Мәдениет және Өркениет

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университеті

«Жаратылыстану-Ғылыми Педагогикалық» жоғары мектебі

БАЯНДАМА

Тақырыбы: Мәдениет және Өркениет

Орындаған:Жолдас Шолпан

Қабылдаған:Тасполтаева М. Т.

Группа:ЕП-18-13к2

Шымкент 2019жыл

Мәдениет ұғымы жан-жақты ұғым болып саналады. Адам дамуында бұл ұғым неше түрлі кезеңдерден өтті. Адам дүниені танып білуінде мәдениеттің дамуына өз үлесін қоса білді. Мәдениет жеке дара әрі қайталанбайтын ерекше құбылыс. Мәдениет өз дамуында Өркениеттің қалыптасуына ықпал болды. Мәдениеттің рухы болса, ал Өркениеттің әдісі мен құралдары болады.

Өркениет дегеніміз-(цивилизация) латын тілінің - «civilis» сөзі азаматтық деген сөзді білдіреді) адам қоғамының материалдық және қоғамдық байлықтары. Мәдениет- адамзат өркениетінің сатыларын білдіреді. Сонымен қатар мәдение көрсеткіштер жоғарылаған сайын адам еркіндігіде молая түседі.

Кезінде Римде бұл ұғымды «варварлықтар» деп атаған. Бұл ұғым басқа халықтар мен мемлекеттерден айырмашылықтарын көрсету үшін қолданған. Өркениет ұғымы олар үшін азаматтық қоғам, қалалық мәдениет деген мағынада қолданылған.

Бірнеше ғасырлар бойы қалыптасқан Өркениет пен мәдениет туралы бірнеше ғалымдар өз ойларын айтқан: Мәдениет пен Өркениет бір, олар синонимдес сөздер болып табылады деп И. Гердер, Э. Тайлор осылай сипаттаса; Өркениет - мәдениеттің ақыры, оның “кәрілік” шағы, руханилықтың антиподы деп түсінген Ж. Ж. Руссо, Ш. Фурье, О. Шпенглер

Өркениет - мәдениеттің прогресі, болашаққа бой сермеуі, қоғамның парасаттылық деңгейі деп Вольтер, Д. Белл айтса ; Өркениет - тағылық пен варварлықтан кейінгі тарихи-мәдени саты деп Л. Морган ; Өркениет - этностар мен мемлекеттерге тән мәдениеттің оқшау түрі А. Тойнби, Н. Я. Данилевский және тағы басқа ғалымдар зерттеп, қаншама анықтама беріп сипаттаған.

Өркениет - мәдениеттің техникалық даму деңгейі, оның материалдық жағы. Сонда өркениет өндірістің дамуына әсер етеді. Өндірісті дамыту дегеніміз материалдық және рухани құндылықтарды жасау және ол қоғамның дамуы мен күрделенуіне ықпал жасайды. Сонда өркениет қоғамдық қатынастар әрекеті және мәдениеттің негізі. Өркениет мәдениеттің өркендеуіне жағдай жасайды, ал мәдениет өз кезегінде сол өркениетті жетілдіріп әрі қалыптастырып отырады.

Яғни мәдениет пен өркениет сөзі бір-бірімен байланысты сөздер болып табылады. Белгілі Мәдениеттанушы Г. Чайлдтың ойынша, өркениетке еңбектің қоғамдық жолмен бөлінуі, қалалардың пайда болуы, жазбаша мәдениеттің дамуы, қолөнер мен сауданың өркендеуі, азаматтық қоғам мен мемлекеттің орнауы жатады. Дегенмен өркениетті зерттеу әлі күнге дейін өз жалғасын табуда. Соңғы кездерде Өркенет анықтамасына белгілі бір аймақта тұратын халықтардың тарихы мен олардың ұзақ уақыт бойы қалыптасып дамыған мәдениетінің дамуы нәтижесінде пайда болған этносаралық жергілікті қауымдастығы деген пікірлер қалыптасқан. Және де Өркениет типтерін шығыс және батыс деп бөліп, “ғаламдық Өркениет” және “техногендік Өркениет” ұғымдары да кеніңен қолданылады. Мәдениеттанушылар Өркениетті “мәдениет” ұғымымен салыстырып қарастыра зерттейді. С. Хантингтонның зерттеуі бойынша, қазіргі әлемде батыстық, америкалық, православиялық, исламдық, конфуцийшілдік, латын үнді-буддалық, қиыр шығыс және африкалық секілді 8 өркениет қатар өмір сүруде.

Өзіміздің еліміздің өркениеті Қазақ өркениетіне тоқталатын болсақ, Ол ежелгі көшпелі өркениеттерден бастау ала келе сақ, үйсін, қаңлы, ғұн, ортағасырлық түркілік дала мәдениеттері, Алтын Орда, Ақ Орда және кейін қазақ хандығы тұсында қалыптасқан, түркі-соғды, түркі-араб зерттеулері нәтижесінде исламдық өркениеттің құрамына кіретін этномәдени бірлестікті қалыптастырады.

Оның негізгі белгілері мынада:

- көшпелі мәдениеттің болуында;
- түркі тілдес тайпалармен түркі мәдениетінің байланыстылығы;
-мұсылман діні түркі тайпаларына ортақ дін болуында; -15 ғасырларда Орталық Азияда қазақ деп бұрынғы түркі мемлекетінен бөлінген адамдарды айтты.

Қазақ халқының және оның ата-тектерінің әлемдік Өркениетке қосқан басты құндылықтарына мыналар жатады:еуразиялық көшпелілер кеңістікті игеруде адамзат тарихында бірінші жетістікке жетті; Ұлы Жібек жолы және басқа да мәдени байланыс жүйелері арқылы түркілер батыс пен шығыстың арасында дәнекерлік қызмет атқарды, олардың қарым-қатынасына себепкер бола білді; қазақтың арғы тектері әлемдік өркениеттілікке шалбар, алдаспан, киіз үй, күйме, металл өңдеу, зергерлік, ұсталық сияқты мәдениеттерді алғашқылардың бірі болып енгізді; “адам бол!” ұстанымы, әлемді тану, адамның көңіл-күйіне мән беру, ғарышпен және адамдармен үйлесімділікте болу, жасы үлкендер мен жасы кішілерді қастерлеу сияқты қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінің құндылықтары қазіргі өркениетте ерекше орын алады. Өзінің дамуында қазақ өркениеті негізгі 3 үлкен өркениеттердің тоғысуында қалыптасқан. Осы ірі 3 өркениет православиялық, исламдық, конфуцийлік ағымы болып саналады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.