Еңбекті қорғау туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

6 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІГІ
Еңбекті қорғау
Еңбекті қорғау - бұл заң актілерінің, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастырушылық, техникалық, гигиеналық және емдік шаралар мен еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін, денсаулығы мен жұмысқа қабілеттілігін сақтауды қамтамасыз ететін құралдардың жүйесі. Әлемде толық қауіпсіз және зиянсыз өндірістік процестер жоқ. Еңбекті қорғау міндеттеріне - еңбек өнімділігі кезінде жайлылықты қамтамасыз ете отырып, жұмыс істеушінің зақымдану немесе ауру ықтималдығын азайту.
Еңбекті қорғау адамның өмірінде маңызды рөл атқарады. Еңбекті дұрыс ұйымдастыру оның өнімділігін едәуір арттырады және өндірістік жарақат алу мүмкіндігін күрт төмендетеді. Бұл, өз кезегінде, еңбектің экономикалық жағына тікелей оң әсер етеді: жұмысшыларды емдеуге және еңбекке жарамсыздық парақтарына төлемақы төлеу төмендейді, зиянды жағдайлардағы жұмыс үшін өтемақы мөлшері азаяды және т. б. Статистикалық есептеулер бойынша, еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі үшін қажетті іс-шаралар мен құралдарға жұмсалатын шығындар, жазатайым оқиғалар мен т. б. шығындарға қарағанда он есе аз болады.
Еңбекті қорғаудың маңызды құрамдас бөліктерінің бірі - өндірістік зияндардан, қызметкерлердің денсаулық жағдайына теріс әсер ететін факторлардан қорғау болып табылады. Бұл жол берілетін шарттардан ауытқу қызметтің еңбек өнімділігіне кері әсер етеді, көңіл-күйді нашарлатады, жарақаттарға, ауруларға, кейде адамдардың өліміне әкеледі.
Осыған байланысты жұмыс орнындағы қауіпті және зиянды факторларды талдау, сондай-ақ қауіпсіз және жайлы еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге бағытталған іс-шараларды әзірлеу өзекті мәселе болып табылады.
Өндірістік қауіп-қатерлерді талдау
Еңбек қызметі процесінде қалыптасатын жағымсыз әсерлер төрт негізгі топқа бөлінеді: физикалық, химиялық, биологиялық және психофизиологиялық (әлеуметтік).
Физикалық факторлар - қозғалатын машиналар мен механизмдер; қозғалатын бұйымдар, дайындамалар, материалдар; шудың және дірілдің жоғары деңгейлері; жұмыс аймағы ауасының тозаңдануы және газдануы; жабдық беттерінің жоғары немесе төмен температурасы; электромагниттік және иондаушы сәулелену, жеткіліксіз жарық, статикалық электрдің жоғары деңгейі, электр тізбегіндегі кернеудің жоғары болуы және тағы басқалар.
Химиялық факторлар - агрегаттық жағдайы бойынша әртүрлі және адам ағзасына уытты, тітіркендіргіш, сенсибилизациялаушы, канцерогендік және мутагендік және репродуктивті функциясына әсер ететін заттар мен қосылыстар.
Биологиялық факторлар - патогенді микроорганизмдер (бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар, қарапайым және т.б.) және олардың тіршілік ету өнімдері; сондай-ақ макроорганизмдер (жануарлар мен өсімдіктер).
Психофизиологиялық факторлар - әсер ету сипаты бойынша физикалық және нервтік-психикалық жүктемелерге бөлінеді. Физикалық жүктемелер статикалық және динамикалық болып бөлінеді, ал нервтік-психикалық - ақыл-ойдың асқын кернеуіне, талдағыштардың асқын кернеуіне, еңбектің монотондылығына, эмоционалдық асқын жүктемеге бөлінеді.
Микроклимат көрсеткіштері
Адам ағзасы мен қоршаған орта арасындағы жылу алмасуға байланысты микроклиматтың параметрлеріне келесілер жатады:
1. ауа температурасы t ([о]С);
2. беткі температура tп ([о]С);
3. ауаның салыстырмалы ылғалдылығы (%);
4. ауа қозғалысының жылдамдығы V (мс);
5. жылу сәулеленуінің қарқындылығы Q (Втм[2]);
Ауа температурасы - ауа қызуының дәрежесін сипаттайтын параметр.
Беткі температура - қоршау конструкцияларының (қабырғалар, төбелер, едендер), құрылғылардың (экрандар және т.б.), сондай-ақ технологиялық жабдықтардың немесе оны қоршайтын құрылғылардың беттерінің қызу дәрежесін сипаттайтын параметр. Температура молекулалардың үдемелі қозғалысының орташа кинетикалық энергия өлшемі болып табылады (қоршау конструкциялары, технологиялық жабдықтар және т.б.).
Ауа ылғалдылығы - ауадағы су буының құрамын көрсететін параметр. Ауа ылғалдылығының абсолюттік нақты, абсолюттік максималды және салыстырмалы түрлері бар.
* Абсолюттік ылғалдылық деп құрамында 1 м[з] ылғалды ауа бар бу массасы, парциалды қысым бу тығыздығына тең.
* Ауаның максималды ылғалдылығы деп осы температурада су буының максималды тығыздығын айтамыз.
* Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы деп қанықпаған ауаның нақты абсолюттік ылғалдылығының сол температурада ауаның максималды мүмкін болатын абсолюттік ылғалдылығына қатынасы болып табылады.
Ауа қозғалысының жылдамдығы - ауа массалары қозғалысының қарқындылығын көрсететін параметр.
Жылулық сәулеленудің қарқындылығы - жабдықтың, жылыту және жарық беру аспаптарының қызған бетінен сәулеленумен энергияның тасымалдануын сипаттайтын параметр.
Микроклиматтың қолайсыз әсерлерінен қорғану шаралары (ауаны кондиционерлеу жүйесі, микроклиматтың бір параметрінің жағымсыз әсерінің екіншісінің өзгеруімен орнын толтыру, арнайы киім және басқа да жеке қорғаныс құралдары, жылытуға және демалуға арналған бөлмелер, жұмыс уақытын регламенттеу, атап айтқанда, жұмыстағы үзілістер, жұмыс күнінің қысқаруы, демалыс уақытының ұлғаюы, жұмыс тәжірибиесінің азаюы және т.б.) қолданылуы тиіс.
Микроклимат параметрлерін гигиеналық нормалау
Микроклимат параметрлерін нормалау кезінде ауырлық бойынша жұмыстарды санаттау ағза энергиясының жалпы шығындары уақыт бірлігімен ажыратылады, ол ваттпен өлшенеді.
Келесі жұмыс санаттары ерекшеленеді:
* жеңіл физикалық жұмыстар (Iа және Iб санаттары) - 174 Вт артық емес энергия шығыны қолданылатын барлық қызмет түрлері жатады.
Iа санатына (139 Вт дейін) отыратын және елеусіз физикалық кернеумен еріп жүретін жұмыстар жатады. Атап айтқанда аспап және машина жасау кәсіпорындарында, сағаттық, тігін өндірісінде, басқару саласында және т. б. бірқатар мамандықтар.
IБ санатына (140...174 Вт) отырып, тұрып немесе жүрумен байланысты және кейбір физикалық кернеумен ілесе жүретін жұмыстар -- полиграфиялық өнеркәсіптегі, байланыс кәсіпорындарындағы бірқатар мамандықтар, бақылаушылар, өндірістің әртүрлі түрлеріндегі шеберлер және т. б. жатады.;
* орташа ауырлықтағы физикалық жұмыстар (ІІа, ІІБ санаттары) -- 175...290 Вт аралығындағы энергия шығыны қолданылатын барлық қызмет түрлері жатады.
ІІа санатына (175...232 Вт) ауырлығы 1 кг дейін бұйымдардың тұрақты жүруіне және орын ауыстыруына байланысты жұмыстар -- механикалық жинау цехтарында, иіру-тоқыма өндірісінде және т. б. бірқатар мамандықтар жатады.
ІІБ санатына (233...290 Вт) 10 кг -- ға дейінгі ауыр заттарды қозғалтумен, жүрумен байланысты жұмыстар -- механикалық илемдеу, ұста, дәнекерлеу цехтарында және т. б. бірқатар мамандықтар жатады.
:: ауыр физикалық жұмыстар (ІІІ санат) -- 290 Вт артық энергия жұмсайтын қызмет түрлері -- жүйелі физикалық кернеумен, атап айтқанда едәуір ауыр (10 кг Жоғары) тұрақты қозғалумен және тасымалмен байланысты жұмыстар (бірқатар кәсіптер мен ұсталық, қолмен жұмыс істейтін құю цехтары және т.б.).
Өндірістік жарықтандыру
Жарық беру құралдары кеңістікте өзінің жарық ағынын біркелкі таратады. Көрінетін сәулелі энергия Жарық сезімімен бағаланады және жарық ағыны деп аталады. Бөлменің жарықтануы туралы жарық ағынының тығыздығы бойынша біршама өлшенеді. Көріну жағдайлары жарықтың жарықтығына да байланысты.
Көздің жарықтың әр түрлі жарығына бейімделу қабілеті бейімделу деп аталады. Бір жарықтық бетінен көздің басқа жарықтық бетіне көзді ауыстырғанда біраз уақыт осы жаңа жағдайларға бейімделеді (қайта бейімдеу). Осы уақыт ішінде көздің сезімталдығы жұмыс жағдайын нашарлатады. Жиі қайталану еңбек өнімділігін төмендетеді және жарақаттанудың артуына ықпал етеді. Егер өндірістік үй-жайда біркелкі жарық пайда болса, бейімделу жойылады.
Көздің шаршауы әр түрлі факторлармен байланысты, олардың негізгісі жарықтандырудың қанағаттанарлықсыз болуы болып табылады. Біркелкі түс көру тудырады частую переадаптацию, ал болған жағдайда көру өрісінде беттерді шектен тыс жарықтығы күрт төмендейді негізгі функциялары көру.
Табиғи жарықтандыру
Өндірістік үй-жайларды жарықтандыру кезінде аспан жарығымен жасалатын (тікелей және шағылысқан) табиғи жарықтандыру пайдаланылады, электр шамдарымен жүзеге асырылады және тәуліктің жарық уақытында нормалар бойынша жеткіліксіз табиғи жарықтандыру жасанды жарықтармен толықтырылады. B спектрінде табиғи (күн) жарық айырмашылығы жасанды әлдеқайда көп үшін қажетті адам ультра күлгін сәулелер; табиғи жарықтандыру тән жоғары диффузность (ойлау жғне адам санасын) жарық өте қолайлы көру жағдайларын.
Өндірістік жарықтандыру көз алдында жұмыс істеп тұрған қатты көлеңкелердің болмауын қамтамасыз етуі тиіс, олар объектілердің түрлері мен өлшемдерін бұрмалайды, шаршағыштық пен еңбек өнімділігін төмендетеді. О6 жарақат әкелуі мүмкін қозғалмалы көлеңкелер зиянды болып табылады. Көлеңкелерді жұмсарту қажет, мысалы, Жарық шашырайтын сүт шынылары бар шамдарды, ал табиғи жарық кезінде Күннен қорғайтын құрылғыларды (перделер, жалюздер, күнқағарлар) пайдалану ұсынылады.)
Жасанды жарықтандыру
Өнеркәсіптік кәсіпорындар үшін жасанды жарықтандыру ҚНжЕ 23-05-95 сәйкес болуы тиіс.
Өнеркәсіптік кәсіпорындарда келесі жарықтандыру жүйелері қолданылады:
а) жалпы жарықтандыру құралдарын біркелкі немесе оқшауландырылған орналастырумен;
б) аралас, бұл кезде жалпы жарықтандыру жергілікті жарықтандырумен үйлеседі.
Жалпы жарықтандыру - жарықтандыру құралдары цех төбесінің астында орнатылады және жұмыс бетін де, жалпы бөлмені де жарықтандырады. Мұндай жарықтандыру үй-жайды оның барлық нүктелерінде жарықтандыру қажет болған жағдайларда және егер жарықтың белгілі бір бағытына қажеттілік болмаса, көлеңкені жұмсартқан жөн. Бұл жарықтандыруды кеңсе және түрлі тұрмыстық бөлмелерде, құрастыру, құю цехтарында, қоймаларда және т. б. орнатуға болады.
Жергілікті жарықтандыру - жарықтандыру құралдары тікелей жұмыс орындарында (станоктарда, беттерде, бақылау үстелдерінде және т.б.) орналасқан және тек жұмыс бетін жарықтандыруға арналған жарықтандыру жүйесі.
Құрамдастырылған жарықтандыру көбінесе үлкен жарық талап етілетін үй-жайларда, қатаң белгіленген немесе ауыспалы жарық бағыты бар үй-жайларда орнатылады. Жергілікті және жалпы жарықтандырудың шебер үйлесімі, жергілікті жарықтандыру қондырғыларын дұрыс орнату және пайдалану Еңбек қауіпсіздігін және еңбек өнімділігін арттыруды қамтамасыз етеді. Жұмыс орындарында орнатылған жергілікті жарықтандырудың құрамдастырылған жарықтандыру құралдарының болуы шамдардың қуаты 25 вт болғанда 300-400 лк дейін жарықтандыруды жасауға мүмкіндік береді. Осылайша, электр энергиясының аз шығынымен жұмыс орындарының жақсы жарықтануына қол жеткізіледі.
Жарықтандыруды жұмыс және авариялық ажыратады.
Жұмыс жарықтандыруы жұмыс беттерінің және үй-жайдың қосалқы аудандарының қажетті жарықтандырылуын жасау үшін қолданылады.
Авариялық жарықтандыру жұмысты жалғастыру үшін немесе адамдарды үй-жайдан эвакуациялау үшін жұмыс жарығын авариялық ажырату кезінде ең аз жарықтандыруды жасау үшін орнатылады.
Сондай-ақ, жұмыс орнында жарықтандыру тұрақты сақталуы маңызды. Бұған жергілікті жарықтандыру көздерін қатты бекітумен қол жеткізіледі, ал егер олар жылжымалы болса, онда кронштейн кездейсоқ итерулерден ажыратылмауы тиіс. Жарық қуатты қозғалтқыштарды іске қосу кезінде электр желісіндегі кернеу итерулерінен ауытқуы мүмкін. Сондықтан осы итерулерді азайту үшін жарықтандыру мен қозғалтқыштарды қоректендіру үшін әр түрлі желілерді пайдалану керек.
Кейде үстел немесе станок қараңғы фонда ұсақ бөлшектерді өңдеу кезінде бөлшек нашар көрінеді, ал жарықтандыру аспабының ішкі бетінің жарқын фоны көзді соқыр етеді. Бұл жағдайда бөлшектерді ажыратуды қамтамасыз ететін қажетті фонды жасау үшін жарық беру құралына шағын ақ экранды салу жеткілікті. Кейбір жағдайларда жарықтандырудың қолайлы жағдайлары төменнен сүт әйнегі арқылы жарық түсіру кезінде жасалады.
Жергілікті жарықтандыруды орнату кезінде жарықтандыру аспаптарын станинада немесе дірілге ұшырамайтын станок тораптарында бекітілетін Әртүрлі конструкциялы кронштейндердің көмегімен станоктарға, беттерге және басқа да жұмыс орындарына бекітеді.
Өндірістік шу
Шуды қажетсіз дыбыс деп атайды. Қарқынды шудың (80 дБА жоғары) адамға ұзақ әсері есту қабілетінің ішінара немесе толық жоғалуына әкеледі. Шуылдың әсер ету ұзақтығы мен қарқындылығына байланысты есту органдарының сезімталдығының көп немесе аз төмендеуі болады, ол:
а) Шу әсерінен кейін жоғалатын есту шегінің уақытша ығысуы;
б) естілу шегінің тұрақты өзгеруімен сипатталатын естудің қайтымсыз жоғалуы (құлақ мүкістігі).
Шу жиілігі, спектральды және уақытша сипаттамалары бойынша жіктеледі. Дыбыс өрісі жиілігі бойынша үш аймаққа бөлінеді: инфрадыбыс - 16 Гц төмен жиіліктегі ауа ортасында таралатын тербелістер; дыбыс - ауада таралатын және адамның есту органы қабылдайтын 16 - дан 20000 Гц дейінгі жиіліктегі тербелістер; ультрадыбыс-ауада, сондай-ақ 20000 Гц жоғары жиіліктегі қатты ортада таралатын тербелістер.
Дыбыс диапазонының шулары жиілігі бойынша төмен жиілікті (жиілік диапазонындағы ең жоғары дыбыстық қысымның 350 Гц - тан төмен), орташа жиілікті (350-800 Гц) және жоғары жиілікті (800 Гц-тан жоғары) болып бөлінеді. Шу спектрінің сипаты бойынша кеңжолақты және тоналды болып бөлінеді.
Уақытша сипаттамалар бойынша Шу тұрақты және тұрақты емес болып бөлінеді (уақыт ауытқуы, үзік, импульсивті). Сегіз сағаттық жұмыс күні ішінде деңгейі 5 дБ - ден аспайтын уақытқа, 5 дБ-ден аспайтын уақытқа өзгеретін Шу тұрақты болып саналады.
Адамның есту органдары 16-дан 20000 Гц-ға дейінгі жиіліктегі дыбыс толқындарын қабылдайды. 16 Гц төмен жиіліктегі тербелістер (инфрадыбыс) және 20000 Гц жоғары (ультрадыбыс) есту сезімдерін тудырмайды ,бірақ ағзаға биологиялық әсер етеді.
Шу адам ағзасына, ең алдымен оның орталық жүйке және жүрек-қантамыр жүйесіне теріс әсер етеді. Шудың ұзақ әсері көру және есту өткірлігін төмендетеді, қан қысымын арттырады. Өндірістік шу ақпараттық байланысты бұзады, бұл адам қызметінің тиімділігі мен қауіпсіздігін төмендетеді, себебі Шудың жоғары деңгейі қауіптілік туралы ескерту сигналын естуге кедергі келтіреді. Сонымен қатар, Шу қалыпты шаршауды тудырады. Шудың әрекеті кезінде жұмыс қабілеттілігі, зейіннің шоғырлануы, ақпаратты қабылдау мен талдауға байланысты жұмыстарды орындаудың дәлдігі, Еңбек өнімділігі төмендейді. Шуылдың тұрақты әсерінен жұмысшылар ұйқысыздыққа, көрудің төмендеуіне, дәм сезіміне, асқорыту органдарының бұзылуына және т. б. шағымданады.
Шу факторы бойынша Қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету бойынша алдын алу жұмыстары үшін есту органдарының жай-күйін бағалау үшін жүргізілетін жұмыс істеушілердің аудиометриялық бақылауы (аудиометрия) қызмет етеді. Бұл ретте есту функциясының жай-күйі сөйлеу жиілігінің диапазонында (500-2000 Гц) және 4000 Гц жиілігінде есту сезгіштігінің төмендеуінің орташа арифметикалық мәні ретінде бағаланады.
Шудың әсер ету саласындағы негізгі нормативтік-техникалық құжаттар ГОСТ 12.1.050-86 "ССБТ. Жұмыс орындарында шуды өлшеу әдістері", ГН 2.2.42.1.8.562-96 "жұмыс орындарындағы, тұрғын үй, қоғамдық ғимараттардың үй-жайларындағы және тұрғын үй құрылысының аумағындағы Шу".
Өндірістік діріл
Діріл қатты денеде механикалық тербелістерді тарату процесі болып табылады. Ол жиілігі мен амплитудалық ығысу, жылдамдығы мен үдеуімен сипатталады. Діріл (мысалы, машиналар мен жабдықтардың айналмалы бөліктерін теңгерудің және орталықтандырудың нашар болуынан, перфоратор жұмысының және т.б.) және технологиялық процестерде арнайы пайдаланылатын (қадалардың дірілді тиегіштері, химиялық реакцияларды жылдамдатуға арналған арнайы жабдықтар және т. б.) әдейі болмауы мүмкін. Дірілдің ұзақ әсері кәсіби діріл ауруының дамуына әкеледі. Адам денесінің немесе оның жекелеген мүшелерінің өз тербелісінің жиілігіне сәйкес келетін мәжбүрлі жиілікпен діріл әсіресе зиянды (адам денесі үшін 6..Гц, Бас 6 Гц, асқазан 8 Гц, басқа мүшелер 25 Гц шегінде). Ішкі органдардың меншікті жиіліктеріне жақын жұмыс орындарының тербеліс жиілігі кезінде механикалық зақымданулар немесе тіпті ажыраулар болуы мүмкін.
Жалпы діріл оның пайда болу көзінің қасиеттерін ескере отырып нормаланады және дірілге бөлінеді:
машиналар жергілікті жерде және жолдарда қозғалыс нәтижесінде пайда болатын көлік;
стационарлық жағдайда технологиялық операцияны орындайтын машиналардың жұмысы кезінде, сондай-ақ өндірістік үй-жайдың арнайы дайындалған бөлігі бойынша, өнеркәсіптік алаңшада немесе көтерме базаларда орнын ауыстыру кезінде туындайтын көлік-технологиялық;
тұрақты машиналардың жұмысы кезінде пайда болатын немесе діріл көздері жоқ (мысалы, Тоңазытқыш, буып-түю машиналарының жұмысынан) жұмыс орындарына берілетін технологиялық жабдық.
Діріл жылдамдығының жоғары деңгейімен сипатталатын жалпы тербелістердің жүйелі әсері орталық жүйке жүйесінің зақымдануымен байланысты ағзаның физиологиялық функцияларының бұзылуымен сипатталатын діріл ауруына әкеледі. Бұл бұзылулар бас ауруы, бас айналуы, ұйқының бұзылуы, жұмысқа қабілеттіліктің төмендеуі, көңіл-күйінің нашарлауы, жүрек қызметінің бұзылуы тудырады.
Дірілдің гигиеналық және техникалық нормалануы бар. Гигиеналық-діріл ауруының пайда болу мүмкіндігін болдырмайтын физиологиялық талаптарға сүйене отырып, жұмыс орындарының дірілінің параметрлерін және жұмысшылардың қолымен жанасу бетін шектейді. Техникалық - дірілдің параметрлерін көрсетілген талаптарды ескере отырып ғана емес, сонымен қатар бүгінгі күні жабдықтың осы түрі үшін діріл деңгейін негізге ала отырып шектейді.
Діріл адамның денесіне берілу тәсілі бойынша жалпы (адамның барлық денесіне әсер ету) және жергілікті (дененің жекелеген бөліктеріне - қол немесе аяқтарға әсер ету) болып бөлінеді. Дірілді санитарлық нормалау және бақылау үшін дірілді тездетудің және дірілді жылдамдықтың орташа квадраттық мәндері, сондай-ақ децибелдердегі олардың логарифмдік деңгейлері қолданылады (ГОСТ 12.1.047-85).
Дірілді өлшеу үшін микрофон орнына Орнатылатын қосымша құрылғы - көздегіші бар виброметрлер мен Шу өлшегіштер қолданылады. Шудың және дірілдің өлшеуіштері ВШВ-3М2 аспаптары кең таралған.
Өндірістегі химиялық жағымсыз факторлар (зиянды заттар)
Зиянды заттардың шекті жол берілетін концентрациясын гигиеналық нормалау ГН 2.2.5.1313-03 "жұмыс аймағының ауасындағы зиянды заттардың шекті жол берілетін концентрациясы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.