Педагогтың эмоционалды күйзелуі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚР Білім және Ғылым министрлігі

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: «Педагогтің психофизиологиялық (индивидтік) алғышарттары (нышандары) »

Орындаған: Қалабек Еркежан.

Тексерген: Кудушева А. Н

Алматы

2022-2023

Жоспар:

1. Кіріспе;

2. Психофизиологияның кәсіби қызметі;

2. 1. Педагогтің психофизиологиялық (индивидтік) алғышарттары (нышандары) ;

2. 2. Педагогтың эмоционалды күйзелуі;

2. 3. Педагогтың индивидтік түрдегі объективті және субъективті нышандары;

3. Қорытынды;

4. Пайдаланылған әдебиеттер;

1. Кіріспе.

Бұл жұмыста біз мұғалімнің педагогикалық қабілеттері мен жеке қасиеттері тақырыбын қарастырдым. Біз қоғамның мұғалімнің жеке басына қойылатын талаптарын, оның субъективті қасиеттерін, мұғалімнің қабілеттерін және олардың жеке ерекшеліктерімен, мұғалімнің жеке басының жалпы және кәсіби-педагогикалық қасиеттерімен байланысын анықтадым. Біз мұғалімнің педагогикалық қабілеттері мен жеке қасиеттерін, мұғалімнің субъективті қасиеттерінің құрылымын, сондай-ақ адамның жеке қасиеттерінің (жеке, туа біткен және өмір бойы алған тәжірибе) педагогикалық іс-әрекетке сәйкестігін жаздым.

Қазіргі заманғы кәсіби қызмет тек тиімді ғана емес, сонымен бірге стресстік процесті де білдіреді. Қазіргі маманға түсетін психологиялық және психофизиологиялық жүктемелер өте үлкен. Әрине, бұл біліктілігі жоқ жұмысшының физикалық белсенділігі емес, бірақ ақпараттық стресс пен тұрақты психикалық стрессті кейде қарқынды физикалық еңбекпен салыстыруға болады. Сондықтан қазіргі кәсіби қызметтегі психофизиологиялық фактор жиі шешуші рөл атқарады, өйткені барлық негізгі танымдық процестер, функционалдық күйлер, қызметкердің маңызды жеке қасиеттері психофизиологиялық параметрлерге тікелей байланысты. Мұндай жағдайларда кәсіби қызметтің психофизиологиялық ерекшеліктері туралы білімсіз мүмкін емес. Кәсіби қызметтің теориялық зерттеулер кәсіби қызметті қамтамасыз етудің рухани, психикалық және физикалық механизмдерін нақтылауға бағытталған.

Мұғалімнің индивидтік даралығын қалыптастырудың бастапқы кезеңі өзін-өзі тәрбиелеу, мұғалімнің бірегейлігі мен маңыздылығын түсінуін ынталандыру, гуманистік көзқарастарды қабылдау (ең алдымен өзін және басқаларды қабылдау), қиялды дамыту, шығармашылыққа деген қажеттілік пен қабілет болуы керек. Бұл әдеттегі әрекеттердің басым стереотиптерін жеңуге, қабылдау еркіндігін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Өз өмірінің белсенді субъектісі болу, басқаларға ұқсамайтын және олар үшін маңызды жаратылыс сезіну үшін іргелі қажеттілік бар. Осылайша мұғалімнің индивидтік даралығы пайда болады, оның балалармен мазмұнды рухани және эмоционалды байланыстары дамиды.

2. Психофизиологияның кәсіби қызметі.

Кәсіби қызметтің психофизиологиясының пәні субъектінің еңбек белсенділігін ынталандыратын, бағыттайтын және реттейтін және оны орындаушылық әрекеттерде жүзеге асыратын психофизиологиялық компоненттер, сондай-ақ осы белсенділік жүзеге асырылатын жеке қасиеттер болып табылады.

2. 1. Педагогтің психофизиологиялық (индивидтік) алғышарттары (нышандары) ;

Педагогтардың оқушылармен қарым-қатынасы ересектердің тәрбиелік әсерінің маңызды әдістерінің бірі болып табылады. Мұғалім, негізінен, осындай қатынастарды ұйымдастыруға және қолдауға дайын, ол оқушыны қызмет саласында яғни мектепте көреді, жолдастары мен достарының кім екенін ата-анасынан жақсы біледі. Бұл, бір жағынан, қарым-қатынас үшін керемет тәжірибе береді, екінші жағынан, мұғалімнің білім беру мақсаттарына жетуіне ықпал етеді, өйткені оқушымен қарым-қатынас жасау арқылы ол өмірінің көптеген факторларын ескеріп, сәйкесінше оқушыға әсер етіп, оған күнделікті өмірде туындайтын мәселелерді шешуге көмектеседі. Ал бұл мәселелердің көпшілігі оқу, достарымен қарым-қатынас, әлеуметтік қызметте яғни мұғалім басқа ата-анасына қарағанда жақсы білетін оқушылардың өмір салаларынан туындайды.

Алайда, іс жүзінде мұғалім мен студенттер арасындағы қарым-қатынас әрқашан оңтайлы бола бермейді. Бұл көбінесе белгілі бір мұғалімнің көшбасшылық стиліне, басқаша айтқанда, мұғалімнің оқушылармен өзара әрекеттесуінен құрайтын функцияларды орындау тәсілдері мен жолына байланысты. Қол жетімді зерттеулерге сүйене отырып, біз педагогтықта оқитын студенттердің көшбасшылығының ең көп таралған төрт стилін сипаттай аламыз:

стилінде мұғалім активке сүйенбестен сыныты жеке бақылауда жүзеге асырады. Оқушылар өз көзқарастарын, сыни ескертпелерін білдіруге, бастама көтеруге, тіпті оларды толғандыратын мәселелерді шешуге рұқсат етілмейді. Мұғалім оқушыларға дәйекті түрде талаптар қояды және олардың орындалуын қатаң бақылайды. Автократияның негізгі белгілері авторитарлық (билік) көшбасшылық стилін сипаттайды. Бірақ сонымен бірге оқушыларға кейде ұжымдық өмір мәселелерін, оларға қатысты мәселелерді талқылауға қатысуға рұқсат етіледі. Алайда, педагог өзінің көзқарастарына сәйкес шешім қабылдайды.
командаға сүйенеді, оқушылардың тәуелсіздігін ынталандырады. Оқушылар ұжымдық өмір мәселелерін талқылайды және нәтижесінде белгілі бір таңдау жасайды. Бірақ түпкілікті шешімді педагог мақұлдауы керек. Мұғалім оқушыларды сынға алуға белгілі бір төзімділік танытады, оларды қабылдауға, жеке істері мен мәселелерін шешуге тырысады. Команданың қызметін ұйымдастыруда ол "теңдер арасында бірінші" позициясын алуға тырысады.
оқушылардың өміріне мүмкіндігінше аз араласуға тырысады, іс жүзінде әкімшіліктің міндеттері мен нұсқауларын ресми түрде орындаумен шектеліп, оқушыларды басқарудан шығарады. Яғни өзіне міндеттелген пәннің құндылығын үйретуді емес, оқушылармен аз қашудың жолын іздейді.
сыртқы жағдайларға немесе өзінің эмоционалды жағдайына байланысты жоғарыда сипатталған көшбасшылық стильдердің кез-келгенін жүзеге асыратындығымен сипатталады. Яғни ол жоғарыда айтылып кеткен үш стильдің бірінде кезек-кезек өзінің көңіл-күйіне байланысты ауысып отырады.

Көшбасшылық стилі мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынастың бүкіл жүйесіне із қалдырады: мұғалім өз оқушыларын қалай қабылдайды, оның оқушылармен қақтығыстары қаншалықты жиі кездеседі, балалар командасындағы психологиялық климат және т. б.

Барлық заманауи зерттеушілер балаларға деген сүйіспеншілік мұғалімнің маңызды жеке және кәсіби ерекшелігі деп саналуы керек деп есептейді, онсыз тиімді педагогикалық іс-әрекет мүмкін емес екендігін де алға тартады. В. А. Крутецкий бұған педагогтың балалармен жұмыс істеуге және қарым-қатынас жасауға деген бейімділігін де қосады. Мұғалім үшін өзін-өзі жетілдіру мен өзін-өзі дамытуға деген ұмтылыстың маңызды тұсын атап өткен дұрыс, өйткені К. Д. Ушинский айтқандай, мұғалім оқыған кезде өмір сүреді, ал ол оқуды тоқтатса онда мұғалім өледі. П. Ф. Каптерев, П. П. Блонский, А. С. Макаренко, В. А. Сухомлинский және басқа да педагогтар мен психологтар бұл маңызды идеяны атап өтті.

Оқушылармен қарым-қатынас қарқындылығы тұрғысынан мұғалімдердің төрт тобын шартты түрде бөлуге мүмкіндік береді.

Бірінші топқа балалармен үнемі араласатын педагогтар кіреді. Сонымен қатар, бұл байланыс мұғалімнің тәлімгерінің күнделікті міндеттерінен асып түседі және жоғары қарқындылық пен сенімділікке ие. Мұндай педагогтар жиі кездеседі. Олар демократиялық көшбасшылық стилімен сипатталады.
Екінші топ оқушыларды құрметтейтін, олардың сенімі мен ықыласына ие педагогтардан тұрады. Бірақ әртүрлі себептермен педагогтар мен балалар арасындағы қарым-қатынас оқу процесінен тыс тұрақты болиайды. Алайда, белгілі бір оқушының өзі анықтай алмайтын қиындықтары болған жағдайда, оқушы осы педагогке жүгінеді, содан кейін қарым-қатынас әдетте ең ашық және құпия деңгейде өтеді. Бұл топта демократиялық көшбасшылық стилі бар мұғалімдер де басым, бірақ авторитарлық стилі бар мұғалімдер саны аз.
Үшінші топқа мектеп оқушыларымен тығыз қарым-қатынас жасауға тырысатын, бірақ ондай емес педагогтар кіреді. Бұл бірқатар себептерге байланысты болады. Кейбіреулер үшін бұл уақыттың жетіспеушілігімен байланысты, ал басқалары үшін - оқушылармен сенімді қарым-қатынас жасамайды, сондықтан да оқушылар өздеріне жанашырлық сезім тудыртпаған педагогке өз мәселесі мен құпиясын айтқысы келмейді.
Төртінші топ оқушылармен қарым-қатынасты іскерлік мәселелердің тар шеңберімен шектейтін педагогтардан тұрады. Бұл негізінен авторитарлық және надан көшбасшылық стилі бар мұғалімдер.

Мұғалімдер мен оқушылар арасындағы қалыптасқан қарым-қатынас мұғалімдердің оқушылардың жас ерекшеліктерін, атап айтқанда жасөспірімдер мен орта мектеп оқушыларына тән ересек өмірге деген ұмтылысын қаншалықты ескеретініне байланысты. Жасөспірімдерге өздерінің ересектерін мұғалімдерден (әсіресе демократиялық көшбасшылық стилі жоқ адамдардан) тану қиынға соғады. Бұл қарым-қатынасқа деген сенімге қол жеткізуде белгілі бір кедергі жасайды. Осылайша, эксперименттік зерттеулер орта және орта мектеп оқушыларының ата-аналарымен және балалар белгілі бір дәрежеде тәуелді болатын ересектермен (яғни, ең алдымен мұғалімдермен) қарым-қатынаста алаңдаушылық деңгейінің жоғарылағанын көрсетеді. Сондықтан педагогтарда эмоционалдық күйзелу пайда болады.

2. 2. Педагогтың эмоционалды күйзелуі;

Еңбек қызметі біздің бүкіл өмір салтымызды анықтайды, көп уақытты алады, адамның субъективті құндылықтар жүйесін көрсетеді және қалыптастырады, "әлеуметтік фон", оның жақын және алыс перспективаларын жасайды. Көптеген мамандар сүйікті жұмысынан ләззат алу және қанағаттану сезімдері, әріптестерімен қарым-қатынас біртіндеп жоғалып кететінін байқады; олардың жұмысының нәтижелері азаяды; кәсіби өсу перспективалары бұлыңғыр; бастықтармен және бағыныштылармен қарым-қатынас нашарлайды; туыстарымен және жақындарымен қарым-қатынаста проблемалар туындайды. Адамның кәсіппен байланысы көптеген жылдар бойы іс-әрекеттің жеке басының бейімделу призмасы, оның еңбек процесіне қанағаттануы, кәсіби жарамдылығы және т. б. арқылы зерттелді.

Статистика соңғы жылдары шаршау синдромынан зардап шегетін педагогтардың санының айтарлықтай өскенін айтады. Осыған сәйкес, әрбір 3-ші мұғалім мектепте немесе басқа білім беру мекемесінде жұмыс істеген алғашқы 5 жыл ішінде қызметінен кетеді. Мұғалімнің күйзелу белгілері аурудың фазасына байланысты. Алдымен адам эмоционалды көтерілуді сезініп, іс-әрекетке құмар болуы мүмкін. Бірақ бұл жағдай тез апатиямен ауыстырылады. Ұқсас белгілері бар кезең инкубациялық деп аталады. Мұғалімдердің эмоционалды күйзелуі тез жүреді және әдетте байқалмай басталады. Бұл таңқаларлық емес, олардың жұмысы өте күрделі және жауапты. Сонымен қатар, бұл қиын немесе жауапсыз оқушылар туралы ғана емес, мұғалімнің психологиялық жағдайына ата-аналар мен басшылық әсер етеді. Мұғалім үш жағынан "қысылған" болып шығады: оқушылар тыңдамайды, ата-аналар назар аударуды талап етеді, басшылық нәтиже күтеді. Сонымен қатар, білім беру жүйесі белсенді түрде өзгеруде, бұл мұғалімнің кәсіби күйіп қалуына әкеледі. Мұғалімдердің эмоционалды күйзелуінің келесі себептері бар: 1. Адамдармен үнемі байланыс. 2. Басшылық пен ата-ана алдындағы жоғары жауапкершілік. 3. Шамадан тыс эмоционалды және психикалық стресс. 4. Балаларға тәжірибе және кез-келген жағдайда оларға көмектесуге деген ұмтылыс. 5. Ата-аналармен қақтығыстар, басшылық, оқушылар арасындағы даулар. 6. Жұмсалған күш пен сыйақы арасындағы теңгерімсіздік. Мұғалімдердің эмоционалды күйзелуді диагностикалау. Бұл синдромның күрделілігі мұғалімдердің күйзелу белгілері жиі көрінбейтіндігінде. Алдымен олар не болып жатқанын түсінбейді, ұйқының болмауы немесе витамин тапшылығы үшін өздерінің апатиялық күйін есептен шығарады. Бұл кезеңде жақын адамдар мұғалімнің жағдайындағы өзгерістерді мүлдем көрмейді. Жағдай нашарлаған кезде, адамның өзі оның жұмысқа және балаларға деген көзқарасы өзгергенін байқайды. Сіз мұны өзіңізге сұрақ қою арқылы тексере аласыз: сіз бірнеше апта немесе ай бойы шөлді аралда болғыңыз келеді. Екінші кезең-тітіркену, жаман көңіл-күй, жеңіл агрессия. Бұл астеникалық синдром. Содан кейін астениялық синдром пайда болады. Осы кезеңде мұғалім енді ашулана алмайды және тітіркенуді әрең көрсетеді. Ол жиі жылайды, ашуланады, өзіне жабылады, адамдардан алыстайды, немқұрайлылық сезінеді, армандары мен тілектері жоғалады. Ең ауыр кезең-ұйымдаспау. Депрессияға ұқсайды және психологтардың немесе психотерапевттердің қатысуымен жойылады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.