Қазіргі қоғамдағы ақпараттың сіңірілу мәселесі
Қазіргі қоғамдағы ақпараттың сіңірілу мәселесі
Жанат ӘБІШЕВА(Абишева),
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
"Әлеуметтік желі" термині алғаш рет модерн дәуірінің классикалық әлеуметтік философиясында пайда болды. Оның мағыналық мәні осы категорияны диалогқа қатысушыларға ортақ мақсаттарға қол жеткізуге бір-бірімен тиімді өзара іс-қимыл жасауға мүмкіндік беретін қоғамдық өмірдің негізі ретінде көрсетеді. Осылайша, дәстүрлі түсінікте әлеуметтік желі деп қоғам ұйымының ерекше нысаны немесе ортақ мүдделермен және өзара қарым-қатынастармен біріктірілген белгілі бір адамдар тобы түсініледі. Әдетте, әлеуметтік желі шеңберінде қарым-қатынасқа түсушілер арасында әлеуметтік байланыстар орнатылады.
Қазіргі уақытта әлеуметтік коммуникациялардың кеңейтілген объективті-виртуалды нақтылық кеңістігіне ауысуына байланысты [2. 6-б.] "әлеуметтік желі" ұғымы бірнеше түр өзгермелі мәнге ие болды және ол қарым-қатынас қатысушылары бірінші кезекте өзінің коммуникативтік қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданатын интернет-технологиялармен тікелей байланысты. Қалыптасқан жағдайға орай әлеуметтік желі интернет-кеңістік [әлеуметтік желі,www] арқылы әлеуметтік объективті-виртуалды қарым-қатынас құруға, көрсетуге және қамтамасыз етуге арналған қандай да бір платформа, онлайн-сервис немесе веб-сайт ретінде түсіндіріледі. Әлеуметтік интернет-желілер дәстүрлі жүйеге ұқсас иерархиялық түрде ұйымдастырылып, қатысушылардың жеке мүдделері негізінде қалыптасады. Бұнда да желінің жүйе құраушы элемент ретінде бұрынғыдай адамдардың қарым-қатынасқа қажеттілігі болып қала береді. Айырмашылық тек қана интернет-технологиялардың техникалық құрылымымен негізделген әлеуметтік желілер - қарым-қатынас субъектілерінің мүмкіндіктерін толықтыру және кеңейту үшін құрылған қазіргі заманғы социум болмысының жаңа шындығы болып табылады.
Бүгінгі таңда осы коммуникативтік қатынас құралдарының құрылымы шын бар адамның өмірінің ажырамас бөлігіне айналды. Ең алдымен, бұл әлеуметтік желі мүмкіндіктерін социумның пайдалану қажеттілігі олардың қарапайым коммуникативтік құралдан жеке әлеуметтік институтқа айналу эволюциясымен байланысты [1. 4-б]. Бұл трансформацияның дәлелі ретінде әлеуметтік интернет-желілернің келесі белгілер жиынтығының болуы болып табылады: желінің құрылымы мен ұйымдастырылуы, коммуникацияның әр түрлі нұсқаларында социумның қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіндігі, әлеуметтік процестерді басқару мүмкіндігін қамтамасыз ету, әлеуметтік топтар мен ұйымдардың құрылу мүмкіндігі, желі арқылы экономикалық қызметті іске асыру мүмкіндігі, сондай-ақ олардың қоғам өмірінің саяси саласына ықпал ету мүмкіндігі.Бұл мән-жайлар әлеуметтік желілер арқылы интернет-өзара іс-қимылдың коммуникативтік нысанының өркениетті қоғамда жеке тұлғаның өмір сүру жағдайын қамтамасыз ету деңгейіне, кеңейтілген объективті-виртуалдық шындық кеңістігіне өткендігін растайды. Қоғамның негізгі қажеттіліктерін іске асыру кезінде әлеуметтік желілер мүмкіндіктері жиі қолданылады. Осы арқылы әлеуметтік философияны зерттеу категориясына енетін проблемалардың ерекше тобы пайда болады.
Негізгі қажеттіліктерді әлеуметтік желілердің мүмкіндіктерімен салыстыру
Аталған проблемалардың мәнін анықтау үшін бастапқыда А. Маслоу пирамидасында әлеуметтік интернет-желілердің сәйкестігін қарастыру (1-сурет) және қазіргі объективті-виртуалды шындық жағдайында онда келтірілген негізгі қажеттіліктерді іске асыру ерекшеліктерін атап өту қажет.
1-сурет. Маслоу примидасы
Физиологиялық қажеттіліктерге (аштық, шөлдеу, жылу, ұйқы және т.б.) келетін болсақ, әлеуметтік желі бұл қажеттіліктерді шешу жолдарының сарқылмайтын нұсқаларын ұсынады. Мысалы, әлеуметтік желілердің көмегімен қарастырылып отырған қажеттіліктердің сатысын қанағаттандыру үшін кез келген ақпаратты алуға, кез келген мекен-жайға тамақ немесе су жеткізуді ұйымдастыруға, ұйықтауға арналған тұрғын үй немесе орын табуға, жылу, электр жеткізуге шарт жасауға болады. Бұл деректер әлеуметтік желінің қарым-қатынастың объективті-виртуалды нысаны арқылы қамтамасыз ететін физиологиялық және әлеуметтік-мәдени қажеттіліктерді қанағаттандырудың ерекше алаңға айналғанын айқын көрсетеді.
Қауіпсіздікке деген қажеттілікті қанағаттандыру үшін де әлеуметтік желі оны табысты іске асырудың түрлі нұсқаларын ұсынады. Қауіпсіздік мәселесі тек қана жеке әңгімелесуші немесе адамдар тобымен әңгімелескенде ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік желі көмегімен алынатын контент-ақпаратты тұтыну және генерациялау кезінде де өзекті бола түседі.
Әлеуметтік интернет-желіде, сондай-ақ объективті шынайы қарым-қатынаста келесі қауіпсіздік категорияларын бөліп көрсетуге болады:
-жеке қауіпсіздік, жеке тұлғаның қауіпті немесе жағымсыз жағдайларға түсуін болдырмауға бағытталған қарым-қатынас қатысушыларының кеңістіктік-уақыттық ара-жігін ажыратумен сипатталады. Ол сондай-ақ интимдік диалогты қамтамасыз ету мүмкіндігімен, индивидтің аумақтық орнымен, кеңістікте нақты әлеуметтік интернет-сервисті сәйкестендірумен және т. б. анықталады.. Мысалы, әлеуметтік-экономикалық және әлеуметтік-мемлекеттік интернет-сервистерде ақпараттық қауіпсіздік дерегі индивидке маңызды ақпарат беру (ФНС, ГИБДД) және (немесе) ақша қаражатын қауіпсіз аудару жағдайларын жасау (сбербанк-онлайн, яндекс-ақша, киви) арқылы көрсетілуі мүмкін;
-қорғалған коммуникативтік объективтік-виртуалды кеңістіктің болуын білдіретін, сондай-ақ интернет желісінде де, нақты өмірде де қоғамның тыныш және барынша жайлы өмір сүруіне жағдай жасауды көздейтін ұжымдық қауіпсіздік.
Бұл ретте интернеттің әлеуметтік желілеріндегі жеке және ұжымдық қауіпсіздік нақты IP мекенжайына, парольдерге және антивирустық бағдарламалық құралдарға негізделген қауіпсіз интернет-қосылыс шарттарын жасау кезінде ғана жүзеге асады. Әлеуметтік желіде осындай коммуникативтік өзара әрекеттестікте ғана адам өзін салыстырмалы түрде қауіпсіз сезіне алады.
Әлеуметтік интернет желілері арқылы "тиістілік пен қатыстылық" деген қажеттілік негізінен белгілі бір көпшілікке бағдарланған интернет-қоғамдастықтардың көмегімен іске асырылады. Мысал ретінде түрлі Drom.ru, Drive2.ru сияқты әлеуметтік желілерді, сондай-ақ әмбебап әлеуметтік желілер ("Вконтакте", "Facebook" және т. б.) алаңдарында түрлі қызығушылық негізінде құрылған топтарды келтіруге болады.
Тану және өзін-өзі бекіту" қажеттілігі әлеуметтік интернет-желілерді қолдана отырып контентті (ақпаратты: фото, видео, мәтіндік материал) трансляциялауда ... жалғасы
Жанат ӘБІШЕВА(Абишева),
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
"Әлеуметтік желі" термині алғаш рет модерн дәуірінің классикалық әлеуметтік философиясында пайда болды. Оның мағыналық мәні осы категорияны диалогқа қатысушыларға ортақ мақсаттарға қол жеткізуге бір-бірімен тиімді өзара іс-қимыл жасауға мүмкіндік беретін қоғамдық өмірдің негізі ретінде көрсетеді. Осылайша, дәстүрлі түсінікте әлеуметтік желі деп қоғам ұйымының ерекше нысаны немесе ортақ мүдделермен және өзара қарым-қатынастармен біріктірілген белгілі бір адамдар тобы түсініледі. Әдетте, әлеуметтік желі шеңберінде қарым-қатынасқа түсушілер арасында әлеуметтік байланыстар орнатылады.
Қазіргі уақытта әлеуметтік коммуникациялардың кеңейтілген объективті-виртуалды нақтылық кеңістігіне ауысуына байланысты [2. 6-б.] "әлеуметтік желі" ұғымы бірнеше түр өзгермелі мәнге ие болды және ол қарым-қатынас қатысушылары бірінші кезекте өзінің коммуникативтік қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданатын интернет-технологиялармен тікелей байланысты. Қалыптасқан жағдайға орай әлеуметтік желі интернет-кеңістік [әлеуметтік желі,www] арқылы әлеуметтік объективті-виртуалды қарым-қатынас құруға, көрсетуге және қамтамасыз етуге арналған қандай да бір платформа, онлайн-сервис немесе веб-сайт ретінде түсіндіріледі. Әлеуметтік интернет-желілер дәстүрлі жүйеге ұқсас иерархиялық түрде ұйымдастырылып, қатысушылардың жеке мүдделері негізінде қалыптасады. Бұнда да желінің жүйе құраушы элемент ретінде бұрынғыдай адамдардың қарым-қатынасқа қажеттілігі болып қала береді. Айырмашылық тек қана интернет-технологиялардың техникалық құрылымымен негізделген әлеуметтік желілер - қарым-қатынас субъектілерінің мүмкіндіктерін толықтыру және кеңейту үшін құрылған қазіргі заманғы социум болмысының жаңа шындығы болып табылады.
Бүгінгі таңда осы коммуникативтік қатынас құралдарының құрылымы шын бар адамның өмірінің ажырамас бөлігіне айналды. Ең алдымен, бұл әлеуметтік желі мүмкіндіктерін социумның пайдалану қажеттілігі олардың қарапайым коммуникативтік құралдан жеке әлеуметтік институтқа айналу эволюциясымен байланысты [1. 4-б]. Бұл трансформацияның дәлелі ретінде әлеуметтік интернет-желілернің келесі белгілер жиынтығының болуы болып табылады: желінің құрылымы мен ұйымдастырылуы, коммуникацияның әр түрлі нұсқаларында социумның қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіндігі, әлеуметтік процестерді басқару мүмкіндігін қамтамасыз ету, әлеуметтік топтар мен ұйымдардың құрылу мүмкіндігі, желі арқылы экономикалық қызметті іске асыру мүмкіндігі, сондай-ақ олардың қоғам өмірінің саяси саласына ықпал ету мүмкіндігі.Бұл мән-жайлар әлеуметтік желілер арқылы интернет-өзара іс-қимылдың коммуникативтік нысанының өркениетті қоғамда жеке тұлғаның өмір сүру жағдайын қамтамасыз ету деңгейіне, кеңейтілген объективті-виртуалдық шындық кеңістігіне өткендігін растайды. Қоғамның негізгі қажеттіліктерін іске асыру кезінде әлеуметтік желілер мүмкіндіктері жиі қолданылады. Осы арқылы әлеуметтік философияны зерттеу категориясына енетін проблемалардың ерекше тобы пайда болады.
Негізгі қажеттіліктерді әлеуметтік желілердің мүмкіндіктерімен салыстыру
Аталған проблемалардың мәнін анықтау үшін бастапқыда А. Маслоу пирамидасында әлеуметтік интернет-желілердің сәйкестігін қарастыру (1-сурет) және қазіргі объективті-виртуалды шындық жағдайында онда келтірілген негізгі қажеттіліктерді іске асыру ерекшеліктерін атап өту қажет.
1-сурет. Маслоу примидасы
Физиологиялық қажеттіліктерге (аштық, шөлдеу, жылу, ұйқы және т.б.) келетін болсақ, әлеуметтік желі бұл қажеттіліктерді шешу жолдарының сарқылмайтын нұсқаларын ұсынады. Мысалы, әлеуметтік желілердің көмегімен қарастырылып отырған қажеттіліктердің сатысын қанағаттандыру үшін кез келген ақпаратты алуға, кез келген мекен-жайға тамақ немесе су жеткізуді ұйымдастыруға, ұйықтауға арналған тұрғын үй немесе орын табуға, жылу, электр жеткізуге шарт жасауға болады. Бұл деректер әлеуметтік желінің қарым-қатынастың объективті-виртуалды нысаны арқылы қамтамасыз ететін физиологиялық және әлеуметтік-мәдени қажеттіліктерді қанағаттандырудың ерекше алаңға айналғанын айқын көрсетеді.
Қауіпсіздікке деген қажеттілікті қанағаттандыру үшін де әлеуметтік желі оны табысты іске асырудың түрлі нұсқаларын ұсынады. Қауіпсіздік мәселесі тек қана жеке әңгімелесуші немесе адамдар тобымен әңгімелескенде ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік желі көмегімен алынатын контент-ақпаратты тұтыну және генерациялау кезінде де өзекті бола түседі.
Әлеуметтік интернет-желіде, сондай-ақ объективті шынайы қарым-қатынаста келесі қауіпсіздік категорияларын бөліп көрсетуге болады:
-жеке қауіпсіздік, жеке тұлғаның қауіпті немесе жағымсыз жағдайларға түсуін болдырмауға бағытталған қарым-қатынас қатысушыларының кеңістіктік-уақыттық ара-жігін ажыратумен сипатталады. Ол сондай-ақ интимдік диалогты қамтамасыз ету мүмкіндігімен, индивидтің аумақтық орнымен, кеңістікте нақты әлеуметтік интернет-сервисті сәйкестендірумен және т. б. анықталады.. Мысалы, әлеуметтік-экономикалық және әлеуметтік-мемлекеттік интернет-сервистерде ақпараттық қауіпсіздік дерегі индивидке маңызды ақпарат беру (ФНС, ГИБДД) және (немесе) ақша қаражатын қауіпсіз аудару жағдайларын жасау (сбербанк-онлайн, яндекс-ақша, киви) арқылы көрсетілуі мүмкін;
-қорғалған коммуникативтік объективтік-виртуалды кеңістіктің болуын білдіретін, сондай-ақ интернет желісінде де, нақты өмірде де қоғамның тыныш және барынша жайлы өмір сүруіне жағдай жасауды көздейтін ұжымдық қауіпсіздік.
Бұл ретте интернеттің әлеуметтік желілеріндегі жеке және ұжымдық қауіпсіздік нақты IP мекенжайына, парольдерге және антивирустық бағдарламалық құралдарға негізделген қауіпсіз интернет-қосылыс шарттарын жасау кезінде ғана жүзеге асады. Әлеуметтік желіде осындай коммуникативтік өзара әрекеттестікте ғана адам өзін салыстырмалы түрде қауіпсіз сезіне алады.
Әлеуметтік интернет желілері арқылы "тиістілік пен қатыстылық" деген қажеттілік негізінен белгілі бір көпшілікке бағдарланған интернет-қоғамдастықтардың көмегімен іске асырылады. Мысал ретінде түрлі Drom.ru, Drive2.ru сияқты әлеуметтік желілерді, сондай-ақ әмбебап әлеуметтік желілер ("Вконтакте", "Facebook" және т. б.) алаңдарында түрлі қызығушылық негізінде құрылған топтарды келтіруге болады.
Тану және өзін-өзі бекіту" қажеттілігі әлеуметтік интернет-желілерді қолдана отырып контентті (ақпаратты: фото, видео, мәтіндік материал) трансляциялауда ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz