ЖАҢА ЖАҒДАЙДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК - ЖЕКЕМЕНШІК ӘРІПТЕСТІКТІҢ ФУНКЦИЯСЫ ЖӘНЕ ДАМУ МЕХАНИЗМІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Г.К. Казбеков, Н.Г. Кабдий Н.Ғ.

Тұран - Астана университеті, Нұр - Сұлтан қ,
Қазақстан Республикасы
(E-mail: Galym-kazbekov@mail.ru)
ЖАҢА ЖАҒДАЙДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК - ЖЕКЕМЕНШІК ӘРІПТЕСТІКТІҢ ФУНКЦИЯСЫ ЖӘНЕ ДАМУ МЕХАНИЗМІ

Аннотация: Действие механизма партнерства государства и бизнеса направлено на достижение экономических и социальных целей путем совместной реализации общественно-значимых проектов. С этих позиций и с учетом зарубежного опыта выполнены анализ и оценка состояния и уровня развития ГЧП в Казахстане. Выявлены условия, определены направления и предложены меры необходимые для успешного применения ГЧП, а также дальнейшего совершенствования слагаемых данного механизма в перспективе.
Ключевые слова: государственно-частное партнерство, общественно-значимые проекты, перераспределение затрат, разделение рисков, применение механизма ГЧП.

Annotation: The mechanism of partnership between the state and business is aimed at achieving economic and social goals through the joint implementation of socially significant projects. From these positions and taking into account foreign experience, an analysis and assessment of the state and level of development of PPP in Kazakhstan was carried out. The conditions were identified, directions were identified and measures necessary for the successful implementation of PPPs were proposed, as well as further improvement of the components of this mechanism in the future.
Key words: public-private partnership, socially significant projects, cost redistribution, risk sharing, the use of PPP mechanism.

Бүгінгі күні Қазақстанда мемлекеттік - жеке меншік әріптестік үшін бірыңғай, бірыңғай терминдер мен нормативтік база қалыптасады.
Қазақстанда мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті дамыту Бағдарламасында көрсетілгендей, МЖӘ механизмін табысты іске асырудың алғашқы қадамы осы құбылыстың мемлекеттік құқықтық тұжырымдамасы болуы тиіс.
Мемлекеттік - жеке меншік әріптестік (МЖӘ) - әлеуметтік маңызы бар міндеттерді өзара тиімді шарттармен шешу үшін мемлекет пен бизнестің орта және ұзақмерзімді өзара әрекеттесу нысандарының жиынтығы[1].
Мемлекет жоғары деңгейде: - серіктестік нысанында ынтымақтастыққа дайын екендігін; - ол серіктестікті тиімді экономикалық нысан ретінде таниды, осылайша әртүрлі экономикалық мектептер арасындағы айырмашылықтарды жойып, таңдалған парадигмалардың дұрыстығын таниды; - Мемлекет МЖӘ-нің ауқымын және осы жобалар шеңберіндегі мақсаттарды айқын анықтауы керек[3].
Жалпы мағынада экономика мен мемлекеттік басқару саласындағы МЖӘ-нің негізгі нысандары: 1) мемлекет пен бизнестің өзара әрекеттесуінің кез-келген өзара тиімді нысандары; - мемлекеттік келісімшарттар; - жалдау қатынастары; - қаржылық жалдау (лизинг); - мемлекеттік-жеке меншік кәсіпорындар; - Өнімді бөлу туралы келісімдер (ӨБК); - концессия шарттары.
Жалпы алғанда, әлемде МЖӘ жеті негізгі түрі бар[2], оның ішінде мемлекеттік-жеке меншік әріптестіктің тек үш түрі Қазақстан Республикасының заңнамасымен реттеледі (1-кесте)[4].
1-кесте - Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында МЖӘ нысандары
МЖӘ нысандары
Қолданыстағызаңнамадағыереже
Басқару және техникалық қызмет көрсету туралы келісім шарттар
МЖӘ-нің бұл түрі мемлекеттік сатып алу туралы қолданыстағы заң наманың шеңберінде іскеа сырылуы мүмкін.
Пайдалану және техникалық қызмет көрсету келісімшарттары
Осындай келісім шарттар бойынша жеке тұлға басқаруға және қолдау көрсетуге, сондай-ақ операциялық қызметті, кейде капиталдың бөлігін қаржыландыруғ аміндеттенеді.
Концессиялар
Қазіргі уақытта бұл Қазақстандағы МЖӘ-нің ең маңызды нысаны болып табылады.

Концессия - концессионер қаражаты есебінен немесе концессионер қаржыландыратын шарттармен жүзеге асырылатын концессия объектілерін құру (реконструкциялау) және пайдалану жөніндегі қызметі[6].
Сонымен бірге Қазақстанның ұлттық экономикасының дамуы инновациялық салалардағы жетістіктердің тиімді тетіктерінің бірі ретінде мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті іске асырудың бастапқы принциптерін белгілейтін МЖӘ жаңа нысандарын одан әрі іздестіруді және дамытуды талап етеді.Осы нысандардың әрқайсысында экономикалық, ұйымдастырушылық, қаржылық, құқықтық, басқарушылық және басқа да қатынастардың жиынтығы, олар тиісті нақты механизмдер мен құралдарды құрайды.
Мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті жетілдіру мәселелерін шешуде жұртшылықтың белсенді қатысуы бұл үдерісте МЖӘ тетігін дамытуға, бизнес пен биліктің арасындағы өзара қарым-қатынастың ашықтығына және айқындылығына серпін беретін, сыбайлас жемқорлыққа едәуір қарсы тұруға мүмкіндік беретін тиімді фактор болып табылады.
Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік құралдарын тиімді пайдаланудың маңызды шарты серіктестіктің, оның ішінде аймақтық және жергілікті қауымдастықтардың барлық мүдделерін ескере отырып, шешім қабылдау үдерісінің ашықтығы болып табылады. Қазақстанда соңғы онжылдықта ақпараттық басқару жүйесін пайдалану арқылы мемлекеттік шешімдердің ақындығы мен ашықтығына қол жеткізілді. Анықталғандай, МЖӘ ашық үлгісін қалыптастыру үшін қоғамдық және сыртқы сарапшылардан бақылау қажет.
Осыған байланысты серіктестіктің тиімділігін қамтамасыз етуде, сондай-ақ мемлекеттік және жеке серіктестер арасында сенім мәселесін шешудегі ерекше рөл, 2008 жылы МЖӘ дамытудың бірінші кезеңінде ҚР Үкіметінің қаулысымен МЖӘ мәселелері бойынша құрылған Қазақстандық мемлекеттік-жеке меншік әріптестік мамандандырылған ұйымға тиесілі.
Бұл орталық тек тақырыптық салада арнайы білімді ғана емес, сондай-ақ концессиялық жобалардың экономикалық сараптамасын жүргізу үшін институционалдық жүйенің қажетті өкілеттіктеріне ие. Бұл ұйымның негізгі мақсаты концессиялық жобаларды жүзеге асыру үшін әдістемелік және әдістемелік қолдау көрсету болып табылады.
Қазақстандық мемлекеттік-жеке меншік әріптестік орталығы ұйымының құзыреттілігі серіктестікті қолдаудың келесі міндеттерін шешуге мүмкіндік береді: - мемлекеттік органдар мен жеке сектор өкілдерінің арасындағы ынтымақтастық тетіктерін қолданудың тиімділігін енгізу және арттыру; - жеке және мемлекеттік сектор арасындағы қарым-қатынастарда айқындық пен ашықтық механизмдерін енгізу арқылы сенім ахуалын қалыптастыру; - шартты рәсімдеуді жетілдіру, заманауи басқару технологияларын енгізу, оның ішінде сапаны басқару және үздіксіз мониторинг; - МЖӘ азаматтық-құқықтық келісім шарттарының орындалуын бақылау жөніндегі шараларды жетілдіру; - жоба үшін құқықтарды, міндеттемелерді, қаржыландыру шарттарын теңгерімді бөлу және оларға сәйкес кепілдіктер беру[5].
Концессиялық жобаларды іске асыру бойынша жинақталған тәжірибеге қарамастан, Қазақстанда МЖӘ дамытуға кедергі келтіретін проблемалар ретінде білікті мамандардың, әсіресе өңірлердегі, жетіспеушілігін айтуға болады.Сондықтан Қазақстандық МЖӘ Орталығы МЖӘ саласындағы заңнаманы және әдістемелік базаны жетілдіру бойынша ұсыныстар дайындау, жоспарлау сатысында да, іске асыру сатысында да МЖӘ жобаларын іске асырудың тиімділігін арттыратын әдістемелік материалдарды дайындау бойынша белсенді жұмыс жасайды.
Бұдан басқа, орталық МЖӘ мәселелері бойынша, әсіресе, аймақтық шенеуніктер үшін үнемі ақпараттық және білім беру семинарларын өткізеді.
МЖӘ орталығымен қатар Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі мемлекеттік-жеке меншік әріптестіктің жаңа тетіктерін іске асырады, атап айтқанда, шетелдік тәжірибені есепке ала отырып, республикада әлеуметтік маңызды, бірақ төленбейтін жобалар үшін жаңа МЖӘ тетіктерін енгізуді ұсынады, мысалы, құрылыс және автомобиль жолдары пайдалану, мектептер, балабақшалар, ауруханалар, емханалар. Бұдан басқа, республикада басқару мен лизингке, бірлескен қызметке және жеке меншік нысандарды пайдалануға мемлекеттік-жекеменшік әріптестік келісім шарттарын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.