Қылмыстық құқық - құқықтың тиісті саласын зерделейтін ғылым

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қылмыстық құқық -- қылмыстылықты және қоғамдық қатынастар жүйесіне қауіпті іс-әрекет үшін колданылатын жазаны айқындайтын заң нормаларының жиынтығынан тұратын құқық саласы. Сондай-ақ құқықтың тиісті саласын зерделейтін ғылым мен оку пәні де Қылмыстық құқық болып табылады. КР Қылмыстық құқықының негізгі қағидаттары: зандылык, ізгілік, жеке бастың жауаптылығы, жазадан кұтылмайтыны, әділеттілік, айыптылық қағидаты. Қылмыстык кұқыққылмыстық кұқық қоғамдағы конституциялык, азаматтык, еңбек, әкімшіліктік, қаржы салаларымен реттелетін қатынастарды қорғайды. Мысалы, меншік, ең алдымен, азаматтык кұқық нормаларымен реттеліп, қорғалады, бірақ меншікті кқылмыстық қол сұғушылықтан (ұрлык, алаяктык, тонау, каракшылык) корғау Қылмыстық куқықтың міндетіне жатады. Қылмыстык-кұқыктык нормалар тек кана тыйымдардан кұралады. Осыған орай қылмыстык-кұқыктык қатынастар бір жакты сипатта болады: қылмыскер жазаға тартылуға тиіс, ал мемлекет сот органдары аркылы оны жазалауға кукылы.
Қылмыстық құқықта қоғамдық қатынастарды қорғаудың ерекше әдістері де қолданылады. Олар: кылмыстық-Кұқықтық санкциялар, яғни қылмыстық жазаның алуан түрлерін қолдану; қылмыстык жауаптылықтан босату; мед. сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану.
Қылмыстық құқық жүйеcі екі белімнен тұрады: жалпы белім және ерекше белім. Жалпы белім жалпы кағидаттарды, кылмыстық жауаптылыктың негіздемесін, негізгі ережелер мен ұғымдарды, сондай-ак жаза тағайындау, қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату тертібін тиянактайтын нормалардан кұралады. Қылмыстық құқықтың ерекше белімі объектінің белгілері бойынша жіктелген қылмыстардың тізбесінен тұрады. ҚР Қылмыстық кодексінде ерекше белім ішкі бөлімдерге, ал ішкі бөлімдер тарауларға белінген.
Қылмыстық кұқық субъектілері (кылмыстык-құқықтық қатынастарға катысушылар) мемлекет opгандары және азаматтар. Мұнда мемлекет белсенді рел атқарады: ол қылмыстык-куқықтык санкцияларды белгілейді және қолданады. Азаматтар мен басқа да жеке тулғалар қылмыс субъектісінінң, сондай-ак кқажетті қорғаныс, аса қажетті жағдайда және қылмыстык жауаптылыкты жокқа шығаратын басқа да жағдайларда әрекет ететін тұлғалар релін аткаруы мүмкін. ҚР Қылмыстық кұқық-ында занды тұлға қылмыс субъектісі бола алмайды, ол қылмыстык-куқыктык катынастарға тек жебірленуші ретінде ғана катысады. Қазакстанда Қылмыстық құқықтың бірден бір көзі - 1997 ж. кабылданған ҚР Қылмыстық кодексі. Қылмыстык жауаптылыкты белгілейтін, өзгертетін немесе оның күшін жоятын баска зандардың бәрі ҚР Қылмыстык кодексінің метініне енгізілуге тиіс. Сондай-ак ҚР Конституциясьы, ҚР Конституц. Кенесінің (кей елдерде Конституциялык сот) шешімдері жене Қазақстан Республикасы бекіткен халықаральқ шарттар (мысалы, Азаматтык және саяси құқықтар туралы халықараралық пакт, 1966) да Қылмыстык кұқық көздері болып табылады. Кейбір елдерде қылмыстық кодекспен қатар қылмыстык жауаптылыкты белгілейтін өзге де зандар Кылмыстык кұқық көзі болып табылады. Ағылшын-саксон елдерінің Қылмыстык кұқық жүйесінде соттың айрықша шешімдері де Қылмыстық құқық көздері деп танылады. Бiркатар мұсылман елдерінде шариат нормалары Қылмыстық құқықтың аса манызды көзі болып саналады. Қылмыстық құқық жеке кұкық саласы ретінде адамды, оның кұқықтары мен бостандыктарын, коғамды және мемлекетті қылмыстық қол сұғушылыктан қорғаyғa бағытталған қоғамдык катынастарды реттейді. Мұндай реттеy уш түрлі жолмен жүзеге асырылады.
1. Кылмыстық құқық нормасы аркылы қоғамдық қатынастарды реттеу функциясы- ол қылмыс істеуге байланысты қылмыс жасаған адам мен мемлекет арасында пайда болады.
2. Қылмыстық құқық нормасы аркылы жазамен қоркытып, тиым салған іс-әрекеттерді істеуге байланысты қоғамдық қатынастар реттеледі.
3. Кылмыстық құқық нормасы арқылы азаматтарға қылмыстық жолмен қиянат келтірілгенде олардың одан корғануға байланысты қатынастарын ретке келтіреді.
Бiрак қылмыстык кұкық өзге құқық салаларынан функциясь бойынша окшау сала. Себебі, ол коғамдық қатынастарды реттеп қана коймайды, сонымен қоса, пәрменді кушпен қорғайды. Ал оның корғау аясына, ең алдымен баска кукык салаларымен буған дейін реттеліп койған қоғамдык катынастар енеді. Мысаль, мүлікті қалай пайдалану, иелену, билік ету меселесіне қылмыстык кукык aраласпайды, оны азаматтык кукық реттейді. Ал алдын-ала біреу осы кукыктарды бузатын болса (yрылык, тонау, каракшылык т.б.) онда оны қылмыстык кұкык корғайды. Кылмыстык кукық жалпы жене ерекше белімнен тұрады.
Жалпы бөлім қылмыстық жауаптылықтың негіздерін, міндеттері мен принциптерін, жекелеген жаза түрлерінің қолдану шегін, оларды тағайындау тертібін белгілейтін нормалардан, шартты түрде жаза колдануды, қылмыстық жаза мен жауаптылықтан босатуды, үкімнің орындалуын кейінге қалдыруды реттейтін институттарды орныктыратын нормалардан, сондай-ак, сотталғандарды түзеу icін коғамдық ұйымдар мен бірлестіктердің қатысу нысандарын көрсететін нормалардан тұрады. Сонымен қатар, көмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы мен оларды жазалаудың eрекшеліктері де, соттылыкты жою мен алып тастау шарттары да жалпы беліммен реттеледі. Жалпы бөлімнің нормалары өзара ерекше белімнің нормаларымен тығыз байланысты. Қылмыстық құқықтың ерекше белімінің нормалары жаза түрлері мен оның қолдану шегін керсете отырып, накты жекелеген қылмыстарға сипаттама береді.
Қылмыстық құқықтың қағидалары деп кылмыстык құқықты басшылыққа алатын оның нормаларының негізгі мазмуны мен бағытын аныктайтын бастауларды айтамыз. Кылмыстык кұқықтың негізгі принциптеріне мыналар жататады:
1. Зандылық принципі-бул принциптің мәні қылмыс пен күресуді заң шеңберіндегі, оның талаптарын мүлтіксіз орындай отырып жүргізуді білдіреді. Ешкімде соттың үкімінсіз, заңға қайшы жолмен кінелі болып табылмайды.
2. Адамдардың заң алдындағы тендігі принципі-бұл принцип адамның тегіне, ұлтына, несіліне, элеуметтік, мүліктік жағдайына, тіліне, дінге деген көзқарасына қарамастан заң алдында бірдей жауап беретіндігін көрсетеді.
3. Жауаптылық принципі -бул принцип бойынша кез келген адам лауазымдық және баска да жағдайларға қарамастан өзінің істеген қылмысы үшін накты жауаптылыкты мойындауы қажет.
4. Әділеттілік принципі-бул принциптің мәні қылмыстық жазаға іс-әрекетінде қылмыс кұрамының толык белгілері бар адамдар тартылуы керек. Негізсіз, дөлелсіз қылмыстық жауаптылыққа жол берілмейді.
5. Демократизм принципі- бул принциптің мәні сот терелігін жүзеге асыру барсында істі катысушылар мен сол ауданның басым белігі білетін тілде жүргізу, егер кажет етсе аудармашының көмегімен қамтамасыз етуді білдіреді.
6. Гуманзим принципі-бул принциптің мәні кішігірім қылмыстарды алғаш жасаған адамдарға кешіріммен карап, женіл жаза тағайыедап, керісінше ауыр кылмыс жасағандарға неғурлым ауыр жаза тағайындаудан турады.
7. Интернационализм принципi - бул принцип улттык тендікті бузғаны ушін, баска мемлекеттің муддесіне, халыкаралык кауіпсіздікке, улттар арасындағы бейбітшілікке карсы кылмыстар ушін жауакершілік белгілейтін нормалардан керініс табады.

Қылмыстық зан-Қазакстан Республикасының Конституциясына сәйкес республика Парламенті кабылдаған құқықтық ережелер болып табылады. Жеке адам мен қоғам арасындағы қақтығытардың кайсысының Қоғамға қауіптілік дәрежесінің басым екенін анықтау және оған осы мәселеде қылмыстық құқықтық шараларды қолдану аркылы осы қатынастарды реттеу қылмыстык занның негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.
Қылмыстық заң қандай әрекеттер (iс-әрекеттер немесе әрекетсіздіктер) кылмыс болып табылатынын, оларды жасаушылар қандай жаза колдану керектігін, қылмыстық жауапкершіліктің манызды принциптері мен жалпы ережелерін аныктайды.
Басқа құқық салалары сияқты қылмыстық құқықтың да негізгі зандылық базасы Казакстан Республикасьның Конституциясы болып табылады. Қылмыстык кұкык режимдері жоғарғы соттың нормативтік қаулыларында жене 1997 жылы қабылданған Қылмыстық Кодексте тура керсетіледі.
Қылмыстық заң Қылмыстык кодекстің 1 бабында керсетілгендей, кылмыстык кұқықтың бірден-бір қайнар көзі болып табылады.
Қылмыстық занның негізгі міндеттеріне қылмыстық жаyатылықтың талаптары мен принциптері, негізін, қылмыс түсінігінің жалпылама белгілердін, коғамға қауіпті іс-әрекеттер мен әрекетсіздіктер шеңберін, қолданылатын жазалардың түрлерін аныктау жатса, осы міндеттерді орындау аркыль кылмыстың алдын алу, яғни қылмыстарды болдырмау максатын көздейді. Қылмыстық заң әр түрлі мазмунда болуы мүмкін. Ол келеміне байланысты жеке нормалардан тұратын, біркатар нормалардан тұратын, қылмыстьқ құқықтық нормалардың аякталған жүйесінен тұратын қылмыстық заң болып үшке белінеді.
Қылмыстық құқық жеке кұқық саласы ретінде адамды, оның кұқықтары мен бостандыктарын, Коғамды жене мемлекетті қылмыстьң қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған қоғамдык катынастарды реттейді.
Қылмыстық куқық - бул жалпы кұқық жүйесінің негізгі бір саласы жене ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.