Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әдебиетіндегі жанрлар жүйесі: проза және поэзия

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

1. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әдебиетіндегі жанрлар жүйесі: проза және поэзия.

1.1. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы көрнекті қаламгерлер шығармашылығы мен поэтикасы.( Ж.Жабаев,Қ.Аманжолов,Ә.Сәрсенбаев шығармалары негізінде)
1.2. Соғыс тақырыбында жазылған шығармалардың стильдік ерекшеліктері
1.3. Әдебиеттегі соғыс тақырыбы және қазақ психологиясы

2. Прозадағы соғыс тактикасы және жауынгерлер образы

2.1.Майдангер жазушылар шығармаларындағы ерекшелік

2.2. Орыс және шетел әдебиетіндегі соғыс тақырыбында жазылған шығармалардың қазақ прозасына ұқсастығы мен айырмашылығы

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ...

КІРІСПЕ

Қоғам жаңарып, уақыт өзгеріп, ел азаттыққа жетіп, дәуір кезеңі
Дәл қазіргі күндері туған әдебиетіміз жаңадан табылған дерек құжаттармен ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Тақырыптың өзектілігі. Қазақ әдебиетінің тарихында ең бір шоқтығы биік,
Кеңес кезеңіндегі алуан жанрлы әдебиет қана емес, сол кезең
Тақырып өзектілігі осыдан келіп шығадыҰлы Отан соғысы кезіндегі қазақ
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Осы кезең әдебиеті ... ... ... ... .
Зерттеу жұмысының ғылыми, теориялық, әдіснамалық негіздері.

Зерттеудің дереккөздері ретінде қазақ әдебиеттануындағы белгілі ғалымдар - М.Әуезовтің,
Зерттеу нысаны. Ұлы Отан соғысы кезіндегі қазақ әдебиеті туралы
Зерттеудің әдістері. Дипломдық жұмыста жүйелі-кешенді, салыстырмалы-тарихи зерттеу әдістері,

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды
Жұмысымыздың кіріспе бөлімінде тақырыптың өзектілігі, зерттелу деңгейі, мақсаты мен 1. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әдебиетіндегі жанрлар
1.1. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әдебиеті,ерекшелігі,даму жолдары, заңдылықтары.

Ұлы Отан соғысы мен азамат соғысының от жалынында туған
Жұрттың бәріне белгілі, революцияға дейін қазақ әдебиеті негізінен поэзия
Қазір қазақтың советтік әдебиетінде көркем жанрлардың барлығы бар және
Проза жанры ойдағыдай дамуда, оның таңдаулы шығармалары орыс тіліне
Сөйтіп, қазіргі кезде қазақ әдебиетінің творчестволық кадрлары дүние жүзіндегі
Анағұрлым ірі шығармалар көркем сөз суретшісінің шындықты көре білуі
Қазақ халқы бақытты өмірді ғасырлар бойы аңсап күтті, оның
Мынаны ерекше атап өту керек. Қазақ әдебиетінің барлық жанрдағы
Міне, қазақтың алдыңғы қатарлы советтік әдебиетінде жаңа кейіпкерлер осылай
Совет халқының фашистік басқыншыларға қарсы жүргізген Ұлы Отан соғысы
Партиямыздың Орталық Комитетінің идеологиялық мәселелер жөніндегі тарихи қаулысы совет
Сәбит Мұқановтың Сырдария романы, Мұқан Иманжановтың Алғашқы айлар повесі
Міне ,осылардың барлығы біздің әдебиетіміздің одан әрі дамуы үшін
Көптеген жазушылардың пьесаларында сенімсіз, ескі қайшылық, талас-тартыстар кездеседі. Мысалы
Фашистік Германия кенеттен бастаған қанқұйлы соғыс бүкіл еліміздің тыныштығын
Ленин жолының (қазіргі Сыр бойы) 1941 жылғы қараша айының
Өктем күш, құрым қорғасын, қиратсын жаудың ордасын,

деген тақырыппен әдебиет беттері берілген. [3;54]. Онда ақындар
Бұл кезеңде майданда ерекше көзге түскен жауынгерлер жайлы да
Мұса Сәдібеков жиырма бес мүшелін қан майданда қарсы алады.
Ұлы Отан соғысы елдің әрбір азаматының өз Отанына берілгендігін
Ұлы Отан соғысында облыстық және аудандық газеттер жұртшылықты Барлығы
Төрт жылға созылған өлім мен өмір арпалысы кезінде газет
Бұл кезең әдебиетіндегі жанрлар жүйесіндегі өзгерістер майдан жырлары,патриоттық рухқа
1.2.Ұлы Отан соғысы жылдарындағы көрнекті қаламгерлер шығармашылығы мен поэтикасы.
Ұлы Отан соғысы жылдарында соғыс тақырыбын игеру жолындағы ізденістер
Жамбылдың майталман ақын болып қалыптасуы тек Жетісу ақындық мектебінің
Жердің шелін сел жуар,

Елдің кегін ер жуар.

Дауыл тұрса бұлт қуар,

Жердегі жауды жұрт қуар... [4;56].

Немесе:

Жаудан күту жақсылық -

Зарыққанның салдары.

Байдан күту жақсылық -

Тарыққаның салдары.

Мұндай жыраулық үлгіде айтылған нақыл сөздер Жамбыл поэзиясында айтарлықтай
Бұл өлең жайындағы естелік Қазақстан Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы
- Неміс басқыншылары Ленинградты қоршап алды. Сыртпен байланыс үзіліп,
Қазақстан тез арада ленинградтықтарға ұзын саны 140 вагоннан тұратын,
Менің көкейімнен материалдық көмекпен қоса қоршауда қалған қала жұртшылығына
Содан Орталық Комитеттің тапсыруымен 1941 жылдың күзінде қасыма ақындар
Қашанда да қонаққа жаюлы тұратын Жәкеңнің мол дастарханы,оның айналасына
Ленинградтық өренім,

Мақтанышым сен едің!

Нева өзенін сүйкімді,

Бұлағымдай көремін.

... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Шамы Күндей жайнаған,

Аспанға үйлер бойлаған...

Арқа тұтып алыста,

Айбыным деп ойлағам!

Жабықпағын Ленинград!

Отан әмір берген шақ.

Сап-сап қол барар

Қорғап сені ол қалар.

Жанышталар айдаһар!

Жата алмаймын төсекте,

Жаным қалай жайланар?

Құс ұйқылы көнемін,

Қайтып ұйқы көремін,

Жетсін деймін сендерге,

Жыл құсындай өлеңім,

Қаласында Лениннің,

Сайып қыран өренім...

Келген мақсатымыз орындалып, кіші бесінде Алматыға олжалы оралдық. Қуанышымыз
Тез арада Жамбыл ақынның Ленинградтық өренім өлеңін орыс ақындары
Жәкеңнің өлеңі көп кешікпей Бүкілодақтық радио арқылы оқылды, сан
...қалаға тез тараған плакаттан Жамбыл ақынның Ленинградтық өренім өлеңін
Ағынан жарыла айтылған бұл сөздің құдіреті Жәкең жырында,жыр құдіретінде
Бұл Қазақстан Үкіметін ең ауыр жылдарда (1938-1951) он үш
Жырдың мәні мен маңызын талдап жатудың қажеті жоқ, өйткені
...халық жаппай сауаттанабастаған кезде суырып салма айтыс тек көшпелі,
Ұлы Отан соғысы жылдарында айтыс өткізудің өзіндік маңызы болды.
Қанша жерден тапсырыспен жазылған деп Жамбыл жырауды жазғырсақ та
-...иә, мен сол күндері, ленинградтықтардың қоршауда қалған кезінде совет
Шын сөз, мойындау деген осы! Біле білсеңіз, қазірдің өзінде
Қасым Аманжолов 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатынасып,
Сол соғыс майданында жүріп, Қасым көптеген лирикалы өлең жазады.
Соғыс кезінде Қасымның маған жазған бірнеше хаттары
Поэмада Қасымға тән асқақты романтика да, жалын атқан ақындық
Мұның өзі оптимистік трагедия екендігін де ақын ұмытпайды. Батыр
Қасым Ұлы Отан соғысы жеңіспен аяқталған соң, 1945 жылы
1945 жылы Қасым небәрі 17 өлең жазған екен, оның
Қасым 1937 жылдан ағасы Ақметжанмен бірге Жазушылар одағы берген
Қасым творчестволық қиялында толғағы жетіп піскен ойлары келгенде қаламға
- Саған қазақтың барлық ақыны жақсы, адамның бес саусағы
Қасым поэзиясы төңірегінде сындар мен айтыстар ол қайтыс болғанға
Әбу Сәрсенбаев бүгінгі қазақтың қалың әдебиет қауымының қақ ортасында
Әбу Сәрсенбаевтың творчествосының сырын ғана емес, ақындық тағдырын ұғу
Ал, нағыз шындығына келсек, Әбу Сәрсенбаевтың биязы, мейірімді даусы
Шынында да соғыс деген ойын емес. Ол қаталдыққа да,
Әбу Сәрсенбаев жаратылысынан ақын болғанмен, проза саласында да елеулі
1.3. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы жазылған әндер, әдебиетке
Отан соғысының отты жылдарындағы оқиғалар қазақ музыка өнерінің барлық
Ән жанрындағы үлгілерді мазмұнына, музыкалық
Алғаш рет олардың мол қорын жинап, музыкалық-теориялық талдау жасап,
Көкшетау облысының шығарма өлеңдерін (немесе хат-өлеңдер) басты зерттеу нысанына
Сондай-ақ шығарма - өлең жанры ұжымдық қасиетке негізделіп фольклорға
Мысалы, Майданнан хат үлгісі - қарапайым халықтық ән негізінде
Отандық музыкатануда соғыс жылдарындағы ән жанрына арналған Б.Ерзаковичтің, М.Ахметованың,
Отан соғысына қатынасып елін қорғауда от кешкен жауынгерлердің арасында
Б.Ерзакович Жас қазақ әнінің бойындағы музыкалық бейнелердің сомдалуы мен
Әуендік даму бағыты, дыбыс ауқымының кеңдігі, әр буынның бай
Ел қорғаған майданда жас арыстан,

Тоқтаровтай артында қалар дастан

Жас қазақ! Бәрің соған ұқсап бақ!

Жалпы соғыстан соңғы жылдары Төлегендей батырға көптеген өлеңдер мен
1942 жылы 100-атқыштар бригадасының құрамында майданға аттанған
Қарға-құзғын - фашисті жерге тапта,

Оған бақыт ұясын ойрандатпа!

Қарға-құзғын төбемнен төнбесін,

Бақ-жұлдызым бақшамда сөнбесін!

Бұндай ерлікке шақыру мен жігерлендіру ұранының тәсілі осы кезең
Ұлы Отан соғысының алғашқы әндерінің бірі болып Кенен Әзірбаевтың
Біздің Отан жеңеді,

Жеңіске елім сенеді,

Жауына жаза береді,

Біздің батыр қызыл ер,

Соққыны мықтап береді, -

дей келе мына жолдармен елдегі адамдардың қорқынышын басып, үмітін
Отан тақырыбындағы әннің бірі Кенен Әзірбаевтың Отан үшін туындысы.
Қ.Бабақовтың Мен де аттандым майданға әні асқақ шабытты,
Балқыған бай өлкемнің мал мен кені,

Отанның ұлан байтақ шексіз жері.

Ұшсам көк, қонсам дала, шықсам асқар,

Желпіген сахарамның самал жері.

Табиғаты марш, әнұран сипаттары шығарманы ертеңгі күнге сенімі
Бұл жылдары Қазақстанның өнер қайраткерлері жауды жеңуге үлес қосу,
Композитор М.Төлебаевтың музыкалық творчествосының алғашқы кезеңі соғыс жылдарына тұспа-тұс
Соғыс жылдары Қазақстан композиторлары көптеген патриоттық әндер шығарды. Бұл
Тос, мені тос (сөзі: Н.Баймұхамедовтікі) пен Кестелі орамал
Композитор М.Төлебаев әні жазылған кезеңнен бастап бүгінге дейін шырқалып
Соғыс жылдарындағы әндердің ортақ сипаты поэзиясында, ырғағында, ладында, әуенінде,
Қорыта айтқанда, соғыс жылдарындағы шығармаларды мазмұны мен тақырыптық
Ең алдымен Отан, жеңіс тақырыбындағы патриоттық әндер: Л.Хамидидің Жеңіс
Әндердің екінші бір парасы арнаулар, жолдау, жоқтау - Р.Елебаев
Тұжырымдай айтқанда, бұл кезеңдегі қазақ композиторларының ән шығармашылығы жанрдың
2. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы әдебиеттегі ізденістер.

2.1.Ұлы Отан соғысы жылдарындағы балалар әдебиеті және ондағы
1941 жылдың қанды жазында фашист басқыншылары бейбіт елдің жеріне
Жүз жыл өмірінің сексен бесін өлеңмен өткізген Жамбыл -
Ілгеріде Шөже, Балта заманда өткен,

Асекең, Бұқар жырау арманда өткен.

Солардың аруағы маған қонып,

Ел мұңын жырмен толғап, нөсерлеткен, -дейді Жамбыл Досмағамбетпен айтысқанда.

Сонымен бірге , Жамбыл туысқан қырғыз елінің
Атақты Тоқтағұл, Мұраталы, Әлімқұл сияқты өнер саңлақтарының Жамбылға
Кемеліне келген импровизатордың өнер мен бойына туа
Жамбылдың Шәкірт балаларға, Атаның әлдиі, Ленинградтық өрендерім, Балама хат,
Сендерді қоссам жырыма,

Саңқылдаған үнім сайраған.

Қаздаңдап кәрі саусағым

Шекте бойлап ойнаған.

Мектептен сендер келгенше,

Тағы бір жыр ойланам,

Келген соң, айтып бермесем,

Балалар, кінә қой маған! - деп ақын ата балалар
Білемін өмірлерің тұрған жайнап,

Күндіз, түн жастық шақ үшін жарық сайлап

Ай, жұлдыз, күннің көзі, жел менен су -

Бәрі де сендердікі әлемге айғақ. [13;146].

Балалардың көңілін тасқындатып, қанатына су бүркіп аспандатып отырады.
Есіңде, балам, бар шығар,

Айтқаным жаудан жанды сал,

Шешілмек содан тағдырың! - деп, әкелік әмірін көрсете, баласының
Аянба, балам, аянба!

Бәлекет сонда аршылар.

Алғадай, ылғи алда бол,

Аянған адам болмақ қор!

Жүз жасаған жүректен өлеңінде:

Уа, қарағым, балалар!

Ер бол демей не дейін,

Ереуілді майданда

Үстем болсын мерейің

Жауды қырып айдауға,

Талмай көмек берейін! - деп, олар қайда жүрсе де
Жеңіс жырын жырлаңдар деген өлеңінде:

Біз Алатаудай ел едік,

Теңемек болды ойға жау.

Біз тасыған теңіз сел едік,

Теңемек болды шөлге жау.

Біз атып болған таң едік,

Түн етпекші болды жау.

Біз әлемге жарық күн едік,

Өшірмекші болды жау.

Батыр болған ұлымды

Құл етпекші болды жау.

Күндей болған қызымды

Күң етпекші болды жау, - деп жау мақсатын балаларға
Ғабит Мүсірепов - аса көрнекті жазушылардың бірі . Балаларға
Қайырғалидің ісінен, мінезінен барлық жүріс-тұрысынан қазақ халқының бауырмалдылығы, кең
Ғабиттің ана туралы аңыз әңгімелерінде баласының болашақ өмірі үшін
Отан соғысы жылдары қазақ балалар әдебиетіне бұрын-соңды айтылмай келген
Жас жауынгер Баубек Бұлқышевтің Өмір мен өлім туралы, Шығыс
Ұлы Отан соғысында қазақтардың атын өзгеге де, өзімізге де
1933-1934 жылдары Ұлытау совхозында қызметте жүрген уақыттан бастап көркем
1941 жылы Ұлы Отан соғысы талай өрімдей қазақ жастарының
Комсомольская правдада Б.Бұлқышевтің төрт үлкен хаты жарияланады, бұлардың әрқайсысы
Бұлар - Өмір мен Өлім туралы, Тыңда, Кавказ!, Мен
Комсомольская правданың 1942 жылы 1 мамырындағы мерекелік санында жарияланған
Баубек Бұлқышевтің Өмір мен Өлім туралы хатын аударған Ғабит
Жауға қарсы қаруымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.