Репетиторлық орталықтың жобасын құру
Кіріспе
Соңғы онжылдықта жаңа ғылыми пән қалыптасты - жобаларды басқару - өзгерістерді басқарудың тиімді, ұтымды әдістерін, формаларын, құралдарын зерттейтін әлеуметтік-экономикалық жүйелерді басқару теориясының бөлімі. Ғасырлар бойы адамзат көптеген жобаларды жүзеге асыруға мәжбүр болды. Жобалардың өсіп келе жатқан күрделілігі, бір жағынан, басқарудың жинақталған тәжірибесі екінші жағынан, жобаны басқарудың идеологиясы мен әдістемесін құруды қажет етті.
XX ғасырдың ортасында кибернетиканың, басқару теориясының және операцияларды зерттеудің қарқынды дамуы бірқатар ресми модельдерді құруға және сол арқылы жобаларды басқарудың жүйелі ғылыми негізін жасауға мүмкіндік берді.
Бұл пәнді зерттеудің бірнеше негізгі бағыттары бар. Біріншіден, бұл технологиялық, бюджеттік және басқа шектеулер жағдайында жұмыстың ұтымды немесе оңтайлы реттілігін анықтауға мүмкіндік беретін желіні жоспарлаудың модельдері мен әдістері. Мұндай модельдер кеңінен танымал, дербес компьютерлерге арналған көптеген қолданбалы бағдарламалардың негізін құрайды және нақты жобаларды басқару үшін кеңінен қолданылады.
Екіншіден, бұл басқару теориясы мен практикасы - ұйымды басқарудың жалпыланған, эмпирикалық және интуитивті ережелері бар жүйелік жиынтығы.
Жобаны басқару - бұл жобаның мақсаттары мен міндеттерін орындау үшін заманауи басқару әдістері мен технологияларын қолдана отырып, мақсаттарына тиімді қол жеткізуге бағытталған жобаның өмірлік циклі бойында материалдық, адамдық және басқа ресурстарды жоспарлаудың, ұйымдастырудың, сондай-ақ бағыттаушы, үйлестірудің арнайы әдістемесі. Мақсаттар мен міндеттерге сәйкес әр түрлі жобаларды жүзеге асыру және дамыту мүмкіндігі - бұл үлкен өнер. Ол үшін керемет меңгеру мүмкін емес, бірақ көптеген адамдар басқарудың негізгі әдістерін игере алады, сонымен қатар жобаны басқару процесінің логикасын түсінеді. Мұның басты себептері әр түрлі құралдар мен технологиялардың жоғары тиімділігі іс жүзінде дәлелденген. Осылайша, жобаны басқарудың сипаты мен ерекшеліктерін зерттеу бүгінгі таңда үлкен қызығушылық тудырады. Зерттеу нысаны жобаларды басқару болып табылады.
1 Теориялық бөлім
0.1 Жобаларды басқару түсінігінің базалық классификациясы
Жобаны басқару - жобаны іске асыруда білімді, дағдыларды, әдістерді, құралдар мен технологияларды жоба қатысушыларының үміттеріне жету немесе одан асу үшін пайдалану. Жоба термині, белгілі болғандай, латынның projectus сөзінен шыққан, сөзбе - сөз алға дегенді білдіреді. Осылайша, жоба ретінде ұсынылуы мүмкін басқару объектісі оны болашақта орналастыру мүмкіндігімен ерекшеленетіні бірден белгілі болады, яғни болашақта оның жағдайын болжай білу. Әр түрлі ресми ақпарат көздері жоба тұжырымдамасын әртүрлі жолмен түсіндірсе де, барлық анықтаулар жобаның басқару объектісі ретіндегі ерекшеліктерін нақты міндеттер мен жұмыстың күрделілігіне, уақыттың, бюджеттің, материалдық және еңбек ресурстарының шектеулі мақсаттары мен шектеулеріне қол жеткізуге байланысты айқын көрсетеді.
Жоба, бағдарлама және жоба портфелін басқарудың өзіндік ерекшелігі бар және жоба топтарының менеджерлері мен қатысушыларынан арнайы дағдылар мен білім талап етіледі. Жобаны басқару технологиясы қолданылған елу жылдан астам уақыт ішінде жоба менеджерлеріне көмектесетін бірқатар әдістемелер мен құралдар жасалды. Сонымен қатар, жобаны басқарудың стандарттары мен жоба менеджері мен жоба командасының басқа мүшелерінің біліктілігі мен дағдыларына қойылатын талаптар жасалды. Қазіргі замандағы жобаларды басқарудың мәні біздің бәсекелестік және жоғары технологияның дамуы секілді факторлардың әсері қалыптастырған жобалау - бағыт беру әлемінде өмір сүретіндігімізбен айқындалады.
Жобаларды басқару дегеніміз жоба мақсатына жетуде басқару техникасы мен технологиясын, заманауи әдістерді қолдана отырып адам және материалдық ресурстарды жобаның өмірлік циклының барлық кезеңдерінде ұйымдастыру, жоспарлау, басшылық ету, үйлестіру әдістемесі. Жобаларды басқарудың заманауи әдістері 1960 жылдардың басында жүйелік әдістер туралы еңбектердің пайда болуымен байланысты дамыды. 70 жылдардың басында пайда болған компьютерлік бағдарламалар мерзімдік және құндық талдау жасауға, ресурстарды оңтайлы бөлуге мүмкіндік берді. Бағдарламалық қамтамасыз етулердің жетілдірілуі жобаларды басқару мен өзгерістерді бақылау тиімділігін арттыруда.
Жоба - бұл мақсатқа жетуге бағытталған уақыт бойынша бөлінетін іс-шаралар мен әрекеттердің жиынтығы. Жобаларға мысал ретінде ғимараттарды, кешендерді, кәсіпорындарды салу, өнімнің жаңа түрін игеру, өндірісті модернизациялау, бағдарламалық өнімді әзірлеу және т.б. жатқызамыз. Жоба әрқашан белгілі бір нәтижеге қол жеткізуге бағытталған нақты белгіленген мақсатқа ие. Бұл нәтижеге қол жеткізу жобаның сәтті аяқталғанын білдіреді. Жоба мақсатқа жетуге бағытталған алғашқы жұмыстың басталуымен сәйкес келетін нақты белгіленген бастамаға ие. Бастау директива бойынша орнатылуы мүмкін немесе жоба бойынша жұмыс жоспарын құру нәтижесінде есептеледі.Жобада нақты нәтиже алуға бағытталған соңғы жұмыстың аяқталуымен сәйкес келетін нақты белгіленген мақсат бар. Бастауыш ретінде жобаның соңы директивамен орнатылуы мүмкін немесе жұмыс жоспарын құру кезінде есептелуі мүмкін. Мысалы, ғимарат құрылысының жобасы үшін жобаның аяқталуы оны пайдалануға беру актісіне сәйкес келеді.Жобаны жоба жетекшісі, менеджерлер және орындаушылар кіретін топ жасайды. Оған негізгі командадан басқа, жеке жұмыстарды орындау үшін уақытша негізде тартылатын үшінші тарап орындаушылары, командалар мен ұйымдар қатыса алады.Жобаны іске асыру кезінде материалдық ресурстар қолданылады. Олардың номенклатурасы мен саны жобаның сипатына және оның жұмысына байланысты. Жобаны тиімді басқаруы үшін жүйе жақсы құрылған болуы керек. Құрылымның мәнi iшкi жүйедегi жоба және оның басқару жүйесiнiң бөлуiне және басқаруға болатын компоненттерге апарады.
Жобаның өмірлік цикл - жоба бойынша жұмыстардың қаржыландыруының мәселелерiнiң зерттеуге арналған бастапқы ұғым болып табылады және тиiстi шешiмдердiң қабылдануы. Жобаның тiршiлiк циклiн iрiлендiрiлген үш негiзгi мағыналы фазаларға бөлуге болады. Олар: инвестиция алдындағы, инвестициялық және қолдану кезiндегi.
Ары қарай бөлiктеу жобаның ерекшелiгiнен айтарлықтай тәуелдi болады. Осылай, өмірлік цикл төрт фазада жіктеледі, олар:
:: мақсаттарды құрастыру, инвестициялық мүмкіндіктердің талдауы, жүзеге асырылатындықтың дәлдеуі және жобаны жоспарлауды қосатын концептуалды фаза;
:: жобалау фазасы: жұмыс құрылымының және орындаушыларды анықтау, жұмыстың күнтізбелік графикасын құрастыру, жоба бюджетін жобалық-сметалық документация құрылымын, келіссөздер және мердігерлермен, жабдықтаушылармен келісім шартқа отыру;
:: қызыметшiнiң құрылыс, маркетинг, үйренуiн қоса жобаны iске асыруы бойынша жұмыс қосатын орындауларындағы фаза;
:: жобаның қабылдау сынағының жағдайы, пайдалануға тәжiрибе үшiн пайдалануды және жобаның өткiзуiн жалпы алғанда қосатын фаза аяқтаулары;
:: қолдану кезiндегi фаза: қабылдау және iске қосу, жабдықтың алмастыруы, кеңейту, жаңғыртуды, инновацияны қосатын.
Жобаны басқару функциясына: жоспарлау, бақылау, жобаның бюджетiн талдау, шешiм қабылдау, құрастыру және бақылап отыру, ұйымды жүзеге асыру, бағаны барлау, есеп беру, сараптаманы тексеру және қабылдау, бухгалтерлiк есеп, әкiмдiк ету кіреді.
Жобамен басқарудың шағын жүйесi: мазмұнмен және жұмыс көлемдерiмен басқару, уақытпен, ұзақтықпен басқару, құнмен басқару, сатып алулармен және жабдықтаулармен сапаны басқару, басқару, ресурстарды бөлумен басқару, адамгершiлiк қорлармен басқару, тәуекелдермен басқару, қорлардың қорларымен басқару, мәлiметпен және коммуникациялармен бiрiгіп басқару кіреді.
1.2 Жобаны жүзеге асыру стратегиясы
Тапсырма - бұл жобаның басты мақсаты, оның айқын болуын бейнелейтін себеп. Ол жобаның мәртебесiн тәптiштейдi, әр түрлi ұйымдастыру деңгейлерiне стратегиялары келесi деңгейлердiң мақсаттарын анықтауға арналған бағдарларды қамтамасыз етедi.
Жоба стратегиясы. Жобаның стратегияларын әзiрлеудi үш бөлімге шартты бөлуге болады:
:: стратегиялық талдау;
:: стратегияны өңдеу және талдау;
:: стратегияны жүзеге асыру.
Стратегиялық талдау - сыртқы және iшкi ортаның талдауынан бастайды. Сыртқы ортаның жақтандары қауiп, немесе (SWOT-талдау) жобаны iске асыруға арналған мүмкiндiк те күтуге болады.
Сыртқы орта факторы қатарына келесілерді жатқызады:
:: технологиялық (қазіргі жаңа технологиялардың бар болуы);
:: ресурспен қамтамасыз ету (оның бар болуы және оған рұқсат);
:: экономикалық (инфляция, пайыздық ставка, валюта бағамы, салық);
:: мемлекеттің сектордың шектеулері (лицензиялау, заң шығарушылық);
:: әлеуметтік (жұмыссыздық деңгейі, жасы, жынысы, дәстүрлері);
:: саясаттық (сыртты, ішкі, экономикалық);
:: экологиялық (ластану деңгейі, шарлар);
:: бәсекелестер (саны, көлемі, күші);
Ішкі ортаға:
:: мақсатты нарықтар (фирма жұмыс істейтін ниша, оны қолдану шеңбері);
:: маркетингтік зерттеулер (мамандардың бар болуы, маркетингтік бюджет);
:: өткізу (сату көлемі, жеңілдіктер);
:: бөлу арнасы (қалай, кім арқылы сатылады);
:: өндіріс (жабдық, технология, аудан);
:: қызметші (квалификация, бірлескен мәдениет, сан);
:: жабдықтаулар (жабдықтаушы, жабдықтау жүйесінің шарттары);
:: НИОКР зерттеу және өңдеу (бюджет, деңгей);
:: қаржы (капитал құрлымы, айналым қаржы жағдайы);
:: өнiмнiң номенклатурасы (диверсификацияның дәрежесi);
Тапсырмаға сүйене отырып ұйымның мақсаттары, SWOT-тың нәтижелерiнiң негiзiнде - талдау стратегия өндейдi.
Стратегияны өңдеу және таңдау үш әр түрлi ұйымдастыру деңгейлерiнде iске асады:
:: бірлескен стратегия (дамытудағы бағыт-бағдар, яғни өсу, сақтау немесе қысқарту стратегиясы);
:: іскерлік стратегия (нақты нарықтағы нақты тауар бәсекелесінің стратегиясы).
Жобаның стратегиясы iскер стратегия шеңберiндегілердi өндейдi, яғни жобаның өнiмiне сұраққа, қалайшамен жауап бередi. Жобаның стратегиясының таңдауы ұйымның дамытуын таңдаулы бағыт-бағдар шеңберiндегілер бар болуы керек болатыны анық. Iскер стратегияларды өңдеудiң жанында үш негiзгi жолдарды қолданады:
Шығындардағы жетекшiлiктiң стратегиясы:
::дифференциация стратегиясы;
::нақтылы бағыттарға шоғырландыру стратегиясы.
Функционалдық стратегия - әрбiр функционалдық бөлiмше, жобаның таңдаулы стратегиясының конкретизациясының мақсатыүшiн өндейдi.
Жобаның стратегиясының анықтауында негiзгi көңiл аударатын жағдайлар:
:: жоба жұмыс істейтін географиялық орын;
:: бiрлескен стратегияның таңдауы;
:: мақсатты табыс тиiстi уақыттың есептеуi, позицияның таңдауы;
:: қолдану облысы функционалдық тағайындау туралы өнiм өндiруді жоспарлау;
:: жетiстiк себепшi болатын нақты немесе потенциалдық бәсекешiлдердiң есепке алуымен негiзгi өнiм сапалары;
:: жағдайдың күшейтуiн қамтамасыз ету немесе басқа серiктестiктермен күш-жiгердi бiрiктiру үшiн қолдану тек қана меншiктi құралдар.
Стратегияныңмаңыздыэлементтерiболып табылатын факторынқосатынұйымдастырумәдениетт ерi:
:: ұйымның көрінісі;
:: үстем құндылықтар;
:: мінез-құлықтың нормалары мен ережелері;
:: алдағы өзгерістерді күту;
:: процедуралар, жүріс-тұрыс салттары.
0.3 Жобалардың басқарушылық параметрлері
Жобаны басқару параметрлері келесідей:
:: жоба бойынша жұмыстардың көлемдері және түрлерi;
:: шығын құны, жоба бойынша құн;
:: уақытша параметрлер, қосатын мерзiмдер, ұзақтық және жұмыс жасаудың резервтерi, кезеңдер, жобаның фазалары, сонымен бiрге жұмыстарының өзара байланыстары;
:: соның iшiндегi жобаның жүзеге асыру тиiстi қорлары: қорлар бойынша шектеу сонымен бiрге адамгершiлiк немесе еңбек, құрылыс материалы, машина, жабдық, комплект жасайтын бұйым және бөлшек бөлетiн қаржы қорлары, заттық - техникалық;
:: жобаның компоненттерiнiң қор қолданылатын жобалық шешiмдерiнiң сапасы.
Жобаны басқарудың ерекше түрлеріне мыналар жатады:
1. Проблеманы анықтау мен міндет қою.
2. Аралық кезеңдерді белгілеу (жобаны жеке кезеңдерге бөлу).
Проблеманы айлық нақтылау мен міндет қою үшін келесі маңызды:
:: жобаны ой елегінен өткізу және орындау кезеңдерін белгілеу;
:: ең маңызды проблемаларды анықтау;
:: күтілетін нәтижелерді анықтау;
:: жұмыс аяқталғаннан кейін ұсыныстар дайындау.
Тәжiрибеде бизнес - жоспарлауды зерттеу тұрғысынан жобаның үштүрін қаастырамыз:
:: саяси, атап айтқанда - федералды және жобаға жергiлiктi өкiметтерiнiң қатынасы;
:: аймақтық, бәсекелестiк ұсыныстардың ұқсас өнiмін зерттеу;
:: жобаның экологиялық қауiпсiздiгiнiң қамтамасыз етулерi қажеттiлiкпен сабақтас экологиялық.
Жоба тіршілігінің аяқталуы келесідей болуы мүмкін:
:: объекттердiң iске қосылуы, оларды пайдалану және жобаны орындаудың нәтижелерiн қолдануының басы;
:: жобаны орындаған қызметшіні басқа жұмысқа ауыстыруы;
:: қалған нәтижелердiң жобасымен табыс;
:: бастапқы ниет ескерiлмеген маңызды өзгерiстердiң жобасына енгiзу бойынша жұмыстың аттары;
:: пайдаланудан жобаның объекттерiнiң қорытындысы.
0.4 Жобалардың құрылымы, жүйелері мен компоненттері
Жоба нақтылы мақсаттардың нәтижесіне, табысына, нақтылы пәндiк облысқа әрдайым бағытталған. Жобаның iске асыруы жобаның өкiлеттi басқаруы, жобаның менеджерi және жобаның жоба бойынша қызметтiң жеке ерекше түрлерi, процесін орындайтын басқа қатысушыларының жобасының бұл басқаруда жұмыс iстейтiн командасымен iске асады. Жоба бойынша жұмыстардағы жалпы жүйелiк функциялар тағы басқаларды жоспарлау, басқару, бақылау, ұйымды, әкiмдiк етудi қоса тапсырмалар, қызметтiң түрлерiнiң оларың функциясын жүктелген жауапты орындауларына серiктестiктердiң сызықты және функционалдық бөлiмшелерiнiң өкiлдерi қатыса алады.
Жобаға қазiргi әдiстер жүйесінiң қолдануылуы, сапаға, табысқа арналған құрамға және жұмыс көлемi бойынша нәтижелердiң жобасында, құн, уақыт нақтылы басқаруларының технологияларының техникасы, оның мақсаттарының тиiмдi табыс жолымен бағытталған тiршiлiк цикл бойыдағы ұйым, жоспарлау, басқару, адамгершiлiк және заттық қорлардың үйлестiруiн әдiстемелiк жобамен басқару.
Жобаны тиімді басқаруы үшін жүйе жақсы құрылған болуы керек. Құрылымның мәнi iшкi жүйедегi жоба мен оның басқару жүйесiнiң бөлуiне және басқаруға болатын компоненттерге апарады. Жоба қатысушыларының негiзгi құрылымдық бiрлiгi негiзгi жобаның командасы болып табылады және жоба шеңберiндегілерiнде инвестициялық процеспен басқаруды жүзеге асыратын жобаның дербес қатысушы болып қалыптасатын арнайы топ. Басқару функциялары жоба бойынша барлық деңгейлер және барлық пәндiк облыстардағы бағдарлаушы қызметкерлерi жүзеге асыруы керек болатын қызметтiң негiзгi түрлерiн қосады. Жобаны басқару функциясы жобамен барлық кезеңдер және басқару фазаларында iске асады және өз қатарына: жоспарлау, жобаны бақылау, талдау, шешім қабылдау, жобаның бюджетiн құрастыру және бақылап отыру, жүзеге асыру ұйымы, мониторинг, баға, есеп беру, экспертиза, тексеру және қабылдау, бухгалтерлік есеп, әкімшілдік кіреді. Басқарудың шағын жүйелерi жобамен пәндiк облыстар және жобаның элементтерiнiң басқарылуларының құрылымы қалыптасады. Пәндiк облысты және басқарылатын элементтер жоба көрiнiсемiн қосады:мерзімдер, еңбек қорлары, құн және шығындар, табыстар, қызмет көрсетулер мен қорларды сатып алу және жабдықтау, жобалардағы өзгертулер, жоба тәуекелдігі ақпарат және коммуникация және т.б.
Пәндiк облыс бойынша жоспарлауды жобамен басқару жүйесі iшкi жүйелер негiзiнде бөлшектенедi: жобаның мазмұны, жұмыс көлемдерiмен басқару, уақытпен, ұзақтықпен басқару, құнмен басқару, сатып алулармен және жабдықтаулармен сапаны басқару, басқару, ресурстарды бөлумен басқару, адамгершiлiк қорлармен басқару, тәуекелдермен басқару, қорлардың қорларымен басқару, мәлiметпен және коммуникациялармен бiрiгіп басқару.
2 Ресурстарды қайта тиеу графигін құру
Ресурстарды қайта тиеу - жоспарлау процесінде белгілі бір уақыт аралығында көзделген осы ресурс үшін барынша мүмкін болатын межелі көлемнің асып кетуі. Ең көп тағайындау көлемі қол жетімділік кестесімен бірге ортақ қойындыдағы ресурстың сипаттары терезесінде көрсетіледі (Сурет 2.1). Жоспарлау кезінде жүйе берілген ең жоғары деңгейден артық тағайындау құруға кедергі келтірмейді, бірақ оларды ресурстың жүктелуі деп санайды.
Сурет 2.1 - Ресурстарды максималды тағайындау
Тапсырманың параметрлерін тағайындаумен өзгерткеннен кейін оның ұзақтығы, жұмыс күші және ресурстар көлемі өзгерді, нәтижесінде оған бөлінген ресурс бірліктерінің саны рұқсат етілген мәннен асып кетті (мысалы, 100% орнына 120%). Себебі ресурс қол жетімді емес күндерде жұмыс жасау жоспарланған. Қандай ресурстардың шамадан тыс жүктелгенін білу үшін Ресурстар тізімінің көрінісін (мәзір көрінісі ресурстар тізімі) ашу керек. (Сурет 2.2).
Сурет 2.2 - Ресурстар тізіміндегі артық ресурстар
Ресурстар парағы бізге артық жүктелген ресурстарды табуға мүмкіндік береді, бірақ қашан, қандай тапсырмалар кезінде және қанша шамадан тыс жүктелгені туралы ақпарат бермейді. Толып кетудің мөлшері мен мерзімдерін Ресурстар графигінің көрінісі арқылы анықтауға болады, онда шамадан тыс жүктелген ресурс пен онда көрсетілетін еңбек параметрін таңдау керек (2.3-сурет). Суретте директордың 2019 жылғы 19 - 23 қазан аралығында артық жүктеме болғанын, ал күнделікті еңбек шығыны 8 сағаттан асатындығы көрсетілген.
Сурет 2.3 - Артық жүктелген ресурстардың графигі
Ресурстық кесте толып кету кезеңін және мөлшерін анықтауға мүмкіндік береді, бірақ оның себептері туралы жеткілікті ақпарат жоқ. Ресурстарды пайдалану көрінісі ең ақпараттық мүмкіндіктерді ұсынады, өйткені онда еңбек шығындарын бөлудің уақыт кестесі Ресурсты пайдалану арқылы артық жүктеме көзін іздеу үшін алдымен осы көріністі конфигурациялау керек. Әдепкі бойынша, оның күнтізбелік кестесінде (оң жақ кесте) тек қана еңбекке ақы төлеу көрсеткіші көрсетіледі. Біз қадағалауды да қосамыз. Осыдан кейін, әр ресурс пен тапсырма үшін күнтізбелік кестеде бір жолдағы жұмыс күшін бөлу және екіншісінде рұқсат етілгеннен асатын еңбек бөлінісі көрсетілген екі жол болады де, олардың ресурсқа жүктелген міндеттер арасында бөлінуі де көрсетілген.
Енді Ресурстарды пайдалану көрінісінде:
1. шамадан тыс жүктелген ресурстар (олардың атаулары қызыл түспен белгіленген, ал индикаторлар бағанында арнайы таңба бар);
2. бұл ресурстар шамадан тыс жүктелген күндер (бұл күндердегі еңбек шығындары қызыл түспен көрсетілген);
3. нормадан асатын жоспарланған жұмыс көлемі (артық жолда қызыл түспен көрсетілген);
4. ресурс шамадан тыс жүктелген тапсырмалар (толып тұрған күндері орындайтын тапсырмалар).
Сурет 2.4 - Ресурстарды пайдалану көрінісіндегі шамадан тыс талдау
2.4 - суретте Ресурстарды пайдалану көрінісінің мысалы келтірілген, бұл директордың 19.10.2019ж.-дан 23.10.2019ж.-ға дейін шамадан тыс жүктелгенін көрсетеді. Күнделікті артық жұмыс күшінің мөлшері күніне 8 сағатты құрайды. Тапсырмаларды орындау кезінде артық жүктеме пайда болды, қателіктерді жою және бағдарламалық құжаттаманы құрастыру, өйткені олар параллельді түрде жүзеге асырылады және директор екі міндетке жүз пайыз тағайындалған.
2.1 Ресурстарды туралау
Ресурстарды теңестіру - бұл жобаның жоспарын оның ресурстарының жинақталуын жою мақсатында қайта құру процесі. Түзету үшін келесі негізгі әдістер қолданылады.
1. Кейбір тапсырмаларға ресурстарды тағайындау мөлшерін азайту. Бұл оның ұзақтығын еңбек шығындарының күн сайынғы төмендеуіне пропорционалды түрде ұлғайтуға әкелуі мүмкін. Мысалы, егер күніне 8 сағат жұмыс істесе (100% кездесу), қызметкер 5 күнде тапсырманы орындайды, ал егер кездесу күніне 4 сағатқа (50%) азайтылса, сол тапсырма үшін оған 10 күн қажет болады.
2. Желінің жұмыс кестесін қайта құру. Нәтижесінде, артық жүктелген ресурс параллельді міндеттер дәйектілікке ие болады және толып кетуді жеңеді. Бұл тұтастай алғанда жобаны ұзартуға әкелуі мүмкін, әсіресе қайта құрылған тапсырмалар сыни жолда болса;
3. Артық жүктелген ресурсты басқа бос ресурсқа немесе бірнеше бос ресурстарға ауыстыру. Бұл жұмыс сапасының төмендеуіне әкелуі мүмкін. Бастапқы жоспарлау кезінде менеджер әдетте ең тәжірибелі және білікті қызметкерлердің міндеттерін тағайындайды. Оларды басқалармен ауыстыру білікті мамандарды пайдалану арқылы артық жүктемелерге әкеледі. Нәтижесінде сапаның төмендеуі және тапсырманы орындау ұзақтығының арту қаупі бар.
Олардың қиылысын болдырмау үшін тапсырмалар мен кездесулерге үзіліс салу керек. Үзіліс артық жүктелмеген бір немесе барлық тапсырма ресурстарын босатуға мүмкіндік береді. Нәтиже - тапсырманың орындалу ұзақтығының артуы. Егер ол сыни болса, бұл бүкіл жобаның ұзақтығына әкеледі.
1. Ресурстарды шамадан тыс пайдалануды қарастырамыз. Үстеме жұмыс шығындары қызметкерлерге ақылға қонымды лимиттер шегінде тағайындалады (күніне 2-3 сағаттан аспайды). Бұл жағдайда еңбек өнімділігін төмендететін шаршау факторын ескеру керек. Үстеме жұмысты пайдаланатын тапсырма сапасы жоғалуы мүмкін және нақты ұзақтығын жоғарылату қаупі бар.
2. Жоғарыда аталған әдістердің кез-келгені жобаның орындалуының нашарлауына әкелуі мүмкін - ұзақтығын ұлғайтуға немесе өзіндік құнын арттыруға немесе екеуіне де. Сондықтан, теңестіру бойынша жалпы ұсыныстар жоқ, олар әр жағдайда жобаның жеке сипаттамаларына және ресурстарға байланысты жүзеге асырылады, ал туралау сапасы жоба менеджерінің тәжірибесіне байланысты болады.
Жүйеде туралаудың екі әдісі бар:
* автоматты
* қолмен.
2.2 Автоматты түрде туралау
Автоматты түрде туралау кезінде Microsoft Project өзі тапсырмаларды басқа күндерге ауыстыру немесе тапсырмалар арасына үзілістер енгізу, сыни емес уақыт резервтерін пайдалану арқылы артық жүктемеден құтылуға тырысады.
Автоматты туралау үшін Қызмет Түзету ресурсын жүктеу мәзірін таңдаймыз, нәтижесінде 2.5 - суретте көрсетілгендей теңестіру параметрлері бар терезе ашылады. Бұл терезенің параметрлері алгоритм мен туралау нәтижесіне айтарлықтай әсер ететіндіктен, олардың мақсатын егжей-тегжейлі қарастырайық.
Сурет 2.5 - Автоматты туралау терезесі
Туралау үшін есептеулер бөлімінде жүктемелерді теңестірудің жалпы параметрлерін орнатамыз.
Автоматты түрде орындаймыз. Бұл режимді орнату ресурстарды жүктеу батырмасы басылғанда, сонымен қатар жаңа тапсырмалар жасағанда автоматты түрде тураланатынын білдіреді.
1. Қолмен орындаймыз. Жүкті теңестіру қолданушы қолымен орындалады.
2. Артық қол жетімділікті іздейміз. Артық жүктеме қажет болатын уақыт аралығын анықтайды. Бұл маңызды: минуттар, сағаттар, күндер, апта, айлар бойынша. Бұл мән жоспарлаудың ең аз интервалына сәйкес келуі керек. Мысалы, егер 8 сағаттық жұмыс күні бар қызметкерде 800-ден басталатын 4 сағаттық екі жұмыс жоспарланған болса, сағаттық мәні бар шамадан тыс жүктеме анықталады, ал күндік мәні бойынша артық жүктеме болмайды.
3. Алдыңғы туралау деректерін жаңа туралаудан бұрын тазалайды. Осы құсбелгіні қою кестеден алдыңғы туралау кезінде жасалған барлық өзгертулерді алып тастауға мүмкіндік береді.
Жоба үшін ауқымды туралау бөлімі орындалатын уақыт аралығын белгілейді.
1. Бүкіл жобада туралау. Жобаның барлық міндеттері теңестіруге жатады.
2. Ауқымды туралау. Уақыт аралығының басталуы мен аяқталуы белгіленеді және осы аралықтағы тапсырмалар ғана туралануға жатады.
Артық қол жетімділікті жою бөлімі Microsoft жобасының ресурстарды пайдалануды қалай теңестіруге тырысатынын анықтайды.
Туралау тәртібі. Тапсырмалар басқа күндерге ауыстырылатын немесе үзілетін ретін анықтайды.
1. Тек идентификаторлар бойынша. Біріншіден, үлкен идентификатор мәні бар тапсырмалар кейінге қалдырылады немесе үзіледі, яғни тапсырмалар тізімінің соңында орналасқан.
2. Стандартты. Бұл режим әдепкі бойынша орнатылады. Ол қатынастарды, уақыт резервтерін, басталу аяқталу күндерін, басымдылықтар мен шектеулерді талдайды.
3. Басымдық бойынша, стандартты. Тапсырмалар алдымен басымдыққа ие, содан кейін стандартты түрде өңделеді.
Түзету тек қолда бар резерв шегінде болады. Бұл жалаушаны орнату, дәлдеу кезінде тапсырмаларды ... жалғасы
Соңғы онжылдықта жаңа ғылыми пән қалыптасты - жобаларды басқару - өзгерістерді басқарудың тиімді, ұтымды әдістерін, формаларын, құралдарын зерттейтін әлеуметтік-экономикалық жүйелерді басқару теориясының бөлімі. Ғасырлар бойы адамзат көптеген жобаларды жүзеге асыруға мәжбүр болды. Жобалардың өсіп келе жатқан күрделілігі, бір жағынан, басқарудың жинақталған тәжірибесі екінші жағынан, жобаны басқарудың идеологиясы мен әдістемесін құруды қажет етті.
XX ғасырдың ортасында кибернетиканың, басқару теориясының және операцияларды зерттеудің қарқынды дамуы бірқатар ресми модельдерді құруға және сол арқылы жобаларды басқарудың жүйелі ғылыми негізін жасауға мүмкіндік берді.
Бұл пәнді зерттеудің бірнеше негізгі бағыттары бар. Біріншіден, бұл технологиялық, бюджеттік және басқа шектеулер жағдайында жұмыстың ұтымды немесе оңтайлы реттілігін анықтауға мүмкіндік беретін желіні жоспарлаудың модельдері мен әдістері. Мұндай модельдер кеңінен танымал, дербес компьютерлерге арналған көптеген қолданбалы бағдарламалардың негізін құрайды және нақты жобаларды басқару үшін кеңінен қолданылады.
Екіншіден, бұл басқару теориясы мен практикасы - ұйымды басқарудың жалпыланған, эмпирикалық және интуитивті ережелері бар жүйелік жиынтығы.
Жобаны басқару - бұл жобаның мақсаттары мен міндеттерін орындау үшін заманауи басқару әдістері мен технологияларын қолдана отырып, мақсаттарына тиімді қол жеткізуге бағытталған жобаның өмірлік циклі бойында материалдық, адамдық және басқа ресурстарды жоспарлаудың, ұйымдастырудың, сондай-ақ бағыттаушы, үйлестірудің арнайы әдістемесі. Мақсаттар мен міндеттерге сәйкес әр түрлі жобаларды жүзеге асыру және дамыту мүмкіндігі - бұл үлкен өнер. Ол үшін керемет меңгеру мүмкін емес, бірақ көптеген адамдар басқарудың негізгі әдістерін игере алады, сонымен қатар жобаны басқару процесінің логикасын түсінеді. Мұның басты себептері әр түрлі құралдар мен технологиялардың жоғары тиімділігі іс жүзінде дәлелденген. Осылайша, жобаны басқарудың сипаты мен ерекшеліктерін зерттеу бүгінгі таңда үлкен қызығушылық тудырады. Зерттеу нысаны жобаларды басқару болып табылады.
1 Теориялық бөлім
0.1 Жобаларды басқару түсінігінің базалық классификациясы
Жобаны басқару - жобаны іске асыруда білімді, дағдыларды, әдістерді, құралдар мен технологияларды жоба қатысушыларының үміттеріне жету немесе одан асу үшін пайдалану. Жоба термині, белгілі болғандай, латынның projectus сөзінен шыққан, сөзбе - сөз алға дегенді білдіреді. Осылайша, жоба ретінде ұсынылуы мүмкін басқару объектісі оны болашақта орналастыру мүмкіндігімен ерекшеленетіні бірден белгілі болады, яғни болашақта оның жағдайын болжай білу. Әр түрлі ресми ақпарат көздері жоба тұжырымдамасын әртүрлі жолмен түсіндірсе де, барлық анықтаулар жобаның басқару объектісі ретіндегі ерекшеліктерін нақты міндеттер мен жұмыстың күрделілігіне, уақыттың, бюджеттің, материалдық және еңбек ресурстарының шектеулі мақсаттары мен шектеулеріне қол жеткізуге байланысты айқын көрсетеді.
Жоба, бағдарлама және жоба портфелін басқарудың өзіндік ерекшелігі бар және жоба топтарының менеджерлері мен қатысушыларынан арнайы дағдылар мен білім талап етіледі. Жобаны басқару технологиясы қолданылған елу жылдан астам уақыт ішінде жоба менеджерлеріне көмектесетін бірқатар әдістемелер мен құралдар жасалды. Сонымен қатар, жобаны басқарудың стандарттары мен жоба менеджері мен жоба командасының басқа мүшелерінің біліктілігі мен дағдыларына қойылатын талаптар жасалды. Қазіргі замандағы жобаларды басқарудың мәні біздің бәсекелестік және жоғары технологияның дамуы секілді факторлардың әсері қалыптастырған жобалау - бағыт беру әлемінде өмір сүретіндігімізбен айқындалады.
Жобаларды басқару дегеніміз жоба мақсатына жетуде басқару техникасы мен технологиясын, заманауи әдістерді қолдана отырып адам және материалдық ресурстарды жобаның өмірлік циклының барлық кезеңдерінде ұйымдастыру, жоспарлау, басшылық ету, үйлестіру әдістемесі. Жобаларды басқарудың заманауи әдістері 1960 жылдардың басында жүйелік әдістер туралы еңбектердің пайда болуымен байланысты дамыды. 70 жылдардың басында пайда болған компьютерлік бағдарламалар мерзімдік және құндық талдау жасауға, ресурстарды оңтайлы бөлуге мүмкіндік берді. Бағдарламалық қамтамасыз етулердің жетілдірілуі жобаларды басқару мен өзгерістерді бақылау тиімділігін арттыруда.
Жоба - бұл мақсатқа жетуге бағытталған уақыт бойынша бөлінетін іс-шаралар мен әрекеттердің жиынтығы. Жобаларға мысал ретінде ғимараттарды, кешендерді, кәсіпорындарды салу, өнімнің жаңа түрін игеру, өндірісті модернизациялау, бағдарламалық өнімді әзірлеу және т.б. жатқызамыз. Жоба әрқашан белгілі бір нәтижеге қол жеткізуге бағытталған нақты белгіленген мақсатқа ие. Бұл нәтижеге қол жеткізу жобаның сәтті аяқталғанын білдіреді. Жоба мақсатқа жетуге бағытталған алғашқы жұмыстың басталуымен сәйкес келетін нақты белгіленген бастамаға ие. Бастау директива бойынша орнатылуы мүмкін немесе жоба бойынша жұмыс жоспарын құру нәтижесінде есептеледі.Жобада нақты нәтиже алуға бағытталған соңғы жұмыстың аяқталуымен сәйкес келетін нақты белгіленген мақсат бар. Бастауыш ретінде жобаның соңы директивамен орнатылуы мүмкін немесе жұмыс жоспарын құру кезінде есептелуі мүмкін. Мысалы, ғимарат құрылысының жобасы үшін жобаның аяқталуы оны пайдалануға беру актісіне сәйкес келеді.Жобаны жоба жетекшісі, менеджерлер және орындаушылар кіретін топ жасайды. Оған негізгі командадан басқа, жеке жұмыстарды орындау үшін уақытша негізде тартылатын үшінші тарап орындаушылары, командалар мен ұйымдар қатыса алады.Жобаны іске асыру кезінде материалдық ресурстар қолданылады. Олардың номенклатурасы мен саны жобаның сипатына және оның жұмысына байланысты. Жобаны тиімді басқаруы үшін жүйе жақсы құрылған болуы керек. Құрылымның мәнi iшкi жүйедегi жоба және оның басқару жүйесiнiң бөлуiне және басқаруға болатын компоненттерге апарады.
Жобаның өмірлік цикл - жоба бойынша жұмыстардың қаржыландыруының мәселелерiнiң зерттеуге арналған бастапқы ұғым болып табылады және тиiстi шешiмдердiң қабылдануы. Жобаның тiршiлiк циклiн iрiлендiрiлген үш негiзгi мағыналы фазаларға бөлуге болады. Олар: инвестиция алдындағы, инвестициялық және қолдану кезiндегi.
Ары қарай бөлiктеу жобаның ерекшелiгiнен айтарлықтай тәуелдi болады. Осылай, өмірлік цикл төрт фазада жіктеледі, олар:
:: мақсаттарды құрастыру, инвестициялық мүмкіндіктердің талдауы, жүзеге асырылатындықтың дәлдеуі және жобаны жоспарлауды қосатын концептуалды фаза;
:: жобалау фазасы: жұмыс құрылымының және орындаушыларды анықтау, жұмыстың күнтізбелік графикасын құрастыру, жоба бюджетін жобалық-сметалық документация құрылымын, келіссөздер және мердігерлермен, жабдықтаушылармен келісім шартқа отыру;
:: қызыметшiнiң құрылыс, маркетинг, үйренуiн қоса жобаны iске асыруы бойынша жұмыс қосатын орындауларындағы фаза;
:: жобаның қабылдау сынағының жағдайы, пайдалануға тәжiрибе үшiн пайдалануды және жобаның өткiзуiн жалпы алғанда қосатын фаза аяқтаулары;
:: қолдану кезiндегi фаза: қабылдау және iске қосу, жабдықтың алмастыруы, кеңейту, жаңғыртуды, инновацияны қосатын.
Жобаны басқару функциясына: жоспарлау, бақылау, жобаның бюджетiн талдау, шешiм қабылдау, құрастыру және бақылап отыру, ұйымды жүзеге асыру, бағаны барлау, есеп беру, сараптаманы тексеру және қабылдау, бухгалтерлiк есеп, әкiмдiк ету кіреді.
Жобамен басқарудың шағын жүйесi: мазмұнмен және жұмыс көлемдерiмен басқару, уақытпен, ұзақтықпен басқару, құнмен басқару, сатып алулармен және жабдықтаулармен сапаны басқару, басқару, ресурстарды бөлумен басқару, адамгершiлiк қорлармен басқару, тәуекелдермен басқару, қорлардың қорларымен басқару, мәлiметпен және коммуникациялармен бiрiгіп басқару кіреді.
1.2 Жобаны жүзеге асыру стратегиясы
Тапсырма - бұл жобаның басты мақсаты, оның айқын болуын бейнелейтін себеп. Ол жобаның мәртебесiн тәптiштейдi, әр түрлi ұйымдастыру деңгейлерiне стратегиялары келесi деңгейлердiң мақсаттарын анықтауға арналған бағдарларды қамтамасыз етедi.
Жоба стратегиясы. Жобаның стратегияларын әзiрлеудi үш бөлімге шартты бөлуге болады:
:: стратегиялық талдау;
:: стратегияны өңдеу және талдау;
:: стратегияны жүзеге асыру.
Стратегиялық талдау - сыртқы және iшкi ортаның талдауынан бастайды. Сыртқы ортаның жақтандары қауiп, немесе (SWOT-талдау) жобаны iске асыруға арналған мүмкiндiк те күтуге болады.
Сыртқы орта факторы қатарына келесілерді жатқызады:
:: технологиялық (қазіргі жаңа технологиялардың бар болуы);
:: ресурспен қамтамасыз ету (оның бар болуы және оған рұқсат);
:: экономикалық (инфляция, пайыздық ставка, валюта бағамы, салық);
:: мемлекеттің сектордың шектеулері (лицензиялау, заң шығарушылық);
:: әлеуметтік (жұмыссыздық деңгейі, жасы, жынысы, дәстүрлері);
:: саясаттық (сыртты, ішкі, экономикалық);
:: экологиялық (ластану деңгейі, шарлар);
:: бәсекелестер (саны, көлемі, күші);
Ішкі ортаға:
:: мақсатты нарықтар (фирма жұмыс істейтін ниша, оны қолдану шеңбері);
:: маркетингтік зерттеулер (мамандардың бар болуы, маркетингтік бюджет);
:: өткізу (сату көлемі, жеңілдіктер);
:: бөлу арнасы (қалай, кім арқылы сатылады);
:: өндіріс (жабдық, технология, аудан);
:: қызметші (квалификация, бірлескен мәдениет, сан);
:: жабдықтаулар (жабдықтаушы, жабдықтау жүйесінің шарттары);
:: НИОКР зерттеу және өңдеу (бюджет, деңгей);
:: қаржы (капитал құрлымы, айналым қаржы жағдайы);
:: өнiмнiң номенклатурасы (диверсификацияның дәрежесi);
Тапсырмаға сүйене отырып ұйымның мақсаттары, SWOT-тың нәтижелерiнiң негiзiнде - талдау стратегия өндейдi.
Стратегияны өңдеу және таңдау үш әр түрлi ұйымдастыру деңгейлерiнде iске асады:
:: бірлескен стратегия (дамытудағы бағыт-бағдар, яғни өсу, сақтау немесе қысқарту стратегиясы);
:: іскерлік стратегия (нақты нарықтағы нақты тауар бәсекелесінің стратегиясы).
Жобаның стратегиясы iскер стратегия шеңберiндегілердi өндейдi, яғни жобаның өнiмiне сұраққа, қалайшамен жауап бередi. Жобаның стратегиясының таңдауы ұйымның дамытуын таңдаулы бағыт-бағдар шеңберiндегілер бар болуы керек болатыны анық. Iскер стратегияларды өңдеудiң жанында үш негiзгi жолдарды қолданады:
Шығындардағы жетекшiлiктiң стратегиясы:
::дифференциация стратегиясы;
::нақтылы бағыттарға шоғырландыру стратегиясы.
Функционалдық стратегия - әрбiр функционалдық бөлiмше, жобаның таңдаулы стратегиясының конкретизациясының мақсатыүшiн өндейдi.
Жобаның стратегиясының анықтауында негiзгi көңiл аударатын жағдайлар:
:: жоба жұмыс істейтін географиялық орын;
:: бiрлескен стратегияның таңдауы;
:: мақсатты табыс тиiстi уақыттың есептеуi, позицияның таңдауы;
:: қолдану облысы функционалдық тағайындау туралы өнiм өндiруді жоспарлау;
:: жетiстiк себепшi болатын нақты немесе потенциалдық бәсекешiлдердiң есепке алуымен негiзгi өнiм сапалары;
:: жағдайдың күшейтуiн қамтамасыз ету немесе басқа серiктестiктермен күш-жiгердi бiрiктiру үшiн қолдану тек қана меншiктi құралдар.
Стратегияныңмаңыздыэлементтерiболып табылатын факторынқосатынұйымдастырумәдениетт ерi:
:: ұйымның көрінісі;
:: үстем құндылықтар;
:: мінез-құлықтың нормалары мен ережелері;
:: алдағы өзгерістерді күту;
:: процедуралар, жүріс-тұрыс салттары.
0.3 Жобалардың басқарушылық параметрлері
Жобаны басқару параметрлері келесідей:
:: жоба бойынша жұмыстардың көлемдері және түрлерi;
:: шығын құны, жоба бойынша құн;
:: уақытша параметрлер, қосатын мерзiмдер, ұзақтық және жұмыс жасаудың резервтерi, кезеңдер, жобаның фазалары, сонымен бiрге жұмыстарының өзара байланыстары;
:: соның iшiндегi жобаның жүзеге асыру тиiстi қорлары: қорлар бойынша шектеу сонымен бiрге адамгершiлiк немесе еңбек, құрылыс материалы, машина, жабдық, комплект жасайтын бұйым және бөлшек бөлетiн қаржы қорлары, заттық - техникалық;
:: жобаның компоненттерiнiң қор қолданылатын жобалық шешiмдерiнiң сапасы.
Жобаны басқарудың ерекше түрлеріне мыналар жатады:
1. Проблеманы анықтау мен міндет қою.
2. Аралық кезеңдерді белгілеу (жобаны жеке кезеңдерге бөлу).
Проблеманы айлық нақтылау мен міндет қою үшін келесі маңызды:
:: жобаны ой елегінен өткізу және орындау кезеңдерін белгілеу;
:: ең маңызды проблемаларды анықтау;
:: күтілетін нәтижелерді анықтау;
:: жұмыс аяқталғаннан кейін ұсыныстар дайындау.
Тәжiрибеде бизнес - жоспарлауды зерттеу тұрғысынан жобаның үштүрін қаастырамыз:
:: саяси, атап айтқанда - федералды және жобаға жергiлiктi өкiметтерiнiң қатынасы;
:: аймақтық, бәсекелестiк ұсыныстардың ұқсас өнiмін зерттеу;
:: жобаның экологиялық қауiпсiздiгiнiң қамтамасыз етулерi қажеттiлiкпен сабақтас экологиялық.
Жоба тіршілігінің аяқталуы келесідей болуы мүмкін:
:: объекттердiң iске қосылуы, оларды пайдалану және жобаны орындаудың нәтижелерiн қолдануының басы;
:: жобаны орындаған қызметшіні басқа жұмысқа ауыстыруы;
:: қалған нәтижелердiң жобасымен табыс;
:: бастапқы ниет ескерiлмеген маңызды өзгерiстердiң жобасына енгiзу бойынша жұмыстың аттары;
:: пайдаланудан жобаның объекттерiнiң қорытындысы.
0.4 Жобалардың құрылымы, жүйелері мен компоненттері
Жоба нақтылы мақсаттардың нәтижесіне, табысына, нақтылы пәндiк облысқа әрдайым бағытталған. Жобаның iске асыруы жобаның өкiлеттi басқаруы, жобаның менеджерi және жобаның жоба бойынша қызметтiң жеке ерекше түрлерi, процесін орындайтын басқа қатысушыларының жобасының бұл басқаруда жұмыс iстейтiн командасымен iске асады. Жоба бойынша жұмыстардағы жалпы жүйелiк функциялар тағы басқаларды жоспарлау, басқару, бақылау, ұйымды, әкiмдiк етудi қоса тапсырмалар, қызметтiң түрлерiнiң оларың функциясын жүктелген жауапты орындауларына серiктестiктердiң сызықты және функционалдық бөлiмшелерiнiң өкiлдерi қатыса алады.
Жобаға қазiргi әдiстер жүйесінiң қолдануылуы, сапаға, табысқа арналған құрамға және жұмыс көлемi бойынша нәтижелердiң жобасында, құн, уақыт нақтылы басқаруларының технологияларының техникасы, оның мақсаттарының тиiмдi табыс жолымен бағытталған тiршiлiк цикл бойыдағы ұйым, жоспарлау, басқару, адамгершiлiк және заттық қорлардың үйлестiруiн әдiстемелiк жобамен басқару.
Жобаны тиімді басқаруы үшін жүйе жақсы құрылған болуы керек. Құрылымның мәнi iшкi жүйедегi жоба мен оның басқару жүйесiнiң бөлуiне және басқаруға болатын компоненттерге апарады. Жоба қатысушыларының негiзгi құрылымдық бiрлiгi негiзгi жобаның командасы болып табылады және жоба шеңберiндегілерiнде инвестициялық процеспен басқаруды жүзеге асыратын жобаның дербес қатысушы болып қалыптасатын арнайы топ. Басқару функциялары жоба бойынша барлық деңгейлер және барлық пәндiк облыстардағы бағдарлаушы қызметкерлерi жүзеге асыруы керек болатын қызметтiң негiзгi түрлерiн қосады. Жобаны басқару функциясы жобамен барлық кезеңдер және басқару фазаларында iске асады және өз қатарына: жоспарлау, жобаны бақылау, талдау, шешім қабылдау, жобаның бюджетiн құрастыру және бақылап отыру, жүзеге асыру ұйымы, мониторинг, баға, есеп беру, экспертиза, тексеру және қабылдау, бухгалтерлік есеп, әкімшілдік кіреді. Басқарудың шағын жүйелерi жобамен пәндiк облыстар және жобаның элементтерiнiң басқарылуларының құрылымы қалыптасады. Пәндiк облысты және басқарылатын элементтер жоба көрiнiсемiн қосады:мерзімдер, еңбек қорлары, құн және шығындар, табыстар, қызмет көрсетулер мен қорларды сатып алу және жабдықтау, жобалардағы өзгертулер, жоба тәуекелдігі ақпарат және коммуникация және т.б.
Пәндiк облыс бойынша жоспарлауды жобамен басқару жүйесі iшкi жүйелер негiзiнде бөлшектенедi: жобаның мазмұны, жұмыс көлемдерiмен басқару, уақытпен, ұзақтықпен басқару, құнмен басқару, сатып алулармен және жабдықтаулармен сапаны басқару, басқару, ресурстарды бөлумен басқару, адамгершiлiк қорлармен басқару, тәуекелдермен басқару, қорлардың қорларымен басқару, мәлiметпен және коммуникациялармен бiрiгіп басқару.
2 Ресурстарды қайта тиеу графигін құру
Ресурстарды қайта тиеу - жоспарлау процесінде белгілі бір уақыт аралығында көзделген осы ресурс үшін барынша мүмкін болатын межелі көлемнің асып кетуі. Ең көп тағайындау көлемі қол жетімділік кестесімен бірге ортақ қойындыдағы ресурстың сипаттары терезесінде көрсетіледі (Сурет 2.1). Жоспарлау кезінде жүйе берілген ең жоғары деңгейден артық тағайындау құруға кедергі келтірмейді, бірақ оларды ресурстың жүктелуі деп санайды.
Сурет 2.1 - Ресурстарды максималды тағайындау
Тапсырманың параметрлерін тағайындаумен өзгерткеннен кейін оның ұзақтығы, жұмыс күші және ресурстар көлемі өзгерді, нәтижесінде оған бөлінген ресурс бірліктерінің саны рұқсат етілген мәннен асып кетті (мысалы, 100% орнына 120%). Себебі ресурс қол жетімді емес күндерде жұмыс жасау жоспарланған. Қандай ресурстардың шамадан тыс жүктелгенін білу үшін Ресурстар тізімінің көрінісін (мәзір көрінісі ресурстар тізімі) ашу керек. (Сурет 2.2).
Сурет 2.2 - Ресурстар тізіміндегі артық ресурстар
Ресурстар парағы бізге артық жүктелген ресурстарды табуға мүмкіндік береді, бірақ қашан, қандай тапсырмалар кезінде және қанша шамадан тыс жүктелгені туралы ақпарат бермейді. Толып кетудің мөлшері мен мерзімдерін Ресурстар графигінің көрінісі арқылы анықтауға болады, онда шамадан тыс жүктелген ресурс пен онда көрсетілетін еңбек параметрін таңдау керек (2.3-сурет). Суретте директордың 2019 жылғы 19 - 23 қазан аралығында артық жүктеме болғанын, ал күнделікті еңбек шығыны 8 сағаттан асатындығы көрсетілген.
Сурет 2.3 - Артық жүктелген ресурстардың графигі
Ресурстық кесте толып кету кезеңін және мөлшерін анықтауға мүмкіндік береді, бірақ оның себептері туралы жеткілікті ақпарат жоқ. Ресурстарды пайдалану көрінісі ең ақпараттық мүмкіндіктерді ұсынады, өйткені онда еңбек шығындарын бөлудің уақыт кестесі Ресурсты пайдалану арқылы артық жүктеме көзін іздеу үшін алдымен осы көріністі конфигурациялау керек. Әдепкі бойынша, оның күнтізбелік кестесінде (оң жақ кесте) тек қана еңбекке ақы төлеу көрсеткіші көрсетіледі. Біз қадағалауды да қосамыз. Осыдан кейін, әр ресурс пен тапсырма үшін күнтізбелік кестеде бір жолдағы жұмыс күшін бөлу және екіншісінде рұқсат етілгеннен асатын еңбек бөлінісі көрсетілген екі жол болады де, олардың ресурсқа жүктелген міндеттер арасында бөлінуі де көрсетілген.
Енді Ресурстарды пайдалану көрінісінде:
1. шамадан тыс жүктелген ресурстар (олардың атаулары қызыл түспен белгіленген, ал индикаторлар бағанында арнайы таңба бар);
2. бұл ресурстар шамадан тыс жүктелген күндер (бұл күндердегі еңбек шығындары қызыл түспен көрсетілген);
3. нормадан асатын жоспарланған жұмыс көлемі (артық жолда қызыл түспен көрсетілген);
4. ресурс шамадан тыс жүктелген тапсырмалар (толып тұрған күндері орындайтын тапсырмалар).
Сурет 2.4 - Ресурстарды пайдалану көрінісіндегі шамадан тыс талдау
2.4 - суретте Ресурстарды пайдалану көрінісінің мысалы келтірілген, бұл директордың 19.10.2019ж.-дан 23.10.2019ж.-ға дейін шамадан тыс жүктелгенін көрсетеді. Күнделікті артық жұмыс күшінің мөлшері күніне 8 сағатты құрайды. Тапсырмаларды орындау кезінде артық жүктеме пайда болды, қателіктерді жою және бағдарламалық құжаттаманы құрастыру, өйткені олар параллельді түрде жүзеге асырылады және директор екі міндетке жүз пайыз тағайындалған.
2.1 Ресурстарды туралау
Ресурстарды теңестіру - бұл жобаның жоспарын оның ресурстарының жинақталуын жою мақсатында қайта құру процесі. Түзету үшін келесі негізгі әдістер қолданылады.
1. Кейбір тапсырмаларға ресурстарды тағайындау мөлшерін азайту. Бұл оның ұзақтығын еңбек шығындарының күн сайынғы төмендеуіне пропорционалды түрде ұлғайтуға әкелуі мүмкін. Мысалы, егер күніне 8 сағат жұмыс істесе (100% кездесу), қызметкер 5 күнде тапсырманы орындайды, ал егер кездесу күніне 4 сағатқа (50%) азайтылса, сол тапсырма үшін оған 10 күн қажет болады.
2. Желінің жұмыс кестесін қайта құру. Нәтижесінде, артық жүктелген ресурс параллельді міндеттер дәйектілікке ие болады және толып кетуді жеңеді. Бұл тұтастай алғанда жобаны ұзартуға әкелуі мүмкін, әсіресе қайта құрылған тапсырмалар сыни жолда болса;
3. Артық жүктелген ресурсты басқа бос ресурсқа немесе бірнеше бос ресурстарға ауыстыру. Бұл жұмыс сапасының төмендеуіне әкелуі мүмкін. Бастапқы жоспарлау кезінде менеджер әдетте ең тәжірибелі және білікті қызметкерлердің міндеттерін тағайындайды. Оларды басқалармен ауыстыру білікті мамандарды пайдалану арқылы артық жүктемелерге әкеледі. Нәтижесінде сапаның төмендеуі және тапсырманы орындау ұзақтығының арту қаупі бар.
Олардың қиылысын болдырмау үшін тапсырмалар мен кездесулерге үзіліс салу керек. Үзіліс артық жүктелмеген бір немесе барлық тапсырма ресурстарын босатуға мүмкіндік береді. Нәтиже - тапсырманың орындалу ұзақтығының артуы. Егер ол сыни болса, бұл бүкіл жобаның ұзақтығына әкеледі.
1. Ресурстарды шамадан тыс пайдалануды қарастырамыз. Үстеме жұмыс шығындары қызметкерлерге ақылға қонымды лимиттер шегінде тағайындалады (күніне 2-3 сағаттан аспайды). Бұл жағдайда еңбек өнімділігін төмендететін шаршау факторын ескеру керек. Үстеме жұмысты пайдаланатын тапсырма сапасы жоғалуы мүмкін және нақты ұзақтығын жоғарылату қаупі бар.
2. Жоғарыда аталған әдістердің кез-келгені жобаның орындалуының нашарлауына әкелуі мүмкін - ұзақтығын ұлғайтуға немесе өзіндік құнын арттыруға немесе екеуіне де. Сондықтан, теңестіру бойынша жалпы ұсыныстар жоқ, олар әр жағдайда жобаның жеке сипаттамаларына және ресурстарға байланысты жүзеге асырылады, ал туралау сапасы жоба менеджерінің тәжірибесіне байланысты болады.
Жүйеде туралаудың екі әдісі бар:
* автоматты
* қолмен.
2.2 Автоматты түрде туралау
Автоматты түрде туралау кезінде Microsoft Project өзі тапсырмаларды басқа күндерге ауыстыру немесе тапсырмалар арасына үзілістер енгізу, сыни емес уақыт резервтерін пайдалану арқылы артық жүктемеден құтылуға тырысады.
Автоматты туралау үшін Қызмет Түзету ресурсын жүктеу мәзірін таңдаймыз, нәтижесінде 2.5 - суретте көрсетілгендей теңестіру параметрлері бар терезе ашылады. Бұл терезенің параметрлері алгоритм мен туралау нәтижесіне айтарлықтай әсер ететіндіктен, олардың мақсатын егжей-тегжейлі қарастырайық.
Сурет 2.5 - Автоматты туралау терезесі
Туралау үшін есептеулер бөлімінде жүктемелерді теңестірудің жалпы параметрлерін орнатамыз.
Автоматты түрде орындаймыз. Бұл режимді орнату ресурстарды жүктеу батырмасы басылғанда, сонымен қатар жаңа тапсырмалар жасағанда автоматты түрде тураланатынын білдіреді.
1. Қолмен орындаймыз. Жүкті теңестіру қолданушы қолымен орындалады.
2. Артық қол жетімділікті іздейміз. Артық жүктеме қажет болатын уақыт аралығын анықтайды. Бұл маңызды: минуттар, сағаттар, күндер, апта, айлар бойынша. Бұл мән жоспарлаудың ең аз интервалына сәйкес келуі керек. Мысалы, егер 8 сағаттық жұмыс күні бар қызметкерде 800-ден басталатын 4 сағаттық екі жұмыс жоспарланған болса, сағаттық мәні бар шамадан тыс жүктеме анықталады, ал күндік мәні бойынша артық жүктеме болмайды.
3. Алдыңғы туралау деректерін жаңа туралаудан бұрын тазалайды. Осы құсбелгіні қою кестеден алдыңғы туралау кезінде жасалған барлық өзгертулерді алып тастауға мүмкіндік береді.
Жоба үшін ауқымды туралау бөлімі орындалатын уақыт аралығын белгілейді.
1. Бүкіл жобада туралау. Жобаның барлық міндеттері теңестіруге жатады.
2. Ауқымды туралау. Уақыт аралығының басталуы мен аяқталуы белгіленеді және осы аралықтағы тапсырмалар ғана туралануға жатады.
Артық қол жетімділікті жою бөлімі Microsoft жобасының ресурстарды пайдалануды қалай теңестіруге тырысатынын анықтайды.
Туралау тәртібі. Тапсырмалар басқа күндерге ауыстырылатын немесе үзілетін ретін анықтайды.
1. Тек идентификаторлар бойынша. Біріншіден, үлкен идентификатор мәні бар тапсырмалар кейінге қалдырылады немесе үзіледі, яғни тапсырмалар тізімінің соңында орналасқан.
2. Стандартты. Бұл режим әдепкі бойынша орнатылады. Ол қатынастарды, уақыт резервтерін, басталу аяқталу күндерін, басымдылықтар мен шектеулерді талдайды.
3. Басымдық бойынша, стандартты. Тапсырмалар алдымен басымдыққа ие, содан кейін стандартты түрде өңделеді.
Түзету тек қолда бар резерв шегінде болады. Бұл жалаушаны орнату, дәлдеу кезінде тапсырмаларды ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz