Қазақ халқының бала тәрбиесіне қоятын талаптары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 177 бет
Таңдаулыға:

Kipicne.

I ТАРАУ. ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ ЗЕРТТЕЙТІН МӘСЕЛЕСІ, МАҚСАТЫ,

МІНДЕТТЕРІ, ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1. Этнопедагогика пәні, оның негiзгi ұғымдары, мақсаты. 3

1. 2. Этнопедагогиканың басқа ғылымдармен байланысы. 12

1. 3. Этнопедагогикалык ойлардың тарихы. Ежелгі дәуiрдегi

тәлім-тәрбиелік ойлар. . 23

1. 4. Қазақ мемлекеті қалыптасқан XV-XIX ғасырлардағы

ұлттық педагогикалық ойлар . . . 35

1. 5. Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбайулының 42

халык педагогикасын зерттеуi. .

1. 6. А. Байтұрсынулы, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, т. б. 51

ұлттық тәрбие жөнiндегi зерттеулері . . .

1. 7. Шетел педагогикасындағы халықтық педагогика мәселелері. 64

1. 8. Қазақ халқының бала тәрбиесіне қоятын талаптары . . . 70

ІІ ТАРАУ. ХАЛЫҚТЫҚ ПЕДАГОГИКАДАҒЫ ТӘРБИЕНІҢ ТҮРЛЕРІ

2. 1. Құрсақ және бесік тәрбиесі 105

2. 2. Халық педагогикасындағы дене тәрбиесі. . 118

2. 3. Халық педагогикасындагы енбек тәрбиесі. 136

Мазмұны

2. 4. Халық педагогикасындағы сулулык-сымбат тәрбиесі. 148

2. 5. Халық педагогикасындагы акыл-ой тәрбиесі . . . 186

2. 6. Халық педагогикасындагы адамгершілік, имандылық тәрбиесі.

2. 7. Халық педагогикасындағы ерлік тәрбиесі . . .

2. 8. Халық педагогикасындағы экологиялық тәрбие. .

2. 9. Халықтық педагогикада урпақты тәрбиелеудегі

отбасының алатын орны . . .

2. 10. Ұлттық салт-дәстүрлердің жаңарған турлерi, жана заман туғызған

салт-дәстүрлердің тәлімдік мәні. .

III ТАРАУ. БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ҚАЗАҚ ЭТНОПЕДАГОГИКАСЫ

3. 1. Бiлiм беру жүйесіндегі қазақ этнопедагогикасы

Қорытынды

Әдебиеттер . . .

Кіріспе

Педагогикалық колледж студенттерiне ұсынылып отырған «Этно-Қазақстан орта педагогика>> оку құралы Республикасы Білім және ғылым министрлiгiнiң бастауыш және кәсiптiк бiлiм жөнiндегi оқу-әдістемелік Кеңесiнiң шешiмiмен 2007 жылдың 11 мамырындағы №3 хаттамасымен бекiтiлген 0314002 <<Бастауыш жалпы білім беру» мамандығы бойынша <<Этнопедагогика» пәнінің типтік оқу бағдарламасына сай әзірленген. Жалпы көлемі - 50 сагат, оның 22-сі - теориялык сабақ, 28-i-практикалық сабақ.

Этнопедагогика темендегі тарауларды оқытуды қарастырады:

1. Этнопедагогиканың зерттейтiн мәселесі, мақсаты, міндеттері, әдiснамалық негiздерi.

II. Халықтық педагогикадағы тәрбиенiң түрлерi.

III. Бiлiм беру жүйесiндегi қазақ этнопедагогикасы.

<<Этнопедагогиканың зерттейтін мәселесі, мақсаты, міндеттері, әдіснамалық негiздерi>> белiмiнде этнопедагогика пәнін, оның негізгі ұғымдарын, Қазақстандагы этнопедагогикалык идеялардың тарихын оқу карастырылған.

«Халықтық педагогикадағы тәрбиенің түрлері>> белiмiнде қазақ халқының бала тәрбиесіне қоятын талаптары, тәрбиенің мақсаты және міндеттері, қазақ халқы тәрбиесінiң ерекшеліктері, тәрбие әдістері, құралдары, қазақтың халық педагогикасындағы тәрбиенің түрлері баяндалады.

<<Бiлiм беру жүйесіндегі қазақ этнопедагогикасы>> белімінде болашақ оқытушылардың этнопедагогикалык бiлiмiнiң негiзгi элементтерiне, колледждiн оку жоспарына енгiзiлген оку пәндерiндегi этнопедагогикалык мәліметтерге сипаттама берiледi.

Оқу кұралының құрылымына тақырыптық жоспар, мәтін, негiзгi ұғымдар, оқушылардың бiлiм денгейiн тексеруге арналған тест сұрақтары, бекіту сұрақтары, зерттеу, ақпараттық практикаға бағытталған шығармашылық жобалар, тәрбие сағаттары енгiзiлген.

I ТАРАУ. Этнопедагогиканың зерттейтін мәселесі, мақсаты, міндеттері, әдіснамалық негiздерi

1. 1. Этнопедагогика пәні оның негізгі ұғымдары, мақсаты

1. Этнография -грек сезі, тайпалар мен халықтарды зерттейтiн қоғамдық ғылымның бір саласы. Педагогиканың ұлттық бөлімі «Этнопедагогика>> уғымын ғылымға тұңғыш рет енгiзген чуваш ғалымы Г. Н. Волков (1974) . XX ғасырдың 70 жылдары этнопедагогикалык ой-тужырымдардың күшеюіне себепшi болған үдерiс кеңестік жүйенің басқа ұлттарды шеттетуi едi. КСРО-да 1930 жылдан бастап ұлттарды орыс тілінде оқыту талап етiле бастады. 1959 жылдан бастап ұлттық мектептер орыстiлдi мектептерге көшiрiлдi. «Этнопедагогика>>, «халықтық педагогика>>, <ұлттық бiлiм жүйесі », «ұлттық мектеп» деп келетiн атау-ұғымдар интеграция (әлемдiк кiрiгу) туғызған ұлтсыздану үдерісіне қарсылық. Этникалык педагогиканың мәнi - ұлттық педагогикаларды бір-бiрiнен негiзсiз кешіртпеу. Этнопедагогика педагогика ғылымын фольклормен, этнографиямен байланыстыратын сала. Онын нысаны - педагогикалық нысандар. Этнопедагогика ұғымының көптеген анықтамалары бар. Г. Н. Волковтын пiкiрiнше, этнопедагогика ғылымының нысаны - ғылым болып есептелмейтiн халықтық педагогика.

Этностық әрбие - отбасындағы, рудағы, тайпадағы тәрбие, дәлірек айтсак, табиғи, мектептен тыс, дәстүрлі, формальды емес халықтық тәрбие. Ол этнопедагогиканы халықтың жас ұрпақты тәрбиелеу тәжiрибесiн, педагогикалық көзқарасын зерттейтін ғылым болғандықтан, оны отбасы, ру, тайпа, ұлт педагогикасының теориясы және тарихы деп санайды. Автор этнопедагогика тарихи жағдайлардын ықпалымен қалыптасқан ұлттардың мiнезiн де зерттейді деп есептейді. Көріп отырғанымыздай, Г. Н. Волков «этностық» пен «халықтық » деген ұғымды синоним ретiнде қолданады.

М. Н. Стельмаховичтін анықтамасы бойынша, этнопедагогика ұлттың өзіне тән тарихи жолы, сол жолда калыптасып, жүзеге асқан ерекшелiктерi (Традиции и тенденции развития семейной этнопедагогики украинского народа. - Киев, 1989. ) .

Бірқатар ғалымдар берген этностық педагогиканың анықтамасы осы құбылыстың елеулi белгiлерiн бейнелейді. Мәселен, профессор В. А. Пятиннiң жетекшiлiгiмен жұмыс iстейтін авторлар ұжымының берген анықтамасы бойынша: «Этнопедагогика әлеуметтік нормаларды, құндылықтарды, тәжiрибенi бойына сiнiрген жеке адамды калыптастыратын қоғамдық ықпал ету үдерiсiн зерттейдi. Балаларды тәрбиелеу мен оқытып үйрету туралы дiни iлiмдерде, ертегiлерде, әңгімелерде, аңыздарда, көне хикаяларда, жұмбақ өлендерде, мақал-мәтелдерде, ойындарда, ойыншықтарда және баска отбасы өмiрiнде, тұрмыста, дәстүрлерде керiнiсiн тапқан халық бiлiмiн, ой-пiкiрлерi мен көзқарастарын, яғни жеке адамның әлеуметтік және тарихи-мәдени калыптасу удерiсiне ықпал жасайтын педагогикалык потенциалды жинактап, жүйелейдi>>.

Қ. Бөлеевтің анықтамасы : Этнопедагогика - халықтық педагогиканы зерттейтін ғылым саласы. Ал белгілі ғалым Қ. Жарықбаев: << Этнопедагогика - халықтық тәлім-тәрбиенi, оның тәжiрибесiн қорытындылап, жуйелейтiн теориялық сипаттагы гылым>> деген анықтама берген. E. Сағындықұлынын анықтамасы бойынша: << Этнопедагогика - ұлт тәрбиесiнiң белiктерiн нақтылы материалмен қамтамасыз ететiн қайнаркөз». Сонымен, ғалымдардың пiкiрлерiнiн қорытындысына сүйенсек, этнопедагогика - жас ұрпақты тәрбиелеген, тәрбиелеп отырған бұқаранын тәжiрибесiн зерттейді, халқының рухани қорын, атап айтсақ, өз ұлтының әдет-ғұрып. салт-дәстүрлерін қазiргi ұрпаққа жеткiзедi. Этнопедагогиканың бастау бұпағы - халықтық педагогика.

2. Этнопедагогика пәні коғам суранысына қарай нақтыланып, өзгерiп отырады. Этнопедагогика жеке тұлға дамъитын, әлеуметтік нормаларды менгеретін ортадантәрбиелеу және окыту жайындағы діни ілімдерде, ертегілерде, аныздарда. ырым-тыйымдарда, өлеңдерде, жұмбақтарда, мақал-мәтелдерде, ойындарда, ойыншықтарда және басқа халық мұраларында сақталған білімдердi жинақтап жүйелейді. Жеке тұлғанын қалыптасуына әсер ететін отбасылық өмiрдi, дәстүрлердi, философиялық-этикалык, педагогикалық ой-пiкiрлерді зерттейді. Этнопедагогика пәніне халықтың педагогикалық дәстүрлерi де енеді. Бұл жердегi мiндет дастурлердiн пайда болу тарихын анықтап, сақталу себептерін, дәстүрлерге деген халық сұранысын білу. Халық шығармашылығын зерттеу арқылы халықтың дүниежүзiлiк мәдениетке қосқан үлесін анықтауға болады. Қазіргі әдет-ғұрыптар және олардың бұрынғымен байланысы, дәстүрлі халық мерекелерiнiң жана мазмұндағы мерекелермен өзара әрекеттестiгiн де этнопедагогика ғылымы зерттейді. Жекелеген халықтардың тәрбие тәжiрибесiн салыстырмалы түрде талдау ең кұндыларын педагогика теориясы мен практикасына алуға мүмкіндік береді. Сонымен, этнопедагогиканың зерттейтін (пәні) тақырыптары:

• халықтың негiзгi педагогикалық

ұғымдары (баланы күту, тәрбие, өзiн-өзі тәрбиелеу, қайта тәрбиелеу, үйрету, оқыту, ақыл айту) ;

• бала тәрбиесiнiн объектiлерi мен субъектiлерi (өмірге келген сәбилер. жетiмдер, асырап алған балалар, баланың кұрдастары, достары, бөтен балалар, балалар ортасы) :

• тәрбиенiң функциясы (еңбекке әзірлеу, мiнездің моральдық, ерік-жігер белгiлерiн тәрбиелеу, акыл-ойды дамыту, денсаулықты қорғау, сұлулыққа деген сүйіспеншiлiктi тәрбиелеу) ; тәрбиенiн факторлары (табиғат, ойын, қарым-қатынас, дәстүр. iс-әрекет, тұрмыс, өнер, дiн, үлгі өнеге) ;

• тәрбие әдiстерi (сендiру, үлгі-өнеге, бұйыру, түсiндiру, уйрету, жаттығу, бата, қарғау, ант, етiнiш, кенес, тұспалдап сөйлеу, мақұлдау, ренжу, есиет, тыйым, қорқыту, жазалау, ұрып соғу) ;

• тәрбие құралдары (санамақ, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, эпос, ертегі, аңыз және басқалары) ;

• тәрбиенi ұйымдастыру (балалардың еңбек бiрлестiктерi, жастар мерекелері, халықтық мерекелер) :

Аталған тақырыптардың iшiнде мұғалім назар аударатын мәселелер көп. Оны зерттеу халықтық педагогика мен мәдениеттің ерекшелiгiн терең түсінуге мүмкіндік береді. Баланы күту - халықтың ең алғашқы педагогикалық уғымдарының бiрi. Оған баланы ана сүтімен қоректендіру, құндақтау, суға тусіру, емдеу, серуенге шығару және басқа iс-әрекет түрлері ендi. Халық олардың әрқайсысына аса маңыз беріп отырды. Тәрбиенің кешендi факторы табиғатты халықтың жас ұрпақты тәрбиелеу үшін қолданғандығы жөнiнде ғылыми еңбектер аз. А. П. Чехов:

<<Енбекшiлер білімді кітаптан емес. далада, орманда, өзен жағасында алды». деген. Балаларды құстардың әнi, күн шұғыласы тәрбиелейді.

«Сез- тәрбие факторы>> деген мәселе де әлі жете зерттелмеген. Ана тiлi - жеке тұлғаны дамытатын негiз. Өз баласын ана тілінен айырған ата-ана онымен рухани байланысын үзедi. Туған халқының рухани мәдениетiнсiз толыққанды тәрбие болмайды. Тәрбие мен дiннiң өзара әрекеті де Этнопедагогиканың зерттеу нысанына кіреді. Этнопедагогика адамды әлеуметтік топтың әдет-ғұрпына, дәстүр-салтына бейiмделуге, сонын талабына сай өзін ұқсата білуге баулиды, әр түрлі әлеуметтік бірлестіктердің қарым-қатынасының тәлiмдiк және құндылық маңызын зерттейді, адам тарбиелеудегі ұлттың еркениетті жетiстiктерiн тұжырымдайды. Этнопедагогика ел егемендігін нығайтатын iзденiс iс-әрекеттi iрiктейдi. Оның басты жолы адамның ар-намысын таптайтын, күш-жiгерiн корлайтын қимыл- әрекетті әшкерелеу. Мақсаты - әрбiр халық болмысын, онын емiр сүру тәсілін тұтас қарастыру. Этнопедагогика елдiк пен ерлiктi, еркiндiк пен есеюшiлiктi калыптастыру, үйлестіру үшiн қажет.

Қазақ этнопедагогикасы тіл, дәстүр, әдет-гұрып, рәсiмдер сиякты этникалык мәдениет негiзiнде калыптасты. Әлеуметтік орта, шаруашылық қазақтардың мiнезiне, сана-сезiмдерiне әсер етті де, олар дуниенi басқаша қабылдады. Қазақ этнопедагогикасы қазақтың этникалық тәрбиесін зерттейдi. Казак этнопедагогикасының нысаны - болмыс (кең мағынада), қазақтың ұлттық мадениеті (тар мағынада) . Пәні (зерттейтiнi) этникалық тәрбие үдерiсiнде дамып жатқан этнос субъектiсi. Ұлттық мектептiн маңызды мiндетi -этнопсихологиялык ерекшелiктерді зерттеу. Сонымен әлеуметтік және этникалық педагогиканың объектiлерi, зерттейтін мәселелерi ұқсас болғандықтан бiр-бiрiмен байланысты. Этнопедагогиканың өте көп анықтамаларын талдау зерттеушілердің ұлттық ерекшелiкке ден қоятынын көрсетіп отыр.

Этнопедагогиканың мiндеттері:

• халықтық педагогиканын iс-әрекет аясын және қазiргi заманғы тәрбиемен өзара байланысын анықтау;

• баланы әлпештеп өсірген халықтың даналығының мәйегін жинау. халықтық тәрбиенiн негiзгi санаттары(категориялары) мен заңдылыктарын анықтау;

• халыктык педагогикага ыкпал ететін әлеуметтік-экономикалык факторларды белiп көрсету, халықтық педагогика дәстүрлерiнiң өміршендiгi себептерін анықтау және қоғамның рухани өмiрiне олардын тереңдей ену тетiгiн айқындау;

• iрi және шағын халықтардың, тәрбие практикасының ерекшеліктерін мұқият зерделеу.

Педагогика iлiмiнiн белгiлi бiр денгейiн, адамзаттың рухани прогресiндегi нақты кезеңді бейнелейтін халықтық педагогика ғылымын дамытатын негiз болып табылады.

3. Мәдениеттің табысты дамуы табиғи, көп ғасырлық халық дәстүрі негiзiнде мүмкін болады. Халықтық педагогика бұқара педагогикасы болғандықтан оны маман педагогтар педагогикасы деп атамайды. Халықтық педагогикадағы ананы құрметтеу, баланы өте жақсы көру, әкенің бәрінен күштi екенiне сену педагогикалык дiн деп аталады. Ата-анаңның үйі - отбасының рухани өмiрiнiң сарайы, отбасы қорғаныш, бала - періште, ана - әулие, әке-отбасының тiрегi. ғасырлар Халық педагогикасы бойы халықтың халық болып тарих сахнасына шыққан күннен бергі жас ұрпақты рухани және материалдық мәдениеттi меңгеруге жұмылдыратын

тәлім-тәрбие құралы, ұлт мәдениетiнiң негiзi. Халықтық педагогика ежелгі дәуiрде халық жазған көркем шығармаларда, тастагы жазуларда. ертегілерде, жырларда, діни ілімдерде, аңыздарда, ырым-тыйымдарда, елеңдерде, жұмбақтарда, мақал-мәтелдерде, ойындарда пайда болды. Халық өте ерте заманнан бастап адамгершiлiк қағидаларын, рухани мәдениетiн калыптастырды. Еңбекшілердің емiрiне тiршiлiк нәрiн берген оны нұрландырган әдет-ғұрыптар және дәстүрлер көп болды. Олар халықтың табиғатқа қатынасынан, егiншiлiк немесе малшылык өнерiнен, тамаша қолөнерінен, әдемі киімдерiнен, қонақжайлылыгынан, жақсы әдет-ғұрыптардан, мiнез-кұлык, жүріс-тұрыс ережелерiнен көрінді. Халықтық педагогика ескерткiштерiнен халық мiнезiн, сұлулық туралы тусiнiктерiн, болашақтағы армандарын, ақылға қонымды карым-катынастарын, адамгершiлiк қағидаларын көруге болады. Халық ауыз әдебиетi үлгілері үлкендерді сыйлауга, ұқыпты, енбекқор болуға шакырды. Халықтың мәдениетiнде коғамдык-саяси, әлеуметтік, эстетикалық, философиялық ғылыми ойлар. отбасы, балалар, жолдастық, достық. махаббат, Отан туралы мәліметтер өте мол. Кейбiр педагогтар, ескiрген жерлерi болғандықтан, халық педагогикасының бәрiн кабылдаудың қажеті жоқ деп санайды. Бул пiкiрдi француз ойшылы А. Леруа-Гурана сынап: «Халық халықтығын ескiнiң қалдығы дегендердің көмегімен сақтайды», - дейдi. Осы тұжырымга сай халыктык педагогиканың элементтерi мерекелер, ырымдар, бал, құмалақ аштыру, жеке тұлғаның рухани емiрін дамытатын тиiмдi құрал болып есептеледі. Сонымен қатар халык емiрiнде тарихи жагдайлардын ыкпалымен келеңсiз жағдайлар да кездесiп отырды. Осы жағдай халықтың педагогикалык дәстүрiне де өз қолтаңбасын калдырды. Бірақ халықтың рухани емiрiне еңбек, адамшылық, рухани талант әсер етіп, шынайы халық мінезін тәрбиелеуге көмектесті. Халықтық педагогика казiргi педагогика мен ежелгі педагогикалық мәдениеттi бiрiктiредi. 1926 жылы <<Халықтық педагогика>> деген атау- ұгымды алғаш ұсынган С. Т. Виногратулдов:«Халықтық педагогика тұлғаны қалыптастыру барысында қолданылатын әдіс-тәсілдер жиынтығы, яғни халықтың тәлім-тәрбие тәжірибесі>>, деген.

«Халықтық педагогика ауыз әдебиетінде, салт-дәстүрiнде, балалар ойындарында, т. б. керiнiс тапқан педагогикалық деректер мен тәжiрибенiң жиынтығы, бiртұтас ұлттық мәдениет. Халық педагогикасы таза халықтық тәжірибеге негізделген тәрбиенiң эмпирикалык түрi және этнопедагогиканың ғылыми зерттеу обьектiсi>> (Г. Н. Волков) . Ал «Ұлттық білім беру>> деген ұғымды ұсынған С. И. Гессен. Педагогтар арасында этнопедагогика мен халықтық педагогиканы шатастыратындар жиі кездеседі. Бүгінгі таңда этнопедагогиканың бастау бұлағы болып есептелінетін «халықтық педагогика>> саласында жарық көрген еңбектер баршылық. Солардың iшiнде «халықтық педагогика>>ұғымына біршама анықтамалар берiлген. Халық педагогикасы мен этнопедагогиканың байланысын сезететін болсак, профессор М. И. Стельмаховичтiн көзқарасы тұрғысынан«Халықтық педагогикага нақты бір этностық қауымға қатыссыз эмпиризмдiк педагогикалык бiлiмдер мен құралдар енеді. Этнопедагогика нақты бiр этносқа қатысты, оның ұлттық ерекшелігін көрсететін педагогикалық дәстүрлермен байланысты. Педагогика енбекшiлердiң тұрмысы және санасымен байланысты болғанда халықтық сипатқа ие болады. Осы тұрғыдан келгенде, халықтық пен ұлттықта (этнопедагогикада) халық пен ұлттың тәрбиелік мүдделерi бар» (М. И. Стельмахович. Традиции и тенденции развития семейной этнопедагогики украинского народа. Киев, 1989. ) . Бұл анықтамада халықтық және этникалык педагогиканың айырмашылықтары көрсетілген. Е. Л. Христова: «Халықтық педагогика халық бұқарасынын, таптын педагогикалык санасы, олардын мүддесін көздеп, әлеуметтік теңдік үшiн күресе білетін адам қалыптастыруға бағытталған педагогикалык қызмет.

Дәстүрлі педагогикадан айырмашылығы - жеке ұлттарга қызмет етуiнде», деп анықтайды. Ал С. А. Ұзақбаева өз зерттеуiнде мына анықтаманы басшылыққа алды: «Халықтық педагогика ұрпақтан ұрпаққа, кебiне, ауызша түрде халық шығармашылығы арқылы берiлген тәрбие мен оқыту саласындагы халықтың бiлiмдерi, iскерлiктерi мен дағдыларының жиынтығы. Олардың негiзiнде белгілі бір әдет-ғұрыптар және салт-дәстүрлер калыптасты>> (Халықтық педагогикадағы эстетикалық тарбие. - Алматы, 1993. ) . Ол еңбектерге байыппен үңiлсек, олардың бiр-бiрiне мазмұны жағынан жақын екенiн, қайшы келмейтінін, бірiн-бiрi толықтырып, байытатынын және ортақ мақсатқа қызмет ететінін байқаймыз. Әрбір автор кайсыбір ұғымға анықтама бергенде өзінің басты назарынын нысанасы болган саланы керсетуге тырысатыны белгiлi. Сондықтан әрбір анықтама емірде өз орнын тауып, қалыптасуын қамтамасыз етеді. Мәселен, бір топ ғалымдар оны халықтың санасы деп караса, екіншілері әр халықтың педагогикалык тәжiрибесi дейдi, үшiншiлерi халықтың педагогикалық ойлары мен iс-әрекеттерiнiң бiрлiгi десе, төртiншiлерi халық тәрбиесі туралы ғылым деп қарайды. Халық педагогикасы жәнiндегi әр түрлi пiкiрлердiң тууы улттык мәдениеттің ғылыми-философиялык тұрғыда зерттелмеуiне байланысты болады. Әсіресе, кеңестік дәуірде «дүние жүзiнде бiр тiл болады, ұлттық мәдениет - өткеннiң сарқыншағы>> деген идеологияның үлкен зияны болды. Кеңестік ұлт саясатына қарсы шыққандар <<байшыл-ұлтшылдар>> деп айыпталды. Кеңестік идеология бiлiм беру жүйесіндегі ұлттық атаулыны тәрк етті. ХХ ғасырдың 70 жылдарына дейiн қазақ сыныптарында «Қазақстан тарихы», «Қазақстан географиясы>> деген пәндер оқытылмады. Кеңес кезiндегi қазақ тiлiнiң апталық жүктемесі 4 сагат болды. Кеңестік мектепте орыс тілінің апталық жүктемесі 12 сағат болған. Қорыта келгенде, халықтық педагогика - халық бұқарасының жеке тұлғаны қалыптастыру мақсатымен тәрбие мен оқыту саласындағы белгілеген тәрбие мен оқыту мақсаты, мiндеттерi, оған жету жолдары, құралдары, тәрбие туралы эмпирикалық мәлімет. практикада тексерiлген бiлiмдерінің, iскерлiктерiнiң, дағдыларының жиынтығы, әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер. ата-бабалар тәжiрибесiнiң ең жақсы үлгілері. Солардын негiзiнде ұрпақтан-ұрпаққа ауызша халық шығармашылығы арқылы (поэтикалық туындылар ертегi, жыр, мақал-мәтелдер, музыкалык, сәнді-колданбалы өнер) берiлiп отыратын әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер калыптасқан. Педагогика ғылымы тәрбиелік мәнін ашатын халыктык педагогиканын мақсаты ата-бабалар тәжiрибесiнiң ең жаксы мұраттарына тәрбиелеу.

СӨЗДІК

Этно (грек сезі) - тайпа.

Этнография - тайпалар мен халықтарды зерттейтiн қоғам туралы ғылымның бір саласы.

Ру - алғашқы қогамдық құрылыстағы негiзгi қоғамдық ұйым, оған кандас туыстар, яғни бір атадан еретiн ұрпақ кiредi.

Тайпа - тапсыз қоғамға дейінгі адамдар бірлестігі, бір тілде сөйлеп, бiр жерде тұрады.

Халык - тайпалар ыдырағаннан кейін қалыптасқан адамдар қауымдастығы. мемлекет, ел тұрғындары, еңбекшілер, ұлт.

Этнос -тайпа, халық.

Ұлттық тәрбие - бала санасына ұлттық рухты енгiзу, ұлттық болмыс, ана тiлiнде оқыту, ұлттық рухты жоғалтпау.

ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ

1. Педагогиканың ұлттық бөлімі:

А. Ұлттық сана;

В. Этнопедагогика:

С. Ұлттық бiлiм;

D. Ұлттық болмыс:

Е. Халықтық педагогика.

2. <<Этнопедагогика» ұғымын ғылымға тұңғыш рет енгiзген:

А. Г. Н. Волков:

В. Е. Л. Христова;

С. М. И. Стельмахович;

D. C. T. Виноградов;

Е. С. Калиев.

3. Этнопедагогика нысаны -

А. Ұлттық сана;

В. Педагогикалык нысандар:

С. Ұлтсыздану үрдiсi:

D. Ұлттық педагогика;

Е. Педагогикалык үдерiс.

4. Этнопедагогиканың бастау бұлағы -

А. Халықтық педагогика:

В. Педагогикалық нысандар:

С. Ұлттык сана;

D. Ұлттық педагогика;

Е. Ауыз әдебиеті.

5. Этнопедагогика пәні -

А. Халықтың педагогикалык дәстүрлері;

В. Педагогикалык нысандар:

С. Ұлттық сана;

D. Ұлттық педагогика:

Е. Ауыз әдебиеті.

6. Жеке тұлғаны дамытатын негiз-

А. Халықтық педагогика:

В. Педагогикалык нысандар:

С. Ана тiлi:

D. Ұлттық педагогика:

Е. Халық шығармашылығы.

7. «Халықтық педагогика>> деген атау-ұғымды алғаш ұсынған:

А. Г. Н. Волков:

В. Е. Л. Христова;

С. М. И. Стельмахович;

D. C. T. Виноградов:

Е. В. А. Сухомлинский.

8. «Ұлттық білім беру» деген ұғымды ұсынған:

А. Г. Н. Волков;

В. Е. Л. Христова:

С. С. И. Гессен;

D. C. T. Виноградов;

Е. М. И. Стельмахович.

9. Қазақ этнопедагогикасының нысаны -

А. Болмыс (кең мағынада), қазақтың ұлттық мәдениетi (тар мағынада) ;

В. Белгiлi бiр әдет-ғұрыптар және салт-дәстүрлер;

С. Тәрбие мен оқыту саласындағы халықтың бiлiмдерi, iскерлiктерi, дағдыларының жиынтығы;

D. Ата-бабалар тәжiрибесiнiң ең жақсы мұраттары;

Е. Жауаптардың барлығы дұрыс.

10. Халықтық тәлім-тәрбиені, оның тәжірибесін қорытындылап, жүйелейтiн теориялық сипаттағы ғылым:

А. Этнофилософия;

В. Этнопсихология:

С. Педагогика:

D. Этнопедагогика:

Е. Этнография.

11. Этнопедагогика нені зерттейді?

А. Педагогикалық практиканы:

В. Басқа халықтармен байланысты:

С. Халық даналығын;

D. Әрбiр ұлттың тәрбиесiн:

Е. Тәрбие удерiсiн.

12. Қазақ этнопедагогикасы пәні:

А. Этникалық тәрбие дамытатын этнос субъектiсi;

В. Этникалық мәдениет;

С. Этникалық тәрбие;

D. Рухани тәрбие;

Е. Барлығы.

1. 2. Этнопедагогиканың басқа ғылымдармен байланысы

1. Этнопедагогика кіріктірілген ғылым, ягни этнография, педагогика, фольклор негізінде пайда болған педагогиканын ұлттық бөлiмi. Этнопедагогика негiзi - этнофилософия, этнос теориясы, этнопсихология, мәдениет Философиясы, педагогика әдіснамасы. Этнопедагогика ұлттық рухани мәдениетке кiретiн бөлік болғандықтан, фольклор, халық даналығы маңызды этнопедагогикалық білімдер. Педагогика этнопедагогика ғылымында жетекшi рөл атқарады. Этнопедагогиканың

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.