Қазақ тілінің мәдени кеңістігі және тіл мәдениетін сақтау мәселелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Гуманитарлық факультет Шетел және Орыс филологиясы

СӨЖ

ТАҚЫРЫБЫ:

ЭССЕ

Қазақ тілінің мәдени кеңістігі.

Орындаған: Еркинбеков Миржан.

Топ: ДЯ-901.

Тексерген: Сайранбекова. Ұ. С.

Семей 2020.

Жалпы қазақ тілі ең біріншіден біздің мемелекетіміздің ана тілісі болып келеді. Ол енді барлығымызға мәлім. Бүгінгі күнге тіл мәдениетіне әлеуметтік тілтаным мен қолданбалы тіл білімінің назар аударып келе жатқаны белгілі болып отыр. Әр тілдің өзінің мәдени кеңістігі болады. Бұл орфоэпиялық жағынан болсын, я орфаграфиялық жағынан болсын сақталуы тиіс. Себебі тілдің дұрыс айтылуы, сөйлеуі, қоғамда үлкен орын алады. Тіл мәдениеті көркем- әдеби нормасымен оның дамуы, қоғам дұрыс сөйлеуімен байланысты болады. Қоғам мен тіл өте дұрыс байланыста болуы тиіс, себебі біздің Қазақстан Республикасында әртүрлі елді аймақтардың ішінде тілдің өзгешелік дыбысы естіледі. Мен ойлаймын ол нәрсеге қоғам әсер етсе, онда қоғамды ана тіліміздің нормалары дұрыс, әрі нақты сақталуына көз септігін тигізу керек. Мен осы мәселені айтып отырғаным, қазіргі қоғамда ана тіліміздің кейбір сөйлеу ырғақтары дұрыс сақталмауда, ол яғни біздің мәдени кеңістігімізді бұзады. Әлбетте оның дұрыс қалыптасуы біздің қолымызда, себебі тілдік нормативтік сақталмаса, тіліміздің мәдениеттілігі өзгеруіне әбден мүмкін. Сондықтан қай тіл болсын оның мәдени-нормативтік ережесі сақталуы тиіс. Мен өзім шет тілдер маманындығына оқып жатырмын, оқып жатқан тілімнің ағылшын, неміс тағы басқа болсын оның дұрыс ережемен айтылуына көз саламын. Ал менің ана тілім қазақ тілі болса, мен оның барлық сөйлеу мәдениеті кеңістігінде, міндетті дұрыс сақталуына бет аударамын.

Академик Р. Сыздықыва былай деп жазады: «Тіл мәдениеті дегеніміз - сөздерді дұрыс, орнымен қолдану (лексикалық), дұрыс құрастыру (синтаксистік), дұрыс қиюластыру (морфологиялық), дұрыс дыбыстау (орфоэпиялық), сауатты жазу (орфографиялық), тілді әсерлі етіп жұмсау (лингвостилистикалық) нормаларын ұстану, орнықтыру, жетілдіру» деп сабақтаса, ғалым Н. Уәли өзінің «Сөз мәдениеті» атты еңбегінде: «Тіл мәдениеті дегеніміз - сөйлеудегі, жазудағы сыпайылық, ізеттілік қана емес, сонымен қатар айқын ойлылық, сөзді дәл айыру шеберлігі, сөйлеу өнеріне шыныққандық» деп жазады.

Иа, атақты академик, ғалымның менің эссемде жазылып жатқан ойыммен тең келді десе болады. Н. Уәли ағамыз айтқандай «сыпайы сөйлеу» деп айтып кеткен екен. Мен ойламын, міне қазақ тіліміздің мәдени кеңістігінің бірінші дағдысы десе болады. Тағы айтып кетсем, ол қай мемлекеттің болсын «сыпайы сөйлеу» ең бірінші орында тұру керек. Мен өзім қазақ тілімді оқып жатқан неміс тілімен салыстырамда отырам, екеуінің грамматикалық жағынан ұқсастығы маған тілді, тез үйренуге көмектесіп жатыр. Енді соғыс жылдардың кезінде апам айтатын. Апам соғысты көрмеген бірақ оған өз анасы айтатын, сонымен ол сөзде маған жетті. Сол кезде немістер біздің қазақ тілімізді үйренген оның айтып кеткендей граммтикалық жағынан ұқасастығымен және қоғамның арасында болғандықтан тілімізді тез және дұрыс сөйлеуге тырысты. Сол әңгімені қызыға қарап отырып тыңдадым. Осымен менің айтайым дегенім, қазақ тілінің шынымен бай, қазыналы тіл екені сөзсіз. Қазіргі заманда қазақ тілі әлемдік, жағандық тіліне ендіру үшін, қоғамымыз мәдени кеңістігізді сақтап дұрыс қадағалап отырса, әлемдік деңгейге жететіміз абзал. Президентіміз Н. Ә. Назарбаев Рухани жаңғыру жарлығында айтып кеткендей, «Біз әлемдік шағарға біздің ең басты қазынамыздың бірі қазақ тілі және мәдениетімізбен көрінуіміз қажет» деп айтып кетті. Сондықтан қазақ тіліміздің мәдени кеңістігін әрі қарай дамуы, біздің қолымызда.

Эссемді қорытындылай келе, айтарым тіліміздің мәдениеті дамуы, біздің, қоғамымыздың қолында. Жюль Ренардың айтқан сөзімен, эссемді аяқтағым келіп тұр : «Көз - жанның айнасы, тіл - қоғамның айнасы» -депті. Расында әр тіл, көзіміздің жан айнасы болып келеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.