ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ: ҚҰРЫЛУ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН БҮГІНГІ ЖАҒДАЙЫНА СИПАТТАМА
КІРІСПЕ
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен саяси іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет әдістерінің негізгі көзі - ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық инструменті, мемлекеттің кірістерін және бюджеттін әдістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.
Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің экономикасында көптеген жаңа мәселелер мен қажеттіліктер пайда болды. Олар жаңа мамандар мен жаңа теориялық және тәжірибелік дисциплиналардың, соның ішінде салық салу жүйесін негіздеді.
Салық салу жүйесін жекелей алғанда,оны нарықтық қатынастардың жаңалықтарына жатқызуға болмайды,бірақ жаңалық болып тәуелсіз бақылаудың пайда болуы табылады. Ол қоғамдық тәжірибелік қажеттілікті жүзеге асыруды - пайдаланушылар қызығушылығындағы экономикалық субъектілер ісі жөніндегі қаржылық ақпараттардың нақтылығын растауды қамтамасыз етті.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады.
Салықтар - шаруашылық жүргізуші субъектілердің , жеке тұлғалардың мемлекет пен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория. Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай - ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
Салықұғымымен салық жүйесі ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салық түрлерінің, оның құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, салық службасы органдарының жиынтығы әдетте мемлекеттің салық жүйесін құрайды.
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл - әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекетті реттеп отыруға бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде салық жүйесі жұмыс істей бастады. Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың қағидаттарын, салықтар мен алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгіленген алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылға қаңтардың 1-нен бастап 13 жалпы мемлекеттік салық,18 жергілікті салықтар мен алымдар енгізді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен салық заңнамасын бірте - бірте халықаралық салық салу қағидаттарына сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін басқада міндетті төлемдер туралы1995 жылғы сәуірдің 24-інде Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып қалды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індегі заң күші бар жарлығы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-сындағы № 440-1 заңына сәйкес заң мәртебесін алды.
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ: ҚҰРЫЛУ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН БҮГІНГІ ЖАҒДАЙЫНА СИПАТТАМА
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекетті реттеп отыруға бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде салық жүйесі жұмыс істей бастады. Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың қағидаттарын, салықтар мен алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгіленген алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылға қаңтардың 1-нен бастап 13 жалпы мемлекеттік салық,18 жергілікті салықтар мен алымдар енгізді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық салық салу қағидаттарына сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін басқада міндетті төлемдер туралы1995 жылғы сәуірдің 24-інде Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып қалды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індегі заң күші бар жарлығы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-сындағы № 440-1 заңына сәйкес заң мәртебесін алды.
Осы уақыт аралықтарында Президент жарлықтарымен және Қазақстан Республикасының заңдарымен бұл заңға өзгертулер мен толықтырулар еңгізіледі. Қазақстан Республикасы Конституциясының 35 - бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің бұрышы әрі міндеті болып табылады, - жазылған.
Салық ұғымымен салық жүйесі ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлем түрлерінің, оны құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, принциптерінің, салық заңдары мен салыққа қатысты нормативті актілердің, салық қызметі органдарының жиынтығы мемлекеттің салық жүйесін құрайды.
Экономикалық жағынан салық жүйесі мемлекеттің, аймақтардың және муниципалды құрылымдардың қызметін қаржылай қамтамасыз етуге байланысты әр түрлі мемлекеттер, мемлекет пен салық төлеуші арасындағы, әр түрлі салық төлеушілер арасындағы, сондай-ақ оған тікелей қатысушы заңды және жеке тұлғалар арасындағы күрделі өзара байланысты әлеуметтік-экономикалық қатынастардың жиынтығын құрайды.
Салық жүйесіне қажетті негізгі талаптар мыналар:
Салық жүйесіне қажетті негізгі талаптар мыналар:
Сызбанұсқа 1 - Салыққа қажетті негізгі талаптар.
салық құрамы дәл анықталуы қажет. Ол үшін салық заңдылығында мемлекетте алынатын салықтардың толық тізімі мазмұндалуы керек;
салық жүйесі салық төлеушілер үшін салықтан жалтару тиімсіз болатындай етіп жасалуы тиіс;
салық құрамы дәл анықталуы қажет. Ол үшін салық заңдылығында мемлекетте алынатын салықтардың толық тізімі мазмұндалуы керек;
салық жүйесі салық төлеушілер үшін салықтан жалтару тиімсіз болатындай етіп жасалуы тиіс;
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекеттік реттеп отыруға бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1991 жылдың 25 желтоқсанынан бастап біздің елімізде тұңғыш салық жүйесі қызмет ете бастады.
Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың принциптерін, салықтар мен алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылғы қаңтардың 1- нен бастап 13 жалпы мемлекеттік салық, 18 жергілікті салықтар мен алымдар, 11 жалпыға міндетті жергілікті салықтар мен алымдар енгізілді.
Дегенмен, өмірге келген әрбір жаңа құбылыста кездесетін ерекшеліктермен қатар кемшіліктер де бұл заңда да орын алды, яғни ҚР алғашқы салық жүйесінде бірқатар шешімін таппаған мәселелер болды. Атап айтсақ, біз салық жүйесін құрғанда елемізде жиынтықталған ғылыми және практикалық тәжірибе болған жоқ. Салық қызметі де, салық төлеушілер де мұндай жаңа бастамаға психологиялық жағынан дайын еместігі көрінді. Салық жүйесінде дүниежүзілік тәжірибеде қолданылып келген салық салу принциптері сақталмады. Сондықтан бұл салық жүйесінің нарықтық қатынастардың талабына толығымен жауап беруге мүмкіндігі болмады. Ең бастысы, салық жүйесінің өндірісті дамытуға еш ықпал етпеуі, бюджет кірісін құрудағы өз ролін жете атқара алмауы, яғни салық көзі табыс не пайда емес, керісінше тұтыну болды.
Салық санының көптігі, айналымды анықтаудың қиындығы, шектен тыс дәлелсіз берілген салық жеңілдіктері, салық ставкаларының бір салық түрі бойынша бірнеше түрлі болуы, халықаралық салық салу негіздерінің тыс қалуы және т.б. кемшіліктер салық жүйесін одан әрі реформалаудың қажеттігін көрсетті.
Қазақстан Республикасы Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен заңнамасын бірте - бірте халықаралық салық салу принциптеріне сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы 1995 жылғы сәуірдің 24-нде ҚР Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны 11 болып қалды. ҚР Президентінің 1999 жылғы шілденің 16 - сындағы № 440-I заңына сәйкес заң мәртебесін алды. Осы уақыт аралықтарында Президент жарлықтарымен және ҚР заңдарымен бұл заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Осы уақыт аралығында Президент жарлықтарымен және ҚР заңдарымен бұл заңға бірнеше рет өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. 2002 жылға дейін мемлекеттік бюджеттің кірістерін негізінен 17 салықтар мен басқа да міндетті төлемдер құрады.
Бұл заңда қамтылған барлық базалық принциптер 1995 - 1999 жылдар аралығында жүзеге асырылды. Бұл әлеуметтік салыққа, амортизация саясатына, айналымнан алынатын салықты жоюға, ҚҚС-ты халықаралық принциптерге сәйкестендіруге қатысты еді. Осы уақыт ішінде экономика, экономикалық қатынастар құрылымы, мемлекет пен салық төлеушілердің өзара қарым-қатынасы, тіпті адамдардың ділі (менталитеті) де айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Мемлекет, бір жағынан, салық саясатының мақсатын, міндеті мен қызметін терең түсінді, екінші жағынан, экономикалық қатынастардың көптеген тұстары қолданыстағы салық заңдылығында қамтылмай қалды. Осы және Қазақстан экономикасында болып жатқан оң өзгерістер жаңа салық заңын талап етті.
1995 жылдың 24 сәуірінде қабылданған ҚР Президентінің Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы заң күші бар жарлығы салық жүйесіне оңтайлы өзгерістер енгізді. Олардың қатарына қолданылып келген салықтар мен салықтар мен алымдар санының 46-дан 11-ге қысқартылуы, салық салу принциптерінің дүниежүзілік тәжірибеге сай өзгертілуі, халықаралық салық салу тәртібінің енгізілуі, салықтардың нышанына, белгілеріне қарай топталуы, сонымен қатар бұл құжаттың көптеген заңдармен тығыз байланыстылығы, салықтық әкімшіліктің жаңа ережелерінің енгізілуі салық жүйесіндегі басқа да түбегейлі өзгерістер жатады. Әрине мемлекттің нарықтық экономикалық қатынас талабына сай дамуы жағдайында салық жүйесінің бір орында, өзгеріссіз қалуы мүмкін емес. Алайда қысқа уақыт аралығында қабылданған шексіз өзгерістер мен толықтырулардың енгізілуі нәтижесі оның әлі де болса жетілмегендігін көрсетеді.
Бүгінгі күні республикада салық заңдарының барлық негізгі кемшіліктері ескерілген, әрі жетілдірілген жаңа Салық кодексі дайындалып, 2001 жылдың 12 маусымында қабылданды.
Уақыт ағымының әсеріне, заман талабына сай қабылданған Салық кодексінде келесідей мәселелерді шешуге басты назар аударылған.
Біріншіден, барлық шаруашылық субъектілеріне салықтандырудың тең жағдайын жасау.
Екіншіден, кейбір жекелеген категориядағы салық төлеушілерге берілген жеңілдіктерді жою арқылы салық жүктемесін жеңілдету.
Үшіншіден, салық заңдылығы жөніндегі барлық ережелер мен нормаларды тікелей қызмет ететін заң мөлшерінде біріктіру.
Төртіншіден, салық заңдылығының тұрақтылығын қамтамасыз ету.
Әрине, салық заңдылығында өзгерістер мен толықтырулар болашақта да жүргізіліп отырылады. Өйткені экономикалық қарым-қатынастар бір орында тұрып қалмайды, ол жаңа даму сатысына көшкен сайын салық заңдылығының да сол экономикалық саясатқа сай өзгертіліп отыруы керек.
Сондықтан өзгерістің енгізілуі де заңды. Бірақ, кодекс бойынша енді жаңадан енгізілген өзгерістер жылына бір рет енгізілуі тиіс. Енгізілген өзгерістер келесі жаңа жылдың басынан бастап күшіне енеді. Бұл ереже біржағынан салық төлеушілерге жаңа енгізулерге алдын ала дайындалып, операциялар мен қаржы шешімдерін жоспарлауға мүмкіндік берсе, екінші жағынан салық қызметкерлерінің жұмысын жеделдетуге және жеңілдетуге көп әсерін тигізеді.
Салық кодексі 2002 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енді. Ол салық салудың ойластырылған құқықтық негізін құрудың түпкілікті міндетін шешуге бағытталған.
Салықтар: Корпорациялық табыс салығы; Жеке табыс салығы; Қосылған құнға салынатын салық; Акциздер; Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері; Экспортқа шығарылатын шикі мұнайға салынатын рента салығы; Әлеуметтік салық; Жер салығы; Көлік құралдарына салынатын салық; Мүлік салығы; ҚР жасалған келісім-шарттары бойынша өнімді бөлу жөніндегі үлесі.
Кесте 1 - Қазақстанда салық жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңдері
Кезеңдер
Ұлттық салық жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңдерінің мақсаты
Салық қатынастарын басқару стратегиясы мен тактикасы
Орталық-тандыру деңгейі
Қол жеткізілген (күтілетін) әлеуметтік-экономикалық нәтижелер
Бірінші кезең 1992-1994жж.
Мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін қалыптас-тыруға бадарланған және экономикадағы және салықтық қатынастардағы тәртіпсіздікті реттейтін ұлттық салық жүйесін құру
Ағымағы және қысқа мерзімді міндеттерді шешуге бағытталған
Төмен
Қарама-қайшылыққа толы ұлттық салық жүйесін құру. Салық салынатын базаны тарылту.
Екінші кезең 1995-1998жж
Макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу және барынша жоғары әлеуетті әрі бәсекеге қабілетті кәсіпорындарды ынталандыру жолымен бюджеттің кіріс бөлігін барынша көбейту.
Қысқа және орта мерзімді міндеттерді шешу. Орта мерзімді міндеттерге бағытталған.
Орташа
Экономикалық өсуге негіз болған макроэкономикалық тұрақтандыруға қол жеткізу. Салық салынатын базаны тарылтуды тоқтату.
Үшінші кезең 1999-2001жж
Мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін арттыру және әлемдік салық тәжірибесі қызмет ететін тәртіп ескерілетін, салықтық реттеуді ұйымдастырудың жаңа принциптеріне көшуге байланысты экономикалық өсуге қол жеткізу
Орта мерзімді міндеттерді шешу және Қазақстан 2030 стратегия-сында қалыптастырылған ұзақ мерзімді мақсаттарға бағдарлану
Жоғары
Экономикалық өсуді бастау. Тұрақтандыру және салық салынатын базаны кеңейтуді бастау.
Төртінші кезең 2002-2008жж.
Әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды қаржыландыруды кеңейту мақсатында салық салу субъектілерінің капитализацияланған құ-нын ұлғайтуды ынта-ландыру жолымен бюджет-тің кірісін барынша көбейту
Орта және ұзақ мерзімді міндеттерді шешу. Стратегиялық міндеттерді шешуге басым бағдарлану.
Жоғары
Мемлекет пен салық төлеушілердің мүддесін теңгеруге мүмкіндік беретін экономикалық өсуді тұрақтандыру
Бесінші кезең 2009 жылдан басталады
Макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу және салық есебін жетілдіру жолымен бюджеттің кірісін барынша көбейту
Ұзақ мерзімді міндеттерді шешу. Стратегиялық міндеттерді шешуге бағдарлану.
Жоғары
Мемлекет пен салық төлеушілердің мүддесін теңгеруге мүмкіндік беретін экономикалық өсуді тұрақтандыру
Қазіргі кезде Қазақстан республикасында халықтың әлеуметтік жағдайын көтерудің көптеген бағдарламалары іске асуда. Мүлік салығын төлеу біздің елімізде заңды және жеке тұлғалардың мүлік құнына байланысты. Нәтижесінде біздің еліміздегі мүлік салығының ставкасы ең төмені болып табылады.
Мүлік салығында салық салу обьектілерінің тұрған жері бойынша салықтың төленетіні жаңалық емес. Бірақ таралып жатқан филиалдар тараптары бар, яғни салық салу обьектілері басқа облыстардың аумағында орналасқан заңды тұлғалар салықтың осы түрі бойынша есептеме беру тәртібіндеге өзгерістер белгіленді. Бұл ретте төлемдер обьектінің тұрған жері бойынша жүргізіледі, ал заңды тұлғаның филиалдары, өкілдіктері мен басқа құрылымдық бөлімшелері тұрған жері бойынша ағымдық төлемдердің есептерін және салық бойынша декларация тапсырады. Бірақ бұл орайда олар бас ұйымға көшірмелерді жібереді. Олардың негізінде заңды тұлға жыл аяқталғаннан кейін құрылымдық бөлімшелері бөлігінде есептелген және төленген салық сомалары бойынша жинақтаушы тізілім жасайды.
Мүлік салығын төлеудегі декларация нысан бойынша есепті кезеңнен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей тапсырады. Қолданылып жүрген заңдарға сәйкес мүлікке салынатын салықты төлеуге төлеуші жауапты.
2 САЛЫҚ ТӨЛЕУ БОЙЫНША ЖАУАПКЕРШІЛІК
Салық жауапкершілігі - заңи жауапкершілік түрлерінің бірі. Салық жауапкершілігі мемлекеттің арнаулы органдары арқылы мемлекет пен құқық бұзушы арасындағы құқықтық қатынас болып табылады. құқық бұзушыға салық құқығы нормаларында баяндалған талаптарды бұзғаны үшін жауапкершілік жүктеледі. Жасалған құқық бұзушылықтың қоғамдық қауіпті сипаты мен деңгейіне (ауырлығына) қарай салық заңнамасын бұзушыға қылмыстық заңда көзделген әрекетті жасағаны үшін қолданылатын және неғұрлым қатаң ықпалшара ретінде сипатталатын қылмыстық жауапкершілік қолданылуы мүмкін; әкімшілік теріс қылық жасағаны үшін көзделген әкімшілік жауапкершілік және ақша ресурстарының айналысы ережелерін бұзған әрекеттер жасағаны үшін көзделген кaржылық жауапкершілік қолданылуы мүмкін.
Салық төлеу барлық азаматтар, кәсіпкерлер және заңды тұлғалар үшін міндетті болып табылады. Салық төлеуден жалтару тек өсімпұл, айыппұл ғана емес, сонымен қатар қылмыстық жауапкершілікке де әкелуі мүмкін. Осыны негізге ала отырып, салық төлеу мүмкін еместігінің объективті себептері болғанда, мемлекет мерзімін кейінге қалдыру немесе бөліп төлеуді көздеген. Бұл рәсім туралы: қандай себептер бойынша және қандай кезеңге салық қарыздарын төлеу бойынша мерзімді кейінге қалдыру немесе бөліп төлеуге болатыны туралы аталмыш мақаладан білесіз.
Салықтар мен төлемдерді төлеу бойынша кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу осы бапта көзделген негіздер болған кезде салық және төлемдерді төлеу мерзімін өзгерту болып табылады, тиісінше төлемдер сомасын бір жолғы немесе кезең-кезеңмен төлей отырып жүзеге асырылады. Салықтарды төлеуді кейінге қалдыру және бөліп төлеуді Салық кодексінің 51 - бабына сәйкес алуға болады.
Салық немесе төлем сомаларын біржолғы төлей отырып кейінге қалдыру алты айдан аспайтын мерзімге беріледі.
Салық немесе төлем сомаларын тең үлестермен ай сайынғы немесе тоқсан сайынғы төлей отырып бөліп төлеу үш жылдан аспайтын мерзімге беріледі.
Кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу бір немесе бірнеше салықтар және немесе төлемдер бойынша берілуі мүмкін.
Салықтарды төлеу мерзімдерін ауыстыруда сома төлем мерзіміне дейін тұрақталады. Бірақ салық төлеуші басқа салық міндеттемелерінің өсімпұлдарын, соның ішінде салық сомаларын уақытылы емес төлеу үшін есептелген өсімпұлдарды төлеуден босатылмайды.
Салықтар бойынша мерзімді кейінге қалдыруды қалай алуға болады?
Салықтар бойынша кейінге қалдыруды немесе бөліп төлеуді заңды тұлғаның тіркелген жері бойынша немесе жеке тұлғаның тұрғылықты жері бойынша салық органына 1 жылдан (12 күнтізбелік ай) аспайтын мерзімге өтініш бере отырып алуға болады. Өтініш ерікті нысанда, ауыстыру себебін көрсетумен ұсынылады.
Салықтар бойынша мерзімін кейінге қалдыру шарттары
Салықтар бойынша мерзімін кейінге қалдыруды салық төлеушінің өзінің мүлкін, үшінші тұлғаның мүлкін кепілге қою арқылы, сондай-ақ банк кепілдігі бойынша алуға болады.
Салықтар бойынша мерзімін кейінге қалдыруды ұсыну тәртібі банк кепілдігі бойынша
Банк кепілдігінің мазмұны мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:
Банк кепілдігі қайтарып алынбайтын болуы тиіс;
Банктік кепілдігінің қолданылу мерзімі банк кепілдігімен қамтамасыз етілген салық төлеушінің салық және (немесе) төлемдер төлеу бойынша міндеті белгіленген орындау мерзімі өткен күннен бастап алты айдан аспай біту керек;
Банк кепілдігі берілген сома кепілгердің салық және (немесе) төлемдер төлеу бойынша салық төлеушінің міндеттерін толық көлемде орындауын қамтамасыз етуі тиіс.
Шарт - банк және салық төлеушінің арасында кепілгерлік жасасқаннан кейін, 10 күнтізбелік күннен кешіктірмей, салық төлеу мерзімдерін ауыстыру туралы хабарламамен салық төлеушінің тіркелу орны бойынша салық органына жүгіну қажет. Өтінішке банк кепілдігінің шартын қоса тіркеу қажет.
салық төлеушінің немесе үшінші тұлғаның мүлкіне
Кепілдігіне салықтарды төлеу мерзімдерін ауыстыру ұсынылатын мүлік өтімді болуы, яғни нарықта сұранысқа ие болуы тиіс.
Алдын ала, бірақ мерзімін кейінге қалдыру туралы өтініш берген күннен 15 күнтізбелік күннен ерте емес уақытта, салық төлеушіге мүлікті бағалауды жүргізу қажет. Мүлікке талаптар:Өтімділігі. Жоғалу немесе зақымданудан сақтандырылуы.
Нарықтық құны салықтар жәненемесе өсімпұлдар сомасынан аз болмауы тиіс.
Кепіл зат бола алмайды:
өмірді қамтамасыз ету объектілері;
энергияның электр, жылу және өзге де түрлері;
тұтқындалған мүлік;
мемлекеттік органдардың шектеулері бар мүлік;
үшінші тұлғаның құқықтық таласы бар мүлік;
жылдам бұзылатын шикізаттар, тамақ өнімдері;
мүліктік құқықтар.
Кепілгерлік шартты жасасқаннан кейін 10 күнтізбелік күннен кешіктірмей, салық төлеу мерзімдерін ауыстыру туралы өтінішпен салық төлеушінің тіркелу орны бойынша салық органына жүгіну қажет. Өтінішке кепіл шарты және кепілдік мүліктің нарықтық құнын бағалау туралы бағалаушы шартының есебі қоса беріледі.
Шешім және шарт жасасу
Салық төлеушіден қажетті құжаттарды қабылдағаннан кейін салық органы 15 күнтізбелік күннен кешіктірмей салықтарды (жәненемесе өсімдерді) төлеу мерзімдерін ауыстыруда мақұлдаумақұлдамау туралы шешімді қабылдайды. Салық міндеттемелері бойынша мерзімін кейінге қалдыруды мақұлдаған жағдайда салық төлеушіге салықтарды төлеу, сондай-ақ өтеу кестесінің мерзімдерін өтеу туралы шешім беріледі. Алайда банк кепілдігіне немесе кепілдік мүлікке талаптардың сәйкессіздігі негізінде мерзімді кейінге қалдырудан бас тарту мүмкін.
Салық міндеттемелерінің мерзімін кейінге қалдыру туралы шешімнің әрекетін тоқтату
Салық міндеттемелерін төлеу мерзімдерін ауыстыру туралы шешім мынадай негіздерде мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін:
мерзімі аяқталғанға дейін салықтардың барлық сомасын (жәненемесе өсімпұлдар) салық төлеуші төлегенде;
салық төлеуші өтеу кестесін бұзғанда.
Кестеге сәйкес төлем бұзылған жағдайда салық комитеті кепілдік мүлікті өндіре немесе банк кепілдіктерінің орындалуын талап ете алады.
Бұл ретте 2018 жылғы 1 қазаннан бастап негізгі қарыз сомасын төлеу күніне дейін есептелген өсімпұл сомасы есептен шығарылған туралы Заң күшіне енді.
Бұл ретте мониторингке жататын, ірі салық төлеушілер, жер қойнауын пайдаланушылар (жер асты суын өндіру, емдеу балшығына құқығы бар жер қойнауын пайдаланушыларды қоспағанда), акцизделетін өнімді өндіретін өндірушілер салықтық рақымшылыққа жатпайды.
Рахымшылыққа ілігу үшін салық төлеушілерге ешқайда барудың қажеті жоқ, мемлекеттік кірістер органдары салықтық бет есептеріне мониторинг жасап, негізгі салық қарызын төлеген жағдайда, үш жұмыс күннен кешіктірмей есептен шығару туралы тиісті шешімдерін шығарып отырады.
ҚР-ның Салық Кодексінің 12-бабына сәйкес Салық төлеуші - салықты немесе бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуші болып табылатын адам.
Өзінің салықтық міндеттемесінде белгіленген мерзімде және көзделген тәртіп бойынша салық төлемінін сомасын (затын) мемлекет кірісіне өткізу жөніндегі зани міндет жүктелген тұлға салық төлеуші деп танылады.
Салық төлеушілерге салықтыққұқыққабілеттілігіне және әрекет қабілеттілігіне ие заңды және жеке тұлғалар жатады. Олар салық салудың экономикалық принциптері мен тиісті заңның талаптарына орай резиденттер және резидент еместер болып бөлінеді.
Салық кодексінің тиісті баптарында салық төлеушілердің негізгі құқықтары мен міндеттері белгіленген.
Салықтық әрекет қабілеттілігі - белгілі бір заңды фактілердің болуына орай салық төлеуші ретінде нақты тұлғаға жүктелген тиісті міндеттер мен құқықтарды сол тұлғаның өз тарапынан жүзеге асыру қабілеттілігі болып табылады.
2. ҚР Салық кодексінің 13-бабында салық төлеушiнiң құқықтары көрсетілген. Салық төлеушi:
1) салық қызметi органдарынан қолданылып жүрген салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы, Қазақстан Республикасының салық заңнамасындағы өзгерiстер туралы ақпарат, салықтық нысандарды толтыру тәртібі бойынша түсіндірмелер алуға;
2) Қазақстан Республикасының салық заңнамасында реттелетін қатынастарда жеке өзі не өзінің өкілі арқылы немесе салық консультантының қатысуымен өзінің мүдделерін білдіруге;
3) осы Кодексте белгіленген жағдайларда салықтық бақылау нәтижелерін алуға;
4) салық органында уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік қызметтер көрсету стандарттарын, салықтық өтініштердің белгіленген нысандарының бланкілерін және (немесе) электрондық түрде салық есептіліктері мен өтініштерін беру үшін қажетті бағдарламалық қамтамасыз етілімді тегін алуға;
5) өтініш бойынша салық органында бұрын өзі тапсырған салық есептілігінің көшірмесін алуға;
6) салық қызметі органдарына салықтық бақылау нәтижелері бойынша салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу мен төлеу жөніндегі түсіндірмелерді табыс етуге;
7) салық органы салықтық өтініш алған кезден бастап екі жұмыс күнінен кешіктірмей салық міндеттемесін, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналарын есептеу, ұстау және аудару, әлеуметтік аударымдарды есептеу және төлеу бойынша міндеттемелерді орындау бойынша бюджетпен есеп айырысудың жай-күйі туралы жеке шоттан үзінді көшірме алуға;
8) салықтық өтініш бойынша осы Кодексте белгіленген тәртіппен және мерзімде мынадай:
- салықтық берешектің, міндетті зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдар бойынша берешектің жоқ екендігі туралы;
- салықтық берешектің, міндетті зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдар бойынша берешектің жоқ екендігі (бар екендігі) туралы;
- резидент еместің Қазақстан Республикасындағы көздерден алынған табыстар мен ұсталынған (төленген) салықтардың сомасы туралы анықтама түрлерін алуға;
9) салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу жөніндегі салық міндеттемесін орындау мақсатында төлем құжатын толтыру үшін қажетті деректемелер туралы мәліметтер, сондай-ақ салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу тәртібі туралы ақпаратты салық органына көрсетілген ақпарат үшін өтініш жасалған кезден бастап бір жұмыс күні ішінде алуға;
10) Салық Кодексінде және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актiлерiнде белгiленген тәртiппен салықтық тексеру нәтижелері туралы хабарламаға және (немесе) салық қызметінің жоғары тұрған органының хабарламаға жасалған шағымды қарау нәтижелері бойынша шығарған шешіміне, сондай-ақ салық қызметi органдарының лауазымды адамдарының іс-әрекетiне (әрекетсiздiгiне) шағым жасауға;
11) салықтық құпияның сақталуын талап етуге;
12) Салық Кодексіне сәйкес салық қызметі органдары көрсететін мемлекеттік қызметтерді тегін алуға;
13) салықтық тексеру жүргізу барысында салық қызметі органдарының лауазымды адамында туындаған сұрақтарды жазбаша тіркеуге және осы сұрақтар көрсетілетін құжатты онымен келісуге;
14) берілуі Қазақстан Республикасының салық заңнамасында, Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерін өндіру мен олардың айналымын мемлекеттік реттеу туралы заңнамасында тікелей көзделген ақпарат пен құжаттарды қоспағанда, салық салу объектілеріне және (немесе) салық салуға байланысты объектілерге жатпайтын ақпарат пен құжаттарды бермеуге құқылы.
Салық төлеуші Қазақстан Республикасының салық заңнамасында реттелетін қатынастарға осы Кодексте белгіленген тәртіппен электрондық тәсілмен қатысуға құқылы.
Салық төлеушінің Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген өзге де құқықтары бар.
ҚР Салық кодексінің 14 - бабында салық төлеушiнiң міндеттері көрсетілген. Салық төлеуші:
Салық Кодексіне сәйкес салық мiндеттемелерiн уақтылы және толық көлемде орындауға;
Салық қызметi органдары лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының салық заңнамасын анықталған бұзушылықтарды жою туралы заңды талаптарын орындауға, сондай-ақ олардың қызметтiк мiндеттерiн атқаруы кезiндегi заңды қызметiне кедергi жасамауға;
3 ЖЕР САЛЫҒЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
Жер салығы адамзат өркениетінің әр қилы даму кезеңдерінде үзбей алынған, күні бүгінге дейін әрқашан да жергілікті салық салу жүйесінде көрініс табатын үйреншікті жергілікті салық болып табылады. Бұл салық негізінгде есептеліну көзі бойынша мүліктік болғандықтан оның төлеушілері қатарына заңды тұлғалар да, жеке тұлғалар да жатады. Жер салығын қалыптастыру тәсілі жерлердің түрі мен пайдаланылатын мақсат-бағдарларына қарай құрылады. Қазіргі кезде, нарықтық даму жағдайындағы экономика талаптарына сай жер меншігіне, жерді пайдалануға және оны тиісті рыноктық айналысқа түсіруге байланысты проблемаларды шешу ауқымындағы жер салығының ролі күні сайын артып келеді. Жер салығын алу барысында жерді ұтымды пайдалану, жерге орналастыру істерін жақсарту, жерді және оған байланысты экоологиялық ахуалдарды қорғау, жерді құнарландыру, жер аумағындағы әлеуметтік-мәдени шараларды жүзеге асыру, жерлерден сол аумақтардағы бюджеттерге қосымша қаражаттар түсіру және т.б. көзделінеді. Тағы бір ескеретін жәйт, жерлерге салық салу кезінде көзделінетін бірден-бір мақсат олардың белгілі бір санаттарын ғана салық салу объектілері ретінде қарау, сондай-ақ олардың қандай бағытта пайдаланылатынын есепке алу болып табылады.
Жер салығы - тұрақты не уақытша пайдалануға берілген жер телімі (жер үлесі) үшін заң жүзінде бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер.
Жер салығының негізгі мақсаты -- экономикалық тәсілмен жер қорын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету және бюджетке түсім түсіру арқылы жер қорын сақтау, жердің құнарлылығын, сапасын жақсарту шараларын қаржыландыру.
Жер салығын салу нысаны жер телімі (жер үлесі) болып табылады. Қазақстанда елді мекендердің ортақ пайдаланудағы жер телімдеріне; ортақ пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдары алып жатқан жер телімдеріне;
Үкімет шешімі бойынша консервацияланған нысандар орналасқан жер телімдеріне, т.б;жер салығы салынбайды.
Қазақстанда бірыңғай жер салығын 1999 жылдан бастап шаруа (фермер) қожалықтары төлейді. Бірыңғай жер салығын есептеу үшін жер телімінің бағалау құнын білу керек. Мұны анықтау Қазақстан Республикасының "Жер туралы" заңында (2001) белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Бірыңғай жер салығын есептеу жер телімін бағалау құнына 0,1 пайызды ставканы қолдану жолымен жүргізіледі.
Жеке тұғаларға кора-қопсы салынған жерді коса алғанда,өзіндік (қосалқы) үй шаруашылығын,бағбандық және саяжай құрылысын жүргізу үшін берілген ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге базалық салық мөлшерлемелері мынадай мөлшерде белгіленген:
алаңы 0,50 гектарга деін қоса алғанда - 0,01 гектар үшін 20 теңге;
алаңы 0,50 гектардан асатын алаңға - 0,01 гектар үшін 100 теңге.
Жерлерге салынатын базалық салық мөлшерлемелері салық заңнамасымен белгіленеді.
Жерге салық салу келесідей принциптерге негізделеді:
- Жер салығының мөлшері;
- Жер участкесінің орналасқан жеріне;
- Сумен қамтамасыз етілуі мен сапасына байланысты анықталады;
- Жер иеленушінің шаруашылық немесе басқа да әрекетінің нәтижесінде тәуелді болмайды;
- Жер салығы жыл сайын жер аударымның бір бірлік төлем ретінде белгіленеді.
Жерге ақы төлеу жер меншік иелері мен жер пайдаланушылардың жерді пайдаланғаны үшін, жер учаскесін мемлекеттік меншіктен жеке меншікке сатып алғаны үшін немесе жер пайдалану құқығын алғаны үшін жер зандарымен, салық зандарымен немесе өзге де зандармен белгіленген бекітілген мөлшердегі соманы төлеу жөніндегі әрекеті болса, жер төлемдері жерді ұтымды пайдалану мен қорғауына бағытталған нақты жер учаскесі үшін белгіленген сома болып табылады. Әрине жер төлемдерінін мөлшеріне жер учаскесінің орналасқан жері, сумен қамтамасыз етілуі, топырағының құнарлылық сапасы т.б. факторлар әсерін тигізіп отырады...
Қазақстан Республикасы жер салығын есептеу жер учаскесінің қайда орналасқанын және оның тұрғын үй қорының құрылыстарымен орналасқанын негізге ала отырып жүргізіледі.
Жер салығы = салық базасы х салық ставкасы.
Жер учаскесінің немесе жер үлесінің алаңы салық базасы болып табылады.
Заңды тұлғалар мен ЖК салық сомасын дербес есептейді. Жеке тұлғалар үшін салық сомасын есептеуді салық органдары жүргізеді.
Жер учаскесін иелену немесе пайдалану тоқтатылған жағдайда, салық нақты пайдалану кезеңі үшін есептеледі.
Бүгінгі күні жер салығына осындай ставкалар бекітілді:
Жер учаскесіне салық төлеу мерзімдері
Жеке және заңды тұлғалар үшін жер салығын төлеудің әртүрлі мерзімдері белгіленген.
Егер сіз жеке тұлға иеленетін, жер телімімен, онда салық төлеуді жерге бюджетке сізге жылдың 1 қазанына дейін, есепті жылдан кейінгі (мысалы, 2019 жылға төленеді 1 қазанынан кешіктірмей 2020 жылға).
Егер сіз заңды тұлға болса, онда төлеу қажет осындай мерзімде жұмыс күнінен кешіктірмей 25 ақпан, 25 мамыр, 25 тамыз, 25 қараша аралығында өтеді. Төлем ішінара, тең үлестермен жүргізіледі.
Егер жер салығын төлеу уақытында жүргізілмесе, барлық сомаға өсімақы есептеледі. Есептеу мерзімі өткен әрбір күн үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген 1,25 еселенген ставка сомасында жүргізіледі.
Жер учаскесіне салық төлеу мерзімдері
Жеке және заңды тұлғалар үшін жер салығын төлеудің әртүрлі мерзімдері белгіленген.
Егер сіз жеке тұлға иеленетін, жер телімімен, онда салық төлеуді жерге бюджетке сізге жылдың 1 қазанына дейін, есепті жылдан кейінгі (мысалы, 2019 жылға төленеді 1 қазанынан кешіктірмей 2020 жылға).
Егер сіз заңды тұлға болса, онда төлеу қажет осындай мерзімде жұмыс күнінен кешіктірмей 25 ақпан, 25 мамыр, 25 тамыз, 25 қараша аралығында өтеді. Төлем ішінара, тең үлестермен жүргізіледі.
Егер жер салығын төлеу уақытында жүргізілмесе, барлық сомаға өсімақы есептеледі. Есептеу мерзімі өткен әрбір күн үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген 1,25 еселенген ставка сомасында жүргізіледі.
Жер учаскелеріне, мүлікке, сондай-ақ көлікке салық төлеу мерзімі жақындап келеді. Егер сіздің атыңыз ҚР аумағында тіркелген болса:
тұрғын үйлер, ғимараттар, саяжай құрылыстары, гараждар және басқа да құрылыстар, онда сізге мүліктік салық төлеу қажет;
жер учаскесі, онда оған тиісті жер салығы салынады;
Көлік, көлік салығын 31 желтоқсанға дейін төлеуді ұмытпаңыз.
Кесте 2 - Қазақстандағы қалалар бойынша жер салығының ставкалары (теңгемен )
Елді мекен атауы
Тұрғын үй қоры Алып жатқан жерлерден басқа, елді мекендердің жерлеріне салынатын базалық салық ставкалары (теңге)
Тұрғын үй қоры, оның ішінде құрылыстар орналасқан жерлерге салынатын базалық салық ставкалары (теңге)
Алматы
28,95
0,96
Астана
19,30
0,96
Ақтау
9,65
0,58
Актобе
6,75
0,58
Атырау
8,20
0,58
Қарағанды
9,65
0,58
Қызылорда
8,68
0,58
Көкшетау
5,79
0,58
Қостанай
6,27
0,58
Павлодар
9,65
0,58
Петропавл
5,79
0,58
Талдықорған
9,17
0,58
Тараз
9,17
0,58
Орал
5,79
0,58
Өскемен
9,65
0,58
Шымкент
9,17
0,58
Алматы облысы :
Облыстық маңызы бар қалалар
6,75
0,39
Аудандық маңызы бар қалалар
5,79
0,39
Ақмола облысы:
Облыстық маңызы бар қалалар
5,79
0,39
Аудандық маңызы бар қалалар
5,02
0,39
Облыстық маңызы бар басқа калалар
Облыс орталығындағы 85 % - тық ставкалар
0,39
Аудандық маңызы бар басқа қалалар
Облыс орталығына арналған 75 % - дық ставкалар
0,19
Қалашығы
0,96
0,13
Ауыл
0,48
0,09
Бұдан басқа, үй іргесіндегі жеке базалық салық ставкалары бар жер учаскелері. Астана, Алматы және облыстық маңызы бар қалаларда 1 ш. м. үшін 0,20 теңгеден есептеледі.
1000 ш. м. - басқа елді мекендерде;
1 ш. м. үшін 6 теңге-1 ш. м. үшін 0,20 теңге учаскенің ауданы;
5000 ш. м. дейін, 1 теңге - ауданы 5000 ш. м. артық болғанда.
Елді мекендер шегіндегі өнеркәсіптік жерлер және автотұрақтар үшін жерлер үшін 1-кестенің орта бағанында көрсетілген ставкалар бойынша есептеледі.
Автожанармай құю станцияларына арналған жерлер-осы базалық ставкалар бойынша, бірақ 10 есе мөлшерде. Егер АЖС елді мекеннен тыс жерде болса, онда мәслихат жерге базалық ставка бойынша есептелетін ең жақын елді мекен салығы. Сапасына байланысты ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын базалық салық ставкалары топырақ ҚР СК 503-бабында көрсетілген.
Осы ставкалар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері үшін қолданылады.
Кесте 3 - Егістік бойынша бірыңғай жер салығының ставкалары
Жер учаскелерінің алаңы
Салық ставкалары
500 га дейін
0,15%
501-ден 1000 га дейін қоса алғанда
500 га-дан бастап бағалау құнының 0,15% + 500 га-дан асатын жер алаңынан бағалау құнының 0,3%
1001-ден 1500 га дейін қоса алғанда
1000 га-дан бағалау құнының 0,3% + 1000 га-дан асатын жер ауданынан бағалау құнының 0,45%
1501-ден 3000 га дейін қоса алғанда
1500 га-дан бағалау құнының 0,45% + 1500 га-дан асатын жер ауданынан бағалау құнының 0,6%
3000 га жоғары
3000 га-дан бағалау құнының 0,6% + 3000 га-дан асатын жер алаңынан бағалау құнының 0,75%
Жер салығы бойынша есептердi салық инспекторлары салық инспекциялар органдары басшылары белгiленген мерзiмге кәсiпорынға, мекемеге және ұйымға барып, құжаттармен танысу арқылы тексередi.
Заңды тұлғаларға берiлген жер учаскелерi үшiн салықтың дұрыс есептелiп, уақытылы төленуi жөнiнде жауапкершiлiк олардың басшыларына жүктеледi.
Уақытылы төленбеген салық сомасы, соның iшiнде ағымдағы төлемдер бюджетке, осы сома төленген күнi, мерзiмi өткен әрбiр күн үшiн (төлем жасау күнiн қосқанда) Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi белгiлеген қайта қаржыландыру ставкасының 1,5 есе мөлшерiнде өсiм есептелiп, өндiрiп алынады.
Жер учаскесi көлемiнiң белгiленген бөлу нормасынан тыс бөлiгi үшiн салық үш есе көп мөлшерде тек 1995 жылдың 1 жартысында ғана алынады.
Жер көлемiнiң артық болуын жер қатынастары және жерге орналастыру жөнiндегi аудандық (қалалық) комитеттер белгiленген тәртiппен бекiтiлген жер бөлу нормалары бойынша анықтайды.
Сондай-ақ жер учаскесiнiң шекарасын белгiлеу кезiнде бұрынғы жылдары жүзеге асырылған жер бөлу жөнiндегi жерге орналастыру iсiнiң материалдары пайдаланылады.
Жер салығын есептеудiң дұрыстығы мен дер кезiнде төленуiн бақылауды Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес салық органдары жүзеге асырады.
Жер салығын төлеуден:
балаларды сауықтыру мекемелерi, қорықтар, ұлттық, дендрологиялық және зоологиялық парктер, ботаника бақтары, зираттар;
мемлекеттiк мекемелер, кәсiпкерлiк қызмет үшiн пайдаланылатын және жалға берiлген жер учаскелерiнен басқа;
қызметтiң негiзгi түрi ғылым мен кiтапханалық қызмет көрсету саласындағы жұмыстарды (қызмет көрсетулердi) орындау болып табылатын мемлекеттiк кәсiпорындар;
ғылыми кадрларды мемлекеттiк аттестациялау саласындағы қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік кәсiпорын;
қызметiнiң негiзгi түрi театр-көріністiк және (немесе) концерттiк шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнiнде, балалар, қарттар мен мүгедектердi әлеуметтiк қорғау мен әлеуметтiк қамтамасыз ету саласында, спорт саласында қызмет көрсету болып табылатын мемлекеттiк кәсiпорындар;
Қазақстан Республикасы мүгедектерiнiң ерiктi қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есi мен дене бiтiмiнiң кемiстiгi бар балалар мен жасөспiрiмдер әлеуметтiк бейiмдеу және еңбек ету қабiлетiн қалпына келтiру орталығы, Ауғанстандағы соғыс ардагерлерiнiң Қазақ республикалық ұйымы (кәсiпорындарсыз) Қазақстан Республикасының Қызыл Жарты Ай және Қызыл Крест Ұлттық қоғамы (кәсiпорындарынсыз), балалардың қайырымдылық қорлары (кәсiпорындарынсыз);
мүгедектер жалпы қызметкерлер санының кемiнде 50 процентi құрайтын өндiрiстiк кәсiпорындар мен ұйымдар - есептi кезеңде алынған табыстың кемiнде 50 процентiн мүгедектердi әлеуметтiк қорғауға нақтылы ... жалғасы
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен саяси іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет әдістерінің негізгі көзі - ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық инструменті, мемлекеттің кірістерін және бюджеттін әдістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.
Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің экономикасында көптеген жаңа мәселелер мен қажеттіліктер пайда болды. Олар жаңа мамандар мен жаңа теориялық және тәжірибелік дисциплиналардың, соның ішінде салық салу жүйесін негіздеді.
Салық салу жүйесін жекелей алғанда,оны нарықтық қатынастардың жаңалықтарына жатқызуға болмайды,бірақ жаңалық болып тәуелсіз бақылаудың пайда болуы табылады. Ол қоғамдық тәжірибелік қажеттілікті жүзеге асыруды - пайдаланушылар қызығушылығындағы экономикалық субъектілер ісі жөніндегі қаржылық ақпараттардың нақтылығын растауды қамтамасыз етті.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады.
Салықтар - шаруашылық жүргізуші субъектілердің , жеке тұлғалардың мемлекет пен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория. Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай - ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
Салықұғымымен салық жүйесі ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салық түрлерінің, оның құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, салық службасы органдарының жиынтығы әдетте мемлекеттің салық жүйесін құрайды.
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл - әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекетті реттеп отыруға бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде салық жүйесі жұмыс істей бастады. Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың қағидаттарын, салықтар мен алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгіленген алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылға қаңтардың 1-нен бастап 13 жалпы мемлекеттік салық,18 жергілікті салықтар мен алымдар енгізді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен салық заңнамасын бірте - бірте халықаралық салық салу қағидаттарына сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін басқада міндетті төлемдер туралы1995 жылғы сәуірдің 24-інде Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып қалды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індегі заң күші бар жарлығы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-сындағы № 440-1 заңына сәйкес заң мәртебесін алды.
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ: ҚҰРЫЛУ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН БҮГІНГІ ЖАҒДАЙЫНА СИПАТТАМА
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекетті реттеп отыруға бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде салық жүйесі жұмыс істей бастады. Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың қағидаттарын, салықтар мен алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгіленген алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылға қаңтардың 1-нен бастап 13 жалпы мемлекеттік салық,18 жергілікті салықтар мен алымдар енгізді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық салық салу қағидаттарына сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін басқада міндетті төлемдер туралы1995 жылғы сәуірдің 24-інде Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып қалды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індегі заң күші бар жарлығы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-сындағы № 440-1 заңына сәйкес заң мәртебесін алды.
Осы уақыт аралықтарында Президент жарлықтарымен және Қазақстан Республикасының заңдарымен бұл заңға өзгертулер мен толықтырулар еңгізіледі. Қазақстан Республикасы Конституциясының 35 - бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің бұрышы әрі міндеті болып табылады, - жазылған.
Салық ұғымымен салық жүйесі ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлем түрлерінің, оны құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, принциптерінің, салық заңдары мен салыққа қатысты нормативті актілердің, салық қызметі органдарының жиынтығы мемлекеттің салық жүйесін құрайды.
Экономикалық жағынан салық жүйесі мемлекеттің, аймақтардың және муниципалды құрылымдардың қызметін қаржылай қамтамасыз етуге байланысты әр түрлі мемлекеттер, мемлекет пен салық төлеуші арасындағы, әр түрлі салық төлеушілер арасындағы, сондай-ақ оған тікелей қатысушы заңды және жеке тұлғалар арасындағы күрделі өзара байланысты әлеуметтік-экономикалық қатынастардың жиынтығын құрайды.
Салық жүйесіне қажетті негізгі талаптар мыналар:
Салық жүйесіне қажетті негізгі талаптар мыналар:
Сызбанұсқа 1 - Салыққа қажетті негізгі талаптар.
салық құрамы дәл анықталуы қажет. Ол үшін салық заңдылығында мемлекетте алынатын салықтардың толық тізімі мазмұндалуы керек;
салық жүйесі салық төлеушілер үшін салықтан жалтару тиімсіз болатындай етіп жасалуы тиіс;
салық құрамы дәл анықталуы қажет. Ол үшін салық заңдылығында мемлекетте алынатын салықтардың толық тізімі мазмұндалуы керек;
салық жүйесі салық төлеушілер үшін салықтан жалтару тиімсіз болатындай етіп жасалуы тиіс;
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекеттік реттеп отыруға бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1991 жылдың 25 желтоқсанынан бастап біздің елімізде тұңғыш салық жүйесі қызмет ете бастады.
Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың принциптерін, салықтар мен алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылғы қаңтардың 1- нен бастап 13 жалпы мемлекеттік салық, 18 жергілікті салықтар мен алымдар, 11 жалпыға міндетті жергілікті салықтар мен алымдар енгізілді.
Дегенмен, өмірге келген әрбір жаңа құбылыста кездесетін ерекшеліктермен қатар кемшіліктер де бұл заңда да орын алды, яғни ҚР алғашқы салық жүйесінде бірқатар шешімін таппаған мәселелер болды. Атап айтсақ, біз салық жүйесін құрғанда елемізде жиынтықталған ғылыми және практикалық тәжірибе болған жоқ. Салық қызметі де, салық төлеушілер де мұндай жаңа бастамаға психологиялық жағынан дайын еместігі көрінді. Салық жүйесінде дүниежүзілік тәжірибеде қолданылып келген салық салу принциптері сақталмады. Сондықтан бұл салық жүйесінің нарықтық қатынастардың талабына толығымен жауап беруге мүмкіндігі болмады. Ең бастысы, салық жүйесінің өндірісті дамытуға еш ықпал етпеуі, бюджет кірісін құрудағы өз ролін жете атқара алмауы, яғни салық көзі табыс не пайда емес, керісінше тұтыну болды.
Салық санының көптігі, айналымды анықтаудың қиындығы, шектен тыс дәлелсіз берілген салық жеңілдіктері, салық ставкаларының бір салық түрі бойынша бірнеше түрлі болуы, халықаралық салық салу негіздерінің тыс қалуы және т.б. кемшіліктер салық жүйесін одан әрі реформалаудың қажеттігін көрсетті.
Қазақстан Республикасы Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен заңнамасын бірте - бірте халықаралық салық салу принциптеріне сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы 1995 жылғы сәуірдің 24-нде ҚР Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны 11 болып қалды. ҚР Президентінің 1999 жылғы шілденің 16 - сындағы № 440-I заңына сәйкес заң мәртебесін алды. Осы уақыт аралықтарында Президент жарлықтарымен және ҚР заңдарымен бұл заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Осы уақыт аралығында Президент жарлықтарымен және ҚР заңдарымен бұл заңға бірнеше рет өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. 2002 жылға дейін мемлекеттік бюджеттің кірістерін негізінен 17 салықтар мен басқа да міндетті төлемдер құрады.
Бұл заңда қамтылған барлық базалық принциптер 1995 - 1999 жылдар аралығында жүзеге асырылды. Бұл әлеуметтік салыққа, амортизация саясатына, айналымнан алынатын салықты жоюға, ҚҚС-ты халықаралық принциптерге сәйкестендіруге қатысты еді. Осы уақыт ішінде экономика, экономикалық қатынастар құрылымы, мемлекет пен салық төлеушілердің өзара қарым-қатынасы, тіпті адамдардың ділі (менталитеті) де айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Мемлекет, бір жағынан, салық саясатының мақсатын, міндеті мен қызметін терең түсінді, екінші жағынан, экономикалық қатынастардың көптеген тұстары қолданыстағы салық заңдылығында қамтылмай қалды. Осы және Қазақстан экономикасында болып жатқан оң өзгерістер жаңа салық заңын талап етті.
1995 жылдың 24 сәуірінде қабылданған ҚР Президентінің Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы заң күші бар жарлығы салық жүйесіне оңтайлы өзгерістер енгізді. Олардың қатарына қолданылып келген салықтар мен салықтар мен алымдар санының 46-дан 11-ге қысқартылуы, салық салу принциптерінің дүниежүзілік тәжірибеге сай өзгертілуі, халықаралық салық салу тәртібінің енгізілуі, салықтардың нышанына, белгілеріне қарай топталуы, сонымен қатар бұл құжаттың көптеген заңдармен тығыз байланыстылығы, салықтық әкімшіліктің жаңа ережелерінің енгізілуі салық жүйесіндегі басқа да түбегейлі өзгерістер жатады. Әрине мемлекттің нарықтық экономикалық қатынас талабына сай дамуы жағдайында салық жүйесінің бір орында, өзгеріссіз қалуы мүмкін емес. Алайда қысқа уақыт аралығында қабылданған шексіз өзгерістер мен толықтырулардың енгізілуі нәтижесі оның әлі де болса жетілмегендігін көрсетеді.
Бүгінгі күні республикада салық заңдарының барлық негізгі кемшіліктері ескерілген, әрі жетілдірілген жаңа Салық кодексі дайындалып, 2001 жылдың 12 маусымында қабылданды.
Уақыт ағымының әсеріне, заман талабына сай қабылданған Салық кодексінде келесідей мәселелерді шешуге басты назар аударылған.
Біріншіден, барлық шаруашылық субъектілеріне салықтандырудың тең жағдайын жасау.
Екіншіден, кейбір жекелеген категориядағы салық төлеушілерге берілген жеңілдіктерді жою арқылы салық жүктемесін жеңілдету.
Үшіншіден, салық заңдылығы жөніндегі барлық ережелер мен нормаларды тікелей қызмет ететін заң мөлшерінде біріктіру.
Төртіншіден, салық заңдылығының тұрақтылығын қамтамасыз ету.
Әрине, салық заңдылығында өзгерістер мен толықтырулар болашақта да жүргізіліп отырылады. Өйткені экономикалық қарым-қатынастар бір орында тұрып қалмайды, ол жаңа даму сатысына көшкен сайын салық заңдылығының да сол экономикалық саясатқа сай өзгертіліп отыруы керек.
Сондықтан өзгерістің енгізілуі де заңды. Бірақ, кодекс бойынша енді жаңадан енгізілген өзгерістер жылына бір рет енгізілуі тиіс. Енгізілген өзгерістер келесі жаңа жылдың басынан бастап күшіне енеді. Бұл ереже біржағынан салық төлеушілерге жаңа енгізулерге алдын ала дайындалып, операциялар мен қаржы шешімдерін жоспарлауға мүмкіндік берсе, екінші жағынан салық қызметкерлерінің жұмысын жеделдетуге және жеңілдетуге көп әсерін тигізеді.
Салық кодексі 2002 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енді. Ол салық салудың ойластырылған құқықтық негізін құрудың түпкілікті міндетін шешуге бағытталған.
Салықтар: Корпорациялық табыс салығы; Жеке табыс салығы; Қосылған құнға салынатын салық; Акциздер; Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері; Экспортқа шығарылатын шикі мұнайға салынатын рента салығы; Әлеуметтік салық; Жер салығы; Көлік құралдарына салынатын салық; Мүлік салығы; ҚР жасалған келісім-шарттары бойынша өнімді бөлу жөніндегі үлесі.
Кесте 1 - Қазақстанда салық жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңдері
Кезеңдер
Ұлттық салық жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңдерінің мақсаты
Салық қатынастарын басқару стратегиясы мен тактикасы
Орталық-тандыру деңгейі
Қол жеткізілген (күтілетін) әлеуметтік-экономикалық нәтижелер
Бірінші кезең 1992-1994жж.
Мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін қалыптас-тыруға бадарланған және экономикадағы және салықтық қатынастардағы тәртіпсіздікті реттейтін ұлттық салық жүйесін құру
Ағымағы және қысқа мерзімді міндеттерді шешуге бағытталған
Төмен
Қарама-қайшылыққа толы ұлттық салық жүйесін құру. Салық салынатын базаны тарылту.
Екінші кезең 1995-1998жж
Макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу және барынша жоғары әлеуетті әрі бәсекеге қабілетті кәсіпорындарды ынталандыру жолымен бюджеттің кіріс бөлігін барынша көбейту.
Қысқа және орта мерзімді міндеттерді шешу. Орта мерзімді міндеттерге бағытталған.
Орташа
Экономикалық өсуге негіз болған макроэкономикалық тұрақтандыруға қол жеткізу. Салық салынатын базаны тарылтуды тоқтату.
Үшінші кезең 1999-2001жж
Мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін арттыру және әлемдік салық тәжірибесі қызмет ететін тәртіп ескерілетін, салықтық реттеуді ұйымдастырудың жаңа принциптеріне көшуге байланысты экономикалық өсуге қол жеткізу
Орта мерзімді міндеттерді шешу және Қазақстан 2030 стратегия-сында қалыптастырылған ұзақ мерзімді мақсаттарға бағдарлану
Жоғары
Экономикалық өсуді бастау. Тұрақтандыру және салық салынатын базаны кеңейтуді бастау.
Төртінші кезең 2002-2008жж.
Әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды қаржыландыруды кеңейту мақсатында салық салу субъектілерінің капитализацияланған құ-нын ұлғайтуды ынта-ландыру жолымен бюджет-тің кірісін барынша көбейту
Орта және ұзақ мерзімді міндеттерді шешу. Стратегиялық міндеттерді шешуге басым бағдарлану.
Жоғары
Мемлекет пен салық төлеушілердің мүддесін теңгеруге мүмкіндік беретін экономикалық өсуді тұрақтандыру
Бесінші кезең 2009 жылдан басталады
Макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу және салық есебін жетілдіру жолымен бюджеттің кірісін барынша көбейту
Ұзақ мерзімді міндеттерді шешу. Стратегиялық міндеттерді шешуге бағдарлану.
Жоғары
Мемлекет пен салық төлеушілердің мүддесін теңгеруге мүмкіндік беретін экономикалық өсуді тұрақтандыру
Қазіргі кезде Қазақстан республикасында халықтың әлеуметтік жағдайын көтерудің көптеген бағдарламалары іске асуда. Мүлік салығын төлеу біздің елімізде заңды және жеке тұлғалардың мүлік құнына байланысты. Нәтижесінде біздің еліміздегі мүлік салығының ставкасы ең төмені болып табылады.
Мүлік салығында салық салу обьектілерінің тұрған жері бойынша салықтың төленетіні жаңалық емес. Бірақ таралып жатқан филиалдар тараптары бар, яғни салық салу обьектілері басқа облыстардың аумағында орналасқан заңды тұлғалар салықтың осы түрі бойынша есептеме беру тәртібіндеге өзгерістер белгіленді. Бұл ретте төлемдер обьектінің тұрған жері бойынша жүргізіледі, ал заңды тұлғаның филиалдары, өкілдіктері мен басқа құрылымдық бөлімшелері тұрған жері бойынша ағымдық төлемдердің есептерін және салық бойынша декларация тапсырады. Бірақ бұл орайда олар бас ұйымға көшірмелерді жібереді. Олардың негізінде заңды тұлға жыл аяқталғаннан кейін құрылымдық бөлімшелері бөлігінде есептелген және төленген салық сомалары бойынша жинақтаушы тізілім жасайды.
Мүлік салығын төлеудегі декларация нысан бойынша есепті кезеңнен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей тапсырады. Қолданылып жүрген заңдарға сәйкес мүлікке салынатын салықты төлеуге төлеуші жауапты.
2 САЛЫҚ ТӨЛЕУ БОЙЫНША ЖАУАПКЕРШІЛІК
Салық жауапкершілігі - заңи жауапкершілік түрлерінің бірі. Салық жауапкершілігі мемлекеттің арнаулы органдары арқылы мемлекет пен құқық бұзушы арасындағы құқықтық қатынас болып табылады. құқық бұзушыға салық құқығы нормаларында баяндалған талаптарды бұзғаны үшін жауапкершілік жүктеледі. Жасалған құқық бұзушылықтың қоғамдық қауіпті сипаты мен деңгейіне (ауырлығына) қарай салық заңнамасын бұзушыға қылмыстық заңда көзделген әрекетті жасағаны үшін қолданылатын және неғұрлым қатаң ықпалшара ретінде сипатталатын қылмыстық жауапкершілік қолданылуы мүмкін; әкімшілік теріс қылық жасағаны үшін көзделген әкімшілік жауапкершілік және ақша ресурстарының айналысы ережелерін бұзған әрекеттер жасағаны үшін көзделген кaржылық жауапкершілік қолданылуы мүмкін.
Салық төлеу барлық азаматтар, кәсіпкерлер және заңды тұлғалар үшін міндетті болып табылады. Салық төлеуден жалтару тек өсімпұл, айыппұл ғана емес, сонымен қатар қылмыстық жауапкершілікке де әкелуі мүмкін. Осыны негізге ала отырып, салық төлеу мүмкін еместігінің объективті себептері болғанда, мемлекет мерзімін кейінге қалдыру немесе бөліп төлеуді көздеген. Бұл рәсім туралы: қандай себептер бойынша және қандай кезеңге салық қарыздарын төлеу бойынша мерзімді кейінге қалдыру немесе бөліп төлеуге болатыны туралы аталмыш мақаладан білесіз.
Салықтар мен төлемдерді төлеу бойынша кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу осы бапта көзделген негіздер болған кезде салық және төлемдерді төлеу мерзімін өзгерту болып табылады, тиісінше төлемдер сомасын бір жолғы немесе кезең-кезеңмен төлей отырып жүзеге асырылады. Салықтарды төлеуді кейінге қалдыру және бөліп төлеуді Салық кодексінің 51 - бабына сәйкес алуға болады.
Салық немесе төлем сомаларын біржолғы төлей отырып кейінге қалдыру алты айдан аспайтын мерзімге беріледі.
Салық немесе төлем сомаларын тең үлестермен ай сайынғы немесе тоқсан сайынғы төлей отырып бөліп төлеу үш жылдан аспайтын мерзімге беріледі.
Кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу бір немесе бірнеше салықтар және немесе төлемдер бойынша берілуі мүмкін.
Салықтарды төлеу мерзімдерін ауыстыруда сома төлем мерзіміне дейін тұрақталады. Бірақ салық төлеуші басқа салық міндеттемелерінің өсімпұлдарын, соның ішінде салық сомаларын уақытылы емес төлеу үшін есептелген өсімпұлдарды төлеуден босатылмайды.
Салықтар бойынша мерзімді кейінге қалдыруды қалай алуға болады?
Салықтар бойынша кейінге қалдыруды немесе бөліп төлеуді заңды тұлғаның тіркелген жері бойынша немесе жеке тұлғаның тұрғылықты жері бойынша салық органына 1 жылдан (12 күнтізбелік ай) аспайтын мерзімге өтініш бере отырып алуға болады. Өтініш ерікті нысанда, ауыстыру себебін көрсетумен ұсынылады.
Салықтар бойынша мерзімін кейінге қалдыру шарттары
Салықтар бойынша мерзімін кейінге қалдыруды салық төлеушінің өзінің мүлкін, үшінші тұлғаның мүлкін кепілге қою арқылы, сондай-ақ банк кепілдігі бойынша алуға болады.
Салықтар бойынша мерзімін кейінге қалдыруды ұсыну тәртібі банк кепілдігі бойынша
Банк кепілдігінің мазмұны мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:
Банк кепілдігі қайтарып алынбайтын болуы тиіс;
Банктік кепілдігінің қолданылу мерзімі банк кепілдігімен қамтамасыз етілген салық төлеушінің салық және (немесе) төлемдер төлеу бойынша міндеті белгіленген орындау мерзімі өткен күннен бастап алты айдан аспай біту керек;
Банк кепілдігі берілген сома кепілгердің салық және (немесе) төлемдер төлеу бойынша салық төлеушінің міндеттерін толық көлемде орындауын қамтамасыз етуі тиіс.
Шарт - банк және салық төлеушінің арасында кепілгерлік жасасқаннан кейін, 10 күнтізбелік күннен кешіктірмей, салық төлеу мерзімдерін ауыстыру туралы хабарламамен салық төлеушінің тіркелу орны бойынша салық органына жүгіну қажет. Өтінішке банк кепілдігінің шартын қоса тіркеу қажет.
салық төлеушінің немесе үшінші тұлғаның мүлкіне
Кепілдігіне салықтарды төлеу мерзімдерін ауыстыру ұсынылатын мүлік өтімді болуы, яғни нарықта сұранысқа ие болуы тиіс.
Алдын ала, бірақ мерзімін кейінге қалдыру туралы өтініш берген күннен 15 күнтізбелік күннен ерте емес уақытта, салық төлеушіге мүлікті бағалауды жүргізу қажет. Мүлікке талаптар:Өтімділігі. Жоғалу немесе зақымданудан сақтандырылуы.
Нарықтық құны салықтар жәненемесе өсімпұлдар сомасынан аз болмауы тиіс.
Кепіл зат бола алмайды:
өмірді қамтамасыз ету объектілері;
энергияның электр, жылу және өзге де түрлері;
тұтқындалған мүлік;
мемлекеттік органдардың шектеулері бар мүлік;
үшінші тұлғаның құқықтық таласы бар мүлік;
жылдам бұзылатын шикізаттар, тамақ өнімдері;
мүліктік құқықтар.
Кепілгерлік шартты жасасқаннан кейін 10 күнтізбелік күннен кешіктірмей, салық төлеу мерзімдерін ауыстыру туралы өтінішпен салық төлеушінің тіркелу орны бойынша салық органына жүгіну қажет. Өтінішке кепіл шарты және кепілдік мүліктің нарықтық құнын бағалау туралы бағалаушы шартының есебі қоса беріледі.
Шешім және шарт жасасу
Салық төлеушіден қажетті құжаттарды қабылдағаннан кейін салық органы 15 күнтізбелік күннен кешіктірмей салықтарды (жәненемесе өсімдерді) төлеу мерзімдерін ауыстыруда мақұлдаумақұлдамау туралы шешімді қабылдайды. Салық міндеттемелері бойынша мерзімін кейінге қалдыруды мақұлдаған жағдайда салық төлеушіге салықтарды төлеу, сондай-ақ өтеу кестесінің мерзімдерін өтеу туралы шешім беріледі. Алайда банк кепілдігіне немесе кепілдік мүлікке талаптардың сәйкессіздігі негізінде мерзімді кейінге қалдырудан бас тарту мүмкін.
Салық міндеттемелерінің мерзімін кейінге қалдыру туралы шешімнің әрекетін тоқтату
Салық міндеттемелерін төлеу мерзімдерін ауыстыру туралы шешім мынадай негіздерде мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін:
мерзімі аяқталғанға дейін салықтардың барлық сомасын (жәненемесе өсімпұлдар) салық төлеуші төлегенде;
салық төлеуші өтеу кестесін бұзғанда.
Кестеге сәйкес төлем бұзылған жағдайда салық комитеті кепілдік мүлікті өндіре немесе банк кепілдіктерінің орындалуын талап ете алады.
Бұл ретте 2018 жылғы 1 қазаннан бастап негізгі қарыз сомасын төлеу күніне дейін есептелген өсімпұл сомасы есептен шығарылған туралы Заң күшіне енді.
Бұл ретте мониторингке жататын, ірі салық төлеушілер, жер қойнауын пайдаланушылар (жер асты суын өндіру, емдеу балшығына құқығы бар жер қойнауын пайдаланушыларды қоспағанда), акцизделетін өнімді өндіретін өндірушілер салықтық рақымшылыққа жатпайды.
Рахымшылыққа ілігу үшін салық төлеушілерге ешқайда барудың қажеті жоқ, мемлекеттік кірістер органдары салықтық бет есептеріне мониторинг жасап, негізгі салық қарызын төлеген жағдайда, үш жұмыс күннен кешіктірмей есептен шығару туралы тиісті шешімдерін шығарып отырады.
ҚР-ның Салық Кодексінің 12-бабына сәйкес Салық төлеуші - салықты немесе бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуші болып табылатын адам.
Өзінің салықтық міндеттемесінде белгіленген мерзімде және көзделген тәртіп бойынша салық төлемінін сомасын (затын) мемлекет кірісіне өткізу жөніндегі зани міндет жүктелген тұлға салық төлеуші деп танылады.
Салық төлеушілерге салықтыққұқыққабілеттілігіне және әрекет қабілеттілігіне ие заңды және жеке тұлғалар жатады. Олар салық салудың экономикалық принциптері мен тиісті заңның талаптарына орай резиденттер және резидент еместер болып бөлінеді.
Салық кодексінің тиісті баптарында салық төлеушілердің негізгі құқықтары мен міндеттері белгіленген.
Салықтық әрекет қабілеттілігі - белгілі бір заңды фактілердің болуына орай салық төлеуші ретінде нақты тұлғаға жүктелген тиісті міндеттер мен құқықтарды сол тұлғаның өз тарапынан жүзеге асыру қабілеттілігі болып табылады.
2. ҚР Салық кодексінің 13-бабында салық төлеушiнiң құқықтары көрсетілген. Салық төлеушi:
1) салық қызметi органдарынан қолданылып жүрген салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы, Қазақстан Республикасының салық заңнамасындағы өзгерiстер туралы ақпарат, салықтық нысандарды толтыру тәртібі бойынша түсіндірмелер алуға;
2) Қазақстан Республикасының салық заңнамасында реттелетін қатынастарда жеке өзі не өзінің өкілі арқылы немесе салық консультантының қатысуымен өзінің мүдделерін білдіруге;
3) осы Кодексте белгіленген жағдайларда салықтық бақылау нәтижелерін алуға;
4) салық органында уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік қызметтер көрсету стандарттарын, салықтық өтініштердің белгіленген нысандарының бланкілерін және (немесе) электрондық түрде салық есептіліктері мен өтініштерін беру үшін қажетті бағдарламалық қамтамасыз етілімді тегін алуға;
5) өтініш бойынша салық органында бұрын өзі тапсырған салық есептілігінің көшірмесін алуға;
6) салық қызметі органдарына салықтық бақылау нәтижелері бойынша салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу мен төлеу жөніндегі түсіндірмелерді табыс етуге;
7) салық органы салықтық өтініш алған кезден бастап екі жұмыс күнінен кешіктірмей салық міндеттемесін, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналарын есептеу, ұстау және аудару, әлеуметтік аударымдарды есептеу және төлеу бойынша міндеттемелерді орындау бойынша бюджетпен есеп айырысудың жай-күйі туралы жеке шоттан үзінді көшірме алуға;
8) салықтық өтініш бойынша осы Кодексте белгіленген тәртіппен және мерзімде мынадай:
- салықтық берешектің, міндетті зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдар бойынша берешектің жоқ екендігі туралы;
- салықтық берешектің, міндетті зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдар бойынша берешектің жоқ екендігі (бар екендігі) туралы;
- резидент еместің Қазақстан Республикасындағы көздерден алынған табыстар мен ұсталынған (төленген) салықтардың сомасы туралы анықтама түрлерін алуға;
9) салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу жөніндегі салық міндеттемесін орындау мақсатында төлем құжатын толтыру үшін қажетті деректемелер туралы мәліметтер, сондай-ақ салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу тәртібі туралы ақпаратты салық органына көрсетілген ақпарат үшін өтініш жасалған кезден бастап бір жұмыс күні ішінде алуға;
10) Салық Кодексінде және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актiлерiнде белгiленген тәртiппен салықтық тексеру нәтижелері туралы хабарламаға және (немесе) салық қызметінің жоғары тұрған органының хабарламаға жасалған шағымды қарау нәтижелері бойынша шығарған шешіміне, сондай-ақ салық қызметi органдарының лауазымды адамдарының іс-әрекетiне (әрекетсiздiгiне) шағым жасауға;
11) салықтық құпияның сақталуын талап етуге;
12) Салық Кодексіне сәйкес салық қызметі органдары көрсететін мемлекеттік қызметтерді тегін алуға;
13) салықтық тексеру жүргізу барысында салық қызметі органдарының лауазымды адамында туындаған сұрақтарды жазбаша тіркеуге және осы сұрақтар көрсетілетін құжатты онымен келісуге;
14) берілуі Қазақстан Республикасының салық заңнамасында, Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерін өндіру мен олардың айналымын мемлекеттік реттеу туралы заңнамасында тікелей көзделген ақпарат пен құжаттарды қоспағанда, салық салу объектілеріне және (немесе) салық салуға байланысты объектілерге жатпайтын ақпарат пен құжаттарды бермеуге құқылы.
Салық төлеуші Қазақстан Республикасының салық заңнамасында реттелетін қатынастарға осы Кодексте белгіленген тәртіппен электрондық тәсілмен қатысуға құқылы.
Салық төлеушінің Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген өзге де құқықтары бар.
ҚР Салық кодексінің 14 - бабында салық төлеушiнiң міндеттері көрсетілген. Салық төлеуші:
Салық Кодексіне сәйкес салық мiндеттемелерiн уақтылы және толық көлемде орындауға;
Салық қызметi органдары лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының салық заңнамасын анықталған бұзушылықтарды жою туралы заңды талаптарын орындауға, сондай-ақ олардың қызметтiк мiндеттерiн атқаруы кезiндегi заңды қызметiне кедергi жасамауға;
3 ЖЕР САЛЫҒЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
Жер салығы адамзат өркениетінің әр қилы даму кезеңдерінде үзбей алынған, күні бүгінге дейін әрқашан да жергілікті салық салу жүйесінде көрініс табатын үйреншікті жергілікті салық болып табылады. Бұл салық негізінгде есептеліну көзі бойынша мүліктік болғандықтан оның төлеушілері қатарына заңды тұлғалар да, жеке тұлғалар да жатады. Жер салығын қалыптастыру тәсілі жерлердің түрі мен пайдаланылатын мақсат-бағдарларына қарай құрылады. Қазіргі кезде, нарықтық даму жағдайындағы экономика талаптарына сай жер меншігіне, жерді пайдалануға және оны тиісті рыноктық айналысқа түсіруге байланысты проблемаларды шешу ауқымындағы жер салығының ролі күні сайын артып келеді. Жер салығын алу барысында жерді ұтымды пайдалану, жерге орналастыру істерін жақсарту, жерді және оған байланысты экоологиялық ахуалдарды қорғау, жерді құнарландыру, жер аумағындағы әлеуметтік-мәдени шараларды жүзеге асыру, жерлерден сол аумақтардағы бюджеттерге қосымша қаражаттар түсіру және т.б. көзделінеді. Тағы бір ескеретін жәйт, жерлерге салық салу кезінде көзделінетін бірден-бір мақсат олардың белгілі бір санаттарын ғана салық салу объектілері ретінде қарау, сондай-ақ олардың қандай бағытта пайдаланылатынын есепке алу болып табылады.
Жер салығы - тұрақты не уақытша пайдалануға берілген жер телімі (жер үлесі) үшін заң жүзінде бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер.
Жер салығының негізгі мақсаты -- экономикалық тәсілмен жер қорын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету және бюджетке түсім түсіру арқылы жер қорын сақтау, жердің құнарлылығын, сапасын жақсарту шараларын қаржыландыру.
Жер салығын салу нысаны жер телімі (жер үлесі) болып табылады. Қазақстанда елді мекендердің ортақ пайдаланудағы жер телімдеріне; ортақ пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдары алып жатқан жер телімдеріне;
Үкімет шешімі бойынша консервацияланған нысандар орналасқан жер телімдеріне, т.б;жер салығы салынбайды.
Қазақстанда бірыңғай жер салығын 1999 жылдан бастап шаруа (фермер) қожалықтары төлейді. Бірыңғай жер салығын есептеу үшін жер телімінің бағалау құнын білу керек. Мұны анықтау Қазақстан Республикасының "Жер туралы" заңында (2001) белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Бірыңғай жер салығын есептеу жер телімін бағалау құнына 0,1 пайызды ставканы қолдану жолымен жүргізіледі.
Жеке тұғаларға кора-қопсы салынған жерді коса алғанда,өзіндік (қосалқы) үй шаруашылығын,бағбандық және саяжай құрылысын жүргізу үшін берілген ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге базалық салық мөлшерлемелері мынадай мөлшерде белгіленген:
алаңы 0,50 гектарга деін қоса алғанда - 0,01 гектар үшін 20 теңге;
алаңы 0,50 гектардан асатын алаңға - 0,01 гектар үшін 100 теңге.
Жерлерге салынатын базалық салық мөлшерлемелері салық заңнамасымен белгіленеді.
Жерге салық салу келесідей принциптерге негізделеді:
- Жер салығының мөлшері;
- Жер участкесінің орналасқан жеріне;
- Сумен қамтамасыз етілуі мен сапасына байланысты анықталады;
- Жер иеленушінің шаруашылық немесе басқа да әрекетінің нәтижесінде тәуелді болмайды;
- Жер салығы жыл сайын жер аударымның бір бірлік төлем ретінде белгіленеді.
Жерге ақы төлеу жер меншік иелері мен жер пайдаланушылардың жерді пайдаланғаны үшін, жер учаскесін мемлекеттік меншіктен жеке меншікке сатып алғаны үшін немесе жер пайдалану құқығын алғаны үшін жер зандарымен, салық зандарымен немесе өзге де зандармен белгіленген бекітілген мөлшердегі соманы төлеу жөніндегі әрекеті болса, жер төлемдері жерді ұтымды пайдалану мен қорғауына бағытталған нақты жер учаскесі үшін белгіленген сома болып табылады. Әрине жер төлемдерінін мөлшеріне жер учаскесінің орналасқан жері, сумен қамтамасыз етілуі, топырағының құнарлылық сапасы т.б. факторлар әсерін тигізіп отырады...
Қазақстан Республикасы жер салығын есептеу жер учаскесінің қайда орналасқанын және оның тұрғын үй қорының құрылыстарымен орналасқанын негізге ала отырып жүргізіледі.
Жер салығы = салық базасы х салық ставкасы.
Жер учаскесінің немесе жер үлесінің алаңы салық базасы болып табылады.
Заңды тұлғалар мен ЖК салық сомасын дербес есептейді. Жеке тұлғалар үшін салық сомасын есептеуді салық органдары жүргізеді.
Жер учаскесін иелену немесе пайдалану тоқтатылған жағдайда, салық нақты пайдалану кезеңі үшін есептеледі.
Бүгінгі күні жер салығына осындай ставкалар бекітілді:
Жер учаскесіне салық төлеу мерзімдері
Жеке және заңды тұлғалар үшін жер салығын төлеудің әртүрлі мерзімдері белгіленген.
Егер сіз жеке тұлға иеленетін, жер телімімен, онда салық төлеуді жерге бюджетке сізге жылдың 1 қазанына дейін, есепті жылдан кейінгі (мысалы, 2019 жылға төленеді 1 қазанынан кешіктірмей 2020 жылға).
Егер сіз заңды тұлға болса, онда төлеу қажет осындай мерзімде жұмыс күнінен кешіктірмей 25 ақпан, 25 мамыр, 25 тамыз, 25 қараша аралығында өтеді. Төлем ішінара, тең үлестермен жүргізіледі.
Егер жер салығын төлеу уақытында жүргізілмесе, барлық сомаға өсімақы есептеледі. Есептеу мерзімі өткен әрбір күн үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген 1,25 еселенген ставка сомасында жүргізіледі.
Жер учаскесіне салық төлеу мерзімдері
Жеке және заңды тұлғалар үшін жер салығын төлеудің әртүрлі мерзімдері белгіленген.
Егер сіз жеке тұлға иеленетін, жер телімімен, онда салық төлеуді жерге бюджетке сізге жылдың 1 қазанына дейін, есепті жылдан кейінгі (мысалы, 2019 жылға төленеді 1 қазанынан кешіктірмей 2020 жылға).
Егер сіз заңды тұлға болса, онда төлеу қажет осындай мерзімде жұмыс күнінен кешіктірмей 25 ақпан, 25 мамыр, 25 тамыз, 25 қараша аралығында өтеді. Төлем ішінара, тең үлестермен жүргізіледі.
Егер жер салығын төлеу уақытында жүргізілмесе, барлық сомаға өсімақы есептеледі. Есептеу мерзімі өткен әрбір күн үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген 1,25 еселенген ставка сомасында жүргізіледі.
Жер учаскелеріне, мүлікке, сондай-ақ көлікке салық төлеу мерзімі жақындап келеді. Егер сіздің атыңыз ҚР аумағында тіркелген болса:
тұрғын үйлер, ғимараттар, саяжай құрылыстары, гараждар және басқа да құрылыстар, онда сізге мүліктік салық төлеу қажет;
жер учаскесі, онда оған тиісті жер салығы салынады;
Көлік, көлік салығын 31 желтоқсанға дейін төлеуді ұмытпаңыз.
Кесте 2 - Қазақстандағы қалалар бойынша жер салығының ставкалары (теңгемен )
Елді мекен атауы
Тұрғын үй қоры Алып жатқан жерлерден басқа, елді мекендердің жерлеріне салынатын базалық салық ставкалары (теңге)
Тұрғын үй қоры, оның ішінде құрылыстар орналасқан жерлерге салынатын базалық салық ставкалары (теңге)
Алматы
28,95
0,96
Астана
19,30
0,96
Ақтау
9,65
0,58
Актобе
6,75
0,58
Атырау
8,20
0,58
Қарағанды
9,65
0,58
Қызылорда
8,68
0,58
Көкшетау
5,79
0,58
Қостанай
6,27
0,58
Павлодар
9,65
0,58
Петропавл
5,79
0,58
Талдықорған
9,17
0,58
Тараз
9,17
0,58
Орал
5,79
0,58
Өскемен
9,65
0,58
Шымкент
9,17
0,58
Алматы облысы :
Облыстық маңызы бар қалалар
6,75
0,39
Аудандық маңызы бар қалалар
5,79
0,39
Ақмола облысы:
Облыстық маңызы бар қалалар
5,79
0,39
Аудандық маңызы бар қалалар
5,02
0,39
Облыстық маңызы бар басқа калалар
Облыс орталығындағы 85 % - тық ставкалар
0,39
Аудандық маңызы бар басқа қалалар
Облыс орталығына арналған 75 % - дық ставкалар
0,19
Қалашығы
0,96
0,13
Ауыл
0,48
0,09
Бұдан басқа, үй іргесіндегі жеке базалық салық ставкалары бар жер учаскелері. Астана, Алматы және облыстық маңызы бар қалаларда 1 ш. м. үшін 0,20 теңгеден есептеледі.
1000 ш. м. - басқа елді мекендерде;
1 ш. м. үшін 6 теңге-1 ш. м. үшін 0,20 теңге учаскенің ауданы;
5000 ш. м. дейін, 1 теңге - ауданы 5000 ш. м. артық болғанда.
Елді мекендер шегіндегі өнеркәсіптік жерлер және автотұрақтар үшін жерлер үшін 1-кестенің орта бағанында көрсетілген ставкалар бойынша есептеледі.
Автожанармай құю станцияларына арналған жерлер-осы базалық ставкалар бойынша, бірақ 10 есе мөлшерде. Егер АЖС елді мекеннен тыс жерде болса, онда мәслихат жерге базалық ставка бойынша есептелетін ең жақын елді мекен салығы. Сапасына байланысты ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын базалық салық ставкалары топырақ ҚР СК 503-бабында көрсетілген.
Осы ставкалар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері үшін қолданылады.
Кесте 3 - Егістік бойынша бірыңғай жер салығының ставкалары
Жер учаскелерінің алаңы
Салық ставкалары
500 га дейін
0,15%
501-ден 1000 га дейін қоса алғанда
500 га-дан бастап бағалау құнының 0,15% + 500 га-дан асатын жер алаңынан бағалау құнының 0,3%
1001-ден 1500 га дейін қоса алғанда
1000 га-дан бағалау құнының 0,3% + 1000 га-дан асатын жер ауданынан бағалау құнының 0,45%
1501-ден 3000 га дейін қоса алғанда
1500 га-дан бағалау құнының 0,45% + 1500 га-дан асатын жер ауданынан бағалау құнының 0,6%
3000 га жоғары
3000 га-дан бағалау құнының 0,6% + 3000 га-дан асатын жер алаңынан бағалау құнының 0,75%
Жер салығы бойынша есептердi салық инспекторлары салық инспекциялар органдары басшылары белгiленген мерзiмге кәсiпорынға, мекемеге және ұйымға барып, құжаттармен танысу арқылы тексередi.
Заңды тұлғаларға берiлген жер учаскелерi үшiн салықтың дұрыс есептелiп, уақытылы төленуi жөнiнде жауапкершiлiк олардың басшыларына жүктеледi.
Уақытылы төленбеген салық сомасы, соның iшiнде ағымдағы төлемдер бюджетке, осы сома төленген күнi, мерзiмi өткен әрбiр күн үшiн (төлем жасау күнiн қосқанда) Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi белгiлеген қайта қаржыландыру ставкасының 1,5 есе мөлшерiнде өсiм есептелiп, өндiрiп алынады.
Жер учаскесi көлемiнiң белгiленген бөлу нормасынан тыс бөлiгi үшiн салық үш есе көп мөлшерде тек 1995 жылдың 1 жартысында ғана алынады.
Жер көлемiнiң артық болуын жер қатынастары және жерге орналастыру жөнiндегi аудандық (қалалық) комитеттер белгiленген тәртiппен бекiтiлген жер бөлу нормалары бойынша анықтайды.
Сондай-ақ жер учаскесiнiң шекарасын белгiлеу кезiнде бұрынғы жылдары жүзеге асырылған жер бөлу жөнiндегi жерге орналастыру iсiнiң материалдары пайдаланылады.
Жер салығын есептеудiң дұрыстығы мен дер кезiнде төленуiн бақылауды Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес салық органдары жүзеге асырады.
Жер салығын төлеуден:
балаларды сауықтыру мекемелерi, қорықтар, ұлттық, дендрологиялық және зоологиялық парктер, ботаника бақтары, зираттар;
мемлекеттiк мекемелер, кәсiпкерлiк қызмет үшiн пайдаланылатын және жалға берiлген жер учаскелерiнен басқа;
қызметтiң негiзгi түрi ғылым мен кiтапханалық қызмет көрсету саласындағы жұмыстарды (қызмет көрсетулердi) орындау болып табылатын мемлекеттiк кәсiпорындар;
ғылыми кадрларды мемлекеттiк аттестациялау саласындағы қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік кәсiпорын;
қызметiнiң негiзгi түрi театр-көріністiк және (немесе) концерттiк шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнiнде, балалар, қарттар мен мүгедектердi әлеуметтiк қорғау мен әлеуметтiк қамтамасыз ету саласында, спорт саласында қызмет көрсету болып табылатын мемлекеттiк кәсiпорындар;
Қазақстан Республикасы мүгедектерiнiң ерiктi қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есi мен дене бiтiмiнiң кемiстiгi бар балалар мен жасөспiрiмдер әлеуметтiк бейiмдеу және еңбек ету қабiлетiн қалпына келтiру орталығы, Ауғанстандағы соғыс ардагерлерiнiң Қазақ республикалық ұйымы (кәсiпорындарсыз) Қазақстан Республикасының Қызыл Жарты Ай және Қызыл Крест Ұлттық қоғамы (кәсiпорындарынсыз), балалардың қайырымдылық қорлары (кәсiпорындарынсыз);
мүгедектер жалпы қызметкерлер санының кемiнде 50 процентi құрайтын өндiрiстiк кәсiпорындар мен ұйымдар - есептi кезеңде алынған табыстың кемiнде 50 процентiн мүгедектердi әлеуметтiк қорғауға нақтылы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz