Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк әрекеттер арқылы қалыптастырудың дидактикалык негiздерi

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Кәсіптік -шығармашылық факультеті

Мәмбетбай Назерке

Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк әрекеттер арқылы қалыптастырудың дидактикалык негiздерi

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В012000- Кәсіптік оқыту

Шымкент, 2020

Ф7. 02-23

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТИК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Кәсіптік -шығармашылық факультеті

КӘСІПТІК ОҚЫТУ ЖӘНЕ БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ КАФЕДРАСЫ

«Қорғауға жіберілді»

Кәсіптік оқыту және бейнелеу өнері кафедрасының меңгерушісі

А. Е. Байбатшаева

“___”201 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк әрекеттер арқылы қалыптастырудың дидактикалык негiздерi

5В012000- Кәсіптік оқыту

Орындаған : 120-16 оқу тобының студенті

Мәмбетбай Назерке

Ғылыми жетекші:

п. ғ. к., аға оқытушы Узахова А. С.

Шымкент, 2020

Ф7. 02-23

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті

Кәсіптік -шығармашылық факультеті

«Кәсіптік оқыту және бейнелеу өнері» кафедрасы

5В012000- Кәсіптік оқыту мамандығы

Диплом жобасын (жұмысын) орындауға

ТАПСЫРМА

Студент: Мәмбетбай Назерке

Жобаның (жұмыстың) тақырыбы: Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк әрекеттер арқылы қалыптастырудың дидактикалык негiздерi

ЖОО бойынша бұйрықпен бекітілген№ «___» 20 _ж

Аяқталған жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі “___” 20__ж.

Жұмысқа қажетті мәліметтер: Ғылыми-зерттеу еңбектерінен тақырыпқа қатысты материалдарды жинау: Жинақталған материалдарды жүйелеу, топтастыру; зерттеудің тиімділік сипатын анықтау, оларды салыстыру арқылы нәтижесін шығару.

Дипломдық жобада өңдеуге жататын сұрақтардың тізімі немесе дипломдық жұмыстың қысқаша мазмұны.

Кіріспе. Жұмыстың өзектілігі, зерттеу жұмысының нысаны, зерттеу әдіс тәсілдері, дерек көздері, жаңалығы мен алынған нәтижелері, қорғауға ұсынылатын тұжырымдар мен жарияланымдар көрсетілді.

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халкына Жолдауы «Казакстан-2050» Стратегиясы калыптаскан мемлекеттiң жаңа саяси бағыты». www. akorda. kz.

2. 1211000 - «Тiгiн өндiрiсi және киiмдi үлгiлеу» оку бағдарламасы. Астана. -2013 ж.

3. Коянбаев М. Педагогика. ЖОО студенттерiне арналған оку кұралы. Астана. Л. Н. Гумелев атындағы Евуразия Университетi (ЕАУ) . 2005. -378 б.

4. Жолдасбекова С. А., Узахова А. С. Кәсiптiк окыту әдiстемесi. Оку кұралы. «Әлем» баспаханасы. 2016. - 204 б.

Ф 7. 02-14 Диплом жобасын (жұмысын) орындауға тапсырма

Жұмыс бойынша оған қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып кеңес беру

Бөлім: Бөлім

Кеңесші: Кеңесші

Мерзімі: Мерзімі

Қолы: Қолы

Бөлім: Кіріспе

Кеңесші: Узахова А. С.

Мерзімі:

Қолы:

Бөлім: I Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк әрекеттер аркылы калыптастырудың теориялық негiздерi

Кеңесші: Узахова А. С.

Мерзімі:

Қолы:

Бөлім: II Зерттеушілік әрекеттер арқылы оқушылардың шығармашылық жұмыстарын калыптастырудың әдiстемелiк негiздерi

Кеңесші: Узахова А. С.

Мерзімі:

Қолы:

Бөлім: Қорытынды

Кеңесші: Узахова А. С.

Мерзімі:

Қолы:

Диплом жұмысын дайындау кестесі:

№: №

Бөлімдердің атауы, өңделетін сұрақтардың тізімі: Бөлімдердің атауы, өңделетін сұрақтардың тізімі

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі: Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі

Ескертеу: Ескертеу

№: 1

Бөлімдердің атауы, өңделетін сұрақтардың тізімі: Кіріспе

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі:

Ескертеу:

№: 2

Бөлімдердің атауы, өңделетін сұрақтардың тізімі: I Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк әрекеттер аркылы калыптастырудың теориялық негiздерi

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі:

Ескертеу:

№: 3

Бөлімдердің атауы, өңделетін сұрақтардың тізімі: II Зерттеушілік әрекеттер арқылы оқушылардың шығармашылық жұмыстарын калыптастырудың әдiстемелiк негiздерi

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі:

Ескертеу:

№: 4

Бөлімдердің атауы, өңделетін сұрақтардың тізімі: Қорытынды.

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі:

Ескертеу:

Тапсырма берілген күні:

Кафедра меңгерушісі: Байбатшаева А. Е.

Жоба (жұмыс) жетекшісі: Узахова А. С.

Тапсырманы орындауға қабылдады:

Студент: Мәмбетбай Назерке

Ф 7. 02-14 Диплом жобасын (жұмысын) орындауға тапсырма

Мазмұны

Кiрiспе

Негiзгi бөлiм

1 Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк әрекеттер аркылы калыптастырудың теориялық негiздерi . . .

1. 1 «Зерттеушiлiк кызметтер», «шығармашылык жұмыстар» ұғымдарының ғылыми сипаттлығы . . .

1. 2 Білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын зерттеушiлiк кызметтер аркылы калыптастырудың кұрылымдык моделi . . .

1. 3 Дидактика - білім алушыларды шығармашылык жұмыска баулудың негiзi ретiнде . . .

2 Зерттеушілік әрекеттер арқылы оқушылардың шығармашылық жұмыстарын калыптастырудың әдiстемелiк негiздерi . . .

2. 1 1211000 - «Тiгiн өндiрiсi және киiмдi үлгiлеу» мамандығының бағдарлама мазмұны . . .

2. 2 Тiгiншілік бағытталған білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын зерттеушiлiк кызметтер негізінде калыптастыру тиімідәдiстерi мен формалары . . .

2. 3 Қолөнерінің экономикалык кұнын есептеу . . .

Корытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер тiзiмi . . .

Кiрiспе

Зерттеудiң өзектiлiгi : Білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын зерттеушiлiк кызметi негізінде калыптастыру, бiлiм алушылардың функциональдык сауаттылыктың ең жоғары саласы болып саналады. Орта кәсiптiк бiлiм беру үдерiсiнде өзiне-өзi сенiмдi, ғылыми - теориялык бiлiмдiлiгi мен шығармашылығы басым, әрi әлеуметтiк кеңiстiкке еркiн ене алатын касиеттерге ие дарынды тұлға тәрбиелеу мiндетi койылып отыр. Казiргi әлеуметтiк - экономикалык жағдайда зерттеушiлiк кызметке шығармашылык аркылы ғана жетуге болары мәнді процес. Өзiн - өзi баскара алатын, жаңаша логикалық жобалар мен идеяларға шығармашыл болуға, сайып келгенде, білім алушынын жан-жакты дамуындағы мәселелеі - проблемалык жағдайларын туғызатын өзектiлік тугызатын мәселе болып есептеледi екен [1] .

Шешiлетiн ғылыми-әдiстемелiк мәселенiң заманауи жәй-күйiн бағалау:

Білімгерлердің шығармашылык жұмыстары функционалдык сауаттылыктың жалпы бағыты ретiнде саналары әбден мүмкін. Білімгерлердің бiлiмiн әлемдегi болып жатқан жылдам өзгерiс жағдайында әлеуметтiк жағдайға бейiмдеу Казакстан Республикасында бiлiм берудi калыптастырушылықтың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасында атап көрсетiлген болуы мүмкін, бағдарламадағы тапсырмаға байланысты КР-сы Үкiметiнiң 2012 жылғы 25 маусымдағы № 832 каулысымен Білімгерлердің функционалдык сауаттылығын калыптастыру жөнiндегi 2012-2016 жылдарға арналған Ұлттык iс-кимыл жоспарлары кабылданған еді (бұдан әрi - Ұлттык жоспар) [2] .

Казiргi кездегi коғамның бiлiм ордаларының алдына койып отырған негiзгi максаты - жан-жакты жетiлген бiлiмдi жас ұрпакты тәрбиелеу болғандықтан, біз зерттеуімізді мейлiнше киын да ұзак үдерiс екенін байқадық, өйткенi бұған жету үшiн алдымен ұғымдар берiлiп, ол ұғымдар санамен игерiлiп, жүйеленiп калыптасуы керек. Білімгерлердің бiлiмi де осылайша калыптасады деп сенеміз. Бiлiмдi шығармашылык жұмыстар жүзеге асыра алатындай болуы тиiс. Бiрак табиғатынан адам әртүрлi шығармашыл болып туылады және шығармашылык әрекеттерiнiң дамуы да әр түрлi болады екен, бұл ғылыми тұрғыдан дәлелденген. Сондықтанда, олар зерттеушiлiк кызметтi кажет етедi. Бiркатар әдебиеттерден байкалатыны , зерттеушiлiк кызметтер дегенде - жаңаша білім алуға бағытталған шығармашылык iс-әрекеттi түсiнуге болады, білім алушыларды зерттеушiлiк кызметтерге баулу барысына мұғалімнің өзi әмшуақ дайын болуы, демек ұстазда да сапалы зерттеушiлiк кызметтер болуы тиіс. Мұғалiм зерттеу бағыты мен саласын, олардан шығатын тәжірибелік нәтижелерді толыққанды түсінуі тиіс және түрлі сипаттағы ғылыми тапсырмаларды, білімгерлердің зерттеушiлiк кызметi туралы толык түсiнiгi болуы керек. Бұдан байкалатыны шығармашылык жұмыстар зерттеушiлiк кызметтермен бiрлiкте жүредi. Казiргi әлеуметтiк - экономикалык жағдайда білімгерлердің кәсiби жетiстiкке шығармашылык жұмыстар негізде ғана сапалы түрде жете алуы сөзсіз. Баланы iзденушiлiк, шығармашылыкка баулу, оған зерттеушілік бiлiктiлiкті игертiп, жеке тұлға ретiнде калыптасуын камтамасыз ету үшiн, баланың әрекеттерiне толыққанды зерттеу жүргiзе білуі керек. Зерттеу жүргiзудегi ең маңызды мәселелік- проблеманы көре алуы қажеттілігін тудырады. Мұғалiм білім алушылардың ойлау кабiлетiн жан-жакты зерттемей отырып, оның шығармашылык жұмыстары мен окуында нәтижелi жетiстiкке толыққанды жетуi мүмкiн емес. Шығармашылык бағытта бiркатар ғалымдардың еңбектерiне зерттеулер жүргiзiлдi. Атап айтканда: Г. И. Александров, В. М. Гареев, Г. В. Акопов, Т. В. Габай, Г. В. Диакова, В. Н. Дружинин [3, 4, 5, 6, 7, 8] . Казакстандык ғалымдар Н. К. Каратаев, Ф. Г. Зиятдинова, Е. И. Рогов [9, 10, 11] ХХI - ғасырдағы ұстаз бейнесi туралы өздерінің логикалық ойлары мен идеяларын айтты. Ал, зерттеу барысында бiзге, Р. В. Овчарованың [12] «iс-әрекет, кызмет» ұғымдарының философиялык көзкарасы өте маңызды болды, «Кызмет» ұғымын iс - әрекет мәселесiнiң ұлттык бағыттағы мәнiн К. Бөлеев [13] еңбегiнде кездестiруге болады. Ол бiзге зерттеу жұмысымыздың тарихи-теориялык, әдiстемелiк негiздерiне талдау жасауда кажет болды. Білімгерлердің шығармашылык жұмыска дайындыктары мен зерттеушiлiк кызметтерiн калыптастыруда түйiндi кұзiреттiлiктердiң алатын ерекше орны бар. Бұл жөнiнде Ю. Н. Камаловтың [14] кұзыреттiлiкке бағытталған ғылыми макаласына талдау жсалған. Ғылыми мамақалада бiздiң зерттеуiмiзге кажеттi еңбек нысандарының коғамға пайдалы сипаттылығы мен өнiмдiлiк бағыттары білім алушылардың технологиялык операцияларды дұрыс орындауға шығармашылығының сапасының болуын арттыра түсетiн түйiндi кұзыреттiлiктер туралы мәліметтері толық камтылған және ол ғылыми түрде талқылауды қажет етеді.

Білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын кәсiптiк окыту үдерiсiнде калыптастыруда, орта кәсiптiк бiлiм бағдарламасының 1211000 - «Тiгiн өндiрiсi және киiмдi үлгiлеу» мамандығы бойынша «Киiмдердi үлгiлеу және көркемдеп бейнелеу» тарауын алып отырмыз [15] . Кәсiптiк бiлiм беру үдерiсiнде шығармашылык жұмыстарға талдау жасау және оларды білімгерлердің бойында калыптастыруды зерттеуді педагогикалык тұрғыда жүзеге асыруда М. Коянбаев [16], әдiстемелiк сала бойынша С. А. Жолдасбекова, А. С. Узахова [17] оку кұралдарына талдау жасалып, талқыланды.

Талдаулар корытынддылау нәтижесінен кейінсоң, шығармашылыктың - білімгерлердің өз беттерiмен зерттеушіліктері, iзденушілік, корытынды жасау iс-әрекеттерiне түрткi болып, оларды ғылыми iзденiске жетелейтiн жұмыстар деп түсiндiк, және «шығармашылык жұмыс» ұғымына талдау жасауға мүмкiндiк беретіні.

Зерттеушілік - жамнаша бірішіліктің өнiм, нәтижеге кол жеткiзу максатындағы iзденiстер, танымдылык iс-әрекеттер, Білімгерлердің зерттеушiлiк iзденiс нәтижесi туралы сөз козғағанда мұғалiм мына маңызды жайтты ұғып алуы қажеттілігі, жұмыстардың өзінше барлык кезеңдерiнде бiздiң күтетiн негізгі маңызды нәтижемiз - окушылардың шығармашылык жұмысының дамуы, жаңа бiлiм мен iскерлiктi игеруi, зерттеушiлiк кызметтерiнiң калыптасуы, өздерi ойлап тапкан үшін шығармашылык жұмыстарының өнiмi, өнiм жұмыс шығару білімгерлердің дербестiгiн, шығармашылык әрекетiн кажет ететіндігі мәлім. Ол үшiн мұғалiмдер окушыларды зерттеушілік жұмыстарына баули алуы қажеттілігі басым. Зерттеушіліктің өзіндік қаншалықты қажеттілігін екендігі екенін балалар біле бермейді, себебi, зерттеушілік белгiлi бiр «кызметтік» термині негізінде барысында жүзеге асуы да мүмкін. Педагогикалык тұрғыдан алғанда педагогиканың бір саласы ретінде дидактика негiзiнде карастыруға болады екен. Біздің ше зерттеуiмiзде дидактика бiлiм беру және окытудың мазмұнын, окытудағы кағидаларын, оқытушылық әдiстерi және тиімді формаларын карастыруда кажеттілік етеді. Эр қоғамның өзiне лайыкты үндеуі де баршылық. Шығармашылық жұмыстарын білім алушылар орындайтын болғандыктан, зерттеу барысында зерттеушiлiк кызметтердi мектептің оқыту үдерісі мен орта кәсiптiк бiлiм беру мекемелеріндежүргiзу және оны тәжiрибеден өткiзумен карама-кайшылык пайда болуы да мүмкіншілік береді екен. Өздерінің логикалық ойлаған ойларын анык, накты және сауатты жеткiзуi, бiлуге деген кұштарлык, бакылауға тырысушылык, тәжiрибеден өткiзуге дайын тұру, өмір әлем жөніндегі жаңалықтар мәлiмет жинақтауға талпынушылык касиеттер балаға тән дәстүрлi мiнез-құлыктар болып саналады екен, әлбетте зерттеушiлiк, iзденушiлiк бала табиғатына тән кұбылыс секілді. Бұлайша белсендiлiк таныту, оның жеке дамуына, өзiндiк көзкарасының калыптасуына да игілік танытады. Білімгерлердің талпынысынана оятып, ынталандырушылық, талаптандырса олар көптеген шығармашылык жұмыстарды меңгере алуына байланысты болады хақ дүние. Ашығын айтқанда коғамда кездесетiн карама-кайшылыктар зерттеу жұмыстарын жүргiзудi талап етедi және өзектi мәселе болып саналады екен.

Зерттеушiлiк кызметтер аркылы шығармашылык жұмыстарын калыптастыруға бағытталған білім саласындағы педагогтардың еңбектерi, Казакстан Республикасының ресмилік кұжаттары; зерттеу проблемасы бойынша жазылған ғылыми педагогикалык, әдiстемелiк ғылыми еңбектер; мектеп мұғалiмдерiнiң оку-тәрбие жұмысының озат тәжiрибелері мен идеялары, педагогикалык iс-тәжiрибе нәтижелерi бiздiң зерттеуiмiздiң реттiлiгiн кұрастыруда басшылыкка алынған болатын.

Зерттеу нысаны: Білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын зерттеушiлiк кызметтерi негізінде калыптастыру үдерiсi.

Зерттеу пәнi: Білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын кәсiптiк бiлiм беру барысында калыптастыру барысы.

Зерттеу максаты: Білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын зерттеушiлiк кызметтер негізінде қалыптастырудың дидактикалык негiздерiн функциональдык сауаттылыкка байланысты карастыру, әдiстемелiк жүйе негiзiнде жүзеге асыру.

Зерттеу мiндеттерi:

1. «Зерттеушiлiк кызметтер» мен «шығармашылык жұмыстар» ұғымының өзара байланыстарынына теориялык негiзде талдау жасау қажеттілігі. .

2. Кәсiптiк бiлiм беру үдерiсiнде білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын зерттеушiлiк қызметшіліктер негізінде калыптастырудың кұрылымдык моделдерін түзу қажеттілігі.

3. 1211000 - «Тiгiн өндiрiсi және киiмдi үлгiлеу» мамандығы бойынша оку бағдарлама мазмұнына талдаулар жасау қажеттілігі.

4. Білімгерлердің тiгiншілік iстеріне салалық тігін ісініешығармашылық жұмыстарын зерттеушiлiк кызметтеры негізінде калыптастырудың тиіміділік окытудың әдiстерi мен формаларына талдау жасауы керек.

Зерттеудiң ғылыми-әдiстемелiк жаңалығы және практикалык кұндылығы: «Зерттеушiлiк кызметшілік», «шығармашылык абақтар» ұғымдары теория түрде зерделеніп, шығармашылык жұмыстарды орындауда функциональшылдык сауаттылыкка кол жеткiзудегi білім алушылырадың зерттеушiлiк кызметтерi 1211000 - «Тiгiн өндiрiсi және киiмдi үлгiлеу» мамандығы бойынша талкыланды, зерттеушілік кұрылымдылык моделi түзетішілік, салалық тiгiн iсiне бағытталған шығармашылык жұмыстардын дидактикалык негiздерi жэне технологиялық ерекшеліктеріне мән берiлуі қажет.

Негiзгi бөлiм

1 Білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын зерттеушiлiк кызметтер аркылы калыптастырудың теориялык негiздерi

1. 1 «Зерттеушiлiк кызметтер», «шығармашылык жұмыстар» ғылыми ұғымдарының сипаттамалары

Бүгінде, кезде бiлiмнiң саласындағы жаңа парадигмасына байланысты білімгерлердің шығармашылык жұмыстарын сапалы калыптастыру үшiн «зерттеушілік кызметтерiн» меңгертудiң маңызы өте зор, ғылыми әдебиеттерде «зерттеу кызметтерiн» түсiндiре алатын әртүрлi ғылыми аныктамалар кездесері анық екен.

Зерттеудегі кызметшілік - бұл, деп зерттеу жұмысын жүргiзуде кажеттілік болатын бiлiм, iскерлiк, дағды, кұзыреттi және теориялык, практикалык мәнi бар зерттеушілік әрекеттерінің негізгі стратегиясы мен тактикасының негізін аныктайтын көзкарасты анықтайды. [18] . Зерттеушілік кызметтерінің жалпылық кұрылымдауындағы үш инваринаттық; : когнитивтiк-багалауды, операциялык-әрекеттiлік, бағалык-мотивациялык компоненттары болып саналады және Зерттеушілік кызметтер негiзiнде жоғары сынып оқушыларында калыптасады дейдi И. И. Белова [19] . Осылайша аныктамаға сүйене отырып, оларды шығармашылык жұмыстарға бейімдеп негізінде білімгерлердің зерттеушілік жұмыстарының келесі негiзгi критерийлермен сипатталатыны байқалады: зерттеушілік мотивациясы, логикалық ойлаудың ғылыми стилi, зерттеушілікке акпараттык, техника- жасау, шығармашылык белсендiлiк таныту болып келеді, Аталған критерийлерде білімгерлердің шығармашылык жұмыстарындағы табыстылыкты айтуга болады, аныктауга бағытталған, Бiлiм беру мекемелеріндегі білімгерлердің зерттеушілік кызметтерi педагогикалык, оку-әдiстемелiк, ұйымдастырушылык және баскада проблемалық-мәселелерді кешенді шешудiң сауаттылық ғылыми тәсімінің болуын талап етедi. Мұғалiмдерде зерттеу технологияларын меңгеру үшiн жоғары тиiстi деңгейде ғылыми-әдiстемелiк даярлыктарының болуы кажеттілік болып саналады.

Бiлiм алушылардың зерттеу кызметi - шешiмiнің алдын-ала белгiсiз (табиғттағы заңдылықтарынн көрсету тәжiрибесiнен өзге) шығармашылык, зерттеушілік мәселелерiн шешімге байланысты және ғылыми саладағы зерттеулерге сәйкес негiзгi кезеңдердiң (мәселенi коя бiлу, осы проблематиканы шешуге байланысты теорияның практикамен ұштастыру, зерттеу әдiсiн таңдай ала бiлу және оны өз максатында колдана бiлушілік, өз материалдарын жинақ, оны талдау және жинактау, өзiндiк корытынды) болуын ескеретiн білімгерлердің эрекетiнің болып табылады, зерттеудi ұйымдастырудың өзі шеңберi ол оку зерттеуi мен гылыми жетістікті зерттеу болып табылады.

Оку әрекеті мен гылыми зерттеу, б iлiмділік саласындағы зертшіліктің негiзгi түйiндері олар әртүрлі ғылыми окулыктар зерттеу болып табылады. Оку зерттеулерінің негiзгi және ғылыми максаты «биік» ғылымдағыдай обективтiк жаңаша нәтижеалу емес, даратүлгалардың дамытушылық болып табылады, Егер ғылымдағы негiзгi максаттар жанаша бiлiм өндiру болса, бiлiм саласындаңы зерттеушілік максаттарыы - білімгерлердің функционалдык дагдылары мен іскерліктерінн жетiлдiру, зерттеу түрiнде ойлау кабiлетiн дамыту, субективтiк жаңа бiлiмге (әр окушыға манызды да жана болып табылатын, өзiндiк iс - әрекеттермен жинакталған бiлiм) байланысты бiлiм беру процесәндегі білім алушыларды тұлғалык позициясын жандандыру, сондыктанда окушылар зерттеу жұмыстары окулыктар зерттеу жумыстырына ғана емес тән, ғылыми коғамдағы дайындаған дәстүрлер негiзiнде жүргiзушәлік және дамытушылық.

Оку зерттеулер дағдыланған оқу үдерсінде стандартшылық позициялык схемалық «мұғалім-оқушы» түрінде қарастырылады, мұғалiм әрине бiлiм бередi, окушылар бiлiм алады, ол үдерiс калыптаскан дәстүрлi сынып-сабак тәсiдермi түрiнде өткiзiледi, зерттеу кызметiшілігі дамыту барысында аталған тәсiмдері карама-кайшылыктар тудырады, сынып тактасында көрсетiлiп берiлетiн бiлiмнiң дайын эталоны жок, табиғатта көрiнетiн кұбылыстар дайын тәсмдерімен түсiндiруге жатпайтыныды, накты жағдайларға байланысты өзiндiк талдауды кажет етедi. Бұл коршаған ортадағы түсiнудегшіi бiлiм саласындағы объект-субъектiлiкшілі парадигмасының эволюциялышылық өзгеруiне, бiртiндеп «әріптес-әріптес» бiрлестiгiнiң туындауына әкелiп тiрейдi береді, мұғалiм «жетекшi-кiшi жолдас» жұбы тәсiмiшілік бойынша шығармашылык әрекеттегi дағдылар мепн іскеліктерді окушы да қарастырады, мұндай ұстаз және шәкiрт аралығындағы қарым-катынас жетекшiсынiң еңжоғары беделi аркылы ғана жүзеге асады.

Казiргi кездегi білімгерлердің зерттеу кызметiн түсiну қажеттілігі. Кейбiр ТМД елдерiнде білімгерлердің зерттеушілік кызметтерінде бұрыннан бері калыптаскан маңызды дәстүрлері бар секілді, мысалы, бiр кездерде балалардың ғылыми-техникалык коғамдары, кiшi ғылымдық академиялары жұмыс iстеген болатын еді, Бұл iс-әрекеттердiң негiзгi максаттарының бірі мектеп бiтiрушiлерiн жоғары оку орындарына түсуге және болашакта өздерін ғылым жолына даярлау қажет болып табылатын, Казiргi жағдайда балалардың оку жүктемесiн азайту әріине мәселесi өзектi болып тұрғанда «білімгерлердің зерттеушілік кызметтерi» деген терминнiң мағынасы аздап өзгерiске ұшыруы сөзсіз жүзеге асады. Онда кәсiптiк бағдарлау компоненттерi, зерттеу жұмысының жаңалығы факторлары азайып, бiлiм беру сапасын арттыру аспабы ретiнде ғылыми iс-әрекет түсiнiгiне байланысты бiлiм беру мазмұнының маңызы арта түседі.

Зерттеу кызметiнiң жобалау мен конструктивтiк iс-әрекеттерiнен айырмашылығын анықтау қажеттілігі неде? Зерттеушілік кызметтерiнiң ең маңызды нәтижесi зерттеу рәсiмiнiң негiзiнде әртүрлi шындыкты аныктайтын интеллектуалдык өнiм болып табылады екен, Зерттеудiң негiзгi жетiстiгiн - шындыктың аныктау екенiн баса көрсету кажеттігі туындайды, Әртүрлі байқаулар мен ғылыми конференцияларда практикалык мәнi бар ғылыми талаптар, зерттеу нәтижесiн практикалык жағдайда колдану мүмкiндiгi, зерттеудiң қоғамдық-әлеуметтiк мәнi (мысалы табиғатты корғаудың мәнi) ғана айтылуы джа мүмкін, Мұндай iс-әрекет (әрине, өзiндiк мәнi бар) зерттеу кызметiнiң кұралымен әлеуметтiк-практикалык түрде атқарылатын жұмыстарды жүзеге асыруды қарастырары анық.

Зерттеу проблемаларын iске асырудың ерекшелiктерi неде екенін анықтау қажеттілігін анықтау қажеттілігі . Зерттеу тақырыбына білім алушылардың жасына, мінезінің психологиялық әрекетіне байланысты белгiлi бiр нақты талаптар койылады екен. Білімгерлердің бiлiм деңгейiнiң әлi де жеткiлiксiздiгiне, көзкарастың толык калыптаспағанына, өзiндiк талдау деңгейлерiннің толыкқанды дамымауына байланысты оларға зерттеу саласында көп тапсырма беруі, олардың жалпы бiлiм деңгейiне, дамуына нұксан келтiруi де мүмкiн екені байқалады. Сондыктан ғылымның кейбiр мәселелерiн зерттеудi мектеп жағдайында жүргізудің тиімділігі болмауы да мүмкiн, мұндай ғылыми мәселелер-проблемалар білімгерлердің жобалау, зерттеу жұмыстарын жүргiзуге қойыланыт жалпы талаптарын канағаттандыруы кажеттілік жағдай.

Күрделiгi бойынша мәселелердi жiктеудің қажеттілігі неде? Мұндай мәселелерге проблемаларға қойылатын маңызды талаптарға эксперименттiк материалдардың көлемiнiң, математикалык ғылыми аппаратың, пәнаралык талдау жасаудың шектеулiгiн қажет етеді, Тәжірибелік деректерге талдау жасаудың күрделiгi бойынша мәселелер практикалык, зерттеушілік пен қатар ғылыми негізде болып бөлiніп отырады.

Тәжірибелік мәселелер нақты кұбылысттарды суреттемелеу үшiн қолданылады. Мұндай жағдай нақтылық бір параметрлердің (мысалы, температураның) өзгеруiне, соған байланысты баскада параметрдiң (мысалы көлемнiң) өзгеруiне әкеліп тіреледі, егер, нәтиже тұракты болса, онда талдау жасауды кажет етпейдi де.

Зерттеудің проблемалық - мәселелерi бiлiм беру мекемелерінде колданылатын проблемалық - мәселелердiң жиынтығын аныктауы да мүмкін. Оларда зерттелетiн шама бiрнеше киын емес факторлардан тұрары анық (мысалы, жердің ластануының зауыт құбырына дейінгі қашықтықтың арасын, метожағдайға, желдiң бағытына тәуелдiлiгi) . Факторлардың зерттеу нысанына әсерi білімгерлердің шамасы келетiн талдау жасаудағы жаксы мысалы бола алады.

Ғылыми проблемалық - мәселелерде зерттеушілік шамаларына әсер ететiн факторлар өте көп және өте күрделi бола алады, бұндай мәселелердi талдау кең бiлiмдi және ғылыми түрдегі интуицияны кажет етедi және оларды бiлiм үдерiсiнде пайдалану барысы аса киындыкты тудырары анық, сондыктан да тиiмдi болмауы да мүмкiн және мүмкін емес.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.