Шығыс Қазақстан облысының өнеркәсібі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар :

Шығыс Қазақстан облысының өнеркәсібі.
Риддер қаласы.
Риддер қаласының ауа бассейінінің мониторингіМониторинг жүргізетін посттар. 2004-2013 жылдар арасында жүргізілген анализдер. 2015 - 2017 жылдар аралығында жүргізілген әрайлық анализдер.
Қорытынды.

Риддер қаласы ауа бассейінінің ластануы

Шығыс Қазақстан облысында тау-кен жұмысының игерілуі, оның негізінде түсті металлургияның дамуы атмосфералық ауаның, топырақ пен су бетінің техногендік ластануына жол ашты. Қоршаған орта ластануының етек алуына арзан гидроэнергетикалық ресурстардың болуына байланысты( Қазақстан өзен гидроэнергиясының 40%-на жуығы шығыс бөлігінде орналасқан ) құрылған өнеркәсіптер әсер етті( электротермия әдісімен алынатын қорғасын, электролиз әдісімен алынатын цинк және т. б) . Осыған байланысты территорияда 3 млрд т. асатын қатты қалдықтар ( қалдыққойма, қожситалл) , 100 үлкен және кіші техногендік объектілерде таулы-металлургиялық, сирекметалды, сирек жер металды және бағалы металды өнеркәсіп қалдықтары жиналған. Соңғы 60 жылда түсті металлургия өнеркәсібінің өзінде ғана металлдары жер қойнауынан алу өндірісіндегі ауданы 3000 га, металлдарды байыту жерлері 1600 га, ал қалдықтары 670 га жерді құрайды. Орташа есеппен жыл сайын 20 млн т. тау-кен массасы өндіріледі. Алынатын минералды шикізаттың тек 4% ғана пайдалы өнімге дейін өңделеді, ал 96% қалдық ретінде жинақталады, оның ішінде 30% толығымен өндірілмеген негізгі элемент және 60% серіктес элементтер ( мышьяк, сурьма, таллий, сынап, селен, теллур, күкірт және т. б қоршаған ортаға зиянды заттар) [1] .

Картинки по запросу карта казахстана вко

Өнеркісіптік қалалардағы атмосфералық ауаның ластануы көп жағдайда ластаушы заттардың ыдырауына кепілсіз метеорологиялық жағдайлармен сипатталады, ол таңдалған қаланың климаттық ерекшеліктері мен рельефіне байланысты [ 2, 3] .

Шығыс Қазақстан облысы - республиканың ең үлкен өнеркәсіптік ауданы. Бұл жерде қуатты тау-кен және түсті металлургия кәсіпорындар, сонымен қатар түсті және сирек кездесетін металлдарды өңдейтін кәсіпорындар жұмыс істейді. Атмосфералық ауа, топырақ және су бетінде 100 жуық ластағыш заттар тіркелген [3] .

Шығыс аймақтың территориясында « Казцинктің» 6 өндірістік комплексі орналасқан, оған қала түзуші кәсіпорын- Риддердің кен байыту кешені жатады. Риддер қаласының аумағы қазба байлықтарға толы, ол экономиканың өндірістік секторының дамуына және аймақтың экологиялық жағдайының нашарлауына ықпал етеді [4] .

Риддер қаласы Кенді Алтайдағы Иванов жотасының етегінде, Үлбі өзенінің жоғарғы сағасында орналасқан. Теңіз деңгейінен қаланың әртүрлі аумақтарында 700-800 метр биіктікте. Климаты бірқалыпты, орташа контрастты континенталды. Қысы біршама ұзақ, суық, қар жамылғысы қалың; жазы қысқы, жылы, жыңбыр жиі жауады, ең жылы ай- шілде. Салыстырмалы ылғалдылығы күз басында 50-60% және көктемде 85-90%.

Картинки по запросу город риддер

Риддер қаласының ауа сапасына әсер етуші негізгі факторлар өнеркәсіптік кәсіпорындардың шығарындылары, ластаушы заттарды шығаратын жылжымалы көздердің жылдан жылға өсуі болып табылады. Қала территориясында 2 үлкен шығарындылар көздері орналасқан, олар- « Казцинк» және « Риддер ЖЭС» . Сонымен қатар азот диоксидінің, күкірт диоксидінің және фенолдың рұқсат етілген шекті концентрациядан асуы желсіз күндері және жылыту маусымында, яғни қыста байқалады.

Қазақстан Республикасының территориясында қоршаған ортаны систематикалық түрде бақылау және оған баға берумен « Қазгидромет» мемлекеттік кәспорны айналысады.

Мемлекеттік экологиялық мониторинг ( қоршаған орта және табиғи ресурстардың мониторингі) - қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жағдайын кешенді түрде әртүрлі тәсілдер және құралдар арқылы, соның ішінде Жерді қашықтықтан зондылау нәтижесінде алынған ақпараттарды қолдану арқылы бағалау, болжау және антропогендік және табиғи факторлардың әсерінен пайда болатын өзгерістерді бақылау [5] .

Риддер қаласында атмосфералық ауаның сапасын бақылайтын 3

стационарлы посттар бар ( 1- сурет, 1- кесте) .

1-кесте - Бақылау посттарының орналасуы, анықталатын қоспалар

Посттар, №

Алыну мерзімі, тәулігіне

Бақылау жүргізілуі

Мекен-жай

Анықталатын қоспалар

Посттар, №: 1

Алыну мерзімі, тәулігіне: 3 рет

Бақылау жүргізілуі: Үлгіні қолмен жинау

Мекен-жай: Островский к., 13А

Анықталатын қоспалар: Қалқымалы заттар (шаң), күкірт диоксиді, азот диоксиді, фенол, формальдегид, мышьяк

Посттар, №: 2

Алыну мерзімі, тәулігіне: 3 рет

Бақылау жүргізілуі: Үлгіні қолмен жинау

Мекен-жай: Клинки к., 7

Анықталатын қоспалар: Қалқымалы заттар (шаң), күкірт диоксиді, көмір оксиді, азот диоксиді, фенол, формальдегид, мышьяк

Посттар, №: 3

Алыну мерзімі, тәулігіне: Әр 20 минут сайын

Бақылау жүргізілуі: Үздіксіз режимде жұмыс істейді

Мекен-жай: 9 мамыр к., 7

Анықталатын қоспалар: Қалқымалы заттар РМ-10, күкірт диоксиді, көмір оксиді, азот оксиді және диоксиді, озон, аммиак, күкіртсутек, метан

1-сурет, Риддер қ., карта- схема, « Қазгидромет» посттарының орналасуы

Атмосфералық ауаның сапасын бағалау үшін « Қазгидромет» келесі крийтерилерді қарастырады [6] :

Стандартты индекс - қандай да бір ластаушы заттың максималды бір реттік концентрацияның ШРК бөліндісі.
ШРК асатын ең көп қайталану
Ауаны ластаушы индекс - ауа ластануының көрсеткіші (1 класс - 1, 7; 2 класс -1, 3; 3 класс - 1, 0; 4 класс - 0, 15) .

Қаланың атмосфералық ауасының ластануын негңізгі көрсеткішбойынша бағалады : қалқыма заттар, күкірт диоксиді, көміртек оксиді, азот диоксиді.

Ең алдымен 2004-2013 жылдар арасында жүргізілген анализдердің нәтижесін қарастырайық.

1 - сурет бойынша, 2012 және 2013 жылдар аралығында күкірт диоксидінің бірқалыпты ұлғаюын көре аламыз, оның концентрациясы 0, 19 мг/м3 және 0, 18 мг/м3. 2012 жылы азот диоксидінің концентрациясы ШРК - дан 4, 8 есе асып кетті, 0, 19 мг/м3 тең болды. Шаңның концентрациясы әр жылда күрт өзгермелі болды, 2007 жылы концентрациясы 0, 2 мг/м3, ал 2013 0, 22 мг/м3, ШРК - 0, 15 мг/м3.

2- Сурет. Күкірт диоксидімен, азот диоксидімен, атмосфералық шаңмен ластану дәрежесі. Риддер қ. 2007-2013 ж.

3 - сурет бойынша, зерттелген барлық жылдарда қорғасын концентрациясы ШРК асып тұрды. Әсірісі, 2011 және 2012 жылдары ол 0, 0006 мг/м3 және 0, 0007 мг/м3 тең болды. Сонымен қатар, формальдегид пен фенолдың концентрациясы да жоғары болды, Осы нәтижелер Риддер қаласының ауасының ұзақ уақыт бойы бірқалыпты ластануын дәлелдейді.

3- Сурет. Атмосфералық ауаның қорғасын, фенол және формальдегидпен ластануы. Риддер қ. 2007-2013 ж.

АЛИ - дің осы период аралығындағы орташа мәні - 13, 1 мг/м3 құрады (ластану өте жоғары) . 4 - суретте көрсетілгендей АЛИ орташа мәні жыл сайын өсіп келеді, яғни атмосфералық ауаны ластаушы заттар жылдан жылға өсцде

4 - Сурет. АЛИ көрсеткіші

2004 - 2014 жылдар аралығындағы Риддер қаласындағы атмосфералық ауаның ластануы деңгейі өте жоғары және қауіптілігі бойынша 3 категорияға жатады. Зерттелген 6 заттың 5 ШРК - дан әртүрлі деңгейде асып отырды : күкірт диоксиді - 1, 8 есе, азот диоксиді - 1, 75 есе, формальдегид 2, 7 есе, шаң - 1, 13 есе, қорғасын - 2, 3 есе асты.

2015 - 2017 жылдар аралығында жүргізілген әрайлық анализ нәтижелері ( 5 - 7 сурет) .

5 - Сурет. Риддер қ. атмосфералық ауа құрамындағы ластаушы заттардың әрайлық мәліметтері.

6 - Сурет. Риддер қ. атмосфералық ауа құрамындағы ластаушы заттардың әрайлық мәліметтері.

7 - Сурет. Риддер қ. атмосфералық ауа құрамындағы ластаушы заттардың әрайлық мәліметтері.

Атмосфера ластануының орташа бағасы.

2015 жыл бойынша, ластану деңгейі жоғары. Стандартты индекс - 0, 96 құрады ( күкірт диоксиді бойынша) . ШРК мәнінен асқан жағдайлар саны күкірт диоксиді - 64 және азот диоксиді - 53 рет ( 2 кесте ) .
2016 жыл бойынша, ластану деңгейі жоғары. Стандартты индекс - 1 құрады ( күкірт диоксиді бойынша) . ШРК мәнінен асқан жағдайлар саны күкірт диоксиді - 21 рет (3 кесте) .
2017 жыл бойынша, ластану деңгейі жоғары. Стандартты индекс - 0, 87құрады ( күкірт диоксиді бойынша) . ШРК мәнінен асқан жағдайлар саны күкірт диоксиді - 72, көміртек оксиді - 2, азот диоксиді - 3 рет ( 4 кесте) .

2 кесте. 2015 жыл бойынша атмосфералық ауаның ластануы.

Қоспа

Орташа концентрация

Максималды бір реттік концентрация

ШРК - дан асатан жағдайлар саны

Мг/м3

ШРК

Мг/м3

ШРК

Қоспа: Қалқыма заттар

Орташа концентрация: 0, 09

Максималды бір реттік концентрация: 0, 6