Үлкен қаладағы студент

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Нархоз университеті

«Қабылданды»

«Жалпы білім беру пәндері»

бағдарламасының директоры

Калашникова М. В.

«__» 20__ж., №___ хаттама

«Әлеуметтік-саяси білімдер» модулі пәні бойынша

«Адам және әлем» қарқынды семинар бағдарламасы бойынша

«Үлкен қаладағы студент»

«»

тақырыбындағы эссе

Орындаған:

Ә. К. Айғали

Орындаған::

Ә. К. Айғали:

Орындаған::

Ә. К. Айғали:

Орындаған:: Тексерген оқытушы

Ә. К. Айғали: К. А. Абенова, FhD докторы

Эссе

Қайырымды қала тұрғындары

Мен Алматы қаласының 17 жасар жас тұрғынымын. Бұл өмірде арман қуып жүрген мен, қазіргі кезде Нархоз университетінің студентімін. Алғаш рет университет табалдырығын аттаған кезімде, маған бірден оның атмосферасы сезінді, тарихына шолу жасағандай болдым. Иә, маған университет жарты ғасырлық тарихымен, үлкендігімен және білім саласында әйгілі болғандықтан ұнады.

Нархоз өте салмақты, ірі оқу ошағы болғандықтан ба, әлде көбісіне жақсы әсерлер қалдырғаннаң ба, мұнда менен басқа көптеген жаңа студенттер оқуға түскен. Университет қабырғасында өзіңді басқа қырыңнан көрсетіп, жаңа достар тауып, өміріңді жаңа парақтан бастайсың. Нархоз таңғажайып білім ошақтарының бірі. Менің Нархозға түсу себебім де асқақ армандарыма жетіп, биік шыңдарды бағындыруға келдім. Көпті үйреніп, көпке үйренгім келгені.

Бос уақытта саябақта отырған кезімде адамдарға тек тамсана қараймын, осындай үлкен шаһарда тіршілік қайнамағанда басқа не болмақ? Адамдар не жұмысқа, сабаққа немесе бір-бірімен кездесуге асығуда. Көзқарастары кең, ақылы бар парасатты тұрғындардың арасында жүрудің бір өзі ғанибет! Тіпті, көше саябағында кітап оқып отырсаңда, ешкім кедергі емес.

Адамдардың осы үлкен қаладағы өмірі, қарттар, жастар мен студенттер өздерің мұнда қалай сезінетіндігі жайлы мені өте қызықтырады. Көбінесе Батыс, Шығыс және Орталық Қазақстаннаң келген жаңа достарымның Алматы қаласы туралы бірінші сезімдері және қаладан не күткендері туралы естіген кезімде қатты қуанып саламын. Мұнда не бәрі он жыл өмір сүргеніммен, өзімнің туған қаламдай сезінемін. Мұны сезгенімнен, қала тұрғындары жайлы көп мағлұмат білгім келді. Мұғалімнің көмегі арқылы ұлы шығыстың ғұламасы Әл-Фарабидің “Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары” атты шығармасына тап болдым.

Әл-Фараби оныңшы ғасырда өмір сүрген ұлы ойшыл, ғұлама ақындардың бірі. Өз шығармасында ғалым тұтас мемлекетті бір ағзаға не организмге теңейді, онысымен толық келісемін, ассоциацияға тіпті ағаш, үй, тамақ секілді заттарға теңеуге болады деген ойдамын. Өйткені дерегінде жазып кеткендей мемлекеттегі әкімшілік ол басты ми болса, тұрғындары бір-бірімен қатынас жасайтын ағзалар болмақ[1] . Күнделікті өмірдегі сауда-саттық, әр түрлі жұмыстардың орындалуы, ішкі нарықтық экономиканы көтермелейді, соларды қадағалап отырған ол басшылар. Мысал келтірсек: бір электрик бір тоқ жүретін бағананы жөндеп берді, сол арқылы бір ауылға жарық сыйлады, ол ақша алды, бір ғана ағзаның басқа көптеген ағзаларға көмектесуі, ұйымшылдықтың болуы емес пе?

Мемлекет демекші, ең бірінші адамның тұлға болып қалыптасуына да қала атсалысады. Бірақ одан кем түспейтін біздің кіші мемлекетіміз ол-отбасы. Негізі, кейбір адамдар үшін тұлға болуына достары, мұғалімдері көмектессе, мен үшін отбасы өмірімнің басты құрастырушылары. Бұл өмірде қанша адам болса, сонша пікір де, өмірдің көмекшілері де болады. Сонда да отбасы маған күш қайрат пен рухты жігер беріп отырса, менің ауданым мен достарым өз-өзімді жасауда шетте қалғаны жоқ. Егер тұрғындар ағзалар болса, сол ағзаны осы отбасы құрайды. Отбасыдан қайырымдылық шығып, тұрғындар бір-біріне мейірімді болса, қаланың қайырымды болуына не кедергі?!

Қала тұрғындары бір-бірімен үнемі бір байланыста, қатынас жасап көмек беруде. Адам туылғаннан бері жалғыз өмір сүрмеген. Адам жан-жануарлардан қанша мықты, ақылды болса да әлеуметтік факторлерге тәуелді болып қалмақ. Адамдар қос, жұп болып жаратылады. Алла Тағала Адам атаны жаратқан кезінде бұл дүниеде жалғыз өмір кешпесін деп жұбы ретінде Хауа Ананы жаратады[2] . Сол секілді ағзаның бір бөлігін алып тастаса белгілі бір ақаулар пайда болады. Тұрғындары ережеге бағынумен болса, басшысы жақсы болып қадағаласа ешқандай ауытқулар жоқ деген сенімдеміз. Бірақ соның өзінде де қала тұрғындары мәдениет және тіл бойынша қиындықтарға тап болып, өзгерумен жүруде. Қиындықтын біріне мен орыс тілін жатқыза аламын.

Шеттен қарағанда бұл жай ғана қазақтар үшін екінші тіл болып қалмақ, ал шыныңда ол қазақ жерін орап алған тамыры тереңге кеткен бір шырмауық. Егер бір қазақты тоғыз орыстың ортасына әкеліп қойсан ол қазақ екенің ұмытып, орысша сөйлеп, орыс мәдениетіне кіріп кетеді. Ал енді тоғыз қазақ арасына бір орысты әкелсең де ештене өзгермес, қазақтар орысша сайрап шығар. Сіз үшін бұл қызық әңгіме ме? Ал мен үшін, қазақ тілі мен жері үшін ең үлкен қиындықтың бірі. Ғалымдардың есептеуінше әр он төрт күн сайын бір тіл жоғалуда, ал тіл жоғалса мәдениетте жоғалады[3] . Омар Хайям “Бәрін түсіндіруге болады, бірақ бәріне емес” деп айтып кеткеніндей, бір ғана тілдің халық арасында кикілжіндер туғызып, өз арасында түсініспеушіліктер жасап, аудармашыларды талап етуде. Тіпті жоғарыдағы депутаттардың өзіде тек орысша сөйлесіп, ал қазақ тілімен тек амандасып қана жүре береді. Жоғарыда айтып өткенімдей, басшылық қандай болса, жұрты да соған ұқсап бақпайма?

Мен бірнеше күн бұрын “Сделай себя сам” оқырмандар клубында отырған кезімде, барлық заттар тек орысша айтылып, орысша талқылады. Ішінде бір кісі тек қазақша сөйлеп, бәрін қазақша сөйлеуге ұсынды. Ол өзінің сабырлығы мен мінезі арқылы пікірлерімізді қазақша жеткізуге алып барды. Ол маған өнеге көрсетті. Қазіргі жастардың лексиконы тек орыс сөздерімен бай. Онда жастардың жаман болуы ма? Әлде болашақта ол қажет болар ма? Ескі қаланың тұрғындары қарттар мәдениет пен тілімізді сақтап әлек болып жатса, жаңа қала тұрғындары жастар өздеріне ыңғайлы мәдениетті еңгізбекші. Ал жай ғана, тіпті күнделікті өмір үшін ғана қазақ тілінде сөйлеуге болады ғой. Қазақпен қазақша сөйлесу керек, қазақ тілі ұят тіл емес, ұят тіл ол қазіргі жастардың тілі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.