Нарықтық экономикадағы маркетинг теориясы. Қазақстандағы әлеуметтік жұмыстағы жетілдіру жолдары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе
I бөлім Нарықтық экономикадағы маркетинг теориясы
1.1 Маркетинг түсінігі, калыптасуы
1.2 Кәсіпкерліктегі маркетинг алатын орны
1.3 Маркетинг зерттеу қажет
II бөлім Әулеметтік жұмыс маркетингті талдау
2.1 Әулеметтік жұмыс маркетинг мәні, проблемалары
2.2 Шетельдік экономикадағы маркетинг проблемаларды
салыстыру
III бөлім Қазақстандағы әулеметтік жұмыстағы жетілдіру жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Әлеуметтік менеджменттің мәні, басқарумен айналысатын адамдардың жұмысының мәнін ашады. Бұл саладағы жұмыс басқаруды білдіреді. Басқа жұмыстармен салыстырғанда, ол жұмыстың сипатын білдіреді, сонымен қатар мазмұны және қолданылатын шараларын білдіреді. Олардың жұмыс құралдары - ақпарат оларды қорыта отырып, басқарылып отырған объектісінің жағдайын өзгертетін шешімге алып келеді. Сонымен, әлеуметтік менеджмент жұмыс жасайтын адамдардың жұмыс құралы ақпаратты қорытатын шаралар. Жұмыс қорытындысы олардың қойылған мақсатқа жеткенде ғана беріледі.
Іс-әрекет жиынтығы, функциялар және мазмұны басқару процесінде қолданылатын әлеуметтік жұмыстың көлеміне байланысты және қызмет саласына, басқарма иерархиясына, ішкі функциялары және тағы да басқа факторлар.
Күрделі және жауапты жұмыс атқару үшін менеджерлер арнайы білімі болуы керек және оны күнделікті жұмыста қолдана білу керек. Олардың профессионалдық білімділігін шартты түрде екі топқа бөледі.
Бірінші топқа жататыңдар:
а) белгісіз және жоғарғы динамикалық жағдайдан өз шешімін дәлелдей білу;
б) осы саладағы жағдайда жоғарғы ақпаратқа ие болу. (ақпарат - білім) ;
в) басқа саладағы менеджментпен қарым-қатынас ұстау;
г) ресурстарды басқара білу, жоспарлау және жобалау, басқаруды жоғарылату жолдарын жетік білу. Жаңа ақпаратық технологияларды қолдана білу, коммуникация және байланыстарды жақсы қолдану.
Екінші топқа жататын факторлар оның адамдармен жұмыс жасай білу және өзін басқара білу. Олар:
а) адам ресурстарын басқаруды жетік меңгеру ;
б) сыртқы байланыстарды жақсарта білу;
в) өзін-өзі бағалауды білу, дұрыс қорытындыға келе білу және өзінің квалификациясын жоғары жетілдіру.
Сонымен қатар, әлеуметтік менеджмент жұмысының жоғарылатуының тағы бір маңызды факторы - менеджердің жұмысын білу, яғни басқарма жұмысының нақты бір функцияларын анықтау.

I бөлім Нарықтық экономикадағы маркетинг теориясы
Нарықтық экономикалық жүйесі бар елдерде маркетинг айтарлықтай маңызды рөл атқарады. Ол тауарлар мен қызметтерге сұранысты қалыптастыруға ықпал етеді, олардың ұсынысын оңтайландырады. Қажеттілігі маркетинг туындайды, әдетте, қашан қандай да бір саласы сәулесі " деп аталатын нүктесінде "маркетинг", т. е. жағдай туындаса, онда тауарлар мен қызметтер ұсынысы бастайды excel сұраныс. Әлеуметтік жұмыс жағдайында оның нарықтық қатынастарға толық көшу қажет емес және мүмкін емес екендігі түсінікті.
Ішкі және сыртқы маркетингтік қолдау бар. Ол тұрақты немесе уақытша негізде жүзеге асырылуы мүмкін. Сыртқы сүйемелдеу әлеуметтік қорғау органдарының базасында ұйымдастырылады және мемлекеттік және мемлекеттік емес әлеуметтік қызметтердің қызметі, олар көрсететін қызметтердің түрлері туралы маңызды деректер алуды қамтамасыз етеді. Бұл ақпарат әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің желісін дамыту үшін қажет.
Ішкі маркетингтік сүйемелдеу халыққа әлеуметтік қызметтер көрсету бағдарламаларын іске асыру, әлеуметтік қызметтердің олардың клиенттерімен өзара іс-қимылын оңтайландыру болып табылады. "Маркетинг" терминін дәстүрлі түсіну тауарлар мен қызметтермен байланысты. Әлеуметтік жұмыс маркетингі барлық осы маркетинг түрлерін қамтиды аумақтар маркетингі: клиенттерге мекеме орналасқан жерде маңызды, оған жету ыңғайлы болуы тиіс; Ұйымның маркетингі: мекеменің беделі оның әлеуметтік серіктестерімен қандай байланыс бар екендігіне тығыз байланысты; идеялар маркетингі: мекеменің беделі мен танымалдығы, оның ішінде, практикалық қызметте қолданылатын тәсілдердің келешегі мен қазіргі заманына байланысты; жеке тұлғалар маркетингі: Әлеуметтік жұмыстың ерекшелігі, әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің қызметкерлері мен басшыларының жеке басы ерекше мәнге ие болады.

1.1 Маркетинг түсінігі, калыптасуы
Маркетинг түсінігі маркетингтік қызметті дамыту процесінде өзгерді. Әдетте ол нарықты зерттеу және сатып алушылардың мінез-құлқын зерттеу, жаңа тауарларды әзірлеу және фирманың ассортименттік саясатын қалыптастыру, баға саясатын әзірлеу, тауарларды өткізу және тарату жүйесін ұйымдастыру, маркетингтік коммуникация жүйесін қалыптастыру, маркетингті басқару және т. б. сияқты функцияларда іске асырылады.
Қазіргі экономикалық ғылымда маркетингтің барлық анықтамалары екі негізгі топқа біріктіріледі: классикалық (шектеулі) және қазіргі заманғы (жалпыланған). Классикалық түсінікте ол өндірушіден тұтынушыға немесе пайдаланушыға тауарлар мен қызметтерді жылжытуды басқаратын кәсіпкерлік қызмет немесе тауарлар мен қызметтерге сұраныс болжанатын, кеңейтілетін және оларды әзірлеу, жылжыту және өткізу арқылы қанағаттандырылатын әлеуметтік процесс ретінде айқындалады.
Алайда, маркетингтің барабар анықтамасы тек тауарлар мен қызметтермен ғана шектелмеуі тиіс, өйткені оның объектілері ұйымдар, адамдар, жеке аумақтар мен идеялар болуы мүмкін. Маркетингтің кең ауқымын 1975 жылы Американдық маркетинг қауымдастығы (АМА) ресми түрде мойындады, ол 1960 жылы мақұлдаған дәстүрлі анықтама мыналармен алмастырылды: "Маркетинг-жеке тұлғалар мен ұйымдардың мақсатын қанағаттандыратын алмасу арқылы ойларды жоспарлау және іске асыру, баға белгілеу, идеяларды, тауарлар мен қызметтерді жылжыту және іске асыру процесі".
Маркетинг терминін АҚШ-та қолдана бастағаны белгілі. Оның қазіргі түсінігіндегі Маркетинг өте ұзақ эволюциядан өтті. Өндірісті және іске асыруды басқарудың ерекше тәсілі ретінде ол ХХ ғасырдың басында ірі ауқымды өндіріс қалыптасқанда бәсекелестік күрт шиеленіскен. Бұл фирмалардың нарықтық қызметін басқаруға, шығарылатын өнімге сұранысты ынталандыруға жаңа тәсілдерді іздестіруді және әзірлеуді ынталандырды. Бұл процесс Құрама Штаттарда аса өткір болды. Сол кездегі америкалық экономистер кәсіпкерлер үшін негізгі проблема - талдау және өткізуді ұйымдастыру екенін атап өтті. Осыған ұқсас проблемалар экономикалық реформалар басталған және маркетингке айтарлықтай қызығушылық пайда болған кезде 80-жылдардың аяғындағы Ресей экономикасында да байқалады. Осылайша-бастапқыда маркетинг негізінен тек тауарларды сатумен байланыстырылады.
Сонымен қатар маркетинг АҚШ - тың жетекші университеттерінде-Мичиган, Иллиной, Гарвард және т. б. дербес оқу курсына бөлінді. Алайда, болашақта мұндай түсіндірудің шектеулілігі айқын болды. Бұл ретте 1929-1933 жылдардағы дағдарыс да маңызды рөл атқарды, одан кейін маркетинг таза өткізу бағдарын жоғалтты. Ол әлдеқайда кешенді сипатқа ие болды, олардың өнімді әзірлеу және тұтынушыларға жылжыту, тауарларға сұранысты арттыру үшін жағдай жасау жөніндегі қызметінің маңызды элементтерінің біріне айналып, фирмалардың жұмыс істеуінің әртүрлі жақтарын қамти бастады.
1926 жылы АҚШ-та ұлттық маркетинг және жарнама Ассоциациясы ұйымдастырылды, оның негізінде кейіннен 1973 жылы Американдық маркетинг қауымдастығы (АМА) болып өзгертілді. Кейінірек осындай қауымдастықтар мен ұйымдар Батыс Еуропа мен Жапонияда пайда болды. Халықаралық маркетингтік ұйымдар - Еуропалық маркетинг және қоғамдық пікір зерттеу қоғамы, Еуропалық маркетинг академиясы және т. б. пайда бола бастады.
Маркетинг тұжырымдамасы - бұл ең жалпы тәсілдері міндеттерді шешуге қол жеткізу қалаған деңгейін өткізу әр түрлі нарықтарда, принциптері, оларды шешудің негізі болып табылатын маркетингті басқару.
Маркетингті басқару-бұл нарықтың үлесін ұлғайту, өткізу көлемінің өсуі, пайда алу сияқты ұйымның белгілі бір міндеттеріне қол жеткізу үшін сатып алушылармен тиімді алмасуды орнатуға, нығайтуға және қолдауға есептелген іс-шараларды талдау, жоспарлау, іске асыру және бақылау. Маркетингті басқару міндеті сұраныс деңгейі мен сипатына ұйымның мақсаттарына қол жеткізуіне көмектесетіндей әсер ету болып табылады. Маркетинг бойынша басқарушылар-бұл нарықтық жағдайды талдаумен, маркетингтік қызметті жоспарлаумен айналысатын, белгіленген жоспарларды іске асыруды басқаратын, бақылауды жүзеге асыратын лауазымды тұлғалар. Оларға өткізу жөніндегі басқарушылар, жарнама және өткізуді ынталандыру қызметтерінің басшылары, маркетологтар, тауарлар бойынша басқарушылар, баға белгілеу жөніндегі мамандар жатады.
Кәсіпкерліктегі маркетинг алатын орны
Маркетингтің жалпы мақсаты нарықта ұсынылатын тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруды қамтамасыз ету және осының есебінен барынша мүмкін пайда алу болып табылады. Нарықтық механизмнің құрамдас бөлігі ретінде маркетингтің жаһандық мақсаттарына мынадай талаптар жатады:
* нарықты реттелген (белгілі бір ережелерге бағынышты) , "мөлдір" (оның жай-күйін, параметрлері мен даму үрдістерін бағалауға мүмкіндік береді) және болжамды (оның өзгерістерін болжау мүмкіндігін қамтамасыз етеді) ;
* кейбір нарықтық процестерді реттеу арқылы нарықтың стихиялығын шектеу;
* белгілі бір шектеулерге бағынатын бәсекелестікті тәртіпке келтіру, жосықсыз бәсекелестік мүмкіндігін болдырмау;
* өндірісті және сауданы нарық талаптарына, яғни тұтынушының мүдделеріне бағындыру;
* тауар қозғалысы мен бөлудің ғылыми негізделген технологиясының (дистрибьюция) қағидаттарын әзірлеу және нарықтық қызметке енгізу) ;
* нарыққа әсер ету және әлеуетті және нақты сатып алушыларды ұсынуда тартымды тауар түрін қалыптастыру бойынша жарнамалық және басқа да маркетингтік қызметтің жоғары тиімділігін қамтамасыз ету.
Әрбір фирма нарықта әрекет ете отырып, маркетингтік стратегияның негізіне қаланатын өз мақсаттар жүйесін (мақсаттар ағашы) әзірлейді. Соңғы мақсаттар бөлінеді (әдетте бұл немесе нарықтың кейбір үлесін басып алу немесе тауардың қандай да бір көлемін өткізу немесе табыстың белгілі бір сомасын алу), сондай-ақ мақсатқа қол жеткізу аралық міндеттер фирманың дамуын, оның коммерциялық табыстылығын, ол нарықта алатын орнын негіздейді. Міндеттер түпкілікті мақсаттарға қол жеткізу мүмкіндігін қамтамасыз ететін құралдар болып табылады.
Маркетинг-кәсіпкерлік қызметтің белсенді түрі. Маркетингтің арқасында кәсіпкер өз нарығының бір бөлігін қайырымдылыққа тиіс. бірақ тәуекел деңгейі төмендейді,ақырында белгілі бір табысқа кепілдік беріледі.
Рөлі маркетинг бизнестегі анықталады маркетинг
* тауарды өндіру мен өткізудің әлеуетті мүмкіндіктерін ашады
* оңтайлы тауар саясатын әзірлейді,
* бәсекелестік күрес және нарықты жаулап алу бағыттарын анықтайды,
* сұранысты ынталандыру үшін құралдар жиынтығын ұсынады, тауар қозғалысының тиімді жүйесін жасайды,
* нарықтың жағдайы мен дамуын зерттеуге және болжауға мүмкіндік береді.
Жаңа сұранысты қалыптастыру
Сұранысты қалыптастыру факторлары
Сұраныс келесі топтарға біріктіруге болатын көптеген факторлардың әсерінен қалыптасады:
экономикалық факторлар, тауарлар өндірісінің даму деңгейі, халықтың ақшалай табыстары, бөлшек сауда бағаларының деңгейі және олардың арақатынасы, тауардың қол жеткізілген қамтамасыз етілу дәрежесі;
әлеуметтік факторлар: қоғамның әлеуметтік мәдениеті, халықтың кәсіби құрамы, мәдениеттің даму деңгейі және т. б.;
демографиялық факторлар, халық саны, қала және ауыл халқы арасындағы арақатынас, жыныстық-жас құрамы, отбасы мөлшері мен құрамы, Халықтың көші-қоны;
табиғи-климаттық факторлар, географиялық және климаттық жағдайлар, дәстүрлер, тұрмыс жағдайлары және т. б.;
саяси факторлар, күтпеген төтенше жағдайлар.
Сұраныстың өзгеруіне баға жетпес факторлар да әсер етеді:
халықтың ақшалай табыстарының өзгеруі;
тауар-алмастырғыштар бағасының өзгеруі;
Үкіметтің экономикалық саясаты;
тұтыну артықшылықтарын өзгерту
Сұраныс ұсыныс
Сұраныс деп белгілі бір кезеңде нақты баға бойынша сатып алынатын тауардың немесе қызметтің жалпы сату көлемі аталады.
Сұраныс ақшалай нысанда көрсетіледі және оны тұтынушы тауарды немесе қызметті белгілі бір бағамен сатып алуға келіседі.
Қанағаттану дәрежесі бойынша сұраныс түрлері
Коммерциялық операцияларды ұйымдастыру кезінде тауарды сатып алу (сату) туралы шешімге әсер ететін сұраныс көріністерінің әртүрлі нысандары ескеріледі.
Қанағаттану дәрежесі бойынша: нақты сұраныс, қанағаттанған және қанағаттанғысыз.
Нақты сұраныс заттай немесе құндық көрсеткіштерде көрсетілген белгілі бір мерзім ішінде тауарларды нақты өткізу мөлшерін білдіреді. Жауап беруші: Рахимжан Гульмира Адилбековна Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі-кодекс) 91-бабына сәйкес жұмыс беруші қызметкердің нақты жұмыс істеген жұмыс уақытын есепке алуды жүзеге асыруға тиіс.
Қанағаттандырылған (немесе іске асырылған) сұраныс төлем қабілеттілігінің негізгі бөлігін құрайды. Ол тауарға қанағаттанғысыз сұраныс көлеміне нақты сұраныстан аз.
Қанағаттандырылмаған сұраныс-бұл кез келген себеппен қанағаттандырылмаған тауарларға қойылған сұраныс: сатылымда болмауы, сапасы төмен, бағасы жоғары және т. б.
Қанағаттанарлықсыз сұраныс болуы мүмкін:
айқын -- сатып алушы белгілі бір қаржылық мүмкіндіктерге ие бола отырып, оған қажетті тауарды әртүрлі себептер бойынша сатып ала алмайды;
жасырын-жоқ тауарды немесе қызметті толық алмастырушы болып табылмайтын не онымен мүлде байланысты емес тауарды немесе қызметті сатып алу кезінде көрінеді;
кейінге қалдырылған-әртүрлі себептер бойынша уақытқа кейінге қалдырылған сұраныс. Мысалы -- нақты тауарларды сатып алу үшін белгілі бір ақша сомасын жинақтау, тауарды нақты оқиғаға және т. б. міндетті түрде сатып алу қажеттілігі.
Пайда болу мерзімділігі бойынша:
күнделікті сұраныс-күн сайын ұсынылады (азық-түлік, сабын);
мерзімді-белгілі бір уақыт аралығында ұсынылады (аяқ киім, Киім);
эпизодтық-кейде ұсынылады, "жағдайдан жағдайға" (зергерлік бұйымдар, жеңсік тағамдар).
Сонымен қатар, бөледі:
Қалыптасатын сұраныс-бұл сатып алушылардың тауарлардың тұтынушылық қасиеттерін, олардың сапасын, орамасын және т.б. зерделеуіне қарай, сондай-ақ осы тауарларды жылжыту үшін өндірушілер мен делдалдар қолданатын шаралардың ықпалымен қалыптасатын жаңа және аз белгілі тауарлар мен қызметтерге сұраныс.
Әлеуетті сұраныс-осы сауда кәсіпорнын сатып алушылардың барлық тауарларға, тауарлардың белгілі бір топтарына немесе тауардың белгілі бір маркасына сұранысының ықтимал көлемі. Ол тұтынушылардың тауарлар мен қызметтерді сатып алуға белгілі бір ақша сомасын жұмсау мүмкіндігін көрсетеді.
Жиынтық сұраныс-бұл тұтынушылар, кәсіпорындар мен Үкімет осы баға деңгейінде сатып алуға дайын тауарлардың нақты көлемі. Жиынтық сұраныс нарықтың сыйымдылығына теңестірілуі мүмкін.
Сұраныспен қатар нарықтың маңызды элементі тауар ұсынысы болып табылады. Коммерциялық операциялар үшін бұл нарықтың қанықтығын, оның құрылымдық жылжуын және т. б. анықтайтын ең маңызды фактор.
Ұсыныс-белгілі бір кезеңде белгілі бір баға бойынша сатуға дайын тауар немесе қызмет саны.
Ұсыныс екі элементті қамтиды:
өндірушінің осы тауарды немесе қызметті иеліктен шығаруға дайындығы;
сатушы тауарды сатуға дайын шарттардың жиынтығы.
Ұсыныстың Заңы: ұсыныс басқа тең жағдайларда бағаның өзгеруіне тікелей байланысты өзгереді. Ұсыныс баға факторларының ықпалымен ғана емес, басқа себептердің салдарынан де өзгеруі мүмкін:
техникалық жаңалықтар нәтижесінде өндіріс шығындарының өзгеруі;
ресурстар көздерінің, салық саясатының, өндіріс факторлары құнының өзгеруі;
бағаларына қарамастан ұсынысты ұлғайтатын жаңа өндірушілердің немесе импорттаушылардың нарыққа шығуы;
табиғи және саяси факторлар мен т. б. әсерлері.
Сұраныс пен ұсыныстың нарық жағдайында өзара іс-қимылы бағаны қалыптастырады.

Баға саясатын таңдау

Кәсіпорынның баға саясаты -- көпқырлы ұғым, кәсіпорын қандай да бір бағаны ғана белгілемей, ол шығарылатын өнімнің барлық ассортиментін қамтитын өзінің баға белгілеу жүйесін жасайды, онда тұтынушылардың жекелеген санаттары үшін және әртүрлі географиялық аймақтар үшін өндіріс және өткізу шығындарындағы айырмашылықты, сұраныс деңгейлеріндегі ерекшелікті; тауарды тұтыну маусымдылығын және басқа да көптеген факторларды есепке алады. Бұдан басқа, кәсіпорын қызметі үнемі өзгеріп тұратын бәсекелестік орта жағдайында жүзеге асырылады.

Кәсіпорынның (ұйымның) баға саясаты -- бұл фирманың мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізуге бағытталған өндірілетін тауарлардың бағасын белгілеу, қолдау және өзгерту бойынша оның басшылығының қызметі.
Баға саясатын әзірлеу кезеңдерді қамтиды:
* баға белгілеу мақсаттарын әзірлеу;
* баға құраушы факторларды талдау;
* баға белгілеу әдісін таңдау;
* баға деңгейі туралы шешім қабылдау
Бағаны белгілеудің әрбір қадамы кәсіпкер алдын ала ойластырылған белгілі бір проблемалармен байланысты.

Баға ұғымы

Баға-нарықтық экономиканың негізгі элементі, оның шаруашылық механизмінің өзегі. Бағаны белгілеу әдісі нарық табиғатын ғана емес, экономикалық жүйенің өзін де сипаттайды. Нарықтық экономикада баға өндірістің көлемі мен құрылымын, материалдық және ақша ағындарының қозғалысын, қоғамның өмір сүру деңгейін айқындайды.
Әрбір кәсіпкер өз тауарының бағасын белгілей отырып, оны өз бизнесінде қойылған мақсаттарға жету үшін шешуші құрал ретінде пайдаланады. Кәсіпорын үшін баға механизмінің маңызды рөлі даусыз. Нарықтық экономика жағдайында табысты кәсіпкерлік қызмет үшін жақсы пысықталған және ғылыми негізделген баға саясатын пайдалану қажет болады. Сонымен қатар, кәсіпорын өніміне баға белгілеу айтарлықтай дәрежеде өнер болып табылады: төмен баға сатып алушыны тауардың төмен сапасымен ассоциацияны шақырады, жоғары баға -- көптеген сатып алушылардың тауарды сатып алу мүмкіндігін болдырмайды.

Тауарды өткізу арналары

Өткізу арнасы-нақты тауарға немесе қызметке меншік құқығын өндірушіден соңғы тұтынушыға дейін олардың жолында беруге көмектесетін фирмалар мен жеке тұлғалардың жиынтығы. Әр түрлі деңгейдегі өткізу арналары бар. Атап айтқанда, бар:
Нөлдік деңгейдегі арна (тікелей арна) - тауарды тікелей соңғы тұтынушыға сататын өндірушіден тұрады;
Бір деңгейлі арна бір делдалдан тұрады. Тұтыну нарықтарында бұл делдал әдетте бөлшек сатушы болады, ал өнеркәсіптік нарықтарда олар жиі өткізу агенті немесе брокер болып табылады;
Екі деңгейлі арна-екі делдалды қамтиды. Тұтыну нарықтарында мұндай делдалдар көтерме және бөлшек сауда сатушылар болады, өнеркәсіптік нарықтарда бұл өнеркәсіптік дистрибьютор мен дилерлер болуы мүмкін;
Үш деңгейлі арна - үш делдалды қамтиды. Бұл үш делдал бола алады: ірі көтерме кәсіпорны, шағын көтерме кәсіпорны, бөлшек сауда кәсіпорны.
Тауарды өткізу арналары әр түрлі ұйымдастырылуы мүмкін. Ұғымдар бар:
Дәстүрлі өткізу жүйесі-тәуелсіз өндірушіден, бір немесе бірнеше көтерме саудагерлерден және бір немесе бірнеше бөлшек саудагерлерден тұрады. Арнаның әрбір мүшесі, тіпті Жалпы жүйенің пайданы барынша алуға зиян келтіретін, барынша мүмкін болатын пайданы қамтамасыз етуге ұмтылатын жеке кәсіпорын болып табылады.
Тік маркетингтік жүйе(ЖМС) - өндірушіден және бірыңғай жүйе ретінде жұмыс істейтін бірнеше сауда делдалдарынан тұрады. ӘТК болуы мүмкін:
Корпоративтік ӘТК-өндіру мен бөлудің дәйекті кезеңдері бірыңғай иелікте болғанда;
Шарттық ЖМС-ең көп коммерциялық нәтижелерге қол жеткізу үшін шарттық қатынастармен байланысты және өз қызметінің Үйлестіру бағдарламаларын тәуелсіз фирмалардан тұрады;
Басқарылатын ӘТК-бір иеленушіге жалпы тиесілігінен емес, қатысушылардың бірінің көлемі мен қуатының арқасында өндірістің және бөлудің бірқатар дәйекті кезеңдерінің қызметін үйлестіреді.
Көлденең маркетингтік жүйе-бірнеше тәуелсіз өндірушілердің өз өнімдерін сату үшін бірлескен кәсіпорын құру.
Көп арналы маркетингтік жүйе-өндірушінің өткізу арнасын ұйымдастырудың бірнеше түрін пайдалануы.
Бәсекелестік (лат. concurrentia, лат. concurro-айқасамын, бетпе-бет) - бұл өндіріс факторларын барынша тиімді пайдалану үшін экономикалық субъектілер арасындағы күрес.

1.3 Макетинг зерттеу қажет
Маркетинг зерттеулері дегеніміз маркетингтік дұрыс шешімдерін қабылдау үшін және фирма әрекетіндегі мәлімсіздік жағдайды төмендету үшін мәліметтерді жинау, оларды өңдеу, талдау үрдісі болып табылады. Маркетинг зерттеулерінің мақсаттары әр түрлі болуы мүмкін. Ең бастысы ол зерттеулер әлеуетті тұтынушыларды анықтауы тиіс, олардың қажеттерін зерттеу, нысаналы рынокты таңдап алу үшін тауарға деген бүгінгі және болашақ сұранысты белгілеу б.табды.
Міндеттер мен объектілерге байланысты маркетингтік зерттеулердің келесі бағыттарын бөліп көрсетуге болады: нарық, тұтынушылар, бәсекелестер, нарықтық, фирмалық құрылым, тауарлар, бағалар, тауар қозғалысының жүйесі, иелік етуші субъектінің ішкі ортасы. Мысалы, тұтынушылардың маркетингтік зерттеулері олардың тәртібін анықтау үшін жүргізіледі, тауарлық зерттеулер - ұйымның өнімнің бәсекелестікке қабілеттілігін анықтау үшін жүргізіледі. Маркетингтік зерттеулердің түрлері:
1. Барлау (іздеу) зерттеулері - мәселелер мен болжамдарды дәлірек анықтау үшін ақпаратты алдын ала алу мақсатында жүргізілетін маркетингтік зерттеулер. Бұл зерттеулер мәселені нақтылауға, идеялар ұсынуға және білімді көтеруге бағытталған.Мысалы, сату көлемінің төмендігі жарнаманың нашарлығына байланысты деген жорамал бар, бірақ барлау зерттеуінің нәтижесінде басты себеп өткізу жүйесінің олқылығында екендігі анықталады. Барлау зерттеулерін жүргізудің негізгі жолдары- екінші ретті мәліметтерді қолдану, әдебиеттермен жұмыс істеу, сарапшылардан пікір сұрау алу, таңдалған оқиғаларды талдау. Барлау зерттеулерде анкеталық пікір сұрау қолданылмайды, оларды жүргізудің нәтде идеялар мен болжамдар алынады. 2.Сипаттама зерттеулер - маркетингтік мәселелерді, әртүрлі жағдайларды, нарықтарды, тұтынушының өнімге қатысын сипаттауға бағытталған маркетингтік зерттеулер. Мұндай зерттеулерде не, кім, қайда же тұтынушылар өнімді қашан, қалай сатып алады деген сұрақтарға жауап ізделеді. Мұндай мәлімет қайталама ақпаратта бар, сонымен қатар оны пікір сұрау мен бақылау жүргізу арқылы да алуға болады. 3. Казуалды зерттеулер - себеп салдар байланысына қатысты ғылыми болжамдарды тексеру үшін жүргізілетін маркетингтік зерттеулер.
7.Маркетингтік зерттеу кезеңдері. Маркетингтік зерттеулерді келесі бес кезеңмен өткізуге болады:1. Зерттеудің мәселесі мен мақсаттарын айқындау.2. Зерттеу жоспарын құру.3. Ақпарат жинау.4. Жиналған ақпаратты талдау.5. Зерттеу қорытындылары туралы есеп. Маркетингтік зерттеулердің бірінші кезеңінде оны әзірлеу талаптарын қалыптастыру және зерттеу мәселесін анықтау қажет. Мәселені анық баяндау - табысты маркетинггің негізі. Егер мәселе дұрыс тұжырымдалса, ол аздап шешілді деуге болады. Мақсаттар мен мәселелер неғұрлым анық және түсінікті белгіленсе, маркетингтік зерттеулер соғұрлым тиімді болады.
Маркетингтік зерттеулердің екінші кезеңі- маркетингтік зерттеулер жоспарын әзірлеу. Бұл зерттеу сметасын анықтау, мәліметтер көздерін анықтау, оларды жинау және талдау әдістерін таңдау үрдістерінен тұрады.
Үшінші кезеңде зерттеудің ақпарат алу көздері анықталады. Маркетингтік зерттеу екінші ретті ақпаратты зерттеуден басталады. Одан кейін ғана бастапқы ақпаратты жинауға көшу керек. Екінші ретті ақпараттарды алудың маңызды көзіне маманданған зерттеу ұйымдарының есеп берулері, фирмалар жүргізетін "күнделік жазбалары" (сатып алушылардың ай сайынғы тауар түрлерін сатып алу туралы жазбалары) жатады. Көптеген жағдайда маркетингтік зерттеуді өткізу үшін соңғы ақпараттар қажет болады. Оларды жинақтаудың 3 әдісі бар: 1. Бақылау. 2. Эксперимент.3. Пікір сұрау (опрос) -. Маркетингтік зерттеулердің келесі кезеңінде маңызды мәліметтер мен нәтижелерді көбірек алу мақсатымен жиналған мәліметтер бағаланады және талданады. Маркетингтік зерттеулердің соңғы кезеңінде негізгі қорытындылар мен есеп беру дайындалады.
8. Маркетингтік зерттеулердің типтері. Маркетингтік зерттеулердің типтері: тұтынушының мінез құлқын зерттеу, нарықты және бәсекелестік ортаны зерттеу; БАҚ барлық түрлері аумағындағы мониторинг пен зерттеу, жарнаманың оқырмандар аудиториясының тиімділігін мөлшерлеу; өнімді зерттеу, сауда маркасын позициялау, ораманы тестілеу, брендтерді жасау, байқау маркетингі; бөлшек сауданы, өткізу жүйесін, дистрибьюцияны зерттеу; нарықтың даму тенденциялары және сипаттамалары; басқару консалтингісі, өткізу саясаты, реинжениринг; инвестициялық консалтинг және маркетинг, бизнес-жоспар, франчайзингтік схемалар; директ маркетингін, клиенттерді тарту бағдарламасын әзірлеу, өткізуді ынталандыру бағдарламаларын әзірлеу және жүргізу. Мәселелерді анықтауға арналған маркетингтік зерттеулер не жасырын болатын, болашақта көріну ықтималдылығы бар мәселелерді анықтау үшін жүргізіледі: сыйымдылық, үлестің, конъюнктура мен нарықтың басқа да көрсеткіштерінің (нарықтық жалпы экономикалық шарттарын оқып беруге арналған, сұраныс, ұсыныс, тұтынушылардың тауарға қоятын талаптарын талдауға арналғанкөрсеткіштер) иелік етуші субъектінің және оның тауарларының имиджінің; болжамдық зерттеулердің; іскерлік тенденциялардың.
9. Маркетингтік ақпарат: түрлері, оларға қойылатын талаптар.Ақпарат - маркетинг зерттеулері барысында жиналған мәліметтердің жиынтығы. Жақсы ақпарат мына мәселелерді шешуге мүмкіндік береді: бәсекеде басым\ы алу; шығын қараж\ң қауіп қатерін төмен\у; тұтын\ң тауарға деген ынтасы анықтау; сыртқы ортаны терең бақылау; стратегияны дұрыстау; фирманың өз жұм\н бағалау; тұт\ң жарнамаға деген сенімін арттыру; тиім\і көбейту. Ақпараттың екі түрі бар:
Екінші ретті ақпарат- бұл маркетингтік зерттеулердің мақсаттарынан бөлек бұрын басқа мақсат үшін жиналған ақпарат түрі. Екінші ретті ақпаратты кабинеттік зерттеулер деп те атайды. Оның артықшылығы: аз уақыт ішінде жинақталады; аз ақша жұмсалады; бұндай ақпараттар сенімді түрде болады, өйткені құжат түрінде жинақталады. Ал кемшіліктеріне келер болсақ: бұл ақпарат ескі болуы мүмкін, себебі ол басқа мақсат үшін жиналған; бұл ақпарат жалпы сипатта болғандықтан, жүргізіліп отырған зерттеулер мақсатына сәйкес келмеуі мүмкін.
Соңғы ақпарат - бұл нақты зерттелетін мәселені шешу үшін жаңадан жиналған ақпарат. Бұл ақпаратты басқаша далалық зерттеулер деп атайды. Артықшылығы: бұл ақпарат зерттеудің нақты мақсатына сәйкес жиналады; жаңа ақпарат болып табылады. Кемшілігі: бұл ақпаратты жинау көп уақыт пен қаражатты талап етеді; кейбір ақпараттар қажетті уақытта табылмауы мүмкін. Ақпаратқа келесідей талаптар қойылады: 1.Ақпараттың өзектілігі - маркетинг ортасының жағдайын әр мезгілде шындықпен нақты бейнелеу; 2.Ақпараттың дәлме дәлдігі - өндірістің, рыноктың, сырқы макроортаның нақты жағдайын же даму өзгерісін айнытпай көрсету; 3.Мәліметтердің релеванттілігі - алға қойылған мақсатқа сәйкес қажетті мәліметтерді іріктеп жинау же іске қатысы жоқ мәліметтерді алып тастау; 4.Толық бейнелеу - маркетинг ортаның жағдайына же оның даму өзгерісіне әсер ететін барлық факторларды объективті түрде есепке алу; 5.Мәліметтердің мақсаттылығы - тауарды өндіру, оны сырқы же ішкі рынокта өткізу арналары мақсаттарына сәйкес мәліметтер жинау; 6.Ақпараттың біртұтастығы же сәйкестігі - мәліметтер көрсеткіштері жиынтығында өзара қайшылықтардың же мәліметтердің өзара сәйкессіздігінің болмауы.
10. Ақпараттарды жинау әдістері.Ақпарат - маркетологтарда негізгі құрал болғандықтан, ол қолжетімді, арзан, ескірмеген, шындыққа сәйкес болуы керек. Көбіне маркетингтік ақпаратты бірінші ретті(соңғы ақпарат) және екінші ретті деп бөледі. Көп жағдайда маркетинг тік зерттеуді өткізу үшін соңғы ақпараттар қажет болады. Олардың жинақтау әдістері келесідей: Бақылау әдісі арқылы бүгінгі және кешегі іс әрекеттер нақтылы жағдайда зерттелінеді. Адамдарға сұрақ қойылмайды және олар зерттеу жүріп жатқанын сезбейді. Сондықтан мәліметтер бұзылмай алынады. Бұл әдістің кемшіліктері де баршылық. Бақылау жасырын болғандықтан зерттеушілер кейде бақылауға алынған тұтынушылардың қимылын дұрыс түсінбеуі мүмкін. Тәжірибе арқылы зерттеу әдісінде бір немесе бірнеше факторды өзгертіп, қалған факторды өзгертпей отырып зерттеуге алынған объектінің өзгерісін анықтайды. Мысалы, тауардың орауы сату мөлшеріне тигізетін әсерін белгілеу үшін басқа факторларды өзгертпей, тауардың әртүрлі орауын ұсынады. Осыдан қайсысына сұраныстың көбірек болғанын анықтайды. Пікір сұрау - бастапқы ақпаратты алуды жүзеге асыру мақсатымен респонденттермен жеке байланыс әдісі және мәліметтерді жинаудың кең тараған түрі. Пікір сұрау әдісі екі түрге бөлінеді: құрылымдық пікір сұрау әдісі - барлық респонденттер бірдей сұрақтарға жауап береді; құрылымдық емес пікір сұрау әдісі - сұхбат жүргізуші алынған жауаптарға байланысты сұрақтарды қояды.
11. Макроорта және оның факторлары. Макроорта кәсіпорындардың әрекетіне жалпы бірынғай сыртқы жағдай жасайды. Ал жеке алынған белгілі бір фирманың жағдайына айрықша жағдай тудырмайды. Фирмалардың әрқайсысы макрортаның әсерін талдайды,бағалайды және әрекетіне тигізетін жағымды,немесе қолайсыз жақтарын сынайды,алайда оны басқара,немесе өзгерте алмайды. Макроорта қатысушыларына әлсіз ықпал етеді. Макроорта факторлары:демографиялық, экономикалық.табиғи,ғылыми техникалық,саяси құқық,мәдени.Рынок көлемін талдау барысында демогр.факторлар манызды орын алады.Мұнда маркетинг халықтын өсім құрылымын,туу мәселелерін қарастырады.сонын негізінде тауар өндіруші кімге,қанша же қандай тауар өндіретінін біледі.Сонымен қатар демогрқ факторларға білім алу деңгейі де ықпалын тигізеді.Халық білімі қаншалықты жоғары болса,соншалықты жоғары сапалы тауарларға,баспа басылымдарына сұраныс ұлғаяды.Экономикалық фактор:адамдардың же қоғамның экономикалық жағдайын қарастырады. Оларға халықтың табысы,инфляция деңгейі,жұмыссыздық,тауарды сатып алу қабілеттілігі же т.б. Табиғи факторларды зерттеу жұмысы табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану мәселелерін же қоршаған ортаны сақтау мүмкіндіктерін талдаумен байланысты. Шикізаттың энергоресурстардың шектелінуі кәсіпорындардың алдына көп мәселелерді қояды. Ғылыми техникалық факторларды талдау барысында жана тауар өндіруге,тауарды же технологияны жанартуға,дер кезінде ғылым мен техниканы дамытуға мүмкіндіктер ізделініп,онын іске қосу жолдары жасалуы қажет. Соған байланысты ғылыми техникалық жетістіктерді пайдалану нәтижесінде фирманың қызмет атқаратын ортасы да айтарлықтай өзгереді. Саяси құқық факторлары мемлекет органдарынын талаптарын білу үшін же оларғабейімдеу керек.Кәсіпорыннын жұмысын шектейтін заңдарды білу арқылы рынок әрекеттерін бағыттауға болады. Мәдени фактор:адамдардын өмір сүру ортасын, олардың салт дәстүрін,құндылықтарын,тәртіп пен іс қылықтарын қарастырады. Осы арқылы фирма тауардың әр аймақтағы тұтынушыларына әсер ете алады. Макрорта факторларын зерттеу кезінде екі жағдайды ескеру қажет. Олар: 1)барлық макроорта факторлары бір бірімен аса тығыз байланыста қалыптасады; 2)әрбір макроорта факторының фирма жұмысына әсер ету деңгейі фирманың көлеміне,орналасқан жеріне,іс әрекет саласына т.б. көрсеткіштеріне көптен көп байланысты болады.
12. Микроорта және оның субъектілері. Микроорта фирмаға же оның клиенттеріне,қызмет көрсету мүмкіндіктеріне тікелей қатысы бар күштермен белгіленеді. Сонымен қатар ол фирманын өзіне тікелей әсер етеді же фирма оған да әсер етеді,яғни ықпалы өте күшті ықпал етеді. Субъектілері: жабдықтаушылар, маркетинг делдалдары, бәсекелестер, клиенттер. Жабдықтаушылар фирманы же онын бәсекелестерін тауарды өңдіру үрдісіне қажет материалдық ресурстарымен жабдықтайтын іскер компаниялары мен жеке тұлғалар.жабдықтаушылар түрлері: 1)эксклюзивті тек қана белгілі фирмамен жұмыс жасайды; 2)адал фирмаға және онын бәсекелестеріне бірдей адал қызмет көрсетеді; 3)сырттағы тек қана бәсекелестерге қызмет көрсетеді. Маркетинг делдалдары фирманын тауарларын клиенттерге қарай жылжытуға,оларға өткізуге және таратуға көмектесетін,әдетте арнайы компаниялар мамандары. Оларға мыналар жатады: сауда делдалдары фирма клиенттерін іздеп табуға және оларға тауарды сатуға көмектесетін іскер компаниялар; Тауар жылжытуды ұйымдастыратын маманданған фирмалар,компаниялары тааур қорларын жинауға және жылжытуға көмектеседі; Маркетинг қызметін атқаратын арнайы агентстволар ақылы тапсырыспен маркетинг зеттеулерін жүргізеді және жарнамалық агенство компаниялары тауарды ынғайлы рынокқа бағыттауға және оны ұтымды жылжытуға көмектеседі; қаржы неси мекемелері келісім қаракеттеді қаржыландыруға және ысырапты тәуекелділіктен сақтануға көмектеседі. Микроорта келесі манызды құрылымы бәсекелестер. Бәсекелестер бір типті тауарларды рынокта ұсынатын өзара бәсекеге түскен компаниялары болып табылады. Рынокта алған үлесіне байланысты бәсекелестер Теодор Левит белгілеген төрт түріне бөлінеді: озаттар, озаттыққа үміткерлер, ізбасарлар, рыноктың қуысында жайғасқандар. Микроорта соңғы элементі клиенттер немесе тауарды тұтынушылар. Фирма рыноктың бес түрінде тауарларын ұсына алады. Олар: тұтыну рыногында онда жеке тұтыну үшін тауарды сатып алушы тұлғалар,үй шаруашылықтары. Тұтынушы ұйымдар рынагында тауарлар мен қызметтерді қндіріс процессінде қолдану үшін сатып алатын ұйымдар. Аралық сатушылар рыногында басқаларға сату арқылы пайда түсіру мақсатымен тауарларды сатып алатын ұйымдар. Мемлекет мекемелері рыногында коммуналдық қызметін атқару үшін немесе мемлекет қызметін орындаушылар тұтыну үшін сатып алушы мемлекеттік ұйымдар. Халықаралық рыногында шетел рыногында тауарды сатып алушылар.
13.Медиаорта мәні және медиаорта элементтері.Медиаорта фирманын нақтылы немесе әлеуетті көңіл бөлетін және белгіленген мақсатына жетуіне әсер ететін кез келген топ. Медиаорта фирма қаракетіне көмектесетін немесе кедергі жасайтын топтарға бөлінеді. Соған сәйкес медиаортаны мынадай топтарға бөлуге болады: мейірбанды бұл топтын фирмаға тілектестік ниеті болғаны; ізденуші фирмаға қажет топ; керегі жоқ бұл топтын ниетін фирма өзіне аударғасы келмейді,бірақ олармен санасады (мысалы,бойкот жариялайтын тұтынушылар тобы,салық инспекциясы...). Жалпы алғанда медиаортанын келесі түрлері кездеседі: 1)қаржы қоғамдары- (банктер,қор биржалары) фирманы қаржы ресурстарымен қамтамасыз етеді. 2)Ақпарат тарату құралдары- (радио, теледидар,газеттер,журналдар) кәсіпкерлік жүйесі туралы әртүрлі ақпарат таратады. 3)Қоғамдар- (тұтынушылар тобы,жергілікті тұрғындар) фирманын жұмысын бақылайды. 4)Фирма қызметкерлері -олардын фирма жәйлі қалыптасқан пікірлері жұмысшылардын өз міндеттерін орындау сапасы ықпалын тигізеді. Мұндағы маркетинг зерттеулерінін мақсаты: медиаортанын жалпы жағдайы туралы ақпарат жинау,фирмаға қатысты әрекеттерді болжау және қоғаммен бірлесу жолдарын іздеу.
14. Тұтынушылардың түрлері, олардың мәні мен ерекшеліктері.Тұтынушылар қарапайым тұтынушылар және тұтынушы ұйымдар деп үлкен екі топқа бөлінеді. Қарапайым тұтынушылар- тауарларды өздері жеке қолдану үшін алатын тұтынушылар,яғни жеке тұлғалар, отбасылар, неке немесе қаны бір туыстыққа негізделген шағын қауым,үй шаруашылықтары бір немесе ортақ шаруашылыққа біріккен бірнеше отбасы. Тұтынушы ұйымдар- тауарларды өңдіріс процесінде пайдалану үшін сондай- ақ,қайта сату үшін алатын көтерме тұтынушылар. Олардың мінез құлқы түпкі тұтынушылардан мына жағдайлар бойынша елеулі түрде ерекшеленеді:1) тауарларды сатып алу мақсаттарымен;2) алу себептерімен; 3)сатып алу туралы шешім қабылдау әдістерімен; 4)тауарды сатып алғаннан кейінгі қызмет көрсетуге қойылатын талаптарымен; 5)сатып алу жиілігімен. Тұтынушы нені, қашан, қай жерден сатып алу керектігі туралы шешім қабылдай отырып, қандай тауар өңдіру керектігін анықтайды. Қазіргі кезде сатып алушылардың тауар таңдау еркіндігі жарнама, БАҚ, Интернет желісі көмегі арқылы жақсы ақпараттануының арқасында күшейе түсті. Нарықты зерттеушілер сатып алу туралы шешім қабылдау кезіндегі тұтынушылардың мінез құлқына әсер ететін көптеген факторларды зерттейді. Қазіргі кезенде қоғамның әлеуметтік құрылымы қарқынды дамуда, әлеуметтік топтар саны үнемі өсу үстінде. Бұл тұтынушылардың жаңа сұраныстарының пайда болуына әсер етеді. Адамдар бір бірінен жас, жынысы, табыс денгейі мен мәдениеті, қалыптасқан салт дәстүр, әдет ғұрпы, өмір сүру қалпы жағынан ерекшеленеді. Осы сипаттамалар негізінде олардың әр түрлі тауарларға деген ықтимал реакциясын анықтауға болады. Бұл тауарды сатып алу процесіндегі тұтынушының мінез құлқын зерттеуді қажет етеді. Маркетингтітиімді іске асыру үшін фирма барлық күштерін тұтынушының қажетін қанағаттандыруға шоғырландыруы тиіс. Ал адам қажеттері жиі өзгеріп тұрады. Сол өзгерістерге неғұрлым икемді бейімделген кәсіпорындар ғана рынокта көп уақыт сәтті өмір сүре алады. Сондықтан тұтынушыларды зерттеудің манызды бағыты олардың қажеттіліктерін неғұрлым толық,талдау,даму бағытын анықтау болады.
15. Маркетингтегі мотивация теорияларының мәні. Маркетинг микс факторлары сатып алу туралы шешімге әсер ететін күшті ынталандырушы болғанымен, тұтынушының соңғы таңдау жасауына жеткіліксіз болып табылады. Бұдан басқа оған психологиялық, әлеуметтік мәдени, жеке тұлғалық және жағдайлық факторлар әсер етеді. Психологиялық факторларға: мотивация, тұлға типі, қабылдау, құндылықтар, наным, қатынас жатады. Сатып алушы себептерін түсінуге оның нарықтағы мінез құлқын сипаттауға мүкіндік береді. Психологтар адам мотивациясын әр түрлі теориялар арқылы түсіндіреді. Олардың ішіндегі ең танымалы З.Фрейдтің және А.Маслоудың мотивация теориялары. З.Фрейд мотивация теориясы адам мінез құлқын қалыптастыратын, бірақ кейде өздеріне байқалмайтын белгілі бір психологиялық күштердің әрекетін мойындауға негізделген. Ол психика ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.