Биология сабақтарында проблемалық оқытудың ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

03. 00. 08. Н. А. Бекенова ¹ ., А. М. Жанузакова ²

УДК 574

¹ к. б. н, доцент,

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті

Алматы қ., Қазақстан

² 1-курс магистранты

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті

Алматы қ., Қазақстан

Биология сабақтарында проблемалық оқытудың ерекшеліктері

Аңдатпа

Бұл мақалада мектептегі сабақтарда қолданылатын проблемалық технология арқылы оқыту ерекшеліктері қарастырылады. Биология сабақтарында проблемалық технология арқылы оқытуды қолдана отырып оның тиімділігін анықтау, оқушының танымдық, ойлау және шығармашылық қасиеттерін дамыту баяндалады. Проблемалық оқыту - ойлау операциялары логикасы мен оқушылардың ізденіс әрекетінің заңдылықтарын ескере отырып жасалған оқу мен оқытудың бұрыннан мәлім тілдерін қолдану ережелерінің жаңа жүйесі. Проблемалық оқыту әдісі арқылы оқушылардың ой-өрісін арттыруға, соған байланысты оқыту материалын салыстыруға, жүйелеуге, қорытындылауға оқушыларды уйретуге болады.

Түйін сөздер: Проблемалық оқыту технологиясы, интерактивті әдістер, оқушылардың тұлғалық дамуы

Н. А. Бекенова ¹ ., Жанузакова А ²

¹ к. б. н, доцент,

² магистрант 1 курс

Казахский национальный педагогический университет имени Абая

г. Алматы, Қазақстан

Особенности проблемного обучения на уроках биологии

Аннотация

В данной статье рассматриваются особенности обучения с помощью проблемных технологий, используемых в школьной учебе. Занятия по биологии описывают эффективность проблемно-ориентированного обучения за счет использования проблемно-ориентированных технологий обучения, развития познавательных, мышлительных и творческих качеств ученика. Проблемное обучение - это новая система правил использования законного языка преподавания и обучения, основанная на логике мыслительных операций и законах поискового поведения учеников. Посредством проблемного метода обучения ученики могут улучшить свое восприятие и научиться сравнивать, систематизировать и обобщать учебный материал.

Ключевые слова:

N. A. Bekenova ¹ , Zhanuzaqova A. M ² ,

¹ candidate of biological science, associate professor

² master student

Kazakh national pedagogical university after Abay

c. Almaty, Kazakhstan

Features of problem-based learning in biology class

Summary

This article discusses the features of learning using problem technologies used in school. Biology classes describe the effectiveness of problem-based learning through the use of problem-oriented learning technologies, the development of cognitive, mental and creative qualities of the student. Problem learning is a new system of rules for the use of the legal language of teaching and learning, based on the logic of mental operations and the laws of the search behavior of students. Through the problem-based learning method, students can improve their perceptions and learn to compare, systematize and synthesize educational material.

Key words :

Қазіргі уақытта қоғам шығармашылық әлеуетті жоғары азаматтарды қажет етеді. Шығармашылық ізденіске жетелейтін бір жол - проблемалық оқыту технологиясы. проблемалық оқыту технологиясының негізгі ерекшелігі- жеке тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық үрдістерін белсенді сөздік қорын дамытуға бағытталуда. И. Лернер проблемалық оқытудың 4 түрін атап көрсетеді: ділгірлік баяндама, эвристикалық, жеке ізденіс зертеу әдістері. Проблемалық баяндаудың негізгі мазмұны : мұғалім проблемалық жағдай туғыза отырып, ізденіс материалдарын өзі баяндап түсіндіреді, логикалық іс-әрекеттің, қайшылықтардың пайда болу негіздерін, оларды шешудің жолдарын көрсетіп береді. Үйренушілер әңгіменің желісіне зер салып, сұрақ қояды, өз болжамдарын ұсынады, ғылыми ізденіс жүргізеді. Жеке жартылай ізденіс әдісі үйренушіліерден қойған ділгірлікті өз бетінше шешуді талап етеді.

Проблемалық оқытудың негізі- проблемалық ситуация туғызу. Проблемалық ситуация дегеніміз - шешуді талап ететін, іздендіретін, ойландыратын күрделі жағдайдың тууы. Ол уйренушілердің ойлануына, ізденуіне өздерерінше қорытынды жсауға жетелейді. Проблемалық ситуацияны пікірлесім түрлері, пікірлесім уақыттары арқылы шешуге болады. Проблемалық сұрақтар өткен материалды қайта жаңғыртып уйренушілерді іздендіріп, топтың ойлау белсенділігін арттыруда ерекшелігін көрсетеді.

Проблемалық оқыту оқушылар үшін қиыншылық деңгейі бойынша әртүрлі болуы мүмкін, ол оның проблеманы шешу үшін қандай және қанша іс-әрекеттер жүзеге асырылатынына байланысты. В. А. Крутецкий оқушы мен мұғалімнің іс-әрекеттерін бөлу негізінде дәстүрлі оқытумен салыстыра отырып, оқытудың проблемалығы деңгейінің сызбасын ұсынды.

Проблемалық оқытудың негізгі психологиялық және педагогикалық мақсаттары:

Оқушылардың шығармашылық ойлау қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
Оқушылардың белсенді ізденіс нәтижесінде игерген білімдері мен дағдылары дәстүрлі оқыту әдістеріне қарағанда есте тез және берік сақталады;
Түрлі проблемаларды көріп, қойып, шеше білетін белсенді оқушы тұлғасын қалыптастыру;

Проблемалық оқытудың ең негізгі мақсаты-қазіргі заманғы ғылым жетістіктеріне сүйене отырып, продуктивтік және творчестволық оқу процесінің логикалық жолдарын баяндау. Міндеттер: мұғалімнің проблемалық оқыту процесінің ұйымдастыруының негізгі тәсілдері мен формаларын көрсету, оқытудың ғылымилық дәрежесін жоғарылатып, оқушылардың неғұрлым тиімді жалпы дамуына жағдай тудыру.

Проблемалық оқытудың мақсаты-ғылыми таным нәтижелерін, білімдер жүйесін ғана меңгеріп қоймай, сонымен бірге бұл нәтижелерге жету жолының өзі де, процесінде меңгеру, оқушының танымдық дербестігін қалыптастырып, оның творчестволық қабілеттерін дамыту.

Проблемалық оқытуда мұғалімнің түсіндіруі мен оқушылардың репродуктивтік қызметті талап ететін міндеттер мен тапсырмаларды орындауы жоққа шығарылмайды.

Проблемалап оқыту әдісін жүргізу дидактиканың заңдылықтарына байланысты мынадай кезеңдерге бөлінеді:

1. Проблемалық ахуалдар туғызу жолын алдын ала дайындау.

2. Проблемалық сұрақтарды грамматикалық және стилистикалық жағынан дұрыс құру.

3. Проблемалық мәселелерді шешу амалдарын күні бұрын дәл белгілеу.

4. Проблемалық сұрақтардың теориялық анықтамасын заңды түрде дәлелдеу.

Дәстүрлі оқыту әдісі бойынша мұғалім сабақ тақырыбын хабарлайды, мазмұнын түсіндіреді, есептер шығартады, талдау жүргізеді, қорытынды жасайды. Ал, оқушылар мұғалімнің әңгімесін тыңдайды, тапсырмаларды орындайды, керекті әдеьиеттермен танысады. Мұнда игеруге тиісті оқу мазмұны күні бұрын дайындалған күнінде оқушылардың қабылдауын талап етеді. Мұндай оқыту жүйесі репродуктивтік немесе дайын білім беру әдісі деп аталады.

Проблемалап оқыту әдісінің екі түрлі айырмашылығы бар. Біріншісі, оқыту мақсатына байланысты, мұнда оқу материалының мазмұны зерттеледі, ол белгілі бір дәрежеде қорытылады. Нәтижесі практикада сыналып, оқу программаларына, оқулықтарға және қосымша оқу құралдарына жазылады. Екіншісі, педагогикалық процесті ұйымдастыру принципі тұрғысынан қарастырылады. Бұл кезде әдебиеттерде дайындалып көрсетілген білім мазмұнының көшірмесін қайталап өз қалпында түсіну талап етілмейді.

Проблемалық ахуал - оқушылардың игерген білімі мен іскерлікті қалыптастырудағы қажетті ұғымдар мен фактілердің арасындағы сәйкессіздік. Информатика пәнінде оның негізгі көзі берілген есептің математикалық моделін жасау, алгоритмін құру болып табылады. Бұл кезде оқушылардың өзіндік шығармашылық әрекеті орындалады.

Проблемалап оқыту теориясының аумағында әлі де зерттеулерді қажет ететін көптеген мәселелер бар. Бұл маңызды мәселелердің бірі - оқыту процесінде оқушының шығармашылық қабілетін дамыту мәселесі. Оқу-тәрбиесінде мынандай өзекті проблемалар бар:оқушылардың өз бетінше ойланып, әрекет етулері жеткіліксіз. Бұл проблемаларды шешу үшін, білім үрдісінде инновациялық технологияларды оқып үйреніп, өз іс-әрекетімде енгізу қажет деп ойлаймын.

Проблемалық оқыту-ойлау операциялары логикасы (талдау, қорытындылау және тағы басқа) мен оқушылардың ізденіс әрекетінің заңдылықтарын (проблемалық ситуация, танымдық қызығушылығының, қажетсінуінің және тағы басқа) ескере отырып жасалған оқу мен оқытудың бұрыннан мәлім тілдерін қолдану ережелерінің жаңа жүйесі. Сондықтан да көбінесе мектеп оқушыларының ойлау кабілеттерін дамытады және сенімдерін қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

Проблемалық оқыту əдісі негізінен екі функциясымен анықталады:

1. Ақыл-ой ізденісінің бағытын анықтау, яғни оқушылардың проблемаларды шешудіңамалдарын іздестіруі.

2. Оқушының жаңа білімді меңгерудегі танымдық қабілетін дамыту, оқу əрекеті белседілігін қалыптастыру.

Заманауи білімдендірудің мақсаты мамандарды шығармашылыққа дайындау екені даусыз. Шығармашылық дегеніміз жаңалықты(жаңа нысана, жаңа білім, жаңа проблема, жаңа әдіс ) ашу. Осыған орай, проблемалық оқытудың өзі де шығармашыл процесс: бейқалыпты ғылыми-оқу мәселені бейқалыпты әдістермен шешу. Соңғы кезде кең тараған оқу түрінің мәні: мұғалім жаңа білімді дайын түрде баяндамай, оқушылардың алдына проблемалық сұрақтарды қойып, оларды шешудің жолдары мен тәсілдерін іздеуге бейімдейді.

Атамыш оқыту жаңадан ғана пайда болған жоқ. Кезінде бұған өз үлес қосқан педагог-ғалымдар: Сократ, Руссо, Дистерверг, Ушинский. Мысалы, Дистервергтің дәлелдеуінше, «жаман ұстаз ақиқатты айта салады, жақсы ұстаз оны іздеп табуды үйретеді».

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.