Білім беруде В. Ф. Шаталов әдісін пайдаланудың тиімділігі
Білім беруде В. Ф. Шаталов әдісін пайдаланудың тиімділігі
Әлемдік өркениетке қадам басқан тәуелсіз Қа-
зақстанның қоғамдық-саяси, экономикалық, мәдени
дамуындағы жаңа бастамалар мен түбегейлі өзгерістер
білім беру жүйесіне өз әсерін тигізіп, білім мазмұнын,
оқыту әдістемесін жетілдіруде тың ізденістер жасауға
мүмкіншілік туғызды.
Бүгінде қоғамдық формацияның ауысуы -- білім беру
жүйесіне айтулы өзгерістер мен реформалар енгізгені
белгілі. Бұған жаңа білім стандартының жасалынуы, төл
оқулықтарымыздың жазылуы, жаппай компьютерлен-
діру т. б. игі істер дәлел бола алады. Осының бәрі -- ХХІ
ғасыр табалдырығынан аттаған жас ұрпақты ұлттық құн-
дылықтарды, ұлттық мәдениетті танитын, оны өзгеге та-
ныта алатын білімді, жан -- жақты қалыптасқан, әлемдік
өркениетке қол соза алатын, бәсекеге қабілетті дербес
тұлға тәрбиелеу қажеттілігінен туындайды.
Бүгінгі таңда оқытушылардың алдында тұрған келесі
әрі жауапкершілігі мол міндеттердің бірі оқушыға сапалы
білім беру. Қазіргі кезде біздің Республикамызда білім бе-
рудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңісті-
гіне енуге бағыт алуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу-
тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып
отыр, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің жаңа
мазмұны пайда болуда. Сонау 1970 жылдардың басында
Кеңес Одағы дәуірінде, білім беру саласындағы орта білім
беру жүйесіне көшу реформасы оқушылардың 100% үл-
герімін талап етті. Бірақ бұрынғы оқу жүйесі бойынша
оқыту осы талапты орындауға мүмкіндік бермеді. Осы
дағдарыстан шығу мақсатында озық ойлы, тәжірибелі ұс-
таздар білім берудің өзгеше жолдарын қарастыра бастады.
Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқадағы мазмұны,
құрылымы, ғылымға және тәжірибеге негізделген жаңа
идеялар, жаңа технологиялар бар. Сондықтан әртүрлі
оқыту технологияларын оқу мазмұны мен оқушылардың
жас және психологиялық ерекшеліктеріне орай таңдап,
тәжірибеде сынап қараудың маңызы зор.
Педагогикалық әдістемелік процестерде В. Ф. Ша-
талов әдісі деген атпен енген тірек -- сызба белгілерін
(сигналдарын) сабақта қолдану мұғалімдердің көпшілі-
гінен үлкен қолдау тауып отыр, оқыту процесінде кеңінен
қолданылуда.
В. Ф. Шаталов технологиясының ерекшелігіне
тоқталсақ:
Бірінші ерекшелігі -- нақты дәл есептелген оқу про-
цесін құра білу.
В. Ф. Шаталов бұл құрылымды былай түсіндірді
Тірек сигналдары дегеніміз -- ойынның элементі, уақыт
үнемділігі және бала психологиясын қызықты құбылысқа
бағыттау. Бірақ ең басты мақсат -- берілген тақырыпты
логикалық байланыстар негізінде оқушының түсінуі мен
ұзақ уақыт есте сақтауы.
Екінші ерекшелігі -- уақыт үнемділігі. Мысалы, бел-
гілі бір тақырыпты түсіндіру барысында бірнеше тақы-
рыпты жинақтап, ықшамдап бір-екі тірек сигналына
сыйдыруға болады. Бұл әдістеме қазіргі күнге дейін құн-
дылығын жойған жоқ. Тірек сызба белгілер сабақтың не-
гізгі құрам бөлігі ретінде қолданылады. Мұнда негізінен
мына мәселелерге назар аударған жөн.
1. Тірек -- сызба белгілерін пәнді жүргізудің ба-
сынан бастаған жөн.
2. Мүмкіндігінше барлық сабақтарда пайдалану
керек.
3. Сызбанұсқаға оқушылармен бірге талдау жүргізіп
отыру. Сызбанұсқаларды (схемаларды) оқушылардың қа-
тысуымен талдау керек.
4. Оқушылардың белгілі тақырыпқа сай сызба белгі
даярлауға негізделген өзіндік жұмыс жасауына мүмкіндік
беру.
5. Оқушының топпен және екі -- екіден жұмыс жа-
сауына мүмкіндік беру.
Тірек сызбаның артықшылықтары мынада:
1) оқушыға оқу материалы жинақы, қысқаша
беріледі;
2) оқушы оқу материалының ішінен ең негізгісін
таңдай білуді үйренеді;
3) оқушы таңдап алған танымдылық -- білімдік
түсініктерін бір -- бірімен байланыстырып, қарапайым
жүйе жасауды үйренеді;
4) оқушы оқулықпен және қосымша әдебиеттермен
жұмыс жасауға дағдыланады;
5) Оқушы өзінің танымдық деңгейін біледі. Өзін --
өзі бағалауды үйренеді.
Тірек сигналдары арқылы оқыту өзінің нәтижесін бе-
реді. Атап айтсақ:
Мұғалім:
-- -- оқушы білімін тексеруде дидактикалық құрал
ретінде пайдаланады -- мағыналық, логикалық белгілерді
нақты, қысқа түсіндіреді;
-- -- баға ... жалғасы
Әлемдік өркениетке қадам басқан тәуелсіз Қа-
зақстанның қоғамдық-саяси, экономикалық, мәдени
дамуындағы жаңа бастамалар мен түбегейлі өзгерістер
білім беру жүйесіне өз әсерін тигізіп, білім мазмұнын,
оқыту әдістемесін жетілдіруде тың ізденістер жасауға
мүмкіншілік туғызды.
Бүгінде қоғамдық формацияның ауысуы -- білім беру
жүйесіне айтулы өзгерістер мен реформалар енгізгені
белгілі. Бұған жаңа білім стандартының жасалынуы, төл
оқулықтарымыздың жазылуы, жаппай компьютерлен-
діру т. б. игі істер дәлел бола алады. Осының бәрі -- ХХІ
ғасыр табалдырығынан аттаған жас ұрпақты ұлттық құн-
дылықтарды, ұлттық мәдениетті танитын, оны өзгеге та-
ныта алатын білімді, жан -- жақты қалыптасқан, әлемдік
өркениетке қол соза алатын, бәсекеге қабілетті дербес
тұлға тәрбиелеу қажеттілігінен туындайды.
Бүгінгі таңда оқытушылардың алдында тұрған келесі
әрі жауапкершілігі мол міндеттердің бірі оқушыға сапалы
білім беру. Қазіргі кезде біздің Республикамызда білім бе-
рудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңісті-
гіне енуге бағыт алуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу-
тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып
отыр, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің жаңа
мазмұны пайда болуда. Сонау 1970 жылдардың басында
Кеңес Одағы дәуірінде, білім беру саласындағы орта білім
беру жүйесіне көшу реформасы оқушылардың 100% үл-
герімін талап етті. Бірақ бұрынғы оқу жүйесі бойынша
оқыту осы талапты орындауға мүмкіндік бермеді. Осы
дағдарыстан шығу мақсатында озық ойлы, тәжірибелі ұс-
таздар білім берудің өзгеше жолдарын қарастыра бастады.
Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқадағы мазмұны,
құрылымы, ғылымға және тәжірибеге негізделген жаңа
идеялар, жаңа технологиялар бар. Сондықтан әртүрлі
оқыту технологияларын оқу мазмұны мен оқушылардың
жас және психологиялық ерекшеліктеріне орай таңдап,
тәжірибеде сынап қараудың маңызы зор.
Педагогикалық әдістемелік процестерде В. Ф. Ша-
талов әдісі деген атпен енген тірек -- сызба белгілерін
(сигналдарын) сабақта қолдану мұғалімдердің көпшілі-
гінен үлкен қолдау тауып отыр, оқыту процесінде кеңінен
қолданылуда.
В. Ф. Шаталов технологиясының ерекшелігіне
тоқталсақ:
Бірінші ерекшелігі -- нақты дәл есептелген оқу про-
цесін құра білу.
В. Ф. Шаталов бұл құрылымды былай түсіндірді
Тірек сигналдары дегеніміз -- ойынның элементі, уақыт
үнемділігі және бала психологиясын қызықты құбылысқа
бағыттау. Бірақ ең басты мақсат -- берілген тақырыпты
логикалық байланыстар негізінде оқушының түсінуі мен
ұзақ уақыт есте сақтауы.
Екінші ерекшелігі -- уақыт үнемділігі. Мысалы, бел-
гілі бір тақырыпты түсіндіру барысында бірнеше тақы-
рыпты жинақтап, ықшамдап бір-екі тірек сигналына
сыйдыруға болады. Бұл әдістеме қазіргі күнге дейін құн-
дылығын жойған жоқ. Тірек сызба белгілер сабақтың не-
гізгі құрам бөлігі ретінде қолданылады. Мұнда негізінен
мына мәселелерге назар аударған жөн.
1. Тірек -- сызба белгілерін пәнді жүргізудің ба-
сынан бастаған жөн.
2. Мүмкіндігінше барлық сабақтарда пайдалану
керек.
3. Сызбанұсқаға оқушылармен бірге талдау жүргізіп
отыру. Сызбанұсқаларды (схемаларды) оқушылардың қа-
тысуымен талдау керек.
4. Оқушылардың белгілі тақырыпқа сай сызба белгі
даярлауға негізделген өзіндік жұмыс жасауына мүмкіндік
беру.
5. Оқушының топпен және екі -- екіден жұмыс жа-
сауына мүмкіндік беру.
Тірек сызбаның артықшылықтары мынада:
1) оқушыға оқу материалы жинақы, қысқаша
беріледі;
2) оқушы оқу материалының ішінен ең негізгісін
таңдай білуді үйренеді;
3) оқушы таңдап алған танымдылық -- білімдік
түсініктерін бір -- бірімен байланыстырып, қарапайым
жүйе жасауды үйренеді;
4) оқушы оқулықпен және қосымша әдебиеттермен
жұмыс жасауға дағдыланады;
5) Оқушы өзінің танымдық деңгейін біледі. Өзін --
өзі бағалауды үйренеді.
Тірек сигналдары арқылы оқыту өзінің нәтижесін бе-
реді. Атап айтсақ:
Мұғалім:
-- -- оқушы білімін тексеруде дидактикалық құрал
ретінде пайдаланады -- мағыналық, логикалық белгілерді
нақты, қысқа түсіндіреді;
-- -- баға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz