Өсімдік және мал шаруашылық өнімдердің өзіндік құн есебі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Өсімдік және мал шаруашылық өнімдердің өзіндік құн есебі

Бастапқы бухгалтерлік есептің сапасын және сенімділігін арттыру барысында кооператив басшылығының ақпараттарымен өз уақтылы қамтамасыз етілуі өте маңызды. Сол құжаттар және соның негізінде жасалған есептеу қортындылары басқару өндірісін қажетті ақпараттармен қамтамасыз ете алады. Сондықтан да ауылшаруашылығында бастапқы бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың әдістемелік негіздерін және өсімдік шаруашылығын басқарудың ақпараттық жүйесіндегі орнын нақты анықтау қажет. Осы мәселелер бойынша «Бухгалтерлік құжат және құжаттаманы» анықтауда ауқымды пікір таластар жүргізілді. Тарқатып айтсақ, «бастапқы бухгалтерлік құжаттар, бухгалтерлік есепті қалыптастыру тетіктері мен негізгі ақпаратты жеткізушілер болып табылатын, бөлек объекті ретіндегі бастапқы есеп жүйесін құрады, оның үстіне, бұл бухгалтерлік есеп әдісінің негізгі элементі бола алады» деген тұжырымдамалар айтылды.

Өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығында мамандандырылған бастапқы бухгалтерлік құжаттарын және ауылшаруашылық есебінің айрықша құрылымының мазмұнын қолдануға байланысты мәселелер кездеседі. Соған байланысты егін шаруашылығы мен мал шаруашылығының бастапқы құжаттары өндірістік процестердің ерекшелігін көрсетеді: олар «Астықты егіндіктен жөнелту Тізілімі, астық қозғалысы Тізімдемесі, Тұқымдар шығыны Тізімдемесі, мал азығы шығынын есепке алу Тізімдемесі, ірі және шырынды азықтарды қабылдау Актісі, көкөністердің түсу Күнделігі т. б. » Өндірісте мал шаруашылығы бастапқы құжаттар болып Төлдерді кіріске алу Актісі, малдардың салмағын өлшеу Тізімдемесі (сала бойынша), Сүт саууды есепке алу Журналы, Жұмыртқа түсу Күнделігі, Жүн қырқу Актісі т. б. Осы аталған құжаттар, әрбір өндіріс саласындағы кооперативте есепке алу процесін тиімдірек пайдалануды қамтамасыз етеді. Сонымен бірге, бөлек егін және мал шаруашылығындағы ақпараттық бақылау жүйелерін, қызметтер бойынша табыс көздерін иеленуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Ауыл шаруашылығында біріңғай мамандандырылған бастапқы бухгалтерлік құжаттаманың болуының ұйымдастырушылық зор маңызы бар. Әрбір құжат бір операцияның аяқталуымен және басқа операцияның басталуы арасындағы өзара байланысты қамтамасыз етеді, мысалы, «Төлді кіріске алу Акті» сала бойынша мал шаруашылығы өнім шығымын есепке алады және сонымен бірге есепте түсі, салмағы, ұрғашы, еркек атауы, құлақшалық нөмірін көрсетумен төл басы көбейеді, бұл көрсеткіштер қажетті ақпараттар болып табылады және басты талап - бухгалтерлік есепте көрсетілуі қамтамасыз етіледі. Ауылшаруашылық кооперативтерінде компьютерлік өңдеуді қолдану мамандандырылған бухгалтерлік құжаттардың мазмұнын, атқаратын қызметінің құрылымын ашудың басты мақсаты болып табылады. Бұл талаптар шаруа қожалықтарының ірі кооперативтерге біріктірілуі жағдайында өсе түседі, онда ақпараттық есеп жүйесіне компьютерлік өңдеуге негізделген есептің алдыңғы қатарлы әдістемесі қажет етіледі. Осы бухгалтерлік есеп ақпараттарына компьютерлік өңдеуді енгізу ауыл шаруашылық өндірістерін, және қосымша қызметтер мен қызмет көрсетуші өнеркәсіптік өндірісті басқарудың маңызды құрамдас бөлігі болып отыр.

Мамандандырылған бухгалтерлік құжаттарды компьютерлік өңдеуді қажет ететін егін шаруашылығында есепке алу бойынша жүйелеу төрт бағыт бойынша жүргізіледі:

1. Еңбек шығындарын есепке алу бойынша құжаттар;

2. Негізгі құралдарды есепке алу бойынша құжаттар;

3. Өнім шығымын есепке алу бойынша құжаттар.

4. Материалдық шығындарды есепке алу бойынша құжаттар.

Ол, барлық саладағы өсімдік шаруашылығының өндіріс және есеп обьектісі бойынша жүргізілген шаруашылық операцияларын бастапқы құжаттардың мамандандырылған формаларымен ресімдейді, ол, бірінші кезекте өсімдік шаруашылығында бухгалтерлік есепті ұйымдастырудағы алалықты (алшақтықты) жоюға мүмкіндік береді. Ауыл шаруашылығында мамандандырылған біріңғай бастапқы құжаттамалардың болуы бухгалтерлік есептің және одан кейін қаржылық есептеменің негізгі ұйымдастырушылық көрінісі бола алады.

Кейбір фермерлердің бухгалтерлік есепті ұйымдастыру және жүргізуге, қаржылық есеп беруді жасауға қарсы келуі немесе оларды ескермеуі болып тұрады.

1. 2 Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың әдіс тәсілдері

Шығындар есебінің және өніммің өзіндік құнын калькуляциялау әдістеріне өнімдердін (жұмыс қызмет) нақты өзіндік құнын анықтау үшін өндірістік шығындардың көрсетілуі және құжатпен дәлелдеу тәсілдіерінің жиынтығы жатады. Шығындар есебінің және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдістерінің жіктетелуін алдын - ала анықтаушы, өндіріс өнімдерінің ұйымдастырылуы жәме технологиясы, шығарылатын өнімдердің номенклатурасы, орындалған жұмыс және атқарылған қызмет. Шығындар есебінің әдістерін жіктеудің негізіне, аналитикалық есеп объектілері бойынша өндіріс шығындарын жинақтау және жинақтау тәртібі алынады.

Өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялау әдістеріне, өнім бірліктерінің өзіндік құнын есептеуде қолданылатын тәсілдер жиынтығы жатады.

«Калькуляциялау» түсінігіне, сонымен бірге, барлық шығарылған өнімдердің және олардың жекелеген түрлерінің өзіндік құндарын арнайы шешімдерсіз дұрыс анықтау мүмкін болмайтын, аяқталмаған өндірістердін жетіспеушілігін, өнімдердің ақауларын, аяқталмаған өндірісті бағалау тәртіптері кіреді. «Шығындар есебінің әдістері» және «өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялау әдістері» ұғымдарының сәйкес келмеуіне қарамастан, олар өзара байланысты.

Өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялау, олардың ұйымдастырылуына маңызды әсер ететін, өндіріс шығындар есебінің көрсеткіштеріне сүйенеді. Шығындар есебінің жәпе өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудын көптеген әдістері бар. Өндірістік шығындар есебінің және өнімдердің өзіндік құндарын калькуляциялау әдістерінің классификациясы талқылау объектісі болып табылады.

Қазақстандық стандартта бухгалтерлік есеп бойынша өндірістік кәсіпорындарда өнімдердің түрлеріне, олардың күрделілігіне, өндірістің типіне байланысты қолданылатын шығындар есебінің және өнімнің өзіндік кұнын калькуляциялау әдістерінің келесідей негізгі 3 әдісі қарастырылған: нормативтік, тапсырыстық, бөліністік. Бірақ жеке ұйымдар шығындар есебінің және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдістерінің карапайым әдісін пайдаланады. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде шығындар есебінің және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдістерінің «Стандарт - кост» жәнс «Директ - кост» жүйесі бойынша шығындар есебінің әдістері қолданылады.

Бұл әдістің мәні - тікелей және жанама шығындар барлық шығарылған өнімдер үшін белгіленген шығын баптары бойынша есептеледі. Осыған байланысты өнім бірлігінің орташа өзіндік құны барлық өндірістік шығындарды (жәнс әрбір бап бойынша шығындарды) дайын өнімнің санына бөлу арқылы анықталады. Шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың қарапайым әдісі бір текті өнім шығаратын жаппай өндірістерде пайдаланылады. Бұл өндірістердс шалафабрикаттар және аяқталмаған өндіріс болмайды (eгep аяқталмаған өндіріс болса, онда оның колемі шамалы болады) .

Қарапайым әдіс көбінесе шығарушы кәсіпорындарда және кейбір өнімнің бір түрін шығаратын өндеуші өндіріс салаларында (су электр станциялары, кен, көмір, мұнай және газ өндіретін кәсіпорындар) колданылады.

Кейбір салаларда (көмір, шым тезек, ағаш дайындау) шығындар технологиялық процестердің жеке сатылары (стадия) бойынша есептелуі мүмкін. Мысалы, көмір өндірісінде мұндай сатыларға дайындық жұмыстары, көмірді алу, шахтаға дейін тасмалдау және жоғары шығару, сорттау, сапаландыру, вагондарға тиеу жатады. Бөлімше құрылымдары бойынша есепке алынған шығындар соңынан жалпы шахта бойынша жинақталады. Барлық шығарылған көмір калькуляция объектісі болып табылады. Калькуляциялық бірлікке тонна көмір қабылданған. Нарядта 7000 калориясы бар, I тонна шартты отынның өзіндік құны осымен есептеледі.

Көмір өндіруші кәсіпорындарда қолданылатын, шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудын қарапайым әдісімен процесс бойынша (бөлімше құрылымы бойынша) шығындар алдын - ала есептелетін болғандықтан, ол кейде процестік әдіс деп аталады.

Қарапайым (процестік) әдісті қолданудың міндетті шарты-біркелкілік және жаппай шығару немесе шығындарды өндірілетін өнімдерге енгізу тәсілі бойынша тікелей және жанама (шығынның барлығы бір өнім түрін шығарумен байланысты болғандықтан) деп бөлмеу. Барлық шығындар шығарылған өнімдерге (аяқталмаған өндіріс болмағандықтан немесе аз мөлшерде болғандықтан) тікелей апарылады.

Өнімдердің өзіндік құнын есептеу тәсілдері

Өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялау өндірістік есептің соңғы сатысы болып табылады.

Өнімдердің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын калькуляциялауды 3 кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезеңде - жалпы шығарылған өнімдердің өзіндік құны, екіншісінде әрбір өнім түрлері бойынша нақты өзіндік құн, үшіншісінде өнімдердің, орындалған жұмыстардың немесе көрсетілген қызметтердің бір данасының өзіндік құны есептеледі.

Шығарылған өнімдердің өзіндік құнын калькуляциясына дейін барлық шығындар тұтас кәсіпорын бойынша жинақталады, шығындар аяқталмаған өндірістер және шығарылған өнімдер (жұмыстар, қызметтер) арасында бөліп таратылады. Берілген өзара қызмет есебімен көмекші өндіріс қызметі бөліп таратылады және калькуляцияланады.

Ұйым жағдайында шығындар есебі шалафабрикат вариантында әрбір өңдеуден шығарылған шалафабрикаттың өзіндік құны калькуляцияланады, тек ғана соңғы сатыда шығарылған дайын өнімдердің өзіндік құны калькуляцияланады.

Өнімдердің жеке түрлерінің өзіндік құны келесі тәсілдердің бірімен есептеледі: калькуляциялаудың нормативтік әдісі, шығындарды қосу әдісі, шығындарды пропорционалды (индекстік) бөлу әдісі, тікелей есептеу әдісі, калькуляциялаудың аралас әдісі, коэффициенттік әдіс, жанама өнімдерге шығындарды шығару әдісі.

Нормативтік әдіс - шығындар есебі және өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялаудың нормативтік әдісінің құрамдық бөлігі. Калькуляциялаудың нормативтік әдісін анықтайтын, маңызды ерекшеліктердің бірі - әрекеттегі нормамен технологиялык процестердің негізінде шығарылған өнімдердің нормативтік өзіндік құнының калькуляциясын алдын-ала жасау. Осы калькуляцияны жасағаннан кейін әр бір кезеңдегі нормативтік өзіндік құнды анықтауға мүмкіндік беретін әрекеттегі норманың өзгеріс есебі ұйымдастырылады. Негізінен осы өзгерістерді нормативтік калькуляцияға әр бір айдың бірінші жұлдызында, ал болар - болмас өзгepic болса - тоқсанны (кварталдың) басында енгізеді.

Нормативтік әдісте нақты өзіндік құн норма бойынша шығындар сомасына нормадан ауытқуды және норманың өзгерісін қосу немесе азайту арқылы анықталады.

Шығындарды қосу әдісінде өнімдер бірлігінін өзіндік құны бұйымдардың жеке бөліктері бойынша шығындарды қосу жолымен анықталады.

Шығындарды қосу әдісін пайдаланатындар:

- өнімдердін бір данасының өзіндік құны сәйксс цехтық машина кешендік қосылатын шығындар ретінде әрбір бап бойынша анықталатын, калькуляциялау объектісіне машина кешсн қабылданатын машина жасау өндірісінде;

- орташы және ірі кемелер жасау өндірісінде шығындар есебінің обьектісі конструкторлық топтастыру немесе технологиялық комплекстер бойынша топтар болып табылатын кеме жасауда. Әрбір технологиялық комплекс (жинақ) немесе конструккторлық топтар бойынша шығындарды қосу дайын болған кеменің өзіндік құнын анықтауға мүмкіндік береді.

- көмір шахталарында көмірді шығару процесі бойынша шығындар жинақталады; баюшы фабрикаларда тау массаларын молайтудағы жеке процестерді калькуляциалау бойынша шығындар жинақталады: құқықталу, молайту және кен қоспалары молайтылған кендерін нақты өзіндік құнымен анықталады.

Шығындарды қосу әдісімен өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялау тек ғана өзінің қарапайымдылығымен ерекшеленбейді, сонымен бірге өнімдер бірлігінің өзіндік құнын калькуляциялаудың жеткіліктілігін қамтамасыз етеді.

Жанама өнімдерге шығындарды шығару әдісі - өнімдерді негізгі және жанамаға бөлетін кешендік өндірістерде қолданылады. Шығындарды шығару әдісінің мәні сонда, яғни онда жанама өнімдер және қалдықтар калькуляцияланбайды, ал олар негізгі өнімнің өзіндік құнына алдын ала белгіленген баға бойынша өзіндік құнмен шығарылады. Калькуляциялаудың бұл әдісі поли - химия, тамақ өндірістерінде, мұнай өндеу, химиялық және басқадай өндіpic салаларында кең тараған.

Поли - химия өндірісінде негізгі кокс фракциясының өзіндік құнын калькуляциялау үшін жанама өнімдердің, (кокс жаңғағы, кокстік ұсақ - түйек және кокстік газ) құны тұрақты баға бойынша өндірістік шығындардан шегеріледі.

Ет өндірісімен айналысатын кәсіпорындарда тек қана еттін өзіндік құны калькуляцияланады, ал жанама өнімдердің құны белгіленген баға бойынша еттің құнымен шығарылады.

Мұнай өндіретін өндірістерде шығарылған шикізаттардың құны немесе сол құннан белгіленген пайыз бойынша жанама өнімдерді бағалау әдістері қолданылады. Кейбір жағдайларда жанама өнімдер қалдықтардың құны бойынша бағаланады. Жаама өнімдерді бағалау экономикалық жағынан негізі болу керек.

Шығындарды пропорционалды (индекстік) бөліп тарату әдісі бір уақытта бірнеше өнім түрлерін өндіру жағдайында өнімдердін өзіндік құндарын калькуляциалау үшін немесе шығындарды нақты бір өнімге тікелей апару мүмкін болмағанда, бұйым топтары бойынша шығындарды есептеу кезінде қолданылады.

Бұл әдісте тұтас шығарылған өнімдердің өзіндік құны олардын арасында қандай да бір базиске пропоционалды түрде бөліп таратса да, ал өнімдер бірлігінің өзіндік құны әрбір бұйым бойынша тікелей әдіспен есептеледі. Шығындарды калькуляция баптары бойынша таратуда базиске нақты шығындардың пайыздық қатысы есептен шығарылатындықтан, бұл әдіс көбінесе индекстік деп аталады.

Бұл әдісте көбінесе шығындар өнімдердің жоспарлы немесе нормативтік өзіндік құндарына пропорционалды бөлінеді. Кейбір жағдайларда жеке өзіндік құн баптары бойынша шығындарды бөлуде бірнеше база қолданылады.

Мысалы: өндірістің мұнай өндеу саласында, кокс өңдеуде, табиғи газ шығаруда шығындар алынған өнімдердін пропорционалды түрде бөлінеді.

Газ шығаруда бір уақытта табиғи газ және конденцат алынады. Шығару бойынша шығындардан жанама өнімдердін құнын шегеріп, қалған сома табиғи газбен конденцат арасында өнімдер салмаының пропорционалды болып таратылады.

Өндірістің көптеген салаларында калькуляциялау әдісі жоспарлы өзіндік құнға пропорционалды түрде қолданылады. Ол үшін әрбір өнім түрлерінің жоспарлы өзіндік құны калькуляция баптары бойынша анықталады. Баптар бойынша нақты шығындар өнім түрлерінің арасында жоспарлы шығындарға пропорционалды бөліп таратылады.

Калькуляциялаудың мұндай варианты құрылыс материалдар, темекі, ағаш өңдеу балық өндіру және машина жасау өндірістерінде қолданылады.

Тікелей есептеу әдісі ең қарапайым, анық әдіс болып табылады. Онда калькуляция обьектісі өндірістік шығын есебінің обьектісімен сәйкес келеді және бір бұйым түрі шығын есебінің обьектісі болады.

Бұл әдістің мәні калькуляция баптары бойынша қандай да бір бұйымды дайындау шығындарының сомасын шығарылған бұйымдардың санына болумен аяқталады. Оның нәтижесінде өнімдер бірлігінің өзіндік құнының калькуляциясы алынады.

Калькуляцияның тікелей әдісі топтық калькуляция жасауда кең қолданылады. Осындай жолмен бір гиктолитр иесіз сыраның, бір тонна иесіз құйманың және басқалардың өзіндік құны калькуляцияланады.

Егер жоғарыда айтылған тәсілдердін бірімен де калькуляциялауды жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайда өнімдердің жеке түрлерінің немесе өнімдер бірлігінің өзіндік құнын есептеу үшін қиыстырылған әдіс қолданылады.

Қиыстырылған әдіс, өзінің аты айтып тұрғандай бірнеше әдістердің қосындысы. Тәжірибеде әр түрлі қиыстырылған әдістер қолданылады.

Мысалы. мұнай шығаруда тікелей әдіспен мұнай мен газдың орташа өзіндік құны есептелсе, пропорционалды әдіспен әрбір өнім түрлерінің өзіндік құны анықталады.

Тікелей есептеу әдісімен гиктолитр иесіз сыраның өзіндік құны калькуляцияланады, ал металл өңдеуде - шығындар жоспарлы немесе нормалы өзіндік құнға пропорционалды жолмен бөлінеді, сонымен бірге сұрыпталған калькуляция жасалады. Сондықтан, тікелей әдіс пен пропорционалды әдіс байланысынан екі калькуляция жасалады: топтық және сұрыптық.

Домналық және консервілік өндірістерде иесіз өнімдер (1т. Иесіз шойын, 1 мың шартты банкі) тікелей әдіспен калькуляцияланады, ал өнімнің жеке түрлер мен сорттарының өзіндік құны коэффиценттерді қолдану жолымен анықталады.

Калькуляциялаудың коэффиценттік әдісі бір уақытта бірнеше өнім түрлерін алғанда өзіндік құнды анықтауда пайдаланылады. Бұл әдістің мәні - барлық өнімдер белгіленген сәйкес коэффиценттермен шартты бірлікке аударылады, сосын олардың өзіндік құны анықталады, сонан соң әрбір өнімнің натуралды бірлігінің өзіндік құны калькуляцияланады.

Калькуляциялаудың коэффиценттік әдісі өндірістің көптеген салаларында қолданылады. Коэффицентті белгілеу кезінде оның негізіне еңбек сыйымдылығын, пайдалы заттардың үлестік салмағын, сату құнын және т. б. алады.

Калькуляция баптары бойынша тікелей әдіспен шығарылған өнімдерге топтық калькуляция жасалғанда, бұл коэффицент жиі қолданылады, ал әрбір бұйым түрлерінің өзіндік құны шығын баптарына бөлмей-ақ белгіленген сәйкес коэффицентпен анықталады.

Калькуляциялаудың коэффиценттік әдісімен шойынның, мырыштың, металл өндірісіндегі прокат түрлерінің жеке маркілерінің, өндірістің тамақ, химия және басқа салаларындағы өнімдердің өзіндік құны ссептеледі.

Консерві жасау өндірісінде әртүрлі сыйымдылықтағы консервілерді белгіленген коэффицент бойынша шартты банкіге аударады және шартты банкінің өзіндік құны калькуляцияланады, сонан соң әртүрлі сыйымдылықтағы консервілердің жеке түрлерінің өзіндік құны шығарылады.

Оттек өндірісінде де оларды шартты бірлікке айналдыру үшін, шығарылған өнім санын белгіленген коэффицентке көбейтеді.

Сонан соң әрбір бап бойынша шығындар жалпы шартты бірліктің санына бөлінеді. Осындай жолмен калькуляция баптарының бөлінісінде әрбір өнімнің өзіндік құны анықталады.

Калькуляциялаудың коэффиценттік әдісінің басқа түрлілігі әрбір калькуляция баптары бойынша шығындарды бөліп - тарату үшін коэффиценттерді анықтау. Бұл жағдайда калькуляциялау қиындайды, есесіне шығарылған әрбір өнім түрлерінің өзіндік құны біртұтас есептеліп қоймай калькуляция баптары бойынша да анықталады.

2 ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН КАЛЬКУЛЯЦИЯЛАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

2. 1 Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тапсырыстық әдісі

Шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудын тапсырыстық әдісі аз сериялы және жеке - дара өндірісі бар кәсіпорындарда, жөндеу және эксперименттік жұмыстарда пайдаланылады. Барлык тікелей шығындар әрбір (жекелеген) тапсырыстар бойынша белгіленген номенклатура баптарының кескінінде есепке алынады. Тапсырыс кәсіпорынның өндірістік бөлімшесінде арнайы бланкілерде ашылады, содан соң ол орындаушы - цехқа және бухгалтерияға түседі. Әрбір тапсырысқа өзіндік код беріледі, онда жұмысшыға есептелген жалақы, барлық құжаттардағы материалдардың шығысы, өндіріске кеткен шығын есебін жүргізетін карточкаға көшіріліп жазылады. Тапсырыстын өзіндік құны оларды әзірлеумен байланысты шығындар сомасынан тұрады.

Осы тәсілдін кейбір ерекшеліктері бар, атап айтсақ:

- барлық шығарылған шығындар туралы мәліметтерді шоғырландырып және оларды жеке жұмыс түрлері мен дайын өнім партияларына жатқызу;

- уақыт аралығындағы емес, аяқталған әрбір партия бойынша шығындарды шоғырланлыру;

- тек бір ғана шотты жүргізу, "аяқталмаған өндіріс" (батыс есебінде барлық өндірістік шығындарын жинақтау тек осы "аяқталмаған өндіріс" шотында көрсетіледі) . Осы шотта өндірістін әрбір тапсырысы бойынша шығындардың жекелеген есебін ұйымдастыру үшін карточкаларды енгізуді ұсынады.

Тапсырыстың өзіндік құнын калькуляциялау үшін шалафабрикатсыз әдісі пайдаланылады.

Тек дайындау цехында (құю, ұсталық - пресс және т. б. ) шалафабрикатты әдіс пайдаланылады, демек, аталған цехтар бойынша жеке калькуляция жасалады. Әдетте, шалафабрикаттық әдісте тапсырысты жасау процесі цехтан цехка өтеді, бірақ ондағы жасалған операциялар бухгалтерлік есепте көрініс таппайды.

Цехтар шығындары әрбір (жекелеген) табыстын кескінінде, калькуляциялаудың бекітілген номенклатурасы бойынша, ал негізгі материалдар, шикізаттар, технологиялық отындар мен энергиялар - белгіленген топ кескінінде аналитикалык есепте көрініс табады.

Ал үстеме шығыстары олардың өндірілген орны бойынша есептелінеді және ай сайын қабылданған тарату тәсілі бойынша әрбір тапсырыстың өзіндік құнына жатқызылады.

Ақаудан алынған жоғалтулар, әдетте, өздерінің тиесілі тапсырыстарына есептен шығарылады. Орындалмаған тапсырыстар, аяқталмаған өндірістер ретінде танылады.

Тапсырыс орындалып біткен соң және оның техникалық кабылдануы тапсырыс берушіге ұсынғаннан кейін өндірістік бөлім кәсіпорынның бухгалтериясына тапсырыстың біткені туралы хабарлама жасайды, содан соң тапсырыс бойынша шығындар жасау процесі тоқтатылады. Кейбір кәсіпорындарда тапсырысты орындағаннан кейін қоймаға өткізсе, сол коймаға накладнойы өткізу тапсырыстын жабылғаны (мысалға, электротехникалық өнеркәсібінде) .

Сондай - ақ, кез келген тапсырыстың өзіндік құны бұрмаланбауы үшін (әсіресе, бітпеген тапсырыстарға қатысты) артық немесе пайдаланбаған материалдық құндылықтар қоймаға тапсырылады, ол кезде 20 -"Материалдар" бөлімшесінін шоттары дебеттеліп, 900 немесе 920 шоттары кредиттеледі.

Бұл әдісті қолдану барысында іс жүзіндегі өзіндік құн тапсырыс аяқталғаннан кейін анықталады, бұған дейін барлық шығындар аяқталмаған өндіріс ретінде қарастырылады. Тапсырыстық әдістің кемшіліктері мынада: күрделі, қайталанбайтын немесе сирек кайталанатын тапсырыстарды әзірлеу кезінде материалдық және еңбек шығындарын нормалауды ұйымдастыру қиын, нормативтік калькуляцияларды жасау және өндіріс шығындарын алдын ала бақылау жасап отыруды қиындатады. Осы кемшілікті жою үшін өндірістін ұзак циклінде ірі бұйымды әзірлеу кезінде (кеме жасауда, ауыр машина жасауда) олардың торабына (агрегаттарына, кострукциялық элементтеріне) жекелеген тапсырыс ашуды ұсынады. яғни олардың әрбір конструкциясы аяқталған болып саналады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.