Коммерциялық емес ұйымдардың жалпы түсінігі жəне қызметінің ұйымдастырудың теориялық негіздері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ш.ЕСЕНОВ атындағы КАСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖӘНЕ ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ
Бизнес және құқық факультеті
Құқықтану кафедрасы

СӨЖ

Пәні:Азаматтық құқық
Тақырыбы: Коммерциялық емес ұйымдардың жалпы түсінігі жəне қызметінің ұйымдастырудың теориялық негіздері.

Орындаған: ЮП-18-3 тобы студенті
Ибрагимов Жандос А.
Рецензент: з.ғ.к.,доцент.

Ақтау-2019
Коммерциялық емес ұйымдардың жалпы түсінігі жəне қызметінің ұйымдастырудың теориялық негіздері.
Кoммерциялық eмec ұйымдapдың жaлпы түciнiгi. мeн түpлepi Кoммерциялық eмeс ұйымдapдың кoммepциялық ұйымдapдaн бacты eрекшелігі сол осы .ұйымдардың өз қызметінің. негізгі мақсаты ретінде табысты алмайтыны жəне алынған табысты қатысушылары арасында бөлмейтіні, жарғылық мақсаттарға жетуге жұмсайтыны. Коммерциялық емес ұйымдардың түрлеріне; мекеме, қоғамдық бірлестіктер, қоғамдық қор, тұтыну кооперативі, діни бірлестік, заңды тұлғалардың қауымдастық (одақ) нысанындағы бірлестігі жатады.
Мекеме.
Коммерциялық. емес ұйымдар туралы Қазақстан Республикасының заңына сəйкес Құрылтайшысы басқару, əлеуметтiк-мəдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де қызметтердi жүзеге асыру үшiн құрған жəне қаржыландыратын ұйым мекеме деп танылады.
Басқарушылық, əлеуметтiк-мəдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де қызметтердi жүзеге асыру үшiн жеке .жəне (немесе) мемлекеттiк емес заңды тұлғалар құрған, мемлекеттiк. құрылымның бөлiгi болып табылмайтын ұйым жеке меншiк мекеме деп танылады. Осы уйымның жаксы жағы-мекемені тіпті бір адам құра алады. Жеке меншіктік мекеменің мүлкі жедел басқару құқығымен оған бекітіледі.
Қоғамдық бiрлестiк
Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн ортақ мақсаттарға жету үшiн азаматтардың. ерiктi бiрiгуi нəтижесiнде. құрылған ұйым қоғамдық бiрлестiк болып табылады. Жақсы жағына-жататын нəрсе барлық деңгейдегі депутаттыққа кондидаттарды ұсыну мүмкіндігі, сондай-ақ қатысушылардың қоғамдық бірлестіктерді ңқаржы міндетемелері бойынша жауапкершілік көтермеуі қажет. Нашар жағы-тіркеу сəтінде ұйымның кем дегенде 10 мүшесі ҚР азаматтары болуы керек.
Қор
Азаматтар жəне (немесе) заңды тұлғалар ерiктi мүлiктiк жарналар негiзiнде құрған, əлеуметтiк, .қайырымдылық, мəдени, бiлiм беру жəне өзге де қоғамдық пайдалы мақсаттарды көздейтiн, мүшелiгi жоқ коммерциялық емес ұйым қор деп танылады. Қордың түрлерi құрылтайшылардың құрамына, сондай-ақ қызмет саласына қарай жеке, корпоративтiк, қоғамдық, мемлекеттiк қорлар құрылуы мүмкiн. Қызмет мақсаттарына. қарай əлеуметтiк, қайырымдылық, мəдени, бiлiм қорлары жəне өзге де қорлар құрылуы мүмкiн. Бiр .заңды тұлғаның немесе .бiрнеше заңды тұлғалардың - коммерциялық жəне (немесе) коммерциялық емес ұйымдардың осы ұйымдардың қаражаттары есебiнен құрған қоры корпоративтiк қор деп танылады. Бiр отбасының мүшелерi болып табылмайтын жеке адамдардың жəне (немесе) заңды тұлғалардың - қоғамдық бiрлестiктердiң құрған қоры қоғамдық қор деп танылады. Мемлекеттiк органдардың шешiмiмен құрылған, белгiленген тəртiппен мемлекеттiк меншiктi иелену, пайдалану жəне оған билiк ету құқығы берiлген; қордың. мақсаттары мен мiндеттерiн мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асыратын қор мемлекеттiк қор деп танылады. Жаксы жағы-қор бір тұлға немесе ұйымның құру мүмкіндігі. Нашар жағы-жарғылық капитал басқарудың күрделі құрлымды, міндетті түрде, ең бастсы-қаржы қызметінде .қымбат тұратын аудиторлық тексеру болып табылады.
Тұтыну кооперативi
Мүшелiк негiзде қатысушыларының материалдық жəне өзге де қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн өз мүшелерiнiң мүлiктiк (пайлық) жарналарын бiрiктiру жолымен жүзеге асырылатын азаматтардың ерiктi бiрлестiгi тұтыну кооперативi деп танылады. Селолық тұтыну кооперативтерi тек өз мүшелерiнiң ғана емес, ауылдық жерде тұратын басқа да азаматтардың материалдық жəне өзге де қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшін құрылуы мүмкін. Жақсы жақтары-тұтынушы кооперативне заңды тұлғалар да қатыса алады. Нашар жағы-алған табыстар оның мүшелері арасында үлестіре алмайды жəне жарғылық мақсатқа бағытталады.Материалдық игілікті қанағаттандыруды мақсат етіп қойған ұйым үшін əрине бұл нашар болып табылады. Тұтыну кооперативі алған кірістерді оның мүшелері арасында бөлуге болмайды жəне олар жарғылық мақсаттарға жұмсалады. Тұтыну кооперативінің мүшелері жинақталып қалған шығынды жыл сайыңғы баланс бекітілгеннен кейін үш ай ішінде косымша жарналар арқылы жабуға міндетті. Бүл міндеттеме орындалмаған жағдайда кооператив кредит берушілердің талабы бойынша сот тəртібімен таратылуы мүмкін. Тұтыну кооперативтерін, соның ішінде селолық кооперативтерді құкықтық реттеу ерекшеліктері арнаулы заңнамалык актімен реттеледі. Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін каражаттарту мақсатымен акциялар шығаратын, кірістері тек қана осы қоғамды дамытуға пайдаланылатын заңды тұлға коммерциялық емес акционеррлік қогам деп танылады. Коммерциялық емес акционерлік коғамдардың артықшылықты акциялар, туынды жəне айырбасталатын бағалы қағаздар шығаруды жүзеге асыруға құқығы жоқ. Коммерциялық емес акционерлік қоғамның құрылтай шарты осы шартқа əрбір құрылтайшының немесе оның уəкілетті өкілінің қол қоюы арқылы жасалады. Жоғарыда аталған коммерциялық емес қызметтің ұйымдарын, мекемелерін жəне басқаларын нарық жағдайындағы олардың қызметінің сипаты мен қаржыландыру əдістеріне карай шартты түрде үш топқа біріктіруге болады. Бірінші топқа материалдық өндіріске өте жақын шығындары материалдық емес қызметтер мен игіліктерді өткізуден алынатын түсім ақшадан өтелетін ұйымдар мен мекемелср жатқызылуы мүмкін. Олар "Мемлекеттік кəсіпорьш туралы" занды басшылыққа ала отырып, өздерінің қызметін гиаруашылықкоммерциялық есеп əдісінде жүзеге асырады.
Коммерциялық .емес .акционерлiк. қоғам
Өзiнiң қызметiн жүзеге асыру үшiн қаражат тарту мақсатымен акциялар шығаратын, кiрiстерi тек қана осы қоғамды дамытуға пайдаланылатын заңды тұлға коммерциялық емес акционерлiк қоғам деп танылады. Нашар жағы акцияларды шығару қажет болғандықтан қызметінің алғашқы кезеңі қымбат тұру. Коммерциялық емес ұйымның өзге де ұйымдық-құқықтық нысаны Коммерциялық емес ұйымдар өзге де ұйымдық-құқықтық нысанда құрылуы мүмкін. Нотариалдық палаталар, адвокаттар алқалары, сауда-өнеркəсiп палаталары, кəсіби аудиторлық ұйымдар, меншiк пəтер иелерi кооперативтерi жəне басқа да коммерциялық емес ұйымдар өзге де ұйымдық-құқықтық нысанда құрыла алады. Заңды тұлғалардың қауымдастық (одақ) нысанындағы бiрлестiгi Коммерциялық ұйымдар өздерiнiң кəсiпкерлiк қызметтерiн үйлестiру, сондай-ақ ортақ мүлiктiк жəне өзге де мүдделердi бiлдiру жəне қорғау мақсатында өзара шарт бойынша, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдармен бiрлесiп қауымдастықтар (одақтар) нысанында бiрлестiктер құра алады.
Коммерциялық .емес ұйымдар .қызметінің мақсаттары.
Коммерциялық емес ұйымдар қызметінің мақсаттары құрылтай құжаттарымен айқындалады. Коммерциялық емес ұйымдар мекеме, қоғамдык бірлестік, акционерлік қоғам, тұтыну кооперативі, қор, діни бірлестік, қауымдастық (одақ) нысанындағы заңды тұлғалардың бірлестігі нысанына жəне заңнамалық актілерде көзделген өзге де нысанда кұрылуы мүмкін. Бүл ұйымдардың қызметінің мақсаты пайда немесе табыс табу емес, керісінше қогамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру болып табыдады. Коммерциялық емес ұйымдардың қаржысы деп материалдық емес игіліктер мен қызметтерді жасау мақсатында материалдық өндіріс салаларында жасалған ұлттық табысты қайта бөлу нəтижесінде құрылатын ақша қорларының, қозғалысын ортақтастыратын ақша қатынастарының жиынтығын түсінеді. Коммерциялық емес. ұйымдардың қаржысын ұйымдастыруға негізінен олардың ұйымдық-құқықтық нысандары əсер етеді.
Меншік нысанына байланысты мекемелер мемлекеттік жəне жеке меншік мекемелер болып бөлінеді. Мекемелердің .жекелеген түрлерінің құқықтық жағдайының ерекшеліктері заңнамалық актілермен реттеледі. Қазақстан Республикасының .Конституциясына жəне заңдарына сəйкес мемлекет құрған немесе егер заңнамалық актілерде өзгелері көзделмесе, Қазақстан Республикасы Президентінің, Үкіметінің, астана, облыстар, республикалық маңызы бар қала өкімдерінің шешімі бойынша құрылған жəне тек кана мемлекеттік бюджет есебінен ұсталатын мекеме мемлекеттік мекеме деп танылады. Мемлекеттік мекеменің мүлкі оған оралымды басқару құқығымен бекітіліп беріледі. Басқарушылық, əлеуметтік-мəдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де қызметтерді жүзеге асыру үшін жеке жəне (немесе) мемлекеттік емес заңды тұлғалар құрған, мемлекеттік қүрылымның бөлігі болып табылмайтьш ұйым жеке менгиік мекеме деп танылады. Жеке меншік мекеменің мүлкі оған оралымды басқару құқығымен бекітіліп беріледі. Жеке меншік мекеме өз міндеттемелері бойынша өзінің бөлігіндегі ақшамен жауап береді. Ақшасы жеткіліксіз болған жағдайда мемлекеттік емес мекеменің міндеттемелері бойынша оның құрылтайшысы жауапты болады.
Қоғамдық бірлестіктер мүшелерінің (қатысушыларының) сол бірлестіктерге өздері берген мүлікке, соның, ішінде мүшелік жарналарға құқықтары жоқ. Өздері мүшелері (қатысушылары) ретінде қатысатын қоғамдық бірлестіктердің міндеттемелері бойынша олар жауап бермейді, ал аталған бірлестіктер өз мүшелерінің міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Қоғамдық бірлестіктердің құқықтық жағдайыньщ ерекшеліктері "Қоғамдық бірлестіктер туралы" Қазақстан .Республикасының. Заңымен реттеледі. Азаматтар жəне (немесе) заңды .тұлғалар ерікті мүліктік жарналар негізінде құрған, əлеуметтік, қайырымдылық, мəдени, білім беру жəне өзге де қоғамдық пайдалы мақсаттарды көздейтін, мүшелігі жоқ коммерциялық емес үйым қор деп танылады. Қорға оның қүрылтайшылары берген мүлік кордың меншігі болып табылады. Қор жарғыда белгіленген мерзімде қаржы қызметін тексеруді жүзеге асыруға міндстгі. Тексеруді. тексеруші немесе аудитор жүзеге асырады. Мүшелік негізде қатысушылардың материалдық жəне өзге де қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өз мүшелерінің, мүліктік . (пайлық) жарналарын біріктіру жолымен жүзеге асырылатын азаматтардың ерікті бірлестігі тұтыну кооперативі деп танылады. Заңнамалық. актілерде көзделген жағдайларда тұтыну кооперативіне заңды тұлғалар да кіре алады. Селолық түтыну кооперативтері тек өз мүшелерінің ғана емес, ауылдык жерде тұратын басқа да азаматтардың материалдық жəне өзгеде қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін күрылуы мүмкін.
Кəсіпорындар .қызметпен байланысты əр түрлі ақшалай шығынндар жасайды: игіліктер мен қызметтерді өткізе отырып, олар түсім-ақша алады; кірістердің шығыстардан асып түсуі қорланымды құрайды. Оларда .қаржы материалдық өндіріс кəсіпорындарындағыдай .ұйымдастырылады. Ұйымдардың екінші тобына олардың толық емес шаруашылық есептегі, яғни өзін-өзі өтеу əдісін қолданатын бірқатары жатады. Бүл əдіс ақылы қызмет негізіндегі шаруашылық қызметін ұйымдастыруды қарастырады, бұл қызметтердің бағасы корланымсыз шығыстардың көлеміне қатысты анықталады. Шығындардың өзін-өзі өтеу əдісі мəдени-ағарту қызметі, бос уақытты ұйымдастыру саласында (тұрмыстық, кəсіби мамандықтар мен білім алу жөніндегі, шет тілдерді, мүдделер. бойынша ұлттық .клубтарды оқып ұйренудің курстары мен мектептері) қолдалынады. Ұйьшдардың .үшінші тобына бюджет қаражаттары есебінен ұсталатын мекемелер мен салалар жатады. Олар көрсететін қызметгер тегін, оларды қаржыландырудың көзі мемлекеттік бюджет болып табылады. Бюджет мекемелерінің шығындарын қаржыландырудың негізі смета болып табылады. Ол -.қаржы жоспарының айрықша нысаны. Қазіргі кезде бюджеттен қаржыландырылатын мекемелер шығындардың сметасын жасайды, онда бюджетпен қатынастардың біржақты сипаты, бюджет қаражаттарының ауқымы жəне оларды шығындардың баптары бойынша бөлу қамтылып көрсетіледі.
Материалдық емес өнім қордаландырылуға жатпайды, оны босалқы қорға айналдыруға болмайды, бірақ оның мекеме, ұйым шығындарының сомасына тең ақшалай бағалауы болады. Коммерциялық емес сфера мекемелеріндегі қызметтер көрсету (жасау) ақша. қорларын қалыптастыру, бөлу .жəне пайдаланумен, өзгеше. қаржы қатынастарымен қосарланып отырады. Бұл қатынастардың бастапқы табыстар мен қорларды алғашқы бөлу мен құру процесінде болмауы оларға ортақ сипат. Сонымен бірге олардың негізінде өндірістік (коммерциялық) емес сала мекемелері мен ұйымдарының қаржы көздері қалыптасады.
Қызметтің айрықшалықты түрлеріндегі өзара байланыстардың тым қысаң анықтықты сипаттайтын .қатынастардың қалыптасуы мүмкін, мысалы: қоғамдық ұйымдар мен олардьщ мүшелері арасында жарналарды -.кіру жəне мүшелік жарналарды төлеу, сондай-ақ осы ұйымдардың мүшелеріне белгілі бір жетістіктер мен. қызмет нəтижелері үшін көтермелеулік сипаттағы төлемдер бойынша; коммерциялык ұйымдар мен олардың демеушілері арасында. ұйымның, қызметін қолдап отыру үшін материалдық жəне ақшалай нысандарда қаражаттар беру жөнінде; сақтық компанияларында ұйымдардың белгілі бір контингентінің (əскери. қызметшілердің, күш.ведомстволары. мен салық службалары қызметкерлерінін жəне т.т.) қарым-қатынастары; сондай-ақ белгілі бір шарттардағы .кредит .қатынастарының болуы мүмкін. Аталынған қаржы катынастары ақша қорларын қалынтастыру, болуды жəне пайдалануды білдіреді, оларды мынадай негізгі топтарға .біріктіруге .болады: ұйымдар мен мекемелердің пайдалану қызметін камтамасыз ететін қорлар; күрделі жұмсалымдар қорлары; көтермелеу жəне ынталандыру сипатындағы қорлар; қызметкерлер мен контингенттерге (мысалы, оқу орындарындағы оқушыларға, емдеу мекемелеріндегі ауруларға) қызмет көрсетушілердің материалдық, əлеуметтік-мəдени жəне тұрмыстық мұқтаждарын канағаттандырумен байланысты қорлар; негізгі қызметі дамыту қорлары
Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелер қаржысының мазмұны жəне оны ұйымдастыру Кіріс түсіру негізгі мақсаты болып табылмайтын жəне алынған таза табысты қатысушылар арасында бөлмейтін заңды түлға коммерциялык емес үйші деп танылады. Коммерциялық емес ұйымдар туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы қаңтардың 16-сындағы № 142-11 ҚРЗ Заңына сəйкес коммерциялық емес ұйымдар əлеуметтік, мəдени, ғылыми, білім беру, қайырымдылық, басқару мақсаттарына қол жеткізу; азаматтардьщ жəне ұйымдардың құқықтарын, заңды мүдделерін қорғау, даулар мен жанжалдарды шешу, азаматтардьщ рухани жəне өзге қажеттіліктерін қанағаттандыру; азаматтардың денсаулығын сақтау, қоршаған ортаны қорғау, дене шынықтыру мен спортты дамыту: заң көмегін көрсету үшін, сондай-ақ коғамдық игіліктерді жəне өз мүшелерінің (қатысушылардың) игіліктерін қамтамасыз етуге бағытталған басқа да мақсаттарда кұрылуы мүмкін. Коммерциялық емес ұйымдар қызметінің мақсаттары құрылтай құжаттарымен айқындалады. Коммерциялық емес ұйымдар мекеме, қоғамдык бірлестік, акционерлік қоғам, тұтыну кооперативі, қор, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.