста жəне өзара əрекетте болу мақсатымен жүреді. Дəлірек айтар болсақ, адам баласы - эмоциялық тіршілік иесі, бір адамның эмоциясы келесі адам эмоциясымен іргелесіп өмір сүреді. Осы тұста эмоциялық реакциялардың сəйкестігі мен ортақтығы аясында мəселе туады. Бұл мəселе бір адамның келесі адаммен диалогқа түсуі барысында шешіледі. Эмоционалды интеллект - адамның өзінің және өзгелердің эмоциясын түсіну және олардың эмоциялық күйіне бейімделу икемділігі.

1997 жылдан бастап қана эмоциялық интеллектіні эксперименталды зерттеу басталды. Арнайы тренингтер мен дамыту топтары жанұялық климатты, тұлға аралық қарымқатынасты реттей бастады, яғни эмоциялық интеллект іс жүзінде нəтиже бере бастады. Эмоциялық интеллект деңгейі жоғары тұлғалар өз жəне өзгенің эмоциясын түсінетін, эмпатияға бейім, қарым-қатынаста эмоцияны басқара алатын болғандықтан əлеуметте адаптацияланған əрі мақсаттарына жете алатын индивид ретінде көрінеді. Ата-ана тəрбиесінде эмоциялық интеллектінің алатын орнының маңызды тұстарын жəне бала дамуында эмоциялық интеллектінің рөлін зерттеу арқылы отбасындағы психологиялық жағдайды позитивті өзгерту біздердің маңызды мақсаттарымыздың бірі. Қазіргі зерттеулердің бір сыпырасы эмоция мен интеллект арасындағы өзара байланысты зерттеуге бағытталған. «Эмоциялық интеллект» психологиядағы жаңа бағыттардың біріне кіреді. Г. Гарднер мен П. Сэловей ұсынған эмоциялық интеллект ұғымы мыналарды қамтиды:

1) өзіндік эмоцияларды тану, 2) эмоцияларды басқара алу, 3) өзіндік мотивация, 4) өзге адамдардың эмоциясын тани білу.

1. Эмоциялардың идентификациясы. Эмоцияларды қабылдау (яғни эмоциялардың бар екендігін байқай білу қабілеті), оларды идентификациялау, бара бар білдіру, шынайы эмоциялар мен олардың жасандылығын ажырата білу сияқты өзара байланысты бірқатар қабілеттерден тұрады. 2. Эмоцияларды ойлау мен іс-әрекеттің нәтижелілігін арттыру үшін қолдану. Эмоцияларды зейінді маңызды оқиғаларға бағыттау үшін қолдану, міндеттерді шешуге мүмкіндік туғызатын эмоциялар туғызу (мысалы, жақсы көңіл-күйді шығармашылық идеялар туғызу үшін қолдану), көңіл-күйдің толқуын мәселені әр түрлі тұрғыдан талдау құралы ретінде қолдану қабілетінен тұрады. 3. Эмоцияларды түсіну. Эмоциялар кешенін, эмоциялар арасындағы байланыстарды, бір эмоциядан екіншісіне ӛтуді, эмоциялардың себептерін, эмоциялар туралы вербальды ақпаратты түсіну қабілеті. 4. Эмоцияларды басқару. Эмоцияларды қадағалау, жағымсыз эмоциялардың қарқындылығын тӛмендету, өз эмоцияларын, оның ішінде жағымсыздарын да ұғыну қабілеті, эмоциялық тұрғыда артылған мәселелерді олармен байланысты жағымсыз эмоцияларды басып-жаншымай шешуге қабілеттілік. Тұлғалық өсуге және тұлғааралық қатынастарды жақсартуға мүмкіндік туғызады.

Р. Бар-Онның моделі ЭИ ұғымына өте кең түсінік береді. Ол ЭИ-ні адамның әр түрлі өмірлік ситуацияларды табысты жеңіп шығуына мүмкіндік беретін барлық когнитивті емес қабілеттер, білімдер мен құзыреттілік ретінде анықтайды. Р. Бар-Он ЭИ-нің бес компонентімен теңдестіруге болатын құзыреттіліктің бес сферасын бөліп кӛрсетті; бұл компоненттердің әрқайсысы бірнеше субкомпоненттерден тұрады:

1. Өзін тану: өз эмоцияларын ұғыну, өзіне деген сенімділік, өзін-өзі құрметтеу, өзін-өзі өзектілендіру, тәуелсіз болу. 2. Тұлғааралық қарым-қатынас дағдылары: эмпатия, тұлғааралық өзара қатынастар, әлеуметтік жауапкершілік. 3. Бейімделуге қабілеттілік: мәселені шешу, шынайылықпен байланыс, икемділік. 4. Стрестік ситуацияларды басқару: стреске тұрақтылық, импульсивтілікті қадағалау. 5. Басым көңіл-күй: бақыт, оптимизм.

Эмоциялық интеллекттің дамуы басқа адамдардың эмоционалдық реакцияларын тұлғаның микро өрнектерімен, ауызша емес дене көріністерімен және интонацияларымен танудан басталады - «Жалғандардың теориясы» фильміндей. Мысалы, шынайы күлімсіреу міндетті түрде көз айналасындағы әжімдермен, жеңіл көңілді сәтте жүріп, қуаныш пен бақытты жеткізеді. Әркімнің бұл эмоцияларды тануға және бейсаналық түрде жұмыс істеуге қабілеті бар. Дегенмен, эмоцияларды анықтауда шын мәнінде бірнеше адам ғана талантты. Сондай-ақ, бұл жерде табысқа эмоцияларды көрсететін адамға тәуелді - егер оның эмоционалдық ақыл-ойы жоғары болса және адам сені алдағысы келсе, онда ол сәтті болады. Адамның микроэкспрессинг арқылы эмоцияларын арнайы зерттеу екі ақпаратты, әрбір эмоцияның қалай көрінетінін және практикалық дағдыларды тез тануға мүмкіндік береді. Бұл дағдыдан кейін бақылауды дамытуға және эмоциялық реакцияларды білдіруге назар аудару керек. Әлемнің дұрыс бейнесін алу үшін эмоцияларды ажырата білуді үйрену маңызды. Эмоционалды реакциялар когнитивті процестерге және ойлауға әсер етеді, себебі оңтайлы және жағымды толқындарға бейімделіп, адам жақсы ақпаратты қабылдайды. Ойлауды ынталандыру үшін эмоцияларды жақсы түсіну қажет. Эмоционалдық жауап әрдайым жеке басты себеп болып табылады. Мысалы, қызықты ән, әдетте, жағымды эмоцияларды тудырады, бірақ оған маңызды қызды шақырған жігіт осы әнмен билеуге және бас тартты, сол әуен, ең алдымен, теріс эмоцияларды тудырады. Өз эмоцияларын жасыру үшін үлкен күш қажет. Адам өзін қаншалықты азайтады, ақпараттың ассимилирленуіне қаншалықты аз. Оның барлық күші, әрине, кейде қажет, алайда тұрақты режим ретінде өте қымбат болып табылатын өткір эмоционалды қасбетті ұстауға жұмсалады. Эмоциялық интеллекттің дамуы тіпті кішкентай бала үшін де маңызды, және бұл сұрақты ата-анасы мен мұғалімдері сұрауы мүмкін. Марк Брэктетт Йель университетінің мектепте қолдануға арналған балаларға арналған арнайы бағдарламасы бар. Бағдарлама мұғалімдерді оқытуды, содан кейін балаларды өздері үйретеді. Балалардағы эмоциялар туралы білімді көтерудің маңызы төмен, өйткені эмоциялық төмен ақыл-ой теріс эмоциялардың көзі болып табылады және өмірінің қалған кезеңдерінде басылуы мүмкін алғашқы жаман тәжірибеге айналады. Бұл тренингтің арқасында балалар таңдау жасайды. Олар өздері қалаған бақытты сезінуі немесе олардың жаман эмоцияларын біліп, оларды өзгертуге тырысуы мүмкін. Осылайша, отбасында мұраланған төмен эмоционалды интеллект білімді кеңейтуге және IQ деңгейін арттыруға бағытталған классикалық білім беруден кем емес маңызды болып табылатын оқыту арқылы қайта құрылуы мүмкін. Сондай-ақ, баланың эмоционалдық ақыл-ойы Джон Готтман мен Джоан Деклердің аты-жөні кітабына арналған. Ол ата-аналарға ата-аналық стилін анықтауға мүмкіндік беретін әдісті ұсынады, сондай-ақ баланы эмоцияны үйлесімді көрсетуге үйрететін және өз өмірін дамытатын, бақытты өмір сүретін етіп үйрету үшін кітапты қолдануға мүмкіндік береді. Кітап авторлары баланы тәрбиелеудің сәйкес стильдері бар

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.