Құрсақтың алдыңғы-бүйір қабырғасының және әлсіз жерлерінің топографиялық анатомиясы. Қанмен қамтамасыз етілуі, иннервациясы, қан ағысы және лимфалық ағысы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

КеАҚ «Қарағанды Медицина Университеті»

Морфология және физиология кафедрасы

Тәжірибелік сабақ №1

Құрсақтың алдыңғы-бүйір қабырғасының және әлсіз жерлерінің топографиялық анатомиясы. Қанмен қамтамасыз етілуі, иннервациясы, қан ағысы және лимфалық ағысы

Орындаған: Құттыбаева А. Н.

3-013 топ, медицина мектебі

Тексерген: Мухаметжанова З. Т

Қарағанды 2020

1. Құрсақтың тік бұлшықеті қынабының топорграфиялық анатомиясы

Іш немесе құрсақ -кеуде мен жамбас арасында орналасқан адам денесінің бөлігі болып табылады. Іш (abdomen) кеуде сияқты екі бөлімнен тұрады; іш қуысын шектейтін қабырғаларынан (paries abdominis) және іш қуысынан (cavitas abdominis) тұрады.

ІШ қуысын шектейтін қабарғалардын алдыңғы бүйір шекараларына тоқталсақ

Жоғарғы шекарасы - семсер тәрізді өсінділер (processus xiphoideus) және қабырға доғалары (arcus costalis) .
Сыртқы шекарасы XI қабырға қырдың шетімен мықын жотасымен (Лесгафт сызығы) қосатын тік сызық.
Төменгі - қасаға төмпешігі, шап қатпарлары (plicae inguinales), симфиздің жоғарғы шетімен (symphysis pubica) .

ІШ қуысын шектейтін қабарғалардын алдыңғы бүйір аймақтарға бөлу

Іштің екі көлденең сызықтарымен ішті үш бөлікке бөлінеді: жоғарғы(эпигастрий), ортанғы (мезогастрий) және төменгі (гипогастрий) . Іштің тік бұлшық етінің сыртқы жиектері арқылы жоғарыдан төмен қарай жүре отырып әрбір бөлікті үш аймаққа бөледі.

Ішті бөлімдер мен облыстарға бөлу:

1 - диафрагма күмбезінің проекциясы; 2-linea costarum; 3 - linea spinarum; а- жоғарғы(эпигастрий) ; б- ортанғы (мезогастрий) ; в - төменгі (гипогастрий) ; I - эпигастральды аймақ; II және III - оң және сол қабырға асты облыстары; V - кіндік облысы; IV және VI - оң және сол жақ бүйір облыстары; VIII - жамбас үсті облысы; VII және IX - оң және сол мықын аймағы

Ескерте кететін болсақ іш қуысының қыртыстары алдыңғы құрсақ қабырғасының шекараларына сәйкес келмейді. Іш қуысы - ішкі құрсақ фасциямен жабылған кеңістік, жоғарыдан диафрагмамен, төменнен linea terminalis сызығымен шектеледі, ол іш қуысын кіші жамбас қуысынан бөледі

ІШ қуысын шектейтін қабарғалардын алдыңғы бүйір қабаттары

Тері (cutis) жұқа , жылжымалы және тек кіндік аймағында алдында ұлпалармен берік байланысқандықтан, соның арқасында ол осы салада аз қозғалады. Сонымен қатар созылмалы және оңай қыртысталады.

Тері асты шел майы (panniculus adiposus) әр аймағында әр қалыңдығы бойынша әр түрлі кездеседі, тіпті см дейін жетеді. Тек ақ сызық бойында азайып, кіндікте май болмайды. Өтті периотонит кезінде кіндік өтті сорып, оның терісі сарғаюы мүмкін, оны Рансогаф симптомы дейді. Кіндіктен төмен жерде тері асты май қабаты қалыңдау келеді нәтижесінде тері астылық гематома бір жағынан екінші жағына өтпейді.

Беттік фасция (fascia superficialis) жұқа, жеңіл жыртылатын жапырақша, дененің жалпы беткі фасциясының жалғасы болып табылады, төменгі жағынан жамбасқа өтеді. Құрсақтың алдыңғы қаптал аймағында екі жапырақшаға : беткей және терең болып бөлінеді. Беткі фасциясының беткей жапырақшасы борпылдақ сонымен қатар көп мөлшерде майлы тіннен құралған. Ал беткі фасциясының терең пластинасы lamina profunda fasciae superficialis немесе оны Томсон шандыры дейді, ол бекітілген шап байламында қалың және тығыз. Жоғары көтеріліп, көрсетілген фасция кішіриеді және кіндік деңгейінде клетчаткада жоғалады. Жапырақшалар арасында, тері асты шел май қабатында тамырлар мен нервтер өтеді.

Меншікті шандыры (fascia propria) құрсақтың қиғаш және көлденең бұлшықеттерін жауып, оларға құрылысы әр түрлі фасциялды қынап түзейді.

Іштің сыртқы қиғаш бұлшық етін жауып жатқан шандыр мықтылау болады. Ол екі бөліктен тұрады: латеральды орналасқан бұлшықет, және апоневротикалық. Іштің тік бұлшықетінің ортасында жатады және тік бұлшықет қынабының түзілуіне қатысады. Ол бұлшықет апоневрозымен қосылып, төменде шап байламына, шап өзегінің беткей сақинасы мен шәует бауының қабықтарына бекиді.
Іштің ішкі қиғаш бұлшық еті терең орналасқан. Ол сондай-ақ бұлшықет және апоневротикалық бөліктен тұрады, алайда апоневротикалық бөлігі күрделі құрылымға ие. Апоневроздың кіндіктен 2 см төмен деңгейде орналасқан бойлық саңылауы (Дуглас сызығы немесе доға тәрізді) болады. Осы сызықтан жоғары апоневроз екі жапырақтан тұрады, олардың біреуі іштің тік бұлшық етінің ортасында, ал екіншісі - артынан орналасады. Дуглас сызығынан төмен екі жапырақ бір-бірімен қосылады және тік бұлшық етінің ортасында орналасады.
Іштің тік бұлшық еті іштің ортаңғы бөлігінде орналасқан. Оның талшықтары жоғарыдан төмен бағытталған. Бұлшықет іштің ішкі және сыртқы қиғаш және көлденең бұлшық етінің апоневроздары есебінен қалыптасқан өзінің қынабында жатады(vagina m. recti abdominis) . Нәтижесінде бұл қынаптың алдынғы және артқы қабырғалары болады. Олардың құрлысы біркелкі орналасады. Орналасуына байланысты тік бұлшық етті қынапты кіндіктен жоғары және төмен деңгейде деп олардын алдыңғы артқы қабырғаларын ажыратамыз.

Бірінші кіндіктен жоғары жатқан қынаптың алдыңғы қабырғасы апоневрозбен ұсынылған іштің сыртқы қиғаш қабықшасының (aponeurosus m. obliquus externi) алдынғы табақшасы құрайды. Ал артқы қабырғасы ішкі қиғаш бұлшықетінің апоневрозының (aponeurosus m. obliquus interni) артқы табақшасы мен көлденең бұлшық етінің (aponeurosus m. transversus) апоневрозының фасциялық қабықшасынан құралған.
Екінші кіндіктен төмен жатқан қынаптың алдыңғы қабырғасы сыртқы, ішкі және бұлшық еттерінің апоневроздарынан тұрады. Ал артқы қабырғасы іштің көлденең бұлшық еті мен ішінің фасциясы апоневроз есебінен қалыптасқан.

Бұл суреттен әр түрлі деңгейдегі іштің тік бұлшықеттерінің қынаптарын көреміз: (іштің алдыңғы қабырғасының көлденең кесінділері)

А - семсер тәрізді өсінді тұсында

Б - доға сызықтан жоғары

B - доға тәрізді сызықтан төмен

Г- шат симфизінің үстінен

Сероз асты негізі (tela subserosa) енінен көлденең фасцияны бөліп, төменгі жағында сероз алдындағы кеңістікпен хабарланады, артынан ішперде клетчаткасына өтеді. Бұл қабатта сыртқы мықын артериясынан (a. iliaca externa) шығатын төменгі эпигастриалды артериясы (a. epigastrica inferior), кіндікке бағытталатын және сыртқы кіндік қыртысын (plica inguinal is lateralis) құрайтын, және терең артерия, мықын сүйегін(а. circumflexa ilium profunda), жоғарғы алдыңғы сүйегіне бағытталған. Олардың алып жүретін аттас веналар сыртқы мықан венасына (v. iliaca externa) құяды .

Құрсақ қабырғасының алдыңғы бүйіріндегі терең қан тамырлары

1 - Жоғарғы эпигастриалы артериясы мен вена; 2, 13 - іштің тік бұлшық етінің қынаптың артқы қабырғасы; 3 - қабырға аралық артериялар, вена мен нервтер; 4 - іштің көлденен бұлшық еті 5 - мықын-эпигастралды нерві; 6 - Доға тәрізді сызық; 7 - төменгі эпигастралды артериясы мен вена; 8 - іштің тік бұлшық еті; 9 - мықын-шап нерві; 10 - іштің ішкі қиғаш бұлшық еті; 11 - іштің ішкі қиғаш бұлшықетінің апоневрозы; 12 - іштің тік бұлшықетінің алдыңғы қабырғасы

2. Құрсақтың алдынғы бүйір қабырғасындағы порто-кавалды анастомоздың топографиялық анатомиясы

Алдымен сұраққа келмес бұрын анастомоз және оның түрлеріне анықтама берсек. Веналық арнаның әртүрлі жүйелерінің байланыстары анастомоздар арқылы жүзеге асырылады. Анастомоздар арасында бар веналарға байланысты екі үлкен топқа бөлінеді:

-Портокавальды анастомоздар

-Кавакавальды анастомоздар

Портокавальды анастомоздар қақпа венаның құймалары мен жоғарғы және төменгі қуыс веналардың құймалары арасындағы тамырлар жүйесін, ал кавакавальды анастомоздар - жоғарғы және төменгі қуыс веналардың құймалары арасындағы тамырлар жүйесі болып табылады.

Портокавальды анастомоздар ағзада оның 4 -түрі бар:

өңештің құрсақ бөлігінің қабырғасында
тік ішектің қабырғасында
іш қуысының алдыңғы қабырғасында
іш қуысының артқы қабырғасында

1 - v. cava superior; 2 - v. brachiocephalica sinistra; 3 - v. hemiazygos accessoria; 4 - v. hemiazygos; 5 - plexus venosus esophageus; 6 - v. cava inferior; 7 - v. gastrica dextra; 8 - v. lienalis; 9 - v. mesenterica inferior; 10 - vv. lumbales; 11 - v. iliaca communis; 12 - v. rectalis superior; 13 - v. iliaca interna; 14 - v. rectalis media; 15 - plexus venosus rectalis; 16 - v. epigastrica inferior; 17 - v. epigastrica superficialis; 18 - v. lumbalis ascendens; 19 - vv. paraumbiliales; 20 - v. portae; 21 - v. epigastrica superior; 22 - v. thoracoepigastrica; 23 - v. azygos; 24 - v. axillaris; 25 - vv. intercostales posteriores; 26 - v. thoracica interna; 27 - v. subclavia; 28 - plexus venosus vertebralis

Сұрақ бойынша негізіне келсек алдыңғы құрсақ қабырғасының портокавальды анастомоздары алдыңғы қабырғасына іш қуысы саласындағы кіндік аймағында анастомозға ұшырайды:

1. Жоғарыда: өңештің құрсақтық бөлігінде, қақпа венасына құятын v. gastricae sinistrae тармақтарының арасында және vv. azygos et hemyazygos-қа құятын vv. esophageae, а олар өз кезегінде жоғарғы қуыс венаға құяды.

2. Төменде: тік ішектің төменгі бөлігінде, v. rectalis superior арасында, v. mesenteria inperior арқылы қақпа венасына құяды және vv. rectales media (v. iliaca interna) et inferior (v. pudenda intern), ал олар v. iliaca communis арқылы төменгі қуыс венасына құяды.

3. Алдында: кіндік аймағында, салалары vv. paraumbilicales-пен анастомоз құрайды, ол lig. teres hepatis-тің қалыңдығында қақпа венасына бағытталады, v. epigastrica superior v. cava superior жүйесінен (v. thoracica interna, v. brachiocephalica) және v. epigastrica inferior v. cava inferior жүйесінен (v. iliaca externa, v. iliaca communis) . Бауырда кедергі (цирроз) туындаған кезде қақпа венасы жүйесінен қан ағысының айналма жолы маңызы бар портокавальды және каво-кавальды анастомоздар алынады. Бұл жағдайда кіндіктің айналасындағы көктамырлар кеңейіп, өзіндік түрге ие болады ("медузаның басы") .

4. Артында: бел аймағында, тоқ ішектің мезоперитонеалды бөліктерінің тамырларының арасында (қақпалы вена жүйесінен) және қабырғалық vv. lumbales (v. cava inferior жүйесінен) .

5. Сонымен қатар, іштің артқы қабырғасында vv. lumbales (v. cava inferior жүйесінен) арасындағы каво-кавальды анастомоз бар. Ол vv. azygos et hemiazygos-тың (V. cava superior жүйесінен) бастамасы болып табылатын жұп V. lumbalis ascendens-пен байланысады.

6. Vv. lumbales және мойын аймағындағы омыртқааралық веналар арасындағы каво-кавальды анастомоздар жоғарғы қуыс венаға құяды. Іш қуысының алдыңғы қабырғасында жоғарғы және төменгі эпигастралды көктамырлары арасында, үстіңгі бөртпе көктамырлары мен кеуде құрсақ көктамырлары арасында. Жоғарғы эпигастралды көктамырларынан қан алдымен ішкі кеуде көктамырларына, содан кейін иық және жоғарғы қуыс көктамырларға түседі. Төменгі эпигастралды көктамырлары Сыртқы көктамырлардың құйылуы болып табылады, одан қан жалпы көктамырларға және одан әрі төменгі қуыс көктамырларға түседі. Төменгі қуыс көктамырға қысым жоғарылаған кезде алдыңғы құрсақ қабырғасының көктамырларының желісі кеңейтіледі және төменгі аяқтардан жоғарғы қуыс көктамырға қан шығаратын коллатералдық жолдар түзеді;

Портокавальды анастомоздар қалыпты жағдайда әлсіз дамыған. Қақпа көктамыр жүйесіндегі қысым жоғарылаған кезде және кіндік жанындағы көктамыр бойынша кетудің қиындағанда қуыс көктамыр ағымына көктамырлық қанның кетуінің көлемі ұлғаяды және кіндік айналасындағы көктамырлардың тән кеңеюі орын алады. Тері асты көктамырларының варикозды кеңеюі ("медузаның басы") - порталды қан айналымының қиындауы кезіндегі тән симптом.